Giá trị cốt lõi và hệ thống chuẩn mực đạo đức ở các trường đại học – kinh nghiệm quốc tế và những gợi ý cho Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tìm hiểu về các nguyên tắc đã giúp các trường trên thế giới thành công trong việc thiết lập giá trị và chuẩn mực đạo đức mà các trường đại học ở Việt Nam có thể tham khảo. Dựa trên phương pháp phân tích tài liệu, bài viết rút ra 3 nguyên tắc chung, đó là: 1) Thiết lập các chuẩn mực theo bối cảnh của trường; 2) Phân chia chuẩn mực đạo đức theo nhiều cấp đối tượng; 3) Thiết lập chuẩn mực đạo đức cần diễn ra theo quy trình nhiều bước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giá trị cốt lõi và hệ thống chuẩn mực đạo đức ở các trường đại học – kinh nghiệm quốc tế và những gợi ý cho Việt Nam

13 CHUYÊN MỤC GIÁO DỤC HỌC GIÁ TRỊ CỐT LÕI VÀ HỆ THỐNG CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC – KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ NHỮNG GỢI Ý CHO VIỆT NAM TRƯƠNG HOÀNG TRƯƠNG* Việc đặt ra các giá trị cốt lõi và chuẩn mực đạo đức có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của mỗi trường đại học. Nhiều trường nhờ tuân theo những giá trị và chuẩn mực phù hợp đã tổ chức được một không gian đam mê học thuật, nghiên cứu và đạt hiệu quả cao trong công tác giáo dục đào tạo và quản trị đại học. Bài viết tìm hiểu về các nguyên tắc đã giúp các trường trên thế giới thành công trong việc thiết lập giá trị và chuẩn mực đạo đức mà các trường đại học ở Việt Nam có thể tham khảo. Dựa trên phương pháp phân tích tài liệu, bài viết rút ra 3 nguyên tắc chung, đó là: 1) Thiết lập các chuẩn mực theo bối cảnh của trường; 2) Phân chia chuẩn mực đạo đức theo nhiều cấp đối tượng; 3) Thiết lập chuẩn mực đạo đức cần diễn ra theo quy trình nhiều bước. Từ khóa: trƣờng đại học, giá trị, chuẩn mực đạo đức, quy tắc ứng xử Nhận bài ngày: 5/2/2021; đưa vào biên tập: 10/2/2021; phản biện: 4/3/2021; duyệt đăng: 05/5/2021 1. DẪN NHẬP năng cơ bản nhƣ nghiên cứu, phổ Mỗi thiết chế giáo dục đều đặt ra biến và truyền đạt kiến thức, nhƣng vì những giá trị cốt lõi làm tôn chỉ hành khác biệt trong lĩnh vực đào tạo, động. Các trƣờng đại học cũng không nghiên cứu, hay khác biệt trong văn nằm ngoài khuynh hƣớng này. Mặc hóa, đặc điểm địa phƣơng nên mỗi dù các trƣờng có chung những chức trƣờng lại theo đuổi những giá trị riêng biệt. * Thực tế, quá trình truyền tải hệ giá trị Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân của trƣờng đến với nhân viên, giảng văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. viên và sinh viên thƣờng không dễ
14 TRƢƠNG HOÀNG TRƢƠNG – GIÁ TRỊ CỐT LÕI VÀ HỆ THỐNG… dàng. Để mỗi ngƣời có thể tiếp thu giá các hƣớng dẫn thiết lập chuẩn mực trị, đòi hỏi phải có một quá trình xã hội đạo đức cho giáo dục bậc cao để hạn hóa kéo dài qua nhiều năm mới có thể chế các vấn nạn trong giáo dục nhƣ hiểu, tin tƣởng và ứng xử theo những tham nhũng, gian lận, xói mòn tinh khuôn mẫu chung trên cơ sở những thần nghiên cứu, thiếu đạo đức trong giá trị, chuẩn mực đề ra. Vấn đề này giảng dạy, nghiên cứu… gây khó khăn đối với các trƣờng đại Chuẩn mực đạo đức của UNESCO đề học, vì các nhân viên, giảng viên và cập đến những giá trị cốt lõi đạo đức ngƣời học trong trƣờng có thể đến từ trong môi trƣờng giáo dục quốc tế, do nhiều nơi trong nƣớc và nhiều nƣớc đó chuẩn mực hƣớng đến yếu tố quốc trên thế giới, hình thành nên một cộng tế và tôn trọng sự đa dạng. Nội dung đồng đa văn hóa trong trƣờng học. Do các chuẩn mực của các trƣờng đại đó, đòi hỏi cần có những giải pháp để học trên thế giới, do sự khác biệt văn điều tiết nhận thức, thái độ, hành vi hóa, ý thức hệ, đặc điểm chuyên của các thành viên theo đúng yêu cầu ngành mà sẽ có những chuẩn mực và tôn chỉ của nhà trƣờng đặt ra. Việc khác nhau dựa trên những giá trị khác đặt ra những quy định ứng xử, điều biệt. luật, các biện pháp chế tài là để điều 2. HỆ THỐNG CHUẨN MỰC ĐẠO phối hành vi của các thành viên trong ĐỨC CỦA MỘT SỐ TRƯỜNG ĐẠI nhà trƣờng. Qua đó, các quy tắc ứng HỌC LỚN TRÊN THẾ GIỚI xử vừa thể hiện đƣợc giá trị mà nhà 2.1. Chuẩn mực đạo đức tại Đại học trƣờng muốn hƣớng tới, vừa là công Thanh Hoa ở Trung Quốc cụ tạo nên chuẩn mực chung trong Trong Luật Giáo dục, Luật Giáo dục môi trƣờng đại học nhằm đạt đƣợc đại học (1995) của Trung Quốc quy những giá trị đề ra. Biện pháp hữu định nhà trƣờng tuân theo chủ nghĩa hiệu là đặt ra một bộ quy tắc hành vi Mác - Lênin, tƣ tƣởng Mao Trạch có giá trị phổ biến, mà việc tuân thủ Đông và Đặng Tiểu Bình (mới đây nó đƣợc những thành viên khác, nhất là tƣ tƣởng của Tập Cận Bình) đƣợc cộng đồng trông đợi và thừa (Điều 3); quy định giáo dục đại học nhận (Endruweit và Trommsdorf, 2002). phải tuân thủ các nguyên tắc giáo dục Viện Quy hoạch Giáo dục Quốc tế của chính phủ, phục vụ công cuộc (International Institute for Educational hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa và đƣợc Planning - IIEP) là một trong những tổ gắn liền với lao động, sản xuất, để chức thành viên của UNESCO chuyên giáo dục toàn diện về mặt đạo đức, trí về khía cạnh giáo dục. Vì là tổ chức tuệ và thể chất (Điều 4) (Bộ Giáo dục toàn cầu, thay vì đặt ra một tiêu chuẩn Trung Quốc, 2009b). Cũng trong luật chung, IIEP (2009) dựa trên các này, quy định chủ tịch/hiệu trƣởng của nghiên cứu của các chuyên gia, các tổ trƣờng sẽ chịu trách nhiệm dƣới sự chức học thuật trên thế giới, đã đƣa ra lãnh đạo của đảng ủy. Đảng ủy có các
