Giải pháp cải tạo các ô phố của thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Giải pháp cải tạo các ô phố của thành phố Hà Nội nghiên cứu đề xuất cách tiếp cận cải tạo đô thị theo các ô phố trên cơ sở phân loại đối tượng công trình bên trong và bên ngoài ô phố. Các đề xuất giải pháp cải tạo ô phố từ bên trong sẽ tạo ra được không gian sống tốt bên trong ô phố, đồng thời sẽ tiết kiệm được chi phí giải tỏa đền bù, ít phát sinh đến các vấn đề liên quan đến công việc, sinh kế của người dân, ít tác động bất lợi nhất đồng thời vẫn giữ được mối quan hệ cộng đồng dân cư trong ô phố.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giải pháp cải tạo các ô phố của thành phố Hà Nội

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC nNgày nhận bài: 19/9/2022 nNgày sửa bài: 14/10/2022 nNgày chấp nhận đăng: 16/11/2022 Giải pháp cải tạo các ô phố của thành phố Hà Nội Solution to renovate the urban blocks of Hanoi City > THS.KTS NGUYỄN MINH ĐỨC Giám đốc Viện Nhà ở và Công trình công cộng; Viện Kiến trúc Quốc gia - Bộ Xây dựng TÓM TẮT MỞ ĐẦU Hà Nội là Thủ đô, thành phố trực thuộc trung ương và là Trong những năm qua, TP Hà Nội đã có nhiều bước tiến về phát một đô thị loại đặc biệt của Việt Nam. Với lịch sử phát triển lâu đời, triển đô thị, tuy nhiên chủ yếu tập trung phát triển hạ tầng tại quá trình đô thị hóa lan tỏa; các khu vực làng xóm ngoại thị trở thành khu vực nội thị và hình thành các ô phố không được quy các khu vực đô thị mới, việc cải tạo đô thị tại các khu vực cũ hoạch đồng bộ ngay từ ban đầu. Các ô phố này có mật độ dân số còn gặp nhiều khó khăn. Nghiên cứu đề xuất cách tiếp cận cải rất cao, thực trạng hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội không tạo đô thị theo các ô phố trên cơ sở phân loại đối tượng công được bố trí đầy đủ và quá tải trầm trọng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người dân. trình bên trong và bên ngoài ô phố. Các đề xuất giải pháp cải Song song với việc đầu tư phát triển các khu vực đô thị mới, tạo ô phố từ bên trong sẽ tạo ra được không gian sống tốt bên việc cải tạo đô thị, đặc biệt là cải tạo các ô phố là một nhu cầu tất yếu, đã được các cấp, các ngành quan tâm. Tuy nhiên, cũng còn trong ô phố, đồng thời sẽ tiết kiệm được chi phí giải tỏa đền bù, nhiều thách thức và tồn tại, hạn chế. Xu hướng di dân đến làm việc ít phát sinh đến các vấn đề liên quan đến công việc, sinh kế của tại các thành phố lớn trong đó có TP Hà Nội ngày càng tăng, gây người dân, ít tác động bất lợi nhất đồng thời vẫn giữ được mối sức ép lên hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội vốn đã thiếu của các ô phố. quan hệ cộng đồng dân cư trong ô phố. Ngày 24/01/2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 06- Từ khóa: Cải tạo đô thị; cải tạo ô phố; phát triển đô thị; NQ/TW về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trong đó yêu cầu“chú trọng tổ chức lại đời sống dân cư và phát triển kinh tế trong ABSTRACT quá trình tái thiết và phát triển đô thị; bảo đảm chất lượng