Ebook Đại tướng Võ Nguyên Giáp bình dị và siêu phàm - Những ký ức, mẩu chuyện kể về người: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:232

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách "Đại tướng Võ Nguyên Giáp bình dị và siêu phàm - Những ký ức, mẩu chuyện kể về người" tiếp tục trình bày các nội dung về: Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Biểu tượng của tài năng và nhân cách người Việt. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Đại tướng Võ Nguyên Giáp bình dị và siêu phàm - Những ký ức, mẩu chuyện kể về người: Phần 2

Phàn UI DA] TltöfNG VÓ N GU YÊN GIÁP - B IEU Tl/ÖNG CÚA TÀI NÂNG VÀ ■ N HÂN CÁCH NGl/dl V IÊT ■ 261
Chiiöng 1 DAI TÜCfNG VÔ NGUYÊN GIÁP - NHÜNG KŸ ÛC KHÔNG THE NÀO QUÊN Ngiicfi cUu binh kháng P h à p thcf D a i tifóng Vö N g u y ê n G iá p Ngày ây, khi Dai tuóng Vö Nguyên Giáp dang chi huy trän dánh quyêt chiên chiên luge à vùng Tây Bác xa xôi, thi ó mot góc vùng Dông Thàp M uai, ông Ba Châm cùng mot dan vi bô dôi tiên công dôn dich dê “chia lira” cùng Dai tuóng ó chiên djch Diên Biên Phù. Ngày nay, khi Dai tuóng u ó vê quê huang, hòa vào lòng dât me, nguói ciru binh kháng Pháp ây dà âm thâm lâp bàn thô dê tuóng nhó nguói chi huy huyên thoai. Tât tà chay tìm hình Dai tuóng Dugc tin Dai tuóng Vö Nguyên Giáp qua dai, ông Phan Vàn Châm (Ba Châm - 84 tuôi, cán bô huu uí, ngu phuông 5, TP. Tân An, Long An) xùc dông dâng trào, không câm dugc nuàc màt. Tir khi con là anh bô dôi dja phuang trong kháng chiên chông Pháp cho toi tân bây giô, ông Ba Châm luôn hêt lòng nguông mô vi Dai tuóng huyên thoai, nguòi dà sáng lâp và chi huy Quân dôi nhân dân Viêt Nam dánh thàng nhùng dôi quân xâm luge hùng manh nhât thè giói. Nghe tin Dai tuóng mât, viêc dâu tiên ông nghî dên là tìm bue chân dung cùa Dai tuóng dê lâp bàn thô tai nhà minh. Ông cât công dên Thu viên tinh Long An và nhiêu ca quan khâc dê tìm xin hinh cùa Dai tuóng. Noi thi bâo không có, nai khác có nhung hình dugc cät tir trong sách báo ra, không dat yêu câu cùa ông... Rôi ông tìm dên các tiêm chup hình ó TP.Tân An vói hy vong may ra ho có hình cùa Dai tuóng. Dên tiêm chyp hinh thu tu (tiçm N hu Uên QL62, phuông 2), ông mùng muôn rót nuôc mât khi thây có sin búc chân dung Dai tuóng thât dep. Chù tiêm cho ông biêt, truóc dò có nguòi dên nhò phóng hình cùa Dai tuóng vê thò, vi vày mà hg con luu file ành cùa Dai tuóng. Có dugc tàm hình 30x40cm, ông mua khung ành dê long vào, rôi vê nhà lâp bàn thò Dai tuóng. Bàn thò dugc ông Ba Châm dât chinh giùa nhà, phía truóc bàn thò gia tiên. Ông láy là Quôc kÿ van thuàng sù dung dê làm phông bàn thô, rôi hài 262
hoa ngoäi viran nhä väo dät tren bän thó. Moi ngäy 3 län, vg chöng öng cüng các con, cháu thäp nhang, cúng cam, nuác cho Dai tuóng. Nhúng nguöi lern tuöi, bä con löi xóm hay tin óng Ba Cham läp bän thó Dai tiráng, ho rú nhau dén dé döt nhang tuóng nhó v¡ Dai tuóng huyén thoai cúa dan toe, nguäi cäm quän lirng danh khäp thé giói! Ó Dóng Tháp Muói cha tin Dién Bien Phú Öng Ba Chäm ké, theo läi kéu goi cúa Bác Hó, óng da thoát ly gia dính tham gia cupe kháng chién chóng Pháp ó vüng Dóng Tháp Muäi. Ong tham gia don vi bó do: dia phuang xä Binh Thänh (huyen Dúc Hué, Long An). Khi chién dich Dien Bién Phú bat dáu, óng cüng dóng dói dirge cap tren quán triet tinh thán: Cá nuóc chia lira cúng Dién Bién Phú. Don vi bó dpi cúa óng da hop bän ké hoach va tó chúc trän tién cóng dón Dóng Höa Nam (thi trán Dóng Thänh, huyen Dúc Hué ngäy nay). Trän cóng dón gäy cho quän Pháp nhiéu tön thät, nhung vé phía ta cüng hy sinh mót dóng chí. Tró vé tú trän cóng dón, óng va dóng dpi lién tue nhan duge tin vui tú Dién Bién Phú, quän dan ta lién tue tién cóng, dón dói phuang väo thé phóng thú bi dóng... Dé rói, núa dém ngäy 7/5 - rang sáng 8/5/1954, mót thóng tin läm “chän dóng dia cäu” da theo län sóng dién bay vé tói Dóng Tháp Muói: Quän Pháp dä thät thú ó Dién Bién Phú, quän ta dä toän thäng! Nhúng ngäy dó, tén cúa Dai tuóng T óngTu lénh chién dich Dién Bién Phú duge óng vä dóng dpi nhäc dén suót ngäy, trong cupe hop, búa cam, bén äm trä... Vä cüng tú dó, Dai tuóng Vó Nguyén Giáp chiém vi tri däc biét trong trái tim cúa nguói chién si Pham Vän Chäm - bén canh hlnh ánh Bác Hó. Mang theo tinh yéu Bác Hó, tinh cám vói vj Dai tuóng, óng dä di tiép cupe truóng chinh cúa dän tpc cho tói ngäy toän thäng 30/4/1975. Öng Chäm dä gäp bä Dö Thi Nguyet trong nhfrng ngäy tháng S/19S4 söi dóng - khi bä cüng tham gia hpi doän xä Binh Thänh. Hai óng bä thänh vp chöng sau dó vä cüng nhau di qua cuoc kháng chién chöng My gian khö. Các con cúa öng bä nay déu nén nguöi, thänh dat, thay öng bä tiép tue xäy dirng, báo vé qué huong, dät nuóc. Öng Ba Chäm cho biét, sau nhüng ngäy tang le Dai tuóng Vó Nguyén Giáp, öng tiép tue thó Dai tuóng trong nhä, bén canh bän thó Bác Hö vä hinh ánh các vi länh tu Các Mác, Lénin... Nguyén Phán Dau - Laodong.com.vn Ch u ye n ngifófi gln giff quän hám D a i tuóng Vo Nguyén Giáp Hcn 20 näm tim kiém vä luu giú, tói nay anh dang só húu han 4.000 huän huy chuong Viet Nam, cüng nhiéu ky vät giá tri lién quan. Däc biét, uong bó suu tap 263
cúa minh, anh có bô quân hàm cùa Dai tuóng Vô Nguyên Giáp. Anh là Tràn Vuong Viêt, nguói sò hùu bô sim tâp huân chuong, huy chuang^ kÿ niêm chuang nhiêu nhât Viêt Nam. j Nam 12 cuoi, câu bé Trân Vuong Viêt dà có niêm ham thich kÿ la vói nhùng! món dô xua cü. Nhùng mon dô dàu tiên câu có là nhùng tô tiên giây Viêt Nam Dân1 chù Công hòa. T ù dô, câu luôn chu tâm tim kiêm và tich trù nhùng hiên vât quà khù. Dén dâu nhùng nàm 90, khi dà có diêu kiên, Trân Vuong Viêt bât dâu suu tâp huân huy chuong. Sau hon 20 nàm miêt mài “sàn tim” và sù dung moi môi quan hê, Trân Vuong Viêt hiên có hon 4.000 chiêc huân huy chuong, kÿ niêm chuong Viêt Nam vói han 350 tên goi khàc nhau. Trong dó, có nhùng huân chuong cao quÿ cùa Bàng và Nhà nuôc nhu: Huân chuong Sao Vàng, Huân chuang Hô Chi Minh, Huân chuang Bôc Lâp, Huân chuang Quân công... và các huy hiêu Anh hùng Luc luong vü trang, Anh hùng Giài phông, Anh hùng Lao dông, Bà me Viêt Nàm Anh hùng,... B a phân