Gây tê ngoài màng cứng trong chuyển dạ và nguy cơ bí tiểu cấp sau sanh ngả âm đạo

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> GÂY TÊ NGOÀI MÀNG CỨNG TRONG CHUYỂN DẠ  <br /> VÀ NGUY CƠ BÍ TIỂU CẤP SAU SANH NGẢ ÂM ĐẠO <br /> Trần Thị Mỹ Phượng*, Vũ Thị Nhung**. <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt  vấn  đề:  Bí tiểu cấp sau sanh, do căng dãn bàng quang quá  mức, có thể diễn tiến thành nhược cơ bàng <br /> quang thoáng qua hay kéo dài, nhiễm trùng đường tiểu trên và dưới. Bí tiểu cấp sau sanh có mối liên quan đến <br /> các yếu tố sản khoa như: con so, sanh giúp bằng dụng cụ và gây tê ngoài màng cứng. <br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định mối liên quan giữa việc sử dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng trong <br /> chuyển dạ và bí tiểu cấp sau sanh ngả âm đạo. <br /> Phương pháp nghiên cứu: một nghiên cứu đoàn hệ tiến cứu trên 756 sản phụ sanh ngả âm đạo được thực <br /> hiện tại Bệnh viện Hùng Vương từ tháng 9 năm 2013 đến tháng 2 năm 2014. Trong đó có 252 sản phụ được gây <br /> tê ngoài màng cứng trong chuyển dạ. Tất cả các đối tượng tham gia nghiên cứu đều được theo dõi trong thời <br /> gian 24 giờ đầu hậu sản để phát hiện bí tiểu cấp sau sanh.  <br /> Kết quả nghiên cứu: Tỉ lệ bí tiểu cấp sau sanh ở nhóm không có gây tê ngoài màng cứng trong chuyền dạ <br /> là 1,8% (9/504) và ở nhóm có tê ngoài màng cứng là 12,2% (31/252). Phân tích hồi quy đa biến cho thấy có gây <br /> tê ngoài màng cứng tăng nguy cơ bí tiểu cấp sau sanh ngả âm đạo gấp 6,6 lần so với không tê ngoài màng cứng <br /> (RR=6,6, KTC 95% [3,1‐15,6]).  <br /> Kết luận: Gây tê ngoài màng cứng trong chuyển dạ làm tăng nguy cơ bí tiểu cấp sau sanh lên 6,6 lần.  <br /> Từ khóa: Bí tiểu cấp sau sanh, tê ngoài màng cứng. <br /> <br /> ABSTRACT<br /> EPIDURAL ANESTHESIA AND RISK OF ACUTE POSTPARTUM URINARY RETENTION <br /> Tran Thi My Phuong, Vu Thi Nhung  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 5‐ 2014: 161‐ 164 <br /> Background: Acute postpartum urinary retention, resulting from bladder distension, may lead to serious <br /> short  and  long  term  problems  such  as  changes  in  detrusor  contractility,  been  associated  with  other  obstetrical <br /> factors  such  as  parity, instrumental  delivery  and  epidural  analgesia. Acute  postpartum  urinary retention  may <br /> lead to many serious short and long term problems such as disability of detrusor, upper or lower urinary infection <br /> etc. It is reported to be related to some obstetrical factors, including nulli parity, instrumental delivery or epidural <br /> anesthesia. <br /> Objective:  To  determine  the  relationship  between  epidural  analgesia  during  labor  and  acute  postpartum <br /> urinary retention after vaginal delivery. <br /> Study Design: A prospective cohort study was conducted at Hung Vuong Hospital from September 2013 to <br /> February 2014. Study sample included 756 healthy women who had vaginal delivery. Among them, 252 pregnant <br /> women  received  epidudal  analgesia  during  labor.  