sống tại đô In recent years, Hanoi City has made a lot of progress in urban thị ở mức cao, đáp ứng cơ bản nhu cầu về nhà ở và hạ tầng xã hội cho dân cư đô thị”. development. However, the city has mainly focused on its Tại TP Hà Nội nói riêng và trên cả nước nói chung đã có nhiều infrastructure development in its new urban areas while urban chương trình, đề tài, dự án để cải tạo đô thị (CTĐT), tuy nhiên các dự án này mới tập trung chính vào việc cải tạo các chung cư cũ, cải renovation in its old areas still faces many challenges and tạo các tuyến đường, tuyến phố... Việc CTĐT đồng bộ theo các ô difficulties. This study proposes an approach to urban phố còn ít được quan tâm. Đặc biệt là các ô phố trong khu vực nội improvement by using uban block method, where structures thành có quá trình phát triển từ các làng xóm đô thị hóa trong giai đoạn trước đây là các khu vực có nhu cầu cải tạo cấp thiết nhất. inside and outside the street are distinguished. Proposed Ô phố trong bài viết được xác định nằm trong các quận nội thành solutions can improve the street from the inside and create của TP Hà Nội, với các đặc điểm chính như sau: good living spaces, and at the same time. It can reduce the - Được xác định ranh giới bởi các tuyến phố chính; - Khu vực trước đây xây dựng tự phát (chưa được quy hoạch đồng cost of land clearance and compensation, leading to fewer bộ từ đầu), có mật độ dân số, mật độ xây dựng cao. Trong ô phố chủ problems related to work, the people's livelihood, and minimal yếu là nhà ở dân tự xây thấp tầng (3-5 tầng); không có các tuyến đường lớn, chủ yếu là các ngõ ngách; adverse impacts, while maintaining a good community relation - Ô phố không bao gồm các đối tượng sau: among people there. + Không nằm trong các khu vực di sản đô thị (Khu phố cổ, Khu Keywords: Urban renovation; renovate the Urban blocks; urban phố cũ (Phố Pháp), Khu vực trung tâm chính trị Ba Đình, Khu vực Hồ Gươm và vùng phụ cận); development; + Không bao gồm các khu chung cư cũ; ISSN 2734-9888 12.2022 65
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC + Không bao gồm các trường đại học, công trình công cộng, công phố, do đó hầu hết các tuyến phố đã được cải tạo, xây dựng hệ sở quy mô lớn. thống vỉa hè, cây xanh, chiếu sáng… Các công trình trình nằm ở Thống kê sơ bộ trong TP Hà Nội có 98 ô phố với đặc điểm nêu mặt tiền các tuyến phố này chủ yếu là các công trình thuộc sở hữu trên. tư nhân được xây dựng, cải tạo thường xuyên, sử dụng vào mục đích ở kết hợp với kinh doanh thương mại. Thực trạng hạ tầng đô thị bên trong các ô phố của Hà Nội Nhìn chung hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong các ô phố của Hà Nội thiếu trầm trọng, chưa đáp ứng được nhu cầu cuộc sống của người dân, trong đó một số vấn đề bức thiết ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của người dân trong ô phố như: giao thông, nhà ở, không gian công cộng… Hình 2a: Ô phố Khương Trung - Hoàng Văn Thái - Vương Thừa Vũ - Trường Chinh - Nguyễn Trãi Hình 2b: Ô phố