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (273) 2021 15 chức năng giám sát trƣờng thực hiện nhiều lĩnh vực nhƣ khoa học, kỹ thuật, các chính sách của Đảng, tuân thủ nhân văn, luật, y học, lịch sử, triết học, định hƣớng xã hội chủ nghĩa trong kinh tế, quản lý, giáo dục và nghệ quản trị, cung cấp hƣớng dẫn trong thuật. Trƣờng có tôn chỉ là kỷ luật – tự công tác tƣ tƣởng và giáo dục đạo giác và trách nhiệm xã hội, với tinh đức, quyết định trƣởng phòng của các thần “Hành động có sức mạnh hơn lời phòng ban và đảm bảo hoàn thành tất nói” (Đại học Thanh Hoa, 2015). Mục cả các nhiệm vụ tập trung vào giáo tiêu của trƣờng là đào tạo những công dục cho học sinh tài năng (Điều 37); dân toàn cầu, có tầm ảnh hƣởng trên sinh viên phải tuân thủ các quy tắc thế giới. Đại học Thanh Hoa là một ứng xử, tôn trọng ngƣời dạy, làm việc điển hình trong việc dung hòa giữa hệ chăm chỉ, học cách làm chủ các khái tƣ tƣởng Trung Quốc và văn hóa niệm về chủ nghĩa yêu nƣớc, chủ chung của thế giới. nghĩa tập thể và chủ nghĩa xã hội, Nếu nhƣ ban quản lý và giảng viên siêng năng nghiên cứu chủ nghĩa Mác trƣờng tuân theo các quy định về - Lênin, tƣ tƣởng Mao Trạch Đông, và chức năng và nhiệm vụ trong các văn lý thuyết Đặng Tiểu Bình, có một hệ tƣ bản luật của nhà nƣớc, thì quy tắc tƣởng và tính cách, có đƣợc một nền ứng xử dành cho sinh viên đại học ít tảng kiến thức khoa học và văn hóa, nhiều có sự mềm mỏng để phù hợp kỹ năng chuyên ngành. Quyền và lợi với thực tế của một trƣờng đại học ích của sinh viên sẽ đƣợc bảo vệ bởi quốc tế. pháp luật (Điều 55). Sinh viên tại Đại học Thanh Hoa bất Qua đó có thể thấy rằng giáo dục đại kể quốc tịch nào phải tuân thủ luật học ở Trung Quốc tuân theo hệ tƣ pháp Trung Quốc. Sinh viên lựa chọn tƣởng Mác - Lênin và tƣ tƣởng của và học theo chƣơng trình do đại học các lãnh tụ Trung Quốc. Chuẩn mực quy định. Điểm này đƣợc thể hiện ở đạo đức của các trƣờng đại học ở các môn tự chọn trong khuôn khổ Trung Quốc không thể đi ngƣợc với chƣơng trình học và các môn học bắt hệ tƣ tƣởng này. buộc. Đối với các môn học bắt buộc, Tuy nhiên, trong thực tế, đứng trƣớc các sinh viên quốc tế phải học ngôn xu hƣớng toàn cầu hóa và hội nhập ngữ và văn hóa xã hội Trung Quốc, quốc tế, các trƣờng đại học không thể trong khi các sinh viên bản địa phải không chuyển mình theo những chuẩn học Lý thuyết và thực hành chủ nghĩa mực chung toàn cầu. Một trong những xã hội đặc sắc Trung Quốc (Đại học trƣờng đại học đƣợc đánh giá cao Thanh Hoa, 2020). Sinh viên phải tôn trong danh sách xếp hạng trƣờng đại trọng sinh viên khác, giảng viên và học của Trung Quốc là Đại học Thanh nhân viên của nhà trƣờng. Điều này Hoa (Tsinghua University). Đại học bao gồm kiềm chế xúc phạm bằng Thanh Hoa hiện có 59 khoa bao gồm ngôn ngữ và quấy rối. Cụ thể lời nói
16 TRƢƠNG HOÀNG TRƢƠNG – GIÁ TRỊ CỐT LÕI VÀ HỆ THỐNG… hoặc hành vi thể hiện sự thiên vị nguồn nhân lực. Để phát triển trƣờng chống lại ngƣời khác vì nhận thức, đại học, học hỏi kinh nghiệm của giáo chủng tộc, màu da, tôn giáo, dân tộc, dục Mỹ, Singapore áp dụng chính giới tính, năng lực, khả năng, quốc gia, sách thị trƣờng hóa giáo dục cho các nguồn gốc và/hoặc xu hƣớng tình dục trƣờng đại học. Theo đó, các trƣờng là không thể chấp nhận. Sinh viên có thể tự chủ ra quyết định trong hầu tuân thủ và duy trì các tiêu chuẩn cao hết các lĩnh vực (thi cử, chƣơng trình về học thuật trung thực và liêm chính; học, tuyển chọn nhân viên, sinh viên, gian lận và đạo văn sẽ không đƣợc đầu tƣ, tài chính…), có kế hoạch độc chấp nhận. Sinh viên không đƣợc hối lập và tự quản lý. Tuân theo quy luật lộ các giáo sƣ để tăng điểm, thứ hạng, thị trƣờng, các trƣờng phải nắm bắt hoặc lợi ích khác, ví dụ nhƣ cung cấp xu hƣớng phát triển chung của xã hội, hàng hóa hoặc một loại dịch vụ nào không ngừng cải thiện chất lƣợng để đó. Khi vi phạm Quy tắc ứng xử, thu hút nhân tài, cạnh tranh với các trƣờng sẽ thành lập một ủy ban giảng trƣờng khác (Phạm Lan Hƣơng, viên để thảo luận về vấn đề này và 2013). Theo thời gian, nền giáo dục quyết định biện pháp kỷ luật, bao gồm đại học của Singapore dần phát triển loại bỏ khỏi chƣơng trình theo học và vƣợt trội hơn các nền giáo dục (Đại học Thanh Hoa, 2015). khác trong khu vực và đƣợc xếp thứ Nhƣ thế, điểm khác biệt của trƣờng hạng cao trong danh sách xếp hạng đại học ở Trung Quốc là các trƣờng đại học QS World, The Asia nhiều đƣợc lãnh đạo bởi đảng thông qua năm liên tiếp. đảng ủy, và đƣợc tổ chức, quản lý bởi Đại học Quốc gia Singapore là một Hội đồng nhà trƣờng căn cứ theo trong những trung tâm phát triển tri pháp luật (đƣợc ban hành bởi nhà thức và thu hút nguồn nhân lực trình nƣớc đối với ban giám hiệu, nhân viên độ cao cho Singapore. Giá trị cốt lõi và giảng viên). Còn chuẩn mực đạo của nhà trƣờng là sáng tạo, chăm chỉ, đức của sinh viên căn cứ vào quy tắc ƣu tú, vƣợt trội, tôn trọng và trung ứng xử của nhà trƣờng, bên cạnh đó, thực (NUS, 2020a). Hai mục tiêu sinh viên cũng phải học các môn học chính mà NUS hƣớng đến là phát bắt buộc liên quan đến hệ tƣ tƣởng triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao chủ đạo của Trung Quốc. và duy trì sự đoàn kết trong một xã hội 2.2. Chuẩn mực đạo đức tại Đại học đa dạng. Đối với NUS, nhân viên (staff) Quốc gia Singapore - National University không đƣợc phân biệt rạch ròi với Singapore (NUS) giảng viên hay nhà nghiên cứu, mà Singapore là một quốc gia thiếu tài nhân viên là từ gọi chung cho mọi nguyên, có nhiều cộng đồng văn hóa. ngƣời làm việc cho nhà trƣờng. Trong Trong quá trình phát triển, Singapore đó, có thể có giảng viên, nhà nghiên chọn lựa con đƣờng đầu tƣ phát triển cứu hay ngƣời làm công tác quản lý;