nhùng chiéc huân, huy chuang dêu duçc Trân Vuong Viêt ghi chép dây dù lai lich và nhiêu chiêc cao quÿ có giây chùng nhân nguôn gôc. Ngoài nhùng chiêc huân, huy chuang, kÿ niêm chuang, Trân Vuang Viêt con suu tâp dû dai diên 25 loai phù hiêu quân chùng, binh chùng, lue luong, ngành gàn Uên quân hàm cùa Quân dôi nhân dân Viêt Nam mà hiên nay dà ngùng sù dung. Bô suu tâp có dai diên dù càc câp bâc Uong Quân dôi nhân dân Viêt Nam, tù hoc viên, binh nhì tói dai tuóng. Và diêu khiên Trân Vuong Viêt tu hào nhât trong bô suu tâp này là bô quân hàm, câu vai cùa Bai tuóng Vô Nguyên Giàp cùng tâm giây chùng nhân cùa Vàn phóng Bai tuóng. Anh Viêt kê: “Vào mot ngày dâu hè nàm 2010, sau nhiêu lân hen dên Van phóng Bai tuóng, toi duçc tiêp xùc vói Bai tà Nguyên Huyên, nguôi làm trç lÿ cho Bai tuóng Vô Nguyên Giáp gân 40 nàm”. “T h o a t d àu , khi n g h e tô i trìn h b ày n g u y ên vong m u ô n x in m o t tâ m b a n g h u ân chuong hay bäng huy chuong cùa Bai tuóng dê luu giù làm kÿ niêm, các bác, các chu làm viêc Uong Vàn phông Bai tuóng lúe bây gió rât ngac nhiên. Vi biét bao nguói dén thàm và làm viêc ó Vàn phòng Bai tuóng song không ai có dê nghi kÿ la dên vây. Nhung sau dó, khi nghe tôi trình bày thì Vàn phòng Bai tuóng dà nhiet tình giùp dò và tao diêu kiên cho tôi”- Anh Viêt nói. Theo anh Viêt, nhùng tâm huân huy chuong không chi là phân thuòng cùa nhà nuóc tàng cho mot cà nhân cy thè mà nhùng tâm huân huy chuang, kÿ niçm chuang, huy hiêu còn là ghi lai nhùng thàng Uàm cùa lich sù. Vi nhu thòi cà nuóc chóng giàc ngo^i xàm có Huân chuang khàng chién, Huy hiçu Büng sï diçt Mÿ, Huy hiçu Dùng sì giù n u ó c,...; thòi binh có Huân chuang bào vç To quóc ghi nhân nhùng con nguói ngày dêm bào vç nên dpc l§p dân tpc; Huân chuong düng càm ngpi ca nhùng nguôi xà thân cùu nguôi chét duoi, bât lâm tà c ...; Huân huy chuong Hùu nghj tàng cho nguói có quóc tich nuóc ngoài,... Trong bp suu tâp cùa Tràn Vuong Viçt có bp kÿ niçm chuang “Hài quân Viêt 264
Nam” cüa Trân Vircmg Viêt cùa nhùng nguôi linh dà truc tiêp tham gia bào vê toàn ven lânh thô và chü quyên bien dâo.là nhiêm vu thiêng liêng cüa Tô quôc. Trân Vucmg Viêt xüc dông: "Quân hàm Dai tuóng Vô Nguyên Giâp là kÿ vât mang tinh biêu tuong cao nhât cho niêm tin và suc manh cüa dân toc Viêt Nam". Theo Thé thao & Vàn hôa D a i tiiöng trong kÿ üfc ngiidi “ Vê ü t ” Tù lue nghe tin Dai tuóng Vô Nguyên Giâp ra di, dêm nào Trung ta Trân Mùi, cuu chiên binh Trung doàn Thü dô näm xua - nguòi con cùa Hà Nôi hiên dang trü tai 20/5 Ngô Duc Kê, phuông 12, quân Bình Thanh, TP. Hô Chi Minh - cüng thao thùc không ngù. Môi lân nhu thê ông lai lât già tùng trang sâch Nhùng thiêu niên Thü dô quyét tù và kÿ lie vè vj Dai tuóng thân yêu lai ùa vê trong tâm tri nguài linh già... Gap Trung ta Trân Mùi tai nhà riêng, ông bùi ngùi tâm su: "Dâu biêt rôi cüng cô ngày này, nhung khi no dên tôi vân không ngân nói nuôc mât vi tiêc thuang vj Dai tuóng tài ba cùa dân tôc, nguôi mà tôi nguông mô tù khi côn là "Vê üt" trong 60 ngày dêm Thù dô Hà Nôi giam chân thuc dân Phâp, mùa dông näm 1946. Kÿ ùc trô vê nhùng ngày âm âm süng dan và khôi lùa näm ây, câu bé Trân Mùi düng càm lao di cüng dôi tu vê chiêm lînh vi tri chiên dâu, ném chai xäng và luu dan vào xe täng dich, tu hào trô thành chiên sï liên lac kiêm trinh sât cùa Tiêu doàn 101, Trung doàn Thù dô. "Khi ây, tôi là linh cùa tân Bô truóng Bô Quôc phông Vô Nguyên Giâp thôi bây già". Ông Trân Mùi bùi ngùi. Vùa trô chuyên, ông Mùi vùa lât tim trang sâch có dòng chù cùa Dai tuóng Vô Nguyên Giâp viêt, ghi nhân nhùng công hiên, hy sinh cùa nhùng thiêu niên Thü dô quyêt tù. Ông luôn coi cuôn sdch Nhimg thiêu niên Thù dô quyct tù nhu bâu vât, nâng niu, g in giù nó vl lio u g dô, Dai tuóng Vô Nguyên Giâp tùng viêt: "Gân 200 thiêu niên Hà Nôi không chiù di tân eu, trôn à lai Hà Nôi làm liên lac, dân duông, truyên tin, truyên lênh, sât cânh chiên dâu cùng Trung doàn Thü dô ngay tù nhùng ngày dâu cuôc khâng chiên chông xâm lupe. Câc em là nhùng "Vê üt", nhùng thiêu niên yêu nuôc rât xùng dâng vói truyên thông "tuôi nhô chi lón", vói lói thè "Quyêt tù dê Tô quôc quyêt sinh" trong cuôc chiên dâu kiên cuông 60 ngày dêm bào vç Thü dô Hà Nôi, mô dâu cuôc khâng chién cùa dân tôc ta chông thuc dân Phâp". Nhùng näm khâng chiên chông Phâp sau dó, Dai tuóng Vô Nguyên Giâp dà Uó thành thân tupng cùa ông Trân Mùi và dông dôi. "Cài tài cùa D?ii tuóng ó cho, ông tinh kÿ và nhân dinh tinh hinh ta luôn không cân sùc vói djeh, nên cù cho nào djeh yêu thi ta dânh, dânh dâu châc thäng dén dô. Viêc thay doi dja diêm dânh dich m à màn chiên dich Biên giói Thu Dông 1950 tù Cao Bàng dên cù diêm Dông Khê dâ minh chùng diêu ây. Ta dà dânh vào diêm yêu cùa djeh ó Dông Khê. Thât thù, dich dua quân tiêp viçn, ùng cùu và ta bô u i trân dja sàn dòn dich tiêu diçt. Rôi dên tòng 265
tién công Bien Biên Phù näm 1954, lúe dâu Trung ucmg Bàng tính "dánh nhanh, thâng nhanh", nhung sau nhiêu ngày suy tinh, Bai tuâng dà quyêt dinh "dánh chäc, thäng chäc". Nêu näm dó không có su sáng suôt, tài ba cùa Bai tuóng chuyên cách dánh thì có lè giò này tôi cüng chäng còn ngôi dây. Luôn suy tính sao cho it ton thât nhât chinh là tinh thân nhân van cao cá ò vi tuóng Tông Tu lènh tài ba cùa Quân dôi nhân dân Viêt Nam - Bai tuóng Vô Nguyên Giáp". Trung tá Trân Mùi kê tiêp, sau chiên thâng Bien Biên Phù, nhùng nguôi linh Trung doàn Thù dô trô vê tiêp quàn Thù dô Hà Nôi trong niêm vui vô b ó ... Bai tuóng Vô Nguyên Giáp dâ gùi thu biêu duong: "Trung doàn Thù dô dâ nôi tiêp Uuyên thông oanh liêt cùa các vi anh hùng dân tôc, trô thành diêm sáng lieh sù. Nhùng loi dông viên cùa Bai tuóng dà tiêp thêm sùc manh cho ông và nhùng dông dôi lên duông chiên dâu tôi ngày thông nhât näm 1975. Nghi hiru näm 1981, ông Trân Mùi dà cùng va con chuyên vào TP. Hô Chi Minh sinh sông cho dên nay. Môi dip Bai tuóng vào miên Nam, ông Trân Mùi công dêu vinh du duçc gâp và chup ânh luu niêm vói Nguôi. Ngoài ra, ông cüng dâ nhiêu lân cùng Boàn chiên si quyêt tù sông ó TP. Hô Chi Minh ra Hà Nôi thäm, chúc tho Bai tuóng. Có lë, lân gap Bai