Kim Mã - Ngọc Khánh - La Thành - Nguyễn Chí Thanh Hình 1. Bản đồ vị trí các ô phố của TP Hà Nội 1. THỰC TRẠNG CÁC Ô PHỐ TẠI HÀ NỘI 1.1. Đặc điểm và thực trạng các ô phố của Hà Nội Qua quá trình phát triển mở rộng TP Hà Nội, các khu vực ô phố Hình 2c: Ô phố có quá trình phát triển chuyển đổi từ nông thôn (khu vực ngoại Hoàng Hoa thành) sang khu vực đô thị (khu vực nội thị). Các ô phố không được Thám - Đội Cấn quy hoạch đồng bộ ngay từ đầu, do đó các ô phố có hình dáng khá - Bưởi đa dạng, không có quy luật cụ thể và ít có ô phố hình vuông hoặc hình chữ nhật. Đây cũng là đặc trưng của các ô phố của TP Hà Nội và các đô thị khác của Việt Nam. Về kích thước các ô phố nằm trong vòng tròn bán kính khoảng từ 500m - 700m. Kích thước các ô Hình 2. Bản đồ các ngõ, ngách chính trong các ô phố (Nguồn tác giả, 2021) phố phù hợp để tổ chức thành các đơn vị ở theo lý thuyết, tuy 1.2. Các yếu tố tác động đến cải tạo ô phố tại TP Hà Nội nhiên do lịch sử để lại, ranh giới hành chính của các phường của Yếu tố lịch sử văn hóa Hà Nội không được chia theo ranh giới của các tuyến đường, do đó TP Hà Nội là đô thị có lịch sử văn hóa lâu đời, hình thành và trong một ô phố, tập hợp các tổ dân phố của 2-3 phường khác phát triển trải qua rất nhiều giai đoạn lịch sử. Mỗi giai đoạn lịch sử nhau; trong một ô phố có thể có các công trình công cộng (trường đã để lại các dấu tích, công trình kiến trúc và cả cấu trúc của đô thị học, y tế, trụ sở, sân chơi…) của các phường khác nhau. tạo nên hình ảnh một đô thị Hà Nội cổ kính nhưng cũng đầy năng Các ô phố của Hà Nội hiện nay có mật độ dân cư rất cao (trung động. Ngoài ra, tại các ô phố của TP Hà Nội được hình thành từ các bình trên 20.000 người/km2, trong đó tại một số quận như Đống làng xã, ngoại thành có cấu trúc đặc thù so với các đô thị trên thế Đa, Thanh Xuân có mật độ dân số trên 30.000 người/km2). Trong giới. Do đó, việc cải tạo chỉnh trang sẽ tác động đến các công trình các ô phố mật đô xây dựng của các công trình nhà ở riêng lẻ hầu và các yếu tố phi vật thể. Việc cải tạo chỉnh trang cũng cần phải hết đạt tới 100%. gắn với công tác bảo tồn để giữ được bản sắc kiến trúc của đô thị Hình thái cấu trúc và thực trạng các công trình nằm ở mặt Hà Nội. ngoài ô phố và các công trình bên trong các ô phố của Hà Nội hình Yếu tố về xã hội và vai trò của cộng đồng dân cư thành sự đối lập tương đối rõ nét, cụ thể: Mục tiêu chính của việc cải tạo chỉnh trang đô thị nhằm nâng Thực trạng mặt ngoài các ô phố của Hà Nội cao chất lượng sống của người dân trong các ô phố. Các giải pháp Về giao thông mặt ngoài các ô phố, các tuyến phố chính đã và cải tạo sẽ tác động trực tiếp đến cuộc sống, sinh kế, tài sản của đang được quan tâm đầu tư. Do các tuyến phố này liên quan đến người dân do đó cần phải có sự đồng thuận cao của cư dân trong giao thông của khu vực và kiến trúc cảnh quan chung của cả thành các ô phố. 66 12.2022 ISSN 2734-9888