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (273) 2021 17 nhân viên bao hàm nhiều chức vụ với xây dựng, phản hồi cho sinh viên nhiều mối quan hệ ứng xử khác nhau. nhanh chóng; nghiêm túc đối xử công Vì vậy, quy tắc ứng xử cho nhân viên bằng đối với những đóng góp của sinh của trƣờng này bao gồm những quy viên trong hoạt động khoa học, không định chung cho mọi nhân viên và lợi dụng sinh viên; các hình thức quấy những quy định cụ thể cho từng chức rối và phân biệt đối xử là không thể vụ (chức vụ quản lý, giảng dạy, chấp nhận; chuyển các vấn đề kỷ luật nghiên cứu), cũng nhƣ cung cách ứng đến trƣởng khoa/hiệu trƣởng hoặc xử giữa nhân viên với đồng nghiệp, giám đốc, ban thƣ ký; kiềm chế mọi ban quản lý, sinh viên, công chúng hình phạt về thể chất đối với sinh viên; cũng đƣợc quy định. không tiết lộ thông tin cá nhân của sinh viên, trừ khi là yêu cầu từ cơ Các quy tắc ứng xử của trƣờng không quan có thẩm quyền; đối xử với sinh thống nhất mà gồm nhiều chính sách viên với sự tôn trọng tƣơng tự mà khác nhau. Quy định của NUS gồm giảng viên mong đợi từ phía sinh viên; việc tiếp thu nâng cao kiến thức trong tránh mọi tình huống mà mối quan hệ chuyên ngành hoặc lĩnh vực hoạt giữa giảng viên và sinh viên bị tổn hại; động; truyền đạt kiến thức cho sinh phải đảm bảo mối quan hệ giữa giảng viên và các thành viên khác trong lĩnh viên và sinh viến tốt đẹp. Quy tắc ứng vực hoạt động; siêng năng và hiệu xử của sinh viên bao gồm trung thực quả trong nghiên cứu và giảng dạy, trong học tập, nghiên cứu và nhân làm việc; chia sẻ trách nhiệm khi làm cách, tôn trọng mọi ngƣời, tôn trọng việc; làm việc vì ích lợi của trƣờng; pháp luật và chính sách của trƣờng quan tâm đến phúc lợi của sinh viên; tránh cho hoặc nhận quà tặng, đồ đại học, có trách nhiệm duy trì môi dùng, vay tiền; đảm bảo lợi ích, quyền trƣờng đại học nhƣ là một nơi dành lợi và hành động của nhân viên không cho việc học và sinh sống. Các sinh mâu thuẫn với nhiệm vụ và trách viên không chấp hành những quy định nhiệm của vị trí đƣợc giao; đảm bảo trên sẽ bị xem xét nhƣ vi phạm kỷ luật các mối quan hệ cá nhân và các mối và bị xử lý theo quy chế ứng xử của quan hệ nghề nghiệp; mối quan hệ với trƣờng (NUS, 2020b). sinh viên và với các trƣờng khác. Những chuẩn mực của NUS nhằm rèn Riêng đối với sinh viên, NUS cũng luyện và đào tạo những con ngƣời có đƣa ra những quy định ứng xử nhƣ thể làm việc trong nhiều môi trƣờng khuyến khích sinh viên suy nghĩ độc khác nhau mà không có sự khác biệt. lập, tự do trao đổi ý tƣởng và khám 2.3. Chuẩn mực đạo đức của Đại phá chân trời kiến thức, tránh tình học Bách khoa Paris - École Polytechnique huống áp đặt; kiểm tra, đánh giá khả (Pháp) năng của sinh viên hiệu quả và công Nền giáo dục Pháp trong giai đoạn bằng, nhận xét mang tính đóng góp đƣơng đại chịu nhiều ảnh hƣởng từ
18 TRƢƠNG HOÀNG TRƢƠNG – GIÁ TRỊ CỐT LÕI VÀ HỆ THỐNG… thời kỳ khai sáng Pháp. Tƣ tƣởng của Pháp và thứ 93 trong số 1.400 trƣờng những nhà giáo dục lỗi lạc nhƣ Jean - đại học tốt nhất trên thế giới. Trƣờng Jacques Rousseau, Voltaire, Denis đã góp phần đào tạo nhiều nhà khoa Diderot… về vấn đề giáo dục khai học giỏi, nhƣ: nhà toán học, nhà vật lý phóng. Tƣ tƣởng về khai phóng là tƣ Sadi Carnot (niên khóa 1812), nhà tƣởng nền tảng trong nhiều thế kỷ của sáng lập xã hội học Auguste Comte Pháp, là cái nôi khai sinh ra nền học (niên khóa 1814), nhà toán học Hénri thuật đầy thành tựu của Pháp trong Poincaré (niên khóa 1873)… (École nhiều lĩnh vực từ triết học, toán học Polytechnique, 2020b). cho đến các ngành khoa học tự nhiên, Mục tiêu của trƣờng nhấn mạnh vào khoa học xã hội. Thực tế, nƣớc Pháp sự đổi mới, luôn đổi mới đƣợc xem là luôn là nƣớc đứng trong hàng ngũ động lực của sự thịnh vƣợng. Bên những nƣớc đoạt giải Nobel nhiều cạnh đó, trƣờng còn tập trung cho nhất thế giới và trải đều trong các lĩnh phục vụ sinh viên, doanh nghiệp và xã vực khác nhau. Laude Levi-Strauss, hội. Ngoài nghiên cứu khoa học tự một nhà nhân học nổi tiếng đã từng nhiên và xã hội, đào tạo doanh nhân nói rằng, trong lĩnh vực học thuật, cho các doanh nghiệp và thiện nguyện thành công đồng nghĩa với vƣợt qua cũng là hai mục tiêu lớn của trƣờng. thử thách để khám phá ra cái mới “… Kiên quyết tuyên bố rằng đổi mới (Lévi-Strauss, 2009). Kế thừa và vƣợt sẽ là động lực duy nhất của sự thịnh qua cái cũ là tinh thần học thuật của vƣợng tập thể, nó tạo thành một công Pháp. cụ chính phục vụ phát triển khoa học, Đại học Bách khoa