tuóng dip kÿ niêm 50 näm Ngày Giâi phông Thù dô và dip Bai lê kÿ niêm 1000 näm Thäng Long - Hà Nôi khiên ông Trân Mùi không thê nào quên. Cù chi gân gùi, dôi mât sáng quan sát, giong nói ân cân thäm hôi, dông viên cùa Bai tuóng së mai trong kÿ ùc cùa ông. Nhô thuong Bai tuóng Vô Nguyên Giáp, ông Trân Mùi mong uôc duçc ra Hà Nôi viêng Nguôi, nhung vi vç ông dang bi bênh, dau yêu nên ông không thê thu xêp duçc mot chuyên di dài ngày. Ông Trân Mùi cho biêt, "Không ra duçc Hà Nôi dê tân mât nhin thây linh cùu cùa Bai tuóng, ngày 12-10 tôi së dên viéng, thàp nén nhang cho Bai tuóng tai hôi truông Thông Nhât TP. Hô Chi Minh". Vii Thiîy - Hanoimni.com. vn Rùrng phi lao me N g h è n g ke chuyên D a i tuóng Vö N g uy ê n Giáp Muói läm näm truóc, tháng 8-1999, Bai tuóng Vô Nguyên Giáp vê thäm xà Quang Phù, thäm bà me Anh hùng Lao dông thôi kÿ dôi mai Pham Thi Nghèng, quà nùa dôi nguôi Uông phi lao chân cát. M uai läm näm sau, rùng duang cùa me Nghèng kiên cuông Uong com bâo sô 10, ngân tùng can lôc tô giàm mot phân thiçt hai cho hàng nghin nguôi dân xâ Quang Phù. Rùng phi lao cùa me Nghèng oân dau sau gió bâo... và noi dau càng dày thêm khi hay tin Bai tuóng qua dôi. Nén dau thuang, rùng phi lao me Nghèng lçti ri rào kê chuyçn vê Bai tuóng, ngày ông buóc tùng buôc chân chäc khôe ngâp Uong cát bông dên thäm Quang Phù anh hùng. 266
Chú tich xâ Quang Phú Nguyén Ngoc Tha nói rang: "Nêu không có rúng phi lao cùa me Nghèng thî xâ Quang Phú tan tành hêt, chú không chi thiêt hai trên 18 tÿ dông nhu hiên tai dâu. Rúng cùa me Nghèng dùng dâu sóng, húng tùng can lôc tô hung bao, che chà giúp nguái dan Quang Phú". Chúng tôi vé xa Quang Phú khi tin Dai tu’ óng Vó Nguyén Giáp qua dài dâ dên tân túng hô gia dînh nai này. Mot không khi trâm lâng bao phù lây khàp xâ, mot phân vï ccm bào sô 10 vúa di qua, hâu quà chua khàc phuc duac hêt, mot phân vî thuang tiêc Dai tuóng. Nhiêu nguài dân Quang Phú cú chép miêng than: "Sao Dai tuóng không ó lai vói moi nguói thêm dàm ba nâm nùa. Dà dâng dót long vi thiên tai, bây chú Quàng Bînh lai chông thêm nôi dau mât di mot nguói thân thich vï dai". Trong ngôi nhà bà Pham Thj Nganh, con gái cùa Anh hùng Lao dông, me Pham Thj Nghèng, hôm nghe tin Dai tuóng mât, bà Nganh lây tâm ành Dai tuóng chup chung vói me Nghèng cách dây muai làm nâm vê truóc xuông cân trong lau chùi thât sach rôi dàt lên bàn thô, cân trong thâp huang vong bâi huang hôn hai nguói thân. Trong niêm tiêc thuang vó han. bà nhà lai: "Nâm dó, Dai tuóng ra thâm me tôi ngay nai khu vuôn uam dàt tai vùng khôi bây. gió. Hai nguói song hành duói rang phi lao mây chuc nâm tuôi, mái tóc ai cüng bac trâng, mot hînh ành rât dep, rât tha, ngâm hoài không chàn. Sau này, khi lâm trong bènh, me tôi cú mai luyên tiêc mot diêu là không duçc gàp lai Dai tuóng thêm mot lân nùa". Ông Hoàng Bà Ngôn, con rê me Nghèng, chông bà Pham Thi Nganh, thuang binh chông Mÿ hang 1/4 góp chuyên: "Môi dip con chàu dông dû, me tôi lai dem kÿ niêm vê bác Giáp ra kê rât say sua. Me kê, khi ngôi nôi chuyên cùng nhau, Dai tuóng hôi me vê cách thúc trông rúng chàn cát, nhùng vât và mà các thành viên trong dôi gap phài; chê dô hô trçr cho m oi nguài... Dai tuóng chân thành "Bac IIô day râng: Vi lai ich muôi nâm thî phài trông cây. Vî lai ich trâm nâm thî phài trông nguài", nên chúng ta cân phài trông thât nhiêu rúng, phài trông cây gây rúng, phú xanh dôi cát. Trông rúng cho con cháu chúng ta sau này huóng lai, hiêu quà cúa rúng phi lao chân cát không phài ngày mot, ngày hai mà mai mai". Thuc hiên theo loi day cúa Dai tuóng, me Nghèng và dôi trông cây gây rúng chân cát xâ Quang Phú ngày ngày mô rông diên tích rúng, cát trâng thu hep dân, ngay cà lúe me Nghèng mât di. Xâ Quang Phú là mot dia phuang ven biên có dây rúng phi lao lón nhât, tuôi dài cao nhât trên duói 50 nâm mà bây gió moi nguài thuang goi là rúng mç Nghèng. Trong hành trinh tîm lai nhùng nhân chúng túng có thói gian gân Dai tuóng nhân djp thâm xâ Quang Phú nâm 1999, chúng tôi gâp duac ông Nguyen Vàn Hô, nguyên Chù tich xâ giai doan 1991- 2004. Trong kÿ ùc cùa ông Hô vân côn nhà nhu in dâng hînh Dai tuóng trên biên quê huang mînh. Lúe Dai tuóng nói chuyçn vói me Nghèng, lúe thành thai ngôi trên chiêc vông màc qua hai gôc phi lao dung 267
dua; lue ngôi cùng ông, dân dò ông trên cuong vi là mot chû tich xâ. Ông HÒ kê: "Dai tuòng nói rang: xâ Quang Phü hai lân duçc Nhà nuóc phong tàng danh hiêu anh hùng (danh hiêu Anh hùng Lao dông nâm 1966 và Anh hùng Luc luçng vü trang nâm 1972 - PV). Cùng vói hop tac xâ Dai Phong, Quang Phü trô thành ngon cô dâu cùa phong Uào hop tac hôa Uên toàn miên Bàc xâ hôi chù nghïa. Bây già hòa binh rôi, Quang Phü cân phât huy han nùa tiêm nâng, thê manh sàn cô cùa minh, tiêp tue vuan khoi, tiêp tue vân dông toàn dân tham gia Uông cây gây rung nhu guong cùa me Nghèng. Câc câp ùy Dàng, chinh quyên cô gang châm lo hon nùa câc gia dinh chinh sâch, gia dinh thuong binh liêt si; châm lo viêc hoc hành cho thê hê tré... Xây dung xâ Quang Phü làm sao thành mot dia phuong kiêu mâu, nhu Uong khâng chiên chông Mÿ chüng ta dâ làm duçc". Tiêng ông Hô chùng xuông: "Nghe tin Dai tuóng mât mà cù bàn khoân, không tin, dù dò là su thât. Loi Dai tuóng dân dò each dây muòi mây nâm rôi mà vân thây moi nguyên". Không phu lòng mong môi cùa Dai tuóng Vô Nguyên Giâp và nhiêu vi lânh dao Dàng, Nhà nuóc môi khi cô dip dên thàm, Quang Phü hôm nay vùng vàng Uong su nghiêp dôi môi. Dâc biêt trong phong uào xây dung nông thôn moi, xâ Quang Phü dâ dat 18 Uên 19 tiêu chi. Tiêu chi cuòi cùng- xây dung trung tâm vân hòa xâ së hoàn thành vào cuòi nâm nay. Baoquangbinh. vn Hai tiê'ng cuô'i cùng tôi dirofc nghe tùf D a i tuóng là: “ Q u â n g B i n h ” “Do là mçt buôi chiêu cuòi thâng 8 nâm 2011. khi sùc khôe cùa Dgi tuóng dâ không côn duçc tôt, dang duçc tâp thê câc y, bac sï Bênh viên Quân y 108 châm sôc và viêc vào thàm, mùng tho Dai tuóng rat han che. Chü Huyên - Thu kÿ cùa Dai tuóng nói vói tôi: Bây gió sùc khôe cùa Dai tuóng là Uên hêt nên chi gia dinh và câc dông chi lânh dao câp cao cùa Dàng và Nhà nuóc mai duçc vào thàm. Tôi tha thiêt nói: Chü cho châu và chi Thanh Hòa vào thâm Bâc mot chût thôi. Thâu hiêu tinh càm cùa Dai tuóng vói Phu nù nên chü dâ phâ le, dông y cho chi Nguyen Thj Thanh Hòa - Chù tich Hçi Liên hiêp phy nù Viçt Nam và tôi vào thàm. Chü còn d$n chi hai chi em thôi nhé. Chj em tôi dén bên giuóng D^i tuóng, chü Huyên cüi xuông nói vói D^i tuóng cô chj em chüng tôi vào thâm sùc khôe và chüc thç Dai tuóng. Dai tuóng dua tay ra hiçu lân luçt kéo chj Thanh Hòa và tôi xuóng dé hôn vào mâ. Càm dçng quâ!. Truóc khi ra ve tôi cüi xuong hòi Dai tuóng: Bâc vân nhó châu chù a? Thât bât ngó, rat khë và không còn thât rò àm, hai tiéng “Quàng Bình” tù Dai tuóng cât lèn 268