Việc phát triển tự phát qua các thời kỳ đã hình thành các ô phố Tại các nước phát triển trên thế giới, hệ thống tầu điện ngầm, với mật đô dân cư dày dặc. Trình độ nhận thức, điều kiện kinh tế nổi đô thị được đầu tư xây dựng tạo điều kiện cho việc PTĐT nén. của cư dân trong các ô phố không đồng đều do đó để đảm bảo hài Tại khu vực trung tâm được phép phát triển các công trình cao hòa lợi ích cho tất cả các nhóm đối tượng là điều rất khó khăn tầng. Tại TP Hà Nội hệ thống hạ tầng ngày càng quá tải ở khu vực trong quá trình CTĐT và sẽ gặp trở ngại trong việc tạo sự đồng trung tâm, do đó các định hướng phát triển của TP hạn chế phát thuận của người dân. Tại Việt Nam, quyền sử dụng đất và sở hữu triển cao tầng ở khu vực nội đô nhằm hạn chế tăng quy mô dân số nhà ở dài hạn gây khó khăn trong việc thu hồi, giải phóng mặt tại khu vực lõi đô thị. Do đó, không tạo thêm được diện tích đất xây bằng để CTĐT. dựng và tạo nguồn kinh phí để cải tạo các ô phố. Trong quá trình cải tạo ô phố cần đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Yếu tố về công tác quản lý nhà nước các bên (Nhà nước - Cộng đồng - Doanh nghiệp) và đảm bảo được Với đặc thù của Việt Nam, trong giai đoạn vừa qua các đô thị mục tiêu nâng cao được chất lượng cuộc sống cho số đông cư dân nước ta trải qua thời kỳ phát triển nóng. Chủ yếu tập trung phát tại các ô phố. triển các khu đô thị mới, khu dân cư mới tại các quỹ đất thuận lợi Lối sống của người dân đô thị cũng đã và đang dần thay đổi, phát triển. Đầu tư xây dựng các hạ tầng khung của TP. Tại các ô người dân dần quen sống trong các khu chung cư cao tầng đầy đủ phố, việc xây dựng cải tạo mang tính chất nhỏ lẻ và tự phát. Do đó tiện nghi thay cho các công trình nhà ở riêng lẻ. Như vậy cũng sẽ hệ thống văn bản QPPL còn chưa đầy đủ cho việc cải tạo các ô tạo điều kiện thuận lợi hơn trong quá trình cải tạo, tái cấu trúc ô phố; các cơ chế chính sách mới tập trung nhiều vào việc cải tạo các phố. chung cư cũ trên địa bàn TP. Thậm chí một số quy định về hạn chế Yếu tố về phát triển kinh tế và hạ tầng đô thị tầng cao, mật độ tại khu vực nội thành còn cản trở quá trình cải Trong những năm qua, Việt Nam đã có những bước phát triển tạo, tái thiết đô thị. vượt bậc về kinh tế, trong đó Hà Nội là đầu tàu phát triển kinh tế Trong giai đoạn tới với nhu cầu CTĐT ngày càng lớn Nhà nước của cả nước. Với mức sống của người dân ngày càng nâng cao, nhu cũng sẽ ban hành hoàn thiện hệ thống văn bản QPPL phù hợp với cầu ăn, ở cơ bản đã được đảm bảo. Tuy nhiên, để hướng tới chất nhu cầu của thực tiễn. lượng cuộc sống cao hơn, cần có đầy đủ các cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đáp ứng nhu cầu sử dụng ngày càng cao của người 2. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP CẢI TẠO Ô PHỐ dân. Đi đôi với việc phát triển kinh tế, thị trường bất động sản cũng 2.1. Phân nhóm đối tượng cải tạo phát triển mạnh mẽ, giá đất tại các khu vực trung tâm bị đẩy lên Đặc điểm và nhu cầu cải tạo của khu vực bên trong và mặt rất cao, gây trở ngại cho quá trình tái cấu trúc của đô thị. ngoài ô phố có nhiều điểm khác biệt. Việc phân nhóm đối tượng Thực trạng đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật (bên trong và mặt ngoài ô phố) là một yếu tố quan trọng để để khung đô thị, đặc biệt là hệ thống giao thông công cộng tác động xuất các giải pháp cải tạo ô phố. lớn đến cấu trúc của đô thị và tác động đến các định hướng về cải tạo, tái thiết các ô phố tại Hà Nội. A: Nhóm công trình mặt ngoài ô phố: B: Không gian bên trong ô phố: - Chủ yếu là các công trình nhà ở kết hợp với kinh doanh thương - Chủ yếu là công trình nhà ở riêng lẻ và các công trình hạ tầng mại, dịch vụ. phục vụ nhu cầu ở. Trong đó công trình nhà ở chiếm tỷ trọng lớn - Được quan tâm cải tạo, xây dựng theo các tuyến đường và được (trên 90%) cải tạo chỉnh trang thường xuyên để kinh doanh. - Ít có cơ hội được cải tạo chỉnh trang trong khi nhu cầu cải tạo rất - Người dân có điều kiện để tự cải tạo chỉnh trang. lớn. - Chịu ảnh hưởng mạnh về tiếng ồn, khói bụi; - Người dân có điều kiện kinh tế chênh lệch khác nhau. - Giá trị kinh tế của các lô đất này rất lớn, tốn nhiều chi phí nếu giải - Giá trị kinh tế của các lô đất bên trong thấp hơn nhiều so với lô tỏa, đền bù. Khó tạo được sự đồng thuận của người dân khi giải đất bên ngoài mặt đường. phóng mặt bằng. - Thiếu các tiện ích và không đảm bảo các tiêu chuẩn về hạ tầng. - Phù hợp cho mục đích kinh doanh hơn là mục đích ở. - Ít chịu tác động bởi tiếng ồn và khói bụi hơn, phù hợp cải tạo thành không gian sống, vui chơi, sinh hoạt. Đề xuất giải pháp cải tạo đối với khu vực mặt ngoài ô phố  Đề xuất giải pháp cải tạo đối với khu vực bên trong ô phố  Cải tạo chỉnh trang về kiến trúc các công trình mặt ngoài ô phố Tái cấu trúc ô phố, xây dựng không gian sống tốt bên trong ô phố 2.2. Cách tiếp cận cải tạo ô phố TT Nội dung Đánh giá Lựa chọn 1 Phương pháp tiếp cận Cải tạo, chỉnh trang, phục hồi Đây là phương pháp tiếp cận hiện nay, tốn kém nhiều chi phí ngân sách nhưng hiệu quả không cao Tái thiết: xây dựng mới toàn bộ ô phố Xây dựng mới toàn bộ ô phố khó khăn trong việc đền bù giải phóng mặt bằng (đặc biệt khu vực giáp tuyến đường lớn). Ngoài ra còn nhiều khó khăn trong việc xử lý tái định cư. Khó thu hút doanh nghiệp tham gia. Tích hợp: vừa chỉnh trang, vừa tái thiết x 2 Nhu cầu cải tạo Hạ tầng kỹ thuật x Hạ tầng xã hội x Không gian công cộng, kiến trúc cảnh x quan, môi trường ISSN 2734-9888 12.2022 67
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 3 Phân nhóm đối tượng cải tạo Nhà ở bám các tuyến phố (Nhà ở kết Số lượng ít, nhu cầu cải tạo cả ô phố không nhiều. hợp kinh doanh) Giá trị đền bù lớn. Nhu cầu cải tạo chỉnh trang theo hiện trạng. Nhà ở trong các ngõ ngách (chỉ phục Số lượng nhiều, chủ yếu là nhu cầu ở. Có thể bố trí sang dạng nhà ở chung x vụ mục đích ở) cư. Cần tác động lớn để nâng cao chất lượng cuộc sống. Cần giải pháp tái cấu trúc ô phố. 4 Các lý thuyết áp dụng Phát triển theo đơn vị ở Để đảm bảo về chất lượng hạ tầng và khả năng tiếp cận với các công trình x hạ tầng PTĐT nén Tăng hiệu quả sử dụng đất, có không gian đất trống để phát triển không x