Paris có lịch sử lâu kinh tế và sản xuất có trách nhiệm” đời (thành lập năm 1794), tọa lạc ở (École Polytechnique, 2020a). ngoại ô phía nam Paris, đào tạo đa Bộ quy tắc ứng xử của trƣờng đƣợc ngành. Khẩu hiệu của trƣờng là phê duyệt bởi Hội đồng Quản trị vào “Polytechnique là Pour la Patrie, les năm 2017 và cập nhật, sửa đổi vào Sciences et la Gloire” (Vì quốc gia, năm 2018 cung cấp nhiều thông tin khoa học và vinh quang) do vua hữu ích về giá trị mà trƣờng theo đuổi, Napoléon khởi xƣớng (École Polytechnique, các chuẩn mực trong hành xử giữa 2020a), đƣợc viết trên mảnh vải vắt nhân viên, giáo viên và sinh viên. Bộ ngang biểu tƣợng của trƣờng - ngọn quy tắc gồm 53 điều chia thành 3 tiêu đuốc thắp sáng. đề: 1) giới thiệu, 2) quy tắc của nhà Ở bảng xếp hạng kết hợp của Pháp, trƣờng và 3) các quy định liên quan Đại học Bách khoa Paris đứng đầu; đến giáo viên, nhân viên, giảng viên - bảng xếp hạng QS 2020, trƣờng đứng nghiên cứu và sinh viên (École thứ 2 ở Pháp và thứ 15 Châu Âu; Polytechnique, 2020c). bảng xếp hạng giáo dục đại học của Các quy tắc của nhà trƣờng thể hiện Times 2020, trƣờng đứng thứ 3 ở rõ những giá trị mà nhà trƣờng theo
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (273) 2021 19 đuổi. Chẳng hạn giá trị tự do - khai trƣờng, nhƣ: mặc đồng phục, lịch sự, phóng trong đó tự do thông tin, hoạt tôn trọng các quyền tự do cơ bản, trật động và bày tỏ, tự do hội họp, tự do tự nơi công cộng… hiệp hội, tự do đoàn hội, tôn giáo tách Đối với các quy định về nhân viên, biệt khỏi trƣờng học (trƣờng không giáo viên và sinh viên, những vấn đề phụ thuộc vào bất kỳ ảnh hƣởng nào về quyền lợi (nhƣ chế độ tuyển dụng, từ chính trị, kinh tế, tôn giáo hoặc ý đãi ngộ, thăng tiến trong công việc, thức hệ; trƣờng có xu hƣớng khách chế độ làm việc, số ngày nghỉ, số giờ quan về kiến thức; tôn trọng đa dạng ý lên lớp, chƣơng trình học mới) là nội kiến). Những giá trị tự do này nhằm dung chính đƣợc đề cập trong bộ quy mong muốn các nhà nghiên cứu, tắc. giảng viên, sinh viên có thể phát huy Nhìn chung, quy định của Đại học năng lực bản thân, khám phá và sáng Bách khoa Paris nhằm vào mục tiêu tạo cái mới, tốt đẹp cho mối quan hệ học thuật. Giá trị mà trƣờng theo đuổi giữa ngƣời với ngƣời. Vì thế, một số là đổi mới và tự do, đổi mới trong hạn chế cũng đƣợc thiết lập nhƣ trách nghiên cứu và học thuật, tự do thể nhiệm đối với bản thân ngƣời khác hiện khả năng trong học tập, nghiên (không bạo lực, không quấy rối tình cứu và trong sinh hoạt. Chuẩn mực dục), quyền riêng tƣ và hình ảnh cá đạo đức liên quan nhiều đến vấn đề nhân (có đề cập đến quyền riêng tƣ đổi mới, tự do trong học thuật và dấn về dữ liệu cá nhân trong thời đại thân vào xã hội; sự rèn luyện về mặt internet), trách nhiệm đối với công đạo đức không nằm trong những kế việc của ngƣời khác, trách nhiệm bảo hoạch đƣợc vạch ra sẵn, mà nằm quản các thiết bị, tài sản của nhà trong sự dấn thân, tìm tòi cái mới trƣờng... trong học thuật, nghiên cứu và đời Cùng với các quy định về tôn trọng sống. ngƣời khác và tài sản nhà trƣờng, các 2.4. Chuẩn mực đạo đức của Đại quy định về những hành vi bị cấm để học Princeton (Mỹ) tránh ảnh hƣởng đến sinh hoạt chung Nền giáo dục đại học ở Mỹ từ lâu đã trong môi trƣờng nhà trƣờng cũng nổi tiếng về cơ chế thu hút nguồn lực đƣợc thiết lập, nhƣ: không hút thuốc chất lƣợng cao trên toàn thế giới vì nơi công cộng; không bán và tiêu thụ nhiều lý do khác nhau, nhƣ: chất các chất có cồn, không tiêu thụ các lƣợng dạy và học, các giảng viên giỏi, chất kích thích bị cấm (heroin, cocaine, quy tụ nhiều nhà nghiên cứu hàng đầu, thuốc lắc, cần xa, doping…); cấm giới điều kiện cơ sở hạ tầng, khoa học kỹ thiệu, tàng trữ, mua bán các chất cấm; thuật phát triển, và môi trƣờng “tự do”, phải tuân theo các hƣớng dẫn chung. khuyến khích sự phát triển của cá Ngoài ra còn thiết lập những hành vi nhân. Tự do ở đây là tự do về mặt tƣ chung vì vấn đề an ninh của nhà tƣởng của cá nhân, cá nhân có quyền
20 TRƢƠNG HOÀNG TRƢƠNG – GIÁ TRỊ CỐT LÕI VÀ HỆ THỐNG… bày tỏ ý kiến cá nhân và phê phán, trong việc phục vụ lợi ích cộng đồng bất đồng ý kiến, phủ nhận ý kiến của (Princeton University, 2020b). Phƣơng ngƣời khác, nhƣng không đƣợc “ép châm này thể hiện tính độc đáo của ngƣời khác đứng về phía mình”, tôn trƣờng trong việc thiết lập nên hệ giá trọng và sẵn sàng bảo vệ quyền tự do trị mà trƣờng theo đuổi trong các hoạt ý kiến của ngƣời khác (Nguyễn Văn động học thuật, sinh hoạt; tại Đại học Khôi, 2014). Princeton ngƣời học đƣợc tự do trong Ngoài ra, giáo dục Mỹ còn nổi tiếng nhiều khía cạnh, nhƣng các thành tựu với chủ nghĩa thực dụng (khởi xƣớng thì hƣớng về nhân loại (Princeton từ John Dewey, là kim chỉ nam cho University, 2020b). các trƣờng đại học Mỹ), xem trọng Lời mở đầu của bộ quy tắc ứng xử thực hành trong môi trƣờng đại học, của Đại học Princeton “là theo đuổi các hành động học thuật hay đạo đức chân lý, khám phá kiến thức mới cần phải bắt nguồn từ tình huống thực thông qua các học phần và nghiên tế để xây dựng một kế hoạch hành cứu, giảng dạy và phát triển năng lực động, cân nhắc các hậu quả có thể sinh viên, truyền tải kiến thức cho xã gây ảnh hƣởng xấu đến ngƣời khác, hội nói