làm chúng tôi chêt läng, nirác mât tôi chi muôn trào ra... Tù do dên nay, tôi luôn ao iróc dugc dên bên Dai tuóng, mot lân nùa nhirng dê giù sue khôe cho Dai tuóng tôi không dám dât vân dê vôi chu Huyên và gia dînh Dai tuong. Và thât không ngô, hôm do là lân cuôi cùng tôi dugc Dai tuóng nôi chuyên. Thua Bâc! Nguyên vong vê miên Trung, vê qué cüa Bâc dà dugc Bô Chinh tri ton trong. Châu vô cùng vui mùng vi châu hiêu, quê nghèo miên Trung luôn dau dàu trong tâm khàm cùa Bâc. T ù nay Bâc không côn nhùng dêm trän troc thao thùc vî miên Trung dang bäo, 10, dang nghèo khó vi Bác së duoc cùng bà con miên Trung vugt qua tùng con bâo, lù, cùng bà con mié i Trung chông dôi nghèo. Và Bâc së duoc thanh thân à quê huang - vùng quê mà duong thôi môi lân ch¡ em châu tù Quâng Binh ra, Bác chi dan mang cho Bác nuôc mâm quê nhà. Là nguài Quâng Bînh, nhirng tôi không cô vinh hanh dugc sinh ra ó Le Thùy vây mà Bâc dà coi tôi nhu châu ruôt trong gia dînh. Tinh càm yêu thuong Bâc dành cho tôi dà trà thành dông lue dê tôi phân dâu, truàng thành và công hiên suôt dôi. Nhân dây tôi cùng xin dugc chia sé vôi nhùng nguài con Quâng Bînh dang à quê cùng nhu dang à khâp trên moi miên dât nuôc: Tù tôi 4/10, tin dù bâc Giâp qua dài dà nhanh chông lan truyên dên dông dào nguài dân Viêt Nam. Nhirng cùng tù dô dên nay, sùc manh vï dai cùa dân tôc lai dang dugc khoi dây vi hâu hêt con dân Viêt Nam dù sinh ra à dâu, dang sinh sông, làm viêc à dâu, dêu nghiêng minh tiêc thucmg và tô long ton kính truóc mot con nguài tài ba, mot nhân câch lân cùa dân tôc dugc sinh ra trên mânh dât Quâng Bînh, däc biêt là thê hê trè. Và vî thê chùng ta hay tiêp tue nhân lên nhùng tînh càm tôt dep dô, hày dê cho long ton kinh cùa chùng ta vói Dai tuóng trong sáng nhu pha lê, mai mai Uuông ton cùng lich sù dân tôc. Trong cuôc dài cùa minh nhùng viêc lón Dai tuóng làm dêu mang tâm vôc hch sir cùa thói (tai T o n kính F)ai tu ó n g , chúng ta ton kinh tâm n g u y çn cùa N g u ô i, trân trong nguyên vong cùa gia dînh dê Dai tuóng dugc vê vôi miên Trung, vôi quê huang thât thanh thân bînh an. Dù ó dâu, lúe nào Dai tuóng cùng là con nguài hêt long vî Dàng, vî dân, vi su Uuông ton cùa dân tôc Viêt Nam và Uong dô luôn dành su dau dâu cho hai tiêng “Quâng Bînh”. Hoilhpn.org.vn N g u y ê n P h ô thû tuóng ká vê' giây phút bât khóc truóc Daí tuóng Là ngirói tùng gäp gö Dai tuóng Vö Nguyên Giáp nhiêu lân, sau khi hay tin Dai tuóng tù trân, Nguyên Phô Chù tjch Hôi dông Bô Uuông Doàn Duy Thành chia sè: "Tôi luôn luôn kinh trong và yêu quÿ Dai tuóng. Dai tuóng ôm lâu rôi, tôi vân 269
thuông dén thàm ông. Biét Dai tuông cüng không sông lâu duoc nùa nhung khi nghe tin Dai tuóng ra di thî tôi rât bàng hoàng. Tù hôm Dai tuóng di dên nay, lúe nào tôi cüng cô mot nôi buôn không tà duoc kê cà khi ngù". Chüng tôi là bâc hâu sinh, duoc Dai tuông gôp ÿ kiên giüp dô nhiêu ngay cà khi sau này tôi tham gia vào Chinh phù và Hôi dông Bô Uuông. Ngày tôi ô Hài Phông thî Dai tuông thuông xuông hôi thàm và dông viên Hài Phông dôi moi dê phàt trién. Nhân dân Viêt N am cô tînh càm sâu sâc vôi Dai tuông và tôi cüng cô mot tînh càm riêng vôi Dai tuông nên tôi càng thây buôn. Sàng nay, ngôi vôi mây anh em cô nôi, Dai tuông trên uâm tuôi vê vôi Bàc Hô cüng là diêu theo quy luât cùa tao hôa nhung vân thây bât ngô". Ông Thành kê vê kÿ niêm sâu sâc vôi Dai tuông Vô Nguyên Giàp: "Tôi kém Dai tuông khoàng 18 tuôi. Khi tôi à Hài Phông làm chù tich cùng nhu làm bi thu, rôi lên Hà Nôi thî Dai tuông dôi vôi tôi nhu dôi vôi mot nguôi em thân thiêt. Khi làm Phô chù tich Hôi dông Bô truông, tôi cô dên thàm Dai tuông và hôi ÿ kiên ông mot sô vân dê. Sau khi xong viêc, tôi cô doc luôn mot câu dôi: "Giàp Thach Nguyên Luong Thành Khânh Kiêt" (tên cùa các vi Phô Chù tich Hôi dông Bô truông nhiêm kÿ Quôc hôi khôa VIII - PV) thî Dai tuông cô nôi là xêp nhu thê thî hay nhung cô thê nguôi dân lai nghï là xêp nhu thê thî dân tôc ta sè nghèo khô. Sau dô tôi doc nôt vê côn lai là: "Vùng tâm bên chi tao anh Hùng" (chù Hùng là tên cùa Chù tich Hôi dông Bô truông Pham Hùng khi dô - PV) thî Dai tuông nôi là nhu thê thî m ai cân, tùc là anh em chüng mînh cùng giüp dông chi Chù tich Hôi dông Bô Truông Pham Hùng xây dung dât nuôc này. Dât nuôc này sè vùng tâm bên chi, tao nên mot nguôi anh hùng. Nêu cà hai câu thî dô là câu dôi hay". "Khi Dai tuông nàm ô viên, nàm nào tôi cüng dên thàm Dai tuông nhât là nhùng dip Têt. Têt nàm truôc tôi dên thàm thî Dai tuông dang nhâm mât ngü. Khi bàc sï bào là cô anh Thành dén thî eu m ô màt và vây vây tôi lai gàn. Dai tuông côn gia tay chào rôi bât tay tôi rât chat. Dên khi tôi vê, Dai tuông bât tay và nàm chàt tay tôi mot lue lâu. Dai tuông nôi vôi y rang: "Chào anh Thành và càm on anh Thành!" Trong khoành khàc ây, tôi dâ không câm duoc nuôc màt. Tu tuông Hô Chi Minh vê "doàn kêt, doàn kêt, dai doàn kêt" và "không cô gî quy han dôc lâp tu do" dâ duoc Dai tuông thê hiên trong suôt cuôc dôi cùa mînh". Ông Thành nhô lai: "Cách dây 10 nàm, tôi cô dên thàm Dai tuông, tôi cô chüc Dai tuông rang Dai tuông sông lâu Uên Uàm tuôi và tho dên 115 tuôi. Lúe dô, cô Vô Hong Anh là con gài eu cô nôi: "Chu dâ giàm di cùa ba châu mot tuôi. Ba chàu phân dâu dên 116 tuôi chù không phài là trên mot tràm tuôi hay 115 tuôi". Lúe dô, tôi vôi eu và cô Hong Anh cù cuôi thôi chù eu không nôi gî". Truôc ÿ kiên xüc dông nôi rang dât nuôc này vài Uàm nàm nùa cùng không thê cô nguôi nhu Dai tuông Vô Nguyên Giàp, ông Doàn Duy Thành cho ràng dô cô thê 270