gian công cộng Lý thuyết về nơi chốn Bảo tồn, giữ gìn các công trình, không gian công cộng, di tích, di sản, các yếu x tố đặc trưng của ô phố. Lý thuyết về Chuyển hóa luận kiến trúc Tái cấu trúc ô phố thích ứng linh hoạt với sự phát triển của thời đại đồng thời x bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống Lý thuyết về CTĐT có sự tham gia của Tạo sự đồng thuận và sự tham gia của người dân trong ô phố, đối tượng trực x cộng đồng tiếp thụ hưởng và chịu tác động của việc cải tạo ô phố 5 Chủ thể cải tạo ô phố Nhà nước Là chủ thể điều tiết về cơ chế chính sách để điều tiết giữa các bên. x Hạn chế về ngân sách cho việc cải tạo các ô phố Doanh nghiệp Cần có lợi ích về kinh tế trong việc cải tạo ô phố. x Người dân Là chủ thể hưởng thụ kết quả cải tạo. x Khả năng đóng góp cải tạo hạ tầng ít. Nhiều đối tượng, điều kiện khác nhau, khó thống nhất được tiếng nói chung. 6 Các yếu tố cần bảo tồn Nhà ở Ít có giá trị về lịch sử, kiến trúc Các công trình di tích, di sản Khó di dời, phá dỡ. x Cần phải bảo tồn Các không gian mặt nước Cần phải bảo tồn và phát huy x Các công trình công cộng, trụ sở Có thể phá dỡ hoặc cải tạo, mở rộng x 2.3. Giải pháp cải tạo ô phố từ bên trong tuyến giao thông hiện trạng, sử dụng các tuyến giao thông để cấu Ý tưởng xây dựng không gian sống tốt bên trong ô phố trúc lại ô phố thành các nhóm ở và đơn vị ở theo mô hình đơn vị ở Phương pháp tiếp cận cải tạo ô phố từ bên trong là một hướng hiện đại. Các tiêu chuẩn, quy chuẩn về hạ tầng kỹ thuật về quy tiếp cận mới nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng sống của người hoạch xây dựng đơn vị ở mới được lựa chọn để đề xuất cho các ô dân sống trong ô phố. Giải pháp chủ yếu tác động đến cấu trúc phố cải tạo, trong đó có tính toán đến các yếu tố đặc thù đối với bên trong của ô phố, bổ sung các hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội khu dân cư hiện hữu. đáp ứng cho người dân trong ô phố. Với cấu trúc các dãy nhà Shop house ở phía ngoài dãy phố vừa phục vụ kinh doanh thương mại phù hợp với đặc điểm của Việt Nam, vừa là lá chắn ngăn tiếng ồn, khói bụi tác động đến dân cư phía trong ô phố. Hình 4. Sơ đồ tổng hợp áp dụng 05 lý thuyết để đề xuất cải tạo ô phố (Nguồn tác giả, năm 2021) Đường giao thông trong ô phố chủ yếu phục vụ trong ô phố, hạn chế thiết kế các tuyến giao thông lớn liên khu vực cắt qua ô phố vừa hạn chế giải phóng mặt bằng và đảm bảo kiểm soát được quy mô phát triển và đảm bảo yếu tố môi trường cho khu ở bên trong ô phố. Hình 3. Mô hình xây dựng không gian sống bên trong ô phố Để ô phố sau khi cải tạo đáp ứng được nhu cầu của người dân, đồng thời phù hợp với xu hướng phát triển hiện đại. Trên cơ sở các Hình 5. Sơ đồ chuyển hóa, tái cấu trúc ô phố (Nguồn tác giả, 2020) 68 12.2022 ISSN 2734-9888