chung. Yêu cầu tự do và thể để khi thực hiện tránh đƣợc những hiện sự tự do trong cộng đồng học hậu quả đáng tiếc (Mai Phú Hợp, thuật là không thể thiếu để đạt đƣợc 2009). Vì thế, tƣ duy này không căn những mục tiêu trên. Sự tự do trong cứ vào một hệ chuẩn đạo đức cho giảng dạy và học tập phụ thuộc vào trƣớc, mà phải căn cứ vào tình hình việc tạo ra các điều kiện và cơ hội phù cụ thể để xử lý. hợp hơn cho toàn trƣờng cũng nhƣ Đại học Princeton đƣợc thành lập trong các lớp học và giảng đƣờng. Tất năm 1746, là một trong những thiết cả các thành viên của cộng đồng học chế học thuật lâu đời nhất nƣớc Mỹ. thuật chia sẻ trách nhiệm đảm bảo và Đây cũng là một trong những trƣờng duy trì các điều kiện chung có lợi cho đại học danh giá của nƣớc Mỹ, đào sự tự do này” (Princeton University, tạo liên ngành và đa ngành bậc nhất 2020b). thế giới; là trƣờng thứ 13 trong danh Theo đó, bộ quy tắc ứng xử đƣợc viết sách xếp hạng QS World, thứ 6 trong hoàn toàn bằng lời văn, không ghi ý xếp hạng Times Higher Education và để giải thích cụ thể tất cả các nội dung đứng thứ 8 tại Mỹ theo danh sách xếp của bộ quy tắc (Princeton University, hạng của U.S News & World Report 2020c). Phần nội dung của bộ quy tắc (năm 2018, 2019). gồm 9 phần, trong đó 5 phần đề cập Phƣơng châm của trƣờng từ năm cụ thể đến vấn đề giá trị và chuẩn 2016 là “Phục vụ cho quốc gia, phục mực đạo đức của nhà trƣờng. vụ cho nhân loại”, truyền đam mê cho Nguyên tắc và định hƣớng chung mà sinh viên, giảng viên và các nhân viên Đại học Princeton theo đuổi nhƣ trung
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (273) 2021 21 thực trong học thuật, tự do ngôn luận, thuật và đặc trƣng nghiên cứu để ứng tính đa dạng và tính cộng đồng; trung dụng đƣợc thể hiện rõ nét ở Đại học thực và hợp tác trong các vấn đề đại Princeton. Cùng với đó là hệ giá trị học; bảo mật hồ sơ, phạm vi hình hay chuẩn mực đạo đức xuất phát từ phạt… Quy định ứng xử thể hiện những tình huống thực tiễn bám sát chuẩn mực của trƣờng, nhƣ: tôn trọng vào đời sống để tối ƣu tính hiệu quả ngƣời khác; không phân biệt đối xử khi thực hành các chuẩn mực ấy. hoặc quấy rối; về vấn đề bất đồng Chính vì thế mà các trƣờng này đạt chính kiến, phản kháng và biểu tình; đƣợc nhiều thành tựu đáng kể trong về việc chia sẻ tài liệu bằng văn bản các lĩnh vực khác nhau (Princeton của các thành viên trong cộng đồng University, 2020c). đại học; an toàn cá nhân; sự yên 3. THIẾT LẬP CHUẨN MỰC ĐẠO tĩnh;… Quy định đề cập đến sự phân ĐỨC ĐỐI VỚI MÔI TRƯỜNG ĐẠI biệt giới tính và hành vi xâm hại tình HỌC Ở VIỆT NAM dục xoay quanh vấn đề nhận biết, 3.1. Quan điểm và thực hành đạo phòng tránh và các hình thức xử phạt, đức ở môi trường đại học Việt Nam quy trình điều tra… khi có vấn đề xảy Vấn đề đạo đức trong hoạt động giáo ra. Các quy định về luật lệ và các dục nói chung, đạo đức và chuẩn mực quyền sở hữu tài sản đề ra danh sách đạo đức trong môi trƣờng đại học ở hành vi sai trái trong khuôn viên Việt Nam áp dụng đối với cán bộ, trƣờng và các hành vi có thể dẫn đến giảng viên và ngƣời học và đƣợc quy truy tố pháp luật cần tránh; cách sử định với những mức độ khác nhau. dụng tài sản, thiết bị của nhà trƣờng. Các nội dung, khía cạnh về đạo đức Chính sách an toàn và sức khỏe đề đƣợc quy định và chủ trƣơng thực cập đến các thuốc bị cấm, các chất có hiện trong Luật Giáo dục (2005); Luật cồn, việc hút thuốc… Giáo dục đại học (2013); Luật Cán bộ, Những nội dung còn lại liên quan đến công chức (2008); Luật Viên chức vấn đề tổ chức của nhà trƣờng nhƣ (2010); Luật Thi đua - Khen thƣởng hƣớng dẫn về vấn đề miễn thuế của (2003); Luật Sở hữu trí tuệ (2005)…; trƣờng đại học và các hoạt động Nghị quyết Hội nghị Trung ƣơng VIII chính trị, quy trình giải quyết khiếu nại, khóa XI của Đảng Cộng sản Việt Nam hội đồng của trƣờng; ủy ban tƣ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo pháp… thể hiện sự chi tiết trong từng dục và đào tạo; Chỉ thị 05 của Bộ khâu mà thông qua đó ngƣời học, Chính trị về việc đẩy mạnh học tập và ngƣời đọc có thể hiểu biết đầy đủ về là theo tƣ tƣởng, đạo đức, phong quyền lợi và cách thức bảo vệ quyền cách Hồ Chí Minh; Nghị định lợi của bản thân. Và cũng giống nhƣ 80/2017/NĐ-CP của Chính phủ về môi hầu hết các trƣờng đại học ở Âu, Mỹ, trƣờng giáo dục an toàn, lành mạnh, tƣ tƣởng tự do trong hoạt động học thân thiện, phòng, chống bạo lực học
22 TRƢƠNG HOÀNG TRƢƠNG – GIÁ TRỊ CỐT LÕI VÀ HỆ THỐNG… đƣờng; Đề án Xây dựng văn hóa ứng học: “1) Tôn trọng giảng viên, cán bộ xử trong trƣờng học giai đoạn 2018- quản lý, viên chức và nhân viên của 2025 của Thủ tƣớng chính phủ (Quyết cơ sở giáo dục đại học, đoàn kết, giúp định số 1299/QĐ-TTg); Đề án tăng đỡ lẫn nhau trong học tập và rèn cƣờng lý tƣởng cách mạng, đạo đức, luyện; 2) Tham gia lao động và hoạt lối sống cho thanh niên, thiếu niên và động xã hội, hoạt động bảo vệ môi nhi đồng giai đoạn 2015-2020 của Thủ trƣờng, bảo vệ an ninh, trật tự, phòng, tƣớng (QĐ số 1501/QĐ-TTg); Chỉ thị chống tiêu cực, gian lận trong học tập số 31/CT-TTg về Tăng cƣờng giáo và thi cử, phòng chống tội phạm, tệ dục đạo đức, lối sống cho học sinh nạn xã hội; 4) Đƣợc tôn trọng và đối sinh viên (2019). xử bình đẳng, không