chi là mot loi nói khi ngtrói nói xúc dông manh triróc thông tin Dai tuóng ra di. "Tôi chi có thê nói ràng: Dât nuóc ta sè ngày càng phàt triên nhung së lâu nùa, Viêt Nam mói có dugc nguôi toàn ven nhu Dai tuóng Vô Nguyên Giàp vê tuôi, khâ nâng làm viêc, duc dô, uy tin, vê chù Nhân và dai doàn kêt. Cho dên thôi diêm này, Dai tuóng chi sau Hô Chû tich vê chù nhân, sir kiên tri và dai doàn kêt dân toc. Sau này, dân toc Viêt Nam có thê có nguói làm dugc nhu thê hoàc tuy mât này, mât khàc không bàng Dai tuóng nhung có thê có nhùng mât khàc han. Dó là su phàt triên cùa dân tóc. Có nhu vây dân tôc ta mai tiên bô dugc", Nguyên Phô Chù tich Hôi dông Bô truàng Doàn Duy Thành nói. Vê viêc së an tàng Dai tuóng ó Quàng Bînh, ông Thành xúc dông cho biêt: "Dai tuóng không nói vói tôi vê viêc së vê Quàng Binh nhung tôi câm nhân dugc là Dai tuóng muôn nhu thê. Sau nhùng lân gàp Dai tuóng, tôi doàn rang Dai tuóng së vê Quàng Bînh và së di chúc cho con chàu là muôn vê Quàng Bînh"... Có lë së không khó dê có thê doán duac tai sao nguyên Phó Chù tich Hôi dông Bô truông Doàn Duy Thành lai có càm nhân nhu vây bôi Dai tuóng Vô Nguyên Giàp xa qué, di hoat dông càch mang tù thói côn tré nên hinh bông quê huang Quàng Bînh luôn dugc dàt ó mot vi tri trân trong trong trài tim ông. Nguoiduatin.vn Chu yê n it biê't vë gia dlnh D a i tuông Vô Nguyên Giàp Tùng là Ùy viên Bô Chinh tri, Tông Tu lênh, Bi thu Quân ùy Trung uong, Phô Thù tuóng, Bô Uuông Bô Quôc phông và dugc coi là mot trong nhùng danh tuóng hàng dâu thê giôi nhung Dai tuóng Vô Nguyên Giàp vân là nguôi rât dung dj, dôi thuóng. Dàng sau ành hào quang cùa chiên trân oai hùng, nguôi ta vân gap mot “anh Vàn” rât thuang vg, yêu con. N ghingai m ai là... met! Tôi dên thàm Dai tuóng Vô Nguyên Giáp tai tu gia cùa ông ó 30 Hoàng Dieu (Hà Nôi) khi chi côn it ngày nùa là ông buôc sang tuôi 104. Dai tà Nguyen Huyên, Trg lÿ Dai tuóng cho biêt, sùc khôe cùa ông hiên vân ôn. Tuy Dai tuóng không côn nói dugc nhung ông vân nhân biêt dugc nhùng nguôi vào thàm. Dai tà Nguyen Huyên nói: “Hiên Dai tuóng dugc càc bàc sï Bênh viên 108 châm sóc dàc biêt. Phài nói ràng công lao cùa càc y bác sí ó dây rât Ion trong viêc châm sóc sùc khôe cho Dai tuóng. Ho thay nhau truc bên giuông Dai tuóng không kê ngày dêm. 24/24h dêu có nguôi bên canh theo dôi”. Sau khi thông bào vê sùc khôe cùa Dai tuóng, Dai tà Nguyen Huyên kê khà nhiêu chuyên khi eu côn khôe manh. Diêu ông ân tugng nhât ó Dai tuóng chinh là tinh thân làm viêc không ngùng nghi. Ông nói: “Cu là nguôi rât hiêm có. Cu dâ làm 271
viêc mot cách cân mân cà ngày nhung dêm vê cu lai tiêp tue nghiên cùu. Anh em chúng tôi nhiêu lúe nhìn mà xôt. Khuyên eu thi thoàng nên dành cho mình thôi gian thành thoi dê giù sùc khôe thi eu bào: “Câu tuóng cho mình nghi là mình khôe à? Mot ngày mà không có gì vào trong dâu thi côn thây met han!”. Mac dù bân rôn nhung Dai tuóng van luôn cô gàng sàp xêp thôi gian dê gàp nhùng nguôi dàn binh thuông nhât. Dai tà Nguyên Huyên con nhó, cô lân, dôi cành vê vào bào vói anh em trong Vàn phòng cô mot nguôi thucmg binh dên công xin duge gap Dai tuóng. Do chua có lich hen nên anh em khà bàn khoàn. Thè nhung, Dai tuóng vàn dông y gap nguòi thuong binh ày. Hóa ra, nguôi thuong binh qué ó tàn Hài Phòng. Anh bât xe khàch lèn Hà Nói và chi mong duge gap Dai tuóng mòt lân. Sau khi gàp gò, nguòi thuong binh ày dà khóc rung rùc, nói: “Giò em vê qué có chét cùng duge ròi. Cà dai em chi mong duge gap anh mot lân” . .. Dai tà Nguyên Huyên cùng kê khà nhiêu vê só thich cùa Dai tuóng. Cu sòng khà giàn di và có thói quen an uông không câu kÿ. Món mà Dai tuóng thuóng xuyên àn nhât là thit kho trùng. Cu cùng thich nhiêu món àn có xuât xù tù qué huang Quàng Binh nhu bành da xùc hén, sò huyêt nuóng và bành bèo. Dày là nhùng món mà lân nào vê qué cu cùng àn. Cu cùng có sò thich tròng phong lan nên dên giò trong vuòn nhà vàn con hàng Uàm giò phong lan. Chi tiêc ràng, chù nhàn cùa nhùng giò lan ày giò khòng con có thé truc tiêp hàng ngày chàm sóc, tuoi tàm và ngóng dgi tùng bòng hoa bùng nò nùa. Nguài chua bao giò càu giàn va con Xuât thàn là mòt giào vién day sù, nhà bào, òng trò thành mòt chinh trj già và tuóng lïnh quân su nói bât trong lich sù Vièt Nam vói càc chùc vu: Ùy vién Bò Chinh trj, Bi thu Quân ùy Trung uang, Phó Thù tuóng, Bò truóng Bò Quóc phòng, Tòng Tu lénh Quân dòi nhàn dàn Vièt Nam. Dai tuóng Vô Nguyèn Giàp két hòn lân dâu vói bà Nguyen Thi Quang Thài (em gài nhà yéu nuóc Nguyên Thj Minh Khai). Bà Quang Thài trò thành lièt sì nàm 1946 và dê lai mòt nguòi con gài là Giào su Vò Hong Anh. Dai tuóng Vô Nguyên Giàp tài hòn vói bà Dàng Bich Hà, con gài Giào su Dàng Thai Mai. Bà Hà sinh duge 4 nguòi con cùng Dai tuóng gòm 2 Uai 2 gài. Hien cà 4 nguòi con này dêu rät thành dat. Tinh dên giò, dà 4 nàm Dai tuóng phài nàm trèn giuóng benh. Bà Dàng Bich Hà cùng càc con chàu vàn thuóng xuyên vào viên thàm. Nhàc dén bà Dàng Bich Hà, Dai tà Nguyên Huyên cho biét dò là mòt nguòi phu nù cu xù rät khéo léo và dùng mue. Ngay kê cà vói nguòi con rièng cùa Dai tuóng Vò Nguyên Giàp là Giào su Vò Hong Anh, bà cùng chàm sóc rât chu dào và dói xù còng bäng nhu vói 4 nguòi con ruót khác. Có lè, chinh vi thè mà suót han 40 nàm làm viêc cân kê Dai tuóng, nguòi còng su này chua bao giò thây Dai tuóng càu bàn hay to tiêng vói vg con. Moi lân có chuyên gì khòng hài lòng, Dai tuóng thuóng rât nhó nhe nhàc nhó. Theo Dai tà Nguyên Huyên, Dai tuóng cùng là nguòi hêt mue yéu thuong vg con. Tuy mòt tay 272