Bảo tồn các giá trị vật thể và phi vật thể trong quá trình cải trường lớn thì có thể nghiên cứu các đường hầm đi bộ, các không tạo ô phố gian ngầm để kết nối với các khu vực này. Trong quá trình xác định các tuyến giao thông tái cơ cấu ô phố Giải pháp về tài chính và tổ chức thực hiện cần xác định các khu vực, công trình cần bảo tồn, hạn chế tác Trong điều kiện thực tế PTĐT của TP Hà Nội hiện nay, việc huy động động. Khi đó có thể áp dụng lý thuyết về “nơi chốn” để đánh giá nguồn lực từ người dân và nguồn vốn ngân sách để cải tạo chung cho ô các khu vực này. phố gặp nhiều khó khăn. Do đó, nguồn vốn huy động cho việc cải tạo Một số “nơi chốn” thường gặp trong các ô phố của TP Hà Nội như: các ô phố cần huy động trực tiếp từ sự chênh lệnh giá trị đất đai trước và - Cửa ô, đầu ngõ, cổng làng - nơi chốn xác định lãnh thổ của sau cải tạo và được thông qua đấu giá để lựa chọn chủ đầu tư. cộng đồng Các công trình hạ tầng xã hội, trường học, thương mại, dịch vụ, y - Các địa điểm thân thuộc như không gian công cộng, không tế… ưu tiên sử dụng nguồn vốn xã hội hóa để triển khai thực hiện. gian cây xanh, không gian mặt nước: quảng trường, vườn hoa, ao Nhà nước, hoặc các tổ chức tín dụng, ngân hàng nghiên cứu hồ, cây cổ thụ,…; tạo quỹ hỗ trợ cho vay ưu đãi cho các doanh nghiệp tham gia cải - Đường phố, ngõ hẻm; tạo ô phố. - Các công trình điểm nhấn, công trình công cộng, cầu,..; Vai trò của các cơ quan trong việc tổ chức cải tạo ô phố như sau: - Các nơi chốn linh thiêng: đền, miếu…; - Nhà nước: tạo hành lang pháp lý và các cơ chế chính sách hỗ - Một số nơi chốn khác: tên các địa điểm thân thuộc, quán cóc trợ cải tạo ô phố; Hỗ trợ việc giải phóng mặt bằng, xây dựng các cơ vỉa hè, ghế đá… chế đền bù, thỏa thuận với người dân trong khu vực phải tái thiết. Tạo quỹ đất để phát triển hạ tầng tạo nguồn kinh phí để cải - Nhà đầu tư: Huy động nguồn lực, kinh phí, tổ chức thực hiện tạo ô đất cải tạo ô phố; Đảm bảo tiến độ, chất lượng công trình. Để tạo quỹ đất trống phát triển bổ sung các công trình công cộng - Người dân: Tham gia và đồng thuận với doanh nghiệp, các và không gian công cộng trong ô phố đồng thời đảm bảo vấn đề tái cơ quan chức năng trong quá trình cải tạo ô phố. Đóng góp ý kiến, định cư tại chỗ, giải pháp phù hợp là phát triển “đô thị nén”. huy động nguồn lực để cải tạo ô phố. Đề xuất phương án quy hoạch sử dụng đất ô phố với hình thức Để đảm bảo thuận lợi cho việc cải tạo ô phố cần có giải pháp tái thiết một vài nhóm nhà ở để phát triển nhà ở cao tầng làm quỹ quy hoạch tổng thể và khi thực hiện có thể cải tạo từng khu vực nhà ở tái định cư và các công trình thương mại dịch vụ để tạo nhỏ trong ô phố theo hình thức “cuốn chiếu” để giảm thiểu việc nguồn vốn cải tạo ô phố. giải quyết vấn đề tái định cư, đồng thời giảm nguồn kinh phí ban Tùy theo điều kiện thực tế của từng ô phố để lựa chọn phạm vi, đầu cho dự án. quy mô tái thiết đô thị cho phù hợp. Đối với những ô phố có mật độ công trình, không gian cần bảo 3. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ tồn dầy đặc thì có thể giữ nguyên hình thái cũ và bổ sung thêm TP Hà Nội nói riêng và các đô thị Việt Nam nói chung đã và các không gian công cộng trong khu vực lõi. đang dần bước qua giai đoạn phát triển nóng, tiến tới phát triển Để giảm thiểu nguồn vốn đầu tư và khó khăn trong việc tạm cư theo chiều sâu. Yêu cầu về chất lượng cuộc sống ngày càng được trong quá trình cải tạo, có thể triển khai lần lượt từng ô đất nhỏ. Ưu nâng cao, đồng thời xu hướng phát triển tập trung tại khu vực lõi tiên xây dựng nhà ở tái định cư trong giai đoạn đầu. các đô thị là xu hướng tất yếu. Do đó, việc cải tạo các ô phố cũ Nguồn vốn sử dụng: ưu tiên sử dụng nguồn vốn từ doanh nghiệp, trong khu vực nội thành Hà Nội là rất cần thiết và cấp bách. Tại lợi nhuận doanh nghiệp thu được từ quỹ đất dôi dư trong quá trình tái nhiều nước tiên tiến trên thế giới, việc cải tạo đô thị đã hình thành thiết đô thị và chênh lệch giá trị đất trước và sau cải tạo. các chương trình, các chiến lược lớn của thành phố, của quốc gia. Để đảm bảo hạn chế tối đa tăng dân số trong khu vực quy Việc đan xen giữa phát triển và bảo tồn là bài toán khó và phải phù hoạch, chỉ tính toán diện tích sàn nhà ở tái định cư vừa đủ cho số hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương. lượng dân cư hiện hữu, diện tích đất còn lại ưu tiên phát triển các Đề nghị Chính phủ, Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành liên quan công trình dịch vụ thương mại, văn phòng. xem xét đánh giá cụ thể công tác cải tạo các ô phố tại các đô thị trên địa bàn toàn quốc và ban hành các văn bản QPPL hướng dẫn cụ thể về trình tự, thủ tục, các cơ chế chính sách cải tạo ô phố. Nghiên cứu ban hành luật về quản lý, PTĐT trong đó nội dung về CTĐT cần được quy định cụ thể về các nội dung: Trách nhiệm CTĐT, kế hoạch triển khai CTĐT tại các địa phương, các cơ chế chính sách về tổ chức triển khai thực hiện… Đề nghị các đô thị lớn xây dựng các chương trình tổng thể, kế hoạch về việc cải tạo các ô phố trên địa bàn. Xem xét triển khai thực hiện thí điểm một số ô phố để đúc rút kinh nghiệm trước khi nhân rộng ra các địa phương khác. Hình 6. Sơ đồ minh họa các khu vực tái thiết trong ô phố (Nguồn tác giả, 2020) TÀI LIỆU THAM KHẢO Để phát triển tối đa diện tích sử dụng trong quá trình cải tạo ô [1] Cục Phát triển đô thị, Bộ Xây dựng (2012), Dự án SNKT Điều tra, khảo sát thực phố, phát triển các không gian ngầm (công trình dịch vụ, thương trạng và đề xuất các cơ chế chính sách cải tạo, chỉnh trang các khu đô thị cũ và làng đô thị hóa mại, bãi đỗ xe…), không gian trên cao (đường đi bộ, cầu cạn…) để tại một số thành phố lớn ở Việt Nam bổ sung cho không gian mặt đất. [2] Nguyễn Ngọc Hiếu (2015), Một số kinh nghiệm quốc tế trong cải tạo chỉnh trang Việc phát triển các không gian ngầm trong các tòa nhà cao khu đô thị cũ. tầng là cần thiết và phù hợp với các khu vực được tái thiết trong ô [3] Nguyễn Tố Lăng (2000), Luận án tiến sỹ Vấn đề cải tạo không gian khu ở tại Hà Nội phố. Đối với các ô phố nằm gần các khu vực quy hoạch nhà ga theo khuynh hướng phát triển bền vững đường sắt trên cao, hoặc gần các trung tâm công viên quảng [4] Phạm Sỹ Liêm (2011), Hội thảo Xây dựng chính sách cải tạo các khu đô thị cũ ISSN 2734-9888 12.2022 69