phân biệt nam Luật Giáo dục đại học chú trọng vào nữ, dân tộc, tôn giáo, nguồn gốc xuất nội dung về đạo đức của giảng viên thân, đƣợc cung cấp đầy đủ thông tin với việc vừa xây dựng những phẩm về việc học tập, rèn luyện (Điều 60). chất giảng viên cần đạt đƣợc, vừa quy Các hành vi ngƣời học không đƣợc định những việc giảng viên không làm: “1) Xúc phạm nhân phẩm, danh đƣợc làm. Đạo đức giảng viên đƣợc dự, xâm phạm thân thể giảng viên, quy định theo Luật Giáo dục đại học là: cán bộ quản lý giáo dục, nhân viên, “có phẩm chất, đạo đức tốt (Điều 54); ngƣời học của cơ sở giáo dục đại học giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự và ngƣời khác; 2) Gian lận trong học của giảng viên, tôn trọng nhân cách tập, kiểm tra, thi cử, tuyển sinh; 3) của ngƣời học, đối xử công bằng với Tham gia tệ nạn xã hội, gây rối an ngƣời học, bảo vệ các quyền, lợi ích ninh trật tự trong cơ sở giáo dục đại chính đáng của ngƣời học (Điều 55). học hoặc nơi công cộng và các hành Điều 58 quy định những việc giảng vi vi phạm pháp luật khác; 4) Tổ chức viên không đƣợc làm gồm: “1) Xúc hoặc tham gia các hoạt động vi phạm phạm danh dự, nhân phẩm, xâm pháp luật. (Điều 61). Điều 71 quy định phạm thân thể ngƣời học và ngƣời các hành vi bị xử lý, trong đó có “xâm khác; 2) Gian lận trong hoạt động đào phạm nhân phẩm, thân thể giảng viên, tạo, nghiên cứu khoa học; 3) Lợi dụng cán bộ quản lý giáo dục; ngƣợc đãi, danh hiệu nhà giáo và hoạt động giáo hành hạ ngƣời học”. Luật Giáo dục dục để thực hiện hành vi vi phạm (2005) quy định: “Mục tiêu của giáo pháp luật”. Những nội dung này cũng dục đại học là đào tạo ngƣời học có tƣơng ứng với những điểm đƣợc trình phẩm chất chính trị, đạo đức, có ý bày trong Luật Giáo dục ở Điều 72 về thức phục vụ nhân dân, có kiến thức những nhiệm vụ của nhà giáo (5 và năng lực thực hành nghề nghiệp nhiệm vụ và 4 điều không đƣợc làm). tƣơng xứng với trình độ đào tạo, có Luật Giáo dục đại học cũng quy định sức khỏe, đáp ứng yêu cầu xây dựng các tiêu chuẩn về đạo đức của ngƣời và bảo vệ Tổ quốc” (Điều 39).
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (273) 2021 23 Hiện nay, bên cạnh các mục tiêu về chuẩn và tiêu chí về đạo đức trong tổ xây dựng và phát triển, các trƣờng đại chức, hoạt động tại đơn vị, tùy theo học còn quan tâm về đạo đức và thực đặc trƣng ngành nghề và chuyên môn hành đạo đức của cán bộ, giảng viên đào tạo. Hầu hết các trƣờng đều có và ngƣời học. Các trƣờng đại học quy định nhƣ về chế độ làm việc của hoạt động theo quan điểm, chủ trƣơng, cán bộ, giảng viên, nghiên cứu viên và chính sách của Đảng, Nhà nƣớc và ngƣời học. các khung văn bản pháp lý, các Trƣờng Đại học Bách khoa TPHCM chƣơng trình hành động của các cấp xác định “trách nhiệm xã hội và phục liên quan. Do đó, vấn đề về quan niệm vụ cộng đồng” là một trong các nội và thực hành đạo đức tại các trƣờng dung đƣợc xác lập ở sứ mạng, mục cũng đƣợc thông qua quá trình thực tiêu chiến lƣợc và hệ thống các giá trị hiện các mục tiêu, chƣơng trình hành cơ bản. Trƣờng Đại học Khoa học Tự động của các cấp này. nhiên với triết lý “học thuật, sáng tạo, Ở một số trƣờng đại học thành viên phục vụ, vì ngƣời học và học tập suốt thuộc Đại học Quốc gia TPHCM có đời”; song song đó “phẩm chất chính những quy định liên quan, nhƣ Quy trị, đạo đức” là một trong các mục tiêu tắc đạo đức nghiên cứu trong Đại học giáo dục; ngoài ra “gắn kết và phục vụ Quốc gia TPHCM dành cho các “nhà cộng đồng” cũng nhƣ nội dung “đoàn nghiên cứu” (2016), bao gồm giảng kết, hợp tác, tôn trọng lẫn nhau” cũng viên, nghiên cứu viên, cán bộ quản lý, đƣợc xác lập. nghiên cứu sinh, học viên cao học, Tuy nhiên, các giá trị và chuẩn mực sinh viên tham gia hoạt động và đạo đức của các trƣờng phải thay đổi nghiên cứu khoa học. Riêng trong theo bối cảnh xã hội. Những thay đổi Quy tắc này, Đại học Quốc gia đã cụ nhanh chóng về khoa học kỹ thuật, xã thể hóa một số tiêu chuẩn và tiêu chí hội trong nƣớc và quốc tế đòi hỏi phải đạo đức của cán bộ, giảng viên, trong cập nhật và bổ sung giá trị mới phù đó có 10 điểm về tiêu chuẩn “chính hợp. trực”, 8 điểm về tiêu chuẩn “tự trọng” trong nghiên cứu khoa học và các quy 3.2. Một số đề xuất tắc khác. Đặc biệt, yêu cầu về “gắn 3.2.1. Thiết lập các chuẩn mực theo kết và phục vụ cộng đồng” nhƣ một bối cảnh xã hội tiêu chuẩn về đạo đức và trách nhiệm Để thích nghi với những biến đổi xã xã hội đƣợc Đại học Quốc gia TPHCM hội, các trƣờng đại học đều quan tâm xác định là một trong các giá trị cốt lõi đến sự sáng tạo, cải tiến, đổi mới trong nỗ lực xây dựng và phát triển. khoa học công nghệ với mong muốn Tuy chƣa đồng bộ nhƣng các đơn vị trở thành tác nhân dẫn dắt thời đại. thành viên trong Đại học Quốc gia Theo đó, những chuẩn mực và tiêu TPHCM cũng đã xây dựng một số tiêu chí đƣợc thiết kế sao cho khuyến