bà Hà chàm sóc càc con nhimg eu vân là nguòi luôn djnh huông, nhàc nhà càc con. Linh tình nguòi cha trong bâc thây qucin su 1 Anh Lê Vân Hài, mot càn bô giùp viêc trong Vàn phòng Dai tiróng cùng báo bà Dàng Bich Hà là mot nguòi phu nù ràt dàc biét trong màt anh. Bà tuy là phu nhân cùa mot vj lành dao càp cao nhu Dai tuóng nhung lai có phong thài vò cùng mòc mac, giàn dj và eòi mò. Anh Hài cùng dà có thâm nièn hon 20 nàm còng tàc tai Van phòng Dai tuóng. Tuy con tré tuoi nhung theo thói quen, anh vàn thuòng goi Dai tuóng là “anh Vàn” - cài tén trìu mén và gàn gùi rrià càn bò, anh em thuòng goi- Khòng chi anh Hài mà ràt nhiéu nguòi gàn càn dêu àn tuong vè tình yéu thuong vó bó bén vói con cài cùa Dai tuóng. Ngày Giào su Vó Hong Anh, con gài cùa Dai tuóng ra di mài mài (nàm 2009) thì Dai tuóng dang nàm diéu tri trong Bénh vién 108. A y là do trong mot làn di hop, cu b¡ vàp phài cài thàm nên bàt dàu vào nàm diéu duóng trong Bénh vién 108. Khi ày cu con khà khòc. Lue cò Hong Anh bàt dàu b¡ bénh, cà nhà lo läng nhung giàu Dai tuóng. Dèli hóm co màt, cà nhà vàn khòng ai nói cho cu biét nhung chàng hiéu linh tính sao, tôi ày anh Hài vào thàm cu thì dot nhién cu hói: “Hài, ó nhà có vièc gì khòng?”. Anh Hài quay màt di noi khàc trà lòi: “Da, moi thú vân bình thuòng anh a!”. Thè nhung, cù mòt làt sau cu lai nhàc lai càu hói ày. “Dén lùc tòi vé, ra dén cùa, cu lai goi giàt lai “Hài, lai day anh hòi !”. Và dên làn thi'r 5, vân mòt càu hói ày: "Ö nhà có viéc gì khòng?”. Tòi vàn khòng dàm nói... Cho dén hóm sau thì già dình mói quyèt djnh cho cu biét vi khòng thé giàu mài. Có lè, bàng truc giàc cùa nguòi cha mà cu linh tình có vièc gì dó. Cu thuong cò Hong Anh läm. Cu thuong cò ày vi me mât som, ngày nhò lai khòng duoc gàn cha m e... Sau ngày cò mât, cu buòn läm” - Anh Hài nghen ngào Icé lai! Sau làn dó, Dai tuóng Vò Nguyén Giàp phài nàm trén giuóng bènh vói ché dò cliäiu sue dàe biét elio tói nay. N gày 25/8 tói day là sinh nhàt làn thù 103 cùa D ai tuóng, nguòi cha, nguòi anh cùa quàn dòi anh hùng. Su tón kinh mà thè giói cùng nhu dóng bào trong nuóc dành cho anh Vàn van mài con dó, khóng chi bòi dó là mòt vj tuóng tài ba loi lac mà con bòi phong càch song, nhùng tình càm dòi thuòng dung dj trong dòi nhân xù thè vói bè ban, già dình và thuôc càp cùa òng. “Anh Vän có thói quen än nhe giùa bùa. Thóng thuòng, dó là viéc cùa anh em phuc vu. Tuy nhién, bà cùng thuòng xuyén tu mình làm nhùng viéc dó nhu mòt cù chi àn tình vói chòng. Di dàu thì thói chù ó Hà Nói, dù có càch xa mày, dén giò là bà Hà lai mang bùa àn lèn cho Dai tuóng. Trong già dình, bà có còng ràt lón trong vièc chàm sóc và day bào càc con. Già dình dàm àm làm. Tòi ân tuong nhàt là cành mói làn con chàu cùa Dai tuóng gap gò là lai chay dén thom lén mà òng ràt vui vé. Dó là hình ành khóng phài già dình nào cùng có duoc”. (Anh Lê Vän Hái, cán bô giúp viêc kê cân Dai tu ó n g Vò Nguyén Giàp) - Giadinh.net 273
Dai tirfng Vo Nguyen Giap tiing tCr cho'i hon su gtftfng ep the nao? “Chinh toi dugc nghe Dai tuong ke ve cau chuyen khi con thanh men, ong timg khuoc tC y dinh cau hon cua mot gia dinh ba ho trong ling. Gia dinh nay muon ga r con gai cho ong, d6ng thoi hua cho ruong cho nhi. Ban than ong khong muon lay co con gai cua gia dinh phu ho nhung cha van co ep buoc. Cung may, me va cac anh chi em deu ung ho y kien cua ong. Cuoi cung ong da khuoc tir dugc hon uoc cua gia dinh phu ho”. Do la chia se cua Trung tuong Pham Hong Cu - nguyen Pho Chu nhiem Tong cuc Chinh trj Quan dpi nhan dan Viet Nam khi ke ve nhung lan ong dugc Uo chuyen cung Dai tuong ve ki niem thoi thanh nien. Ngoi lang le trong can phong sach day ap nhung tu lieu m i suot cuoc ddi minh, Trung tuong Pham Hong Cu da suu tam, nghien cuu ve cuoc doi Dai tuong Vo Nguyen Giap. Vira ke lai ki niem nhung lan dugc gap Dai tuong, tay ong nhe nhang lat gio nhung trang nhat ky m i ong timg ghi lai nhung ki niem ay. “Dao ay co mot van de kho xu trong gia dinh la viec hon nhan. Ong cu muon anh Giap lay vg. Trong lang co mot gia dinh ba ho danh tieng co con gai muon ga cho anh Giap. Gia dinh nay giau nhat ling, nha ngang day doc, sang trong kieu phu ong”, Trung tuong cham cham ke. Nha ba ho ay c6 hai co con gai vira tuoi "cap ke", mot co ngay truoc cung hoc tieu hoc voi anh Giap tren truong Tong 8 Tuy Loc den lop tu, co em djnh ga cho anh Giap moi Ion, vi nhieu le, anh Giap khong the ung. Me co gai "danh tieng", neu thanh hon se cho ruong, cho nha va tra lai mieng dat ma gia dinh anh Giap da gan no v i cat ban cho ong ba. Ong cu than sinh muon anh Giap phai nhan loi. Sang nio, ong cung dung anh day de ran. Thay anh to y khong ung, ong mugn con sao nuoi trong nhi, quat Ion: “Con sao niy con nghe loi thay m i anh khong nghe ha?”. Nguoc lai, y cua me anh thi khac: “Tiiy y con. Ung thi lay, khong ung thi thoi, khong ep”. Anh Giap rat biet on ba, quan diem cua b i that tien bo. Cac chi (chj Diem, chj Lien), chu em Nho deu chung quan diem voi me. Nhom ngudi niy thuong thi tham bin bac voi nhau dudi bep. Mot minh ong cu mot quan diem 6 nhi tren. Viec hon nhan cua chi ca (chj Diem) cung vay. Chi Diem con di xa hon li cong khai bac bo y kien ap dat cua ong cu. Trong ling c6 anh Huong Hue den dam hoi chi ca. Chj khong ung, nhung ong cu bat ep. Chj khong chju. Mot hom Huong Hue mang che, gao nep den. Chj Diem hoi lanh tanh: “Anh den c6 viec gi?”. Roi chj dem tra lai tat. Tuy vay, Huong Hue van kien tri, thuong xuyen den nhi xin o re. Huong Hue cung xin di tao mo Uen 274
Trâm. Ÿ kiên cûa me: “Tùy ÿ chi, không gàn ghép”. Dà nhiêu lân bà nói vói ông nhimg ông không chiù. Chi Diêm duoc me và càc em üng hô, kiên quyêt tir chôi. Sau này chi Diêm lây nguòi chi yêu, là mot ngirài trong khàng chiên chông Phàp tùng làm Tinh dôi triràng. T rà lai viêc hôn nhân cùa anh Giàp, ông Bà muôn buôc chat nên tim càch nôi thêm sgi dây liên hê bàng càch cho dira con trai tên là Càc dên nho anh Giàp kèm hoc. Anh Giàp không muôn nhân nhimg ông eu bât anh phài day. Lóp hoc có ba nguòi: chú em Nho, anh Giàp và Càc. Anh Giàp truy bài, Càc không dàp duge, anh lây thuôc ké dành vào long bàn tay. Khi di tàm sông, anh bào chu em Nho dim dâu thàng ây xuông cho bô ghét. Biêt ràng dôi xù vói Càc nhu vây là không phài, nhung ông muôn thoàt khôi su ràng buôc cùa ông Bà và ông thân. Mot hôm anh ngô ÿ muôn tró lai Huê. Ông cu nói: - Anh muôn di dâu thì di, lây vç dà. Mot viêc dâp vào mât nguòi thanh niên dà có ÿ thúc giàc ngô chinh tri là vân dê ruông dât à quê nhà. Anh Giàp và nhôm thanh niên tiên bô trong làng bàn vói nhau phài tim càch chông lai bon lÿ truàng, bçn cho vay no lài, dôi lai ruông dât cho công bàng, dôi lai ruông dât bj gàn ng, bi mua dât bàn ré. Nhung dâu tranh bàng càch nào? Moi nguòi bàn là dành cho lào lÿ truóng mot trân nên thân nhung không duoc dành chêt, chi dành què thôi. Nhôm thanh riiên này chù dông lâp hôi kin. Ho ni nhau lên thuong nguôn sông Kiên Giang, hôm ây di tào mô, mây anh em dên chân nui An Ma hop, tuyên thê lâp hôi kin. Mue dich ton chi là gì? Cuong lïnh, diêu le ra sao? Không biêt, chi biêt là cùng chi huòng, häng hài thé thôi. Hôm sau, anh Giàp dang tra ngô ngoài vuòn, bong thây me dên gân. Bà hôi khë: “Con làm hôi kin phài không?”