All  participants  were  followed‐up  within  first  24  hours  after <br /> delivery for detecting acute postpartum urinary retention (APUR).  <br /> Results: Incidence rate of APUR among women who did and did not have epidural analgesia during labor <br /> were 1.8% (9/504) and 12.2 % (31/252), respectively. Multiple logistic regression analysis revealed that epidural <br /> analgesia increased risk of APUR 6.6 times (RR 6.6; 95% CI 3.1‐16.6).  <br /> * Bệnh viện Hùng Vương <br />  **Bộ môn Phụ Sản ĐH YK Phạm Ngọc Thạch. <br /> Tác giả liên lạc: PGS TS Vũ Thị Nhung  <br />  Email: bsvnhung@yahoo.com.vn; ĐT: 0903.383.005 <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> <br /> 161<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014<br /> <br /> Conclusion: Epidural analgesia during labor may increase risk of urinary retention pospartum 6,6 times.  <br /> Key words: acute postpartum urinary retention, epidural analgesia. <br /> sau  sanh  6  giờ,  b)  sản  phụ  tiểu  lắt  nhắt,  c)  mắc <br /> tiểu  nhưng  không  thể  tự  tiểu,  kèm  có  cầu  bàng <br /> Bí  tiểu  cấp  sau  sanh  (BTCSS),  do  căng  dãn <br /> quang và đau tức vùng hạ vị hay thông tiểu ra > <br /> bàng  quang  quá  mức,  có  thể  diễn  tiến  thành <br /> 500ml nước tiểu (vì bất kỳ lý do gì). Số liệu được <br /> nhược  cơ  bàng  quang  thoáng  qua  hay  kéo <br /> nhập vào máy tính bằng phần mềm STATA 12.0. <br /> dài(14,13)  nhiễm  trùng  đường  tiểu  trên  và  dưới(6). <br /> Tỉ lệ bí tiểu sau sanh được tính theo tỉ lệ % trên số <br /> Ước tính tần suất BTCSS rất thay đổi, từ 0,05%(11) <br /> ca  sanh  ngả  âm  đạo.  Dùng  phần  mềm  epiInfo <br /> đến  51,7%(7)  tùy  vào  nguyên  nhân  BTCSS,  định <br /> inversion  6  để  tính  cỡ  mẫu.  Xử  lý  số  liệu  Stata <br /> nghĩa,  tiêu  chuẩn  chẩn  đoán  và  phương  pháp <br /> phiên bản 12. Biến liên tục: trung bình ± độ lệch <br /> nghiên cứu(16) cũng như thiếu năng lực thống kê. <br /> chuẩn.  Biến  định  tính:  ghi  nhận  bằng  tỷ  lệ  %. <br /> Mặt khác, BTCSS có mối liên quan đến các yếu <br /> Dùng <br /> test  T  cho  các  biến  định  lượng.  So  sánh <br /> tố sản khoa như: con so(1,3), sanh giúp bằng dụng <br /> biến định tính bằng kiểm χ2.  <br /> cụ(1,3) và gây tê ngoài màng cứng(4,1). Vì thế, mục <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> <br /> đích của nghiên cứu này nhằm xác định mối liên <br /> quan  giữa  việc  sử  dụng  phương  pháp  gây  tê <br /> ngoài màng cứng trong chuyển dạ và BTCSS với <br /> cách dùng tiêu chuẩn chẩn đoán bí tiểu cấp sau <br /> sanh rõ ràng(2) và có kiểm soát yếu tố gây nhiễu.  <br /> <br /> Bảng 1: So sánh đặc điểm giữa 2 nhóm  <br /> <br /> Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định mối <br /> liên  quan  giữa  giảm  đau  bằng  tê  ngoài  màng <br /> cứng trong chuyển dạ và BTCSS ở sản phụ sanh <br /> ngả âm đạo. <br /> <br /> Địa chỉ<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> Tuổi<br /> thai<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU  <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Đoàn hệ tiến cứu.  <br /> Với  ước  tính  tỷ  kệ  BTCSS  ở  nhóm  phụ  nữ <br /> sanh ngã âm đạo không TNMC là 0,5%, β = 20%, <br /> α  =  0,05,  theo  tỷ  lệ  bệnh  /  chứng  =  1/  2,  cỡ  mẫu <br /> được tính toán sẽ là 251 sản phụ ở nhóm I (không <br /> TNMC) và 502 sản phụ ở nhóm II (có TNMC). <br /> Các  sản  phụ  thỏa  tiêu  chuẩn  chọn  mẫu  là <br /> sanh  ngả  âm  đạo,  không  có  bệnh  lý  thận  hoặc <br /> bệnh  lý  đường  tiết  niệu  (có  bí  tiểu)  trước  sanh, <br /> không  có  đặt  thông  tiểu  lưu  do  sản  phụ  có  tai <br /> biến  trong  và  sau  sanh  như:  tiền  sản  giật,  băng <br /> huyết  sau  sanh,  TSM  rách  sâu,  phức  tạp,  khối <br /> máu tụ và không sanh mổ. <br />  BTCSS được định nghĩa như sau (theo phác đồ <br /> thực hành chăm sóc sức khỏe sinh sản tại Calgary, <br /> Canada)(2)  có  ít  nhất  1  lần  đặt  thông  tiểu  (bất  kể <br /> lượng  nước  tiểu)  trong 24  giờ  đầu sau  sanh  vì  1 <br /> trong  các  lý do sau đây: a)  không  thể  tiểu  được <br /> <br /> 162<br /> <br /> 35<br /> TP HCM<br /> <br /> Nhóm I<br /> n=252(%)<br /> 95(37,7)<br /> 144(57,1)<br /> 13(5,2)<br /> 120(52,4)<br /> <br /> Nhóm II<br /> n= 50(%)<br /> 152(30,2)*<br /> 311(61,7)<br /> 41(8,1)<br /> 240(47,6)<br /> <br /> Tỉnh khác<br /> Con so<br /> < 37 tuần<br /> <br /> 132(47,6)<br /> 161(63,9)<br /> 13(5,2)<br /> <br /> 264(52,4)<br /> 217(43,1)*<br /> 44(8,7)<br /> <br /> 37-41 tuần<br /> > 41 tuần<br /> 120<br /> Sanh thủ thuật<br /> < 500ml<br /> Máu<br /> mất<br /> 500-1000 ml<br /> sau<br /> > 1000ml<br /> sanh<br /> Cắt TSM<br /> Soát lòng TC<br /> Kiểm<br /> do tổn thương<br /> tra Cổ<br /> do sanh giúp<br /> TC<br /> do BHSS<br /> khác<br /> Không kiểm CTC<br /> <br />  Khác biệt có ý nghĩa thống kê. <br /> <br /> (*)<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Trong thời gian từ 01/9/2013 đến 28/02/2014, <br /> có  756  sản  phụ  (SP)  sanh  ngả  âm  đạo  (ÂĐ)  tại <br /> bệnh  viện  (BV)  Hùng  Vương  được  chọn  vào <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nghiên cứu, các đối tượng nghiên cứu được chia <br /> <br /> Theo  kết  quả,  tỉ  lệ  BTCSS  trên  các  sản  phụ <br /> <br /> làm 2 nhóm:  Nhóm  I:  có  TNMC 252 SP.  Nhóm <br /> <br /> sanh ngả âm đạo không TNMC là 1,8% (9/504). <br /> <br /> II:  không  có  TNMC  504  SP.  Kết  quả  được  phân <br /> <br /> Tỉ lệ BTCSS trên các sản phụ sanh ngả âm đạo có <br /> <br /> tích như sau: <br /> <br /> TNMC là 12,2% (31/252). Khi phân tích đơn biến <br /> <br /> Tuổi trung bình của các sản phụ (SP) là 27,4 ± <br /> <br /> có  đến  6  yếu  tố  nguy  cơ  cho  BTCSS  nhưng  khi <br /> <br /> 5,4.  Tần  suất  BTCSS  là  5,3%  (40/756).  Có  52 <br /> <br /> phân  tích đa  biến  (bảng 2)  chỉ  còn 3 yếu tố.  Và <br /> <br /> trường  hợp  SP  chọn  TNMC  nhưng  được  sanh <br /> <br /> cho  thấy  rằng  TNMC  tăng  nguy  cơ  BTCSS  gấp <br /> <br /> không kịp làm TNMC, trong đó con rạ chiếm 40 <br /> <br /> 6,6 lần so với nhóm không TNMC. Sự khác biệt <br /> <br /> trường hợp. Các đặc điểm của 2 nhóm được tóm <br /> <br /> này  có  ý  nghĩa  thông  kê  với  RR=6,6,  KTC  95% <br /> <br /> tắt  trong  bảng  1.  Nói  chung,  2  nhóm  gần  như <br /> <br /> (3,1‐15,6), p