24 TRƢƠNG HOÀNG TRƢƠNG – GIÁ TRỊ CỐT LÕI VÀ HỆ THỐNG… khích ngƣời học, giảng viên, nhân Gợi ý từ những trƣờng đại học lớn là viên phát triển các tiềm năng của bản sự phân tầng. Các giá trị, chuẩn mực thân. Trong quá trình này những đạo đức cần phân thành nhiều tầng chuẩn mực nào giúp cho ngƣời học, khác nhau. Theo đó, giá trị và chuẩn giảng viên và cán bộ trong nhà trƣờng mực đạo đức của các trƣờng có thể đạt đƣợc hiệu quả cao trong học tập, phân cấp từ trên xuống, từ trƣờng đến nghiên cứu và làm việc thì cần bổ khoa/phòng, ban. Giá trị của toàn sung. Các chuẩn mực đạo đức cần trƣờng bao hàm giá trị của các đƣợc thiết kế để các thành viên khoa/phòng, ban; chuẩn mực đạo đức hƣớng đến với giá trị mà trƣờng theo của toàn trƣờng có thể áp dụng cho đuổi. Nói cách khác, các chuẩn mực các khoa/phòng, ban của trƣờng. Giá của nhà trƣờng hƣớng đến sự thay trị đạo đức của từng khoa/phòng, ban đổi tinh thần của mỗi thành viên theo sẽ có một số điểm độc đáo riêng hƣớng đam mê học hỏi, nghiên cứu, không dành cho các khoa/phòng, ban thực hành lĩnh vực của bản thân. khác; chuẩn mực đạo đức của mỗi 3.2.2. Phân chia chuẩn mực đạo khoa/phòng, ban cũng sẽ có một số đức theo nhiều tầng quy tắc khác biệt nhất định. Những trƣờng đại học lớn đều là 3.2.3. Việc thiết lập chuẩn mực đạo những trƣờng đào tạo nhiều chuyên đức cần diễn ra theo quy trình nhiều ngành, và không chỉ đào tạo ra những bước nhà khoa học mà còn đào tạo kỹ sƣ, Căn cứ theo báo cáo của Muriel bác sĩ, doanh nhân, văn nhân… Điều Poisson (2009), IIEP đã đề xuất các này làm cho các trƣờng phải đối mặt trƣờng đại học, về mặt thể chế, cần với nhiều thách thức liên quan đến thiết lập một cơ chế liên quan đến các việc xác định bản sắc, các giá trị và vấn đề đạo đức trong trƣờng học, bao chuẩn mực của từng ngành khác gồm việc thiết lập bộ quy tắc, cung nhau trong các khoa/phòng, ban của cấp quyền và nghĩa vụ của các thành trƣờng và cho toàn trƣờng. viên; có ủy ban theo dõi và giám sát Các trƣờng không chỉ thiết lập các giá đạo đức trƣờng học, có quy trình điều trị, tiêu chuẩn cộng đồng, cơ sở vật tra nếu có vi phạm; thiết lập quy tắc chất thích hợp để tạo điều kiện cho xử phạt và kháng cáo, các hình phạt từng loại tri thức nảy nở và phát triển và có biện pháp cƣỡng chế(1). mà còn phải trung hòa các loại tri thức Và cũng theo cơ quan này, một quy lại với nhau. Câu hỏi đặt ra là làm sao trình thiết lập chuẩn mực đạo đức để thiết lập nên những giá trị, chuẩn trong trƣờng đại học bao gồm: 1) thiết mực đạo đức phù hợp cho xây dựng lập bộ quy tắc; 2) cung cấp quyền và một cộng đồng chuyên môn chung nghĩa vụ của các thành viên; 3) thiết bền vững và những cộng đồng lập ủy ban theo dõi và giám sát đạo chuyên môn riêng biệt đặc sắc. đức trong trƣờng học; 4) có quy trình
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (273) 2021 25 điều tra nếu có vi phạm; 5) thiết lập khai cũng là một phần không thể tách quy tắc xử phạt và kháng cáo, các rời nếu muốn bộ quy tắc ứng xử có hình phạt và có biện pháp cƣỡng chế. thể đạt đƣợc hiệu quả. Quy trình thiết lập chuẩn mực đạo đức 4. KẾT LUẬN không chỉ là việc đặt ra bộ quy tắc mà Các chuẩn mực đạo đức có sự khác cần phải có quá trình tuyên truyền bộ biệt tùy theo đặc điểm của quốc gia và quy tắc ra cộng đồng, cũng nhƣ quá các trƣờng đại học. Trong bối cảnh trình theo dõi, kiểm tra, đánh giá và toàn cầu hóa hiện nay, chuẩn mực sửa đổi bộ quy tắc. đạo đức của các trƣờng đại học chia Quy trình triển khai các chuẩn mực sẻ những giá trị chung của thế giới và đạo đức trong nhà trƣờng không phải các giá trị chung của mỗi quốc gia, là một công việc dễ dàng, đôi khi cần điều quan trọng là nhận diện đặc điểm có tổ chức chuyên môn đảm nhận. của từng quốc gia để có thể đƣa ra Các trƣờng thƣờng lập ra một phòng, những quy tắc ứng xử vừa phù hợp ban chuyên về khía cạnh đạo đức với bối cảnh kinh tế - chính trị - xã hội trong trƣờng học để có thể thực hiện - văn hóa của quốc gia vừa đáp ứng việc theo dõi, đánh giá định kỳ theo đƣợc đòi hỏi của thị trƣờng nhân lực cách thức chuyên nghiệp, logic và toàn cầu. khoa học. Các tổ chức này có nhiệm Trong các giá trị và chuẩn mực có thể vụ đảm bảo cho quy trình đƣợc thực đƣa vào trong trƣờng học, có một số hiện, và cũng là nơi mà các thành viên giá trị mang tính phổ quát mà các có thể tìm đến khi gặp phải một vấn trƣờng hiện nay đều hƣớng tới nhƣ tự đề liên quan đến chuẩn mực đạo đức do trong học thuật, kích thích sự ham trong nhà trƣờng. học hỏi của cả các thành viên trong Cần chú ý đến quy trình truyền tải trƣờng để không ngừng tìm tòi cái chuẩn mực đạo đức đến với cộng mới; các giá trị đạo đức trong nghiên đồng, vì quy trình này chính là thực tế cứu và học thuật (không đạo văn, quyết định sự thành bại của quá trình không gian lận, không tham nhũng…); chuẩn mực hóa trong trƣờng đại học. các giá trị về phong cách sống đẹp, Quy trình gồm nhiều bƣớc khác nhau không ảnh hƣởng đến ngƣời khác; từ soạn thảo nội dung cho đến phổ tính công bằng; bình đẳng. Đối với biến, quảng bá, triển khai, cập nhật bổ những giá trị còn lại, tùy theo đặc sung, đánh giá tính hiệu quả. Mỗi đều điểm của từng trƣờng mà ƣu tiên giá có ý nghĩa quan trọng để các giá trị và trị này hơn giá trị khác. chuẩn mực của trƣờng có thể đến với Các giá trị hay chuẩn mực đạo đức là nhân viên, giảng viên và sinh viên, do không bất biến, mà thay đổi theo thời đó cần phải thực hiện nghiêm túc và gian để thích nghi với bối cảnh mới, khoa học từng bƣớc của quy trình. phù hợp với thực tiễn để có thể đạt Điều này cho thấy rằng quá trình triển đƣợc hiệu quả. 