. Anh Giàp tiêp lòri: “Có”. Bà me nói tiêp: “Vào hôi kin dành Tây thi duoc, nhung dùng dê bi bât”. Anh Giàp xin phép vào Huê dê tiêp tue hoc và kiêm viêc làm. Ông eu bàng lòng vói diêu kiên là anh nhân làm rê nhà ông Bà. Anh Giàp kéo chú Nho ra vuòn sau, nói: ‘T ao phài ra di. Thây bào tao lây vg. Tao phài lâp kê thè này... thè này...”. Nói xong anh Giàp dóng khàn xèp, màc ào dài den, quân vài tràng, chân di guôc dên nhà ông Bà. Cô Bà tiêp dai nòng nhièt, dem ra cà chuc trùng gà và cho tiên dê anh Giàp di Huê. Anh Giàp nói: “Càm on, tôi không dàm nhân”. Cô Bà cuòi: “Câu làm cao! Sau này lai không dôi nhà, dôi ruông ây à!”. Ông eu thây anh Giàp dên thàm ông Bà, nên dông ÿ cho anh di Huê. Anh Giàp xuông bêp nói vói me: “Con không kêt hôn vói con gài ông Bà dâu. Thây thim dùng thu xêp. Hôm sau anh Giàp ra di. Mot con dò dgc bon chèo dira anh sang Mÿ 275
Trach. Chú Nho, Doân và Giám Dính di theo tiên. Trong lúe chà tàu, anh Giàp nói vói Giám Dính: “Tôi rät tön trong già dình anh, nhimg tôi không thè kêt hôn vói em gài anh duge. Tôi và cô ây không hgp nhau. Nhó anh vê thua lai vói già dìn h .. Nói doan, anh Giáp dàp xe lira vào Huè. Bà Q uÿnh (Ghi theo lòi ke cùa T ru n g tu ó n g P h a m H ong Cir) - Giaothongvantai.com.vn C hu yê n ke cua ngiiòfi gân 30 n à m ghi lai hình anh cua vj D a i tuóng lôi lac Ngày 4.10, khi thông tin vê Dai tuóng Vò Nguyèn Giàp tù trän duge càc phuong tien thông tin dai chúng dàng tài, Uong mot cân nhà ó phô càng Hài Phông, nguói dàn ông tóc bac tràng ngôi trâm tu, mat ngân le quay sang nói vói vg minh “anh mình di rôi”. Ông lào này là Nghê sï nhân dân Dào Trong Khánh - Nguói có gân 30 nàm ghi lai nhùng hình ành dàt già vê cuôc dói Dai tuóng Vô Nguyên Giáp. “Dùng goi anh là Dai tuóng, hày goi là anh Van” Cân nhà Nghê si Nhân dân Dào Trong Khánh ó con phô nhô noi thành phô Hài Phông 2 ngày nay chim trong không khi läng le, su läng lë cùa mât mât khi tin Dai tuóng Vô Nguyên Giáp tir trän. Cüng Uong 2 ngày gân dây, bô phim Dai tuóng Vô Nguyên Giáp: M ot thè ky - Mot dòi nguòì do Nghê sï nhân dân Dào Trong Khánh làm dao diên duge phát di, phát lai nhiêu lân trên các kênh truyên hình. Dây duge coi là bô phim thành công nliât, ghi lai chân Ihuc nhât vê cuôc dói cùa vi D a i tuóng liuyên ihoai. Là mot trong nhùng dao diên tài nàng nhât cùa Häng phim Tài lieu Trung uang, Nghê sï Nhân dân Dào Trong Khánh có duge vinh du là nguói duge phân công làm nhiêu phim tài lieu vê các lành dao Dàng, Nhà nuôc và nhùng nhân vât nôi tiêng. Co duyên dê ông Khánh thuóng xuyên duge tiêp xùc vói Dai tuóng Vö Nguyên Giáp xuât phát tù công viêc. Ö tuôi ngoài 70, ông Khánh không thè nhô rô lân dâu tiên duge gap, ghi lai hình ành tu lieu vê Dai tuóng Vö Nguyên Giáp là nàm nào mà chi biêt khi dó Dai tuóng khoàng 60 tuôi nhung uàng kiên làm. Ông Khánh kê: “Lân dâu tiên tôi cùng ê kip gap Dai tuóng dê làm phim tài lieu, Dai tuóng vô vai tôi nói: “D ùng goi anh là Dai tuóng, hày goi là anh Vân. Tù Dai tuóng nghe xa la làm” . Tù dó vê sau, suôt 30 näm thuòng xuyên gap Dai tuóng tôi dà quen vói cách xung ho “anh Vän” . 276
Lân cuôi cùng tôi gâp anh Van là khi anh ây dang näm diêu tri tai bênh viên 108. Khi ây dù dang näm trên giuàng bênh, anh Vàn vân nôi vài nguài tra lÿ: “Chù Khânh bj bênh tiêu duàng, em viêt cho chü ây câi don thuôc tiêu diràng dê chù ây diêu tri” (ông Khânh bi bênh tiêu ducmg nhiêu näm)”. Anh Vân là vi tuong xôt ti'mg giot mâu cùa chien sï Bô phim Nùa thê kÿ mot ngày dang duac phât trên càc kênh truyên hînh mây hôm nay chi co dô dài 30 phüt. Tuy vây, nhôm làm phim do NSND Dào Trong Khânh làm dao dien dà mât 1 thâng, ghi 700 phüt phim vài y tuàng làm bô phim dài 10 tâp vê Bai tuàng V5 Nguyên Giâp. Không noi nhiêu vê nhùng bô phim cùa mînh, NSNB Bào Trong Khânh chi nhäc di, nhâc lai câu: Ai cùng biêt Bai tuàng Vô Nguyên Giâp là thiên tài quân su, nhung co mot diêm dàc biêt han cà: Anh Vân là vi tuang rât thuang linh, xôt xa tùng giot mâu cùa chiên st. Nhùng ngày làm phim tài lieu vê Bai tuàng Vô Nguyên Giâp, ông Khânh duac Bai tuàng nhäc di nhâc lai chân lÿ: Phài chàc thâng thî mài dânh. Chiên tranh thî không thê trânh khôi thuang vong, mât mât nhung phài han chê tôi da su hy sinh. Quân dôi nhân dân Viêt Nam là mot dai gia dinh trong do Bai tuàng Vô Nguyên Giâp là nguài Anh Câ. Nguài Anh Cà dô thuang câc em, tiêc tùng giot mâu cùa nhùng nguài em cùa mînh. 30 nàm làm phim tài lieu vê Bai tuàng Vô Nguyên Giâp, ông Bào Trong Khânh tùng theo Bai tuông tài nhiêu nai ghi lai dâu ân cùa nhùng chiên công hiên hâch. Khi Bai tuàng thàm lai Cao Bäng, nhùng eu già, em nhô ùa chay ra vây quanh Bai tuông. Noi vê su kiên này, Bai tuàng tùng tâm su: Làm sao quên duac bât cam, hat gao cùa dân trong nhùng ngày khô khàn, gian khô. Diên Biên Phû - nhùng mùa hoa riêng dai “Thâng 5 nàm 1983, tôi di quay phim ô Bien Biên Phù chuân bi làm phim tu lieu kÿ niêm chiên thâng Bien Biên Phù. Bang quay, tôi chat thây mot chiêc truc thâng ha cânh xuông sân bay M uàng Thanh. Tù trên mây bay, anh Vân buôc xuông, viêc dâu tiên là dua mât nhîn khâp long chào Bien Biên. Khi dô khàp long chào Diên Biên vàng rue mot säe hoa riêng dai - loài cây co rât nhiêu à Bien Biên Phù. Xüc dông nghen ngào, Bai tuông noi: Nàm 1954, khi dânh Bien Biên Phù cùng là mùa hoa riêng dai n à vàng. Chiên sï ta dào công su giùa bat ngàn riêng dai, chiên dâu oanh liêt, hy sinh bên nhùng vat rùng riêng dai” - ông Khânh tâm su. Tir câu nôi cùa Bai tuàng, sau này ông Khânh tîm lai nhùng doan phim tu lieu vê Bien Biên Phù và dà tîm duac nhùng thuàc phim lot tà duac su kiêu hùng và läng man cùa nguài linh Bien Biên. Nhùng thuàc phim ghi lai chân thuc cành chiên sï ta xung phong qua nhùng vat rùng hoa riêng dai nhà dan vào quân thù. C6 nguài linh ngà xuông bên nhùng vat hoa riêng dai ngüt ngât tài tân chân trài. Trong cuôc thäm lai chiên truàng nàm 1983, Bai tuàng Vô Nguyên Giâp cùng 277
tâm sir vói ông Khánh nhiêu câu chuyên mà sau d
Cô ây V me mât sóm. ngày nhó lai không dugc gân cha m e...Sau ngày cô mât, eu buòn làn” - Ông Hài nghen ngào kê lai! Ngirói con gài ây là kêt quà cùa tinh yêu giùa chàng thanh niên tuôi 24, mot ^hày giæ tré truóng Thàng Long, vói cô gài tuôi 20, sinh viên truóng Y Hà Nôi. Trên mit chuyên tàu hôa, chàng thanh niên Vô Nguyên Giàp dà gap và xao xuyên fcruóc o nù sinh xinli dep, diu dàng Nguyên Thi Quang Thài. Cà anh và chi dêu dang tlum gia hoat dông càch mang. Bât ngà anh bi dich bât giam trong nhà lao Thíra Più, giât minh nhân ra bên nhà giam nù, lai cô cô nù sinh Dông KMnh. Tuôi 16, nét mat côn ngâv tho nhung tinh thân cô thât bât khuât vói câu dàn dò ban tù: “Khing ai tô giàc ban, ban dùng tô giàc ai". Ra tù, tinh yêu dôi lúa này nò. Mot lê cuòi dirge tô chúc trang trong à thành Vinh. Sau ngày cuòi, hai nguói ra Hà Nôi thuê can nhà à phô Duàng Thành. Anh day hg; à Truàng Thàng Long, vùa day vúa lành dao Doàn thanh niên dân chù trong tr-ròng. Chi thi vào Truàng Bà d& Hà Nôi, vùa hoc, vúa hoat dông càch mang trong gài hgc sinh, sinh viên. Cuôc sông dât Hà thành thanh dam, búa cam già dình giin di, con gài dâu lòng Vò Hong Anh dà ra dài trong hoàn cành nhu thè. Ô (ài tuôi “tam thâp nhi lâp”, nguài càn bô càch mang dang hoat dông bi mât ây hiêu rò su hê trong cùa viêc dugc câp trên diêu dông di công tàc xa; nhât là khi nguài ’g nói ra lài dông viên: "Dây là mot thài ca làn, trên dà muôn anh thoàt ly thi anhnên quyêt tâm”. Sau này khi dà vê già, ông tâm su vói con gài: “Nêu lân dó me con không kiên quyêt và truyên cho ba thêm niêm tin, súc manh, cô lë ba không dût hai me con dê di dugc”. Ö iai xa, trong diêu kiên hoat dông bi mât, ông vân thuàng gùi thu dông viên nguài >g tré, nhùng là thu viêt trên mành giây thuôc là nhô bàng nùa bàn tay. Khi vê nuà: hoat dông bi mât, xây dung chiên khu Cao - Bàc - Lang, ông vân viêt thu dông vên, chia sé vói vg, không hê biêt vg mình dà bi djeh bàt và bi kêt àn 16 nàm tù, bi pam trong Hôa Lò, bi tra tân dà man, rôi màc bênh thuang hàn mât tu dàu nàm l c44. Cho dên khi vê tham gia Hôi nghi quân su càch mang Bàc kÿ (thàng 4/1945, Vô Nguyên Giàp mai dugc nghe dông chi Truàng Chinh bào tin dû. Truóc îôi dau quà dôt ngôt, ông bàng hoàng, läng nguài, bô d à cuôc hop. Thrang va và càng thuang con gài sóm mô côi me, nhung phài sau ngày càch mang tiành công, ông mai dugc gap lai con. Ông dà dành cho con nhúng tinh càm däc bitt cùa nguài cha, lân nào gäp cùng hòi “Có nhó, có thuang ba không?”. Nguói con gài läng im không nói, ông càng thuang con han, chi biêt ôm con vào lòng ml dau thât ruôt. Ông muôn bù däp cho con, nhung công viêc và tràch nhièm nguói (hi huy dà lây hêt thài gian dê chàm sóc con cùa ông. Kb con gài di hoc ó nuóc ban, ông kê cho con nghe vê nguói me dà hy sinh, vê tínhcách cùa me. Ông ghi vào cuòn so lai dàn dò con noi guang me. Con gài vê nghi ht, ông lue tìm nhúng thu tú và ành cùa me cho con xem, dê con thày dugc tinh càn và càch sông cùa cha me vói dai gia dình, cà nhùng thu viêt và nhân trong 279
nhà tù Hôa Lô ngày tru ó c... Ông hiêu tâm lÿ cüa con gài, sa con hay buòn môi khi doc lai thu tù cùa ngirài da khuât, nên cân thân tu giù cho con nhùng kÿ niêm cüa gia dinh. Chính cách day do chàm sóc con nhu thè dà tác dông dên quà trinh hinh thành nhân cách và cà nhùng dire tinh tôt dep, sir tir lâp, nghj lire và tài nàng cùa con. Bà Vo Hong Anh kê: “Tôi không con nhó mât me nhung qua nhùng tâm ành, nhùng bue thu, qua loi kê cùa ba tôi và nhùng anh em, dông chi cüa me, qua nhùng câu chuyên cüa ho hàng, láng giêng à quê, và bao trùm lên tât cà là mot sai dây thiêng liêng vô hinh nào do, hinh ành cüa me hiên lên trong tôi rât rô nét và xàc thyc. Tôi cüng dà càm nhân duge tinh càm thiêng liêng giùa ba và me” . Khi Dai tuóng di cùng vói con gài - dà là mot giào su vàt lÿ - nguài phu nù dâu tièn cùa ngành vàt ly duge tàng Giài thuòng khoa hoc quòc té Kovalevskaia - giài thuòng cao nhât cüa Viêt Nam vê khoa hoc kÿ thuât dành cho các nhà khoa hoc nü, ông cùng con thàp huang, dat vòng hoa tuàng niêm nguài nù chien sï cách mang, nguòi vg - nguài me yêu quÿ, rôi ghi vào sô luu niêm nhùng dông binh dj nhu chinh cuôc dòi cùa cha và con: “Nhò mài huang hôn cüa các anh, các dông chi, các anh chi, nhó mài hinh ành cùa Quang Thái, nguòi vg, nguòi me cüa chüng tôi”. Edaily.vn Ba chuyên dáng suy n g â m ve D a i tuông V ô N g u y ê n G iá p Dai tuóng Vô Nguyên Giáp là mot thiên tài vê quân sir, là mòt nhàn cách lón nên các hç>c già Viçt Nam và thè giói dà viêt hàng tram pho sách vê ông. T ro n g nhùng ngày này, lai có hàng ngàn nguói nói vê ông, viêt vê ông. Tôi chi xin nói vê ba câu chuyên rât dáng suy ngâm liên quan dên ông. Chuyên thi truot và quyêt tâm hoc tâp Dai tuóng Vô Nguyên Giáp là con cüa bà Nguyên Thi Kiên và ông Vô Khàc Nghiêm, quê ó làng An Xà, Le Thüy, Quàng Binh. Dây là mot gia dinh nhà Nho; hai bên nôi ngoai dêu là nhùng chi sï yêu nuôc, tham gia phong trào Can vuang. Ong Vô Khàc Nghiêm duge xem là nguòi hiêu nhiêu, biêt rông, hay chu nhung di thi không dô dat gi. Diêu này duge lÿ giài là ông không phuc, không trong chinh quyên lue bây già. Có le vi thè, ông rât kÿ vong vào nguòi con là Vô Nguyên Giáp. Ngay tù khi con là câu bé 4, 5 tuôi, Vô Nguyên Giáp dà duge cha cho hoc chü Nho. Ong Nghiêm dùng keo dê thuòng khi con hoc tâp chàm chi, tiên bô; dùng roi dê phat khi con chênh màng. Vôn là câu bé thông minh nên Vô Nguyên Giáp duge huóng khâ nhiêu keo. Nhung là düa tré hiêu dçng nên cüng không it lân Giàp bi phat, thâm chi có lân chui xuông gâm bàn trôn roi và xin tha tôi. 280