26 TRƢƠNG HOÀNG TRƢƠNG – GIÁ TRỊ CỐT LÕI VÀ HỆ THỐNG… CHÚ THÍCH Nghiên cứu đƣợc tài trợ bởi Đại học Quốc gia TPHCM trong khuôn khổ đề tài mã số B2019- 18b-02. (1) Trong đó, bộ quy tắc ứng xử gồm: 1) các chuẩn mực đạo đức đƣợc công nhận, thể hiện giá trị của nhà trƣờng muốn hƣớng tới; 2) các tiêu chuẩn ứng xử chuyên nghiệp mà tất cả các thành viên phải tuân thủ; 3) thiết lập các quyền lợi, cơ chế báo cáo và xử phạt để thúc đẩy nhân viên, giáo viên hoạt động hiệu quả trong trƣờng học. Ngoài bản hƣớng dẫn trên, một số bản hƣớng dẫn khác cũng đƣợc IIEP sử dụng nhƣ tài liệu tham khảo khi tƣ vấn cho các quốc gia, các trƣờng đại học khi muốn thiết lập bộ quy tắc ứng xử. Bản hƣớng dẫn của DAAD (Dịch vụ Trao đổi học thuật Đức - German Academic Exchange Service) phối hợp cùng với Trƣờng Đại học Duisburg Essen của Đức (2018) đƣa ra nhiều chỉ dẫn trong các lĩnh vực khác nhau trong môi trƣờng đại học. TÀI LIỆU TRÍCH DẪN 1. Bộ Giáo dục Trung Quốc. 2009a. “Luật Giáo dục”. http://en.moe.gov.cn/Resources/ Laws_and_Policies/201506/t20150626_191385.html, truy cập ngày 05/4/2020. 2. Bộ Giáo dục Trung Quốc. 2009b. “Luật Giáo dục đại học”. http://en.moe.gov.cn/ documents/laws_policies/201506/t20150626_191386.html, truy cập ngày 05/4/2020. 3. DAAD và Đại học Duisburg Essen. 2018. “Fair Play and Equal Chances at Higher Education Institutions Diverse Perspectives from Germany, Georgia, Moldova, and Urkaine”. https://www.uni-due.de/imperia/md/content/ak_epple/aktuelles/essen-worksh op_resolution_final.pdf, truy cập ngày 05/4/2020. 4. Đại học Quốc gia Singapore. 2020a. “Tầm nhìn và sứ mệnh”. http://www.nus.edu. sg/about, truy cập ngày 12/4/2020. 5. Đại học Quốc gia Singapore. 2020b. “Điều lệ và quy định của NUS”. http://www.nus. edu.sg/registrar/administrative-policies-procedures/nus-statutes-and-regulations, truy cập ngày 12/4/2020. 6. Đại học Thanh Hoa. 2015. “Student Handbook”. https://sais.jhu.edu/sites/default/files/ 2015%20Handbook%20for%20Tsinghua-SAIS%20Dual%20Degree%20Program.pdf.\, truy cập ngày 06/4/2020. 7. Đại học Thanh Hoa. 2020. “Thiết kế chƣơng trình học”. http://en.sc.tsinghua.edu.cn/ programdesign/index.jhtml, truy cập ngày 07/4/2020. 8. École Polytechnique. 2020a. “L'histoire de l'École Polytechnique”. https://www.polytec hnique.edu/fr/histoire, truy cập ngày 20/4/2020. 9. École Polytechnique. 2020b. “Polytechniciennes et polytechniciens célèbres” https:// www.polytechnique.edu/fr/polytechnicienscelebres, truy cập ngày 20/4/2020. 10. École Polytechnique. 2020c. “Règlement intérieur”. https://gargantua.polytechnique. fr/siatel-web/linkto/mICYYYZK(5S, truy cập ngày 21/4/2020. 11. Endruweit, G. và G. Trommsdorf. 2002. Từ điển xã hội học. Hà Nội: Nxb. Thế giới. 12. IIEP. 2009. “Toolkit on Teacher Codes of Conduct”. http://teachercodes.iiep.unesco. org/links.php?lang=EN, truy cập ngày 20/3/2020.
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (273) 2021 27 13. Lévi-Strauss, Claude. 2009. Nhiệt đới buồn. Hà Nội: Nxb. Tri thức. 14. Mai Phú Hợp. 2009. “Phƣơng pháp luận của chủ nghĩa thực dụng”. Tạp chí Khoa học, 12/2009, Trƣờng Đại học Cần Thơ. 15. Nguyễn Văn Khôi. 2014. “Tìm hiểu triết lý giáo dục của một số nƣớc trên thế giới”. Tạp chí Khoa học Cảnh sát Nhân dân, TPHCM. 16. Phạm Lan Hƣơng. 2013. Giáo dục đại học thế giới và Việt Nam. Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM. 17. Poisson, Muriel. 2009. “Guidelines for the Design and Effective Use of Teacher Codes of Conduct”, IIEP. http://teachercodes.iiep.unesco.org/teachercodes/guidelines/ Guidelines.pdf, truy cập ngày 20/3/2020. 18. Princeton University. 2020a. “History”. https://www.princeton.edu/meet-princeton/ history, truy cập ngày 27/4/2020. 19. Princeton University. 2020b. “In Service of Humanity”. https://www.princeton.edu/ meet-princeton/service-humanity, truy cập ngày 27/4/2020. 20. Princeton University. 2020c. “Rights, Rules, Responsibilities 2019”. https://rrr.prince ton.edu/university#comp11, truy cập ngày 28/4/2020. 21. Trƣờng Đại học Kinh tế - Luật. 2017. Quyết định về việc ban hành Quy chế công tác sinh viên Trường Đại học Kinh tế - Luật, 2017. 22. Trƣờng Đại học Quốc tế. 2015. Quyết định về việc ban hành Quy định về quản lý khoa học công nghệ và quy định về đạo đức trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học của Trƣờng Đại học Quốc tế - Đại học Quốc gia TPHCM, 2015. 23. UNESCO. 2014. “Standards of Conduct for the International Civil Service”. https://un esdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000230879, truy cập ngày 15/3/2020. 24. UNESCO. 2020. “UNESCO in Brief – Mission and Mandate”. https://en.unesco.org/ about-us/introducing-unesco, truy cập ngày 13/4/2020.