giải pháp hạn chế tín dụng đen ở Việt nam<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
GIẢI PHÁP HẠN CHẾ TÍN DỤNG ĐEN Ở VIỆT NAM<br />
Vũ Văn Thực *<br />
TÓM TẮT<br />
Tín dụng đen còn gọi là tín dụng phi chính Bài viết tìm hiểu về thực trạng tín dụng đen ở<br />
thức, một dạng tín dụng hoạt động không qua nước ta trong thời gian qua, đồng thời đề xuất<br />
hệ thống các tổ chức tín dụng chính thức. Thời các giải pháp nhằm hạn chế loại hình tín dụng<br />
gian qua, tín dụng phi chính thức có nhiều này trong giai đoạn tới<br />
diễn biến phức tạp, ảnh hưởng xấu đến đời Từ khóa: tín dụng đen, tín dụng phi chính<br />
sống kinh tế xã hội của một số địa phương. thức<br />
<br />
<br />
SOLUTIONS TO RESTRICT THE DEVELOPING OF THE BLACK CREDIT<br />
IN VIỆTNAM<br />
ABSTRACT<br />
“Black credit” is referred toa term as an in Vietnam. This paper’s purpose is to explore<br />
informal credit which is not operated through the situation of the black credit in our country<br />
formal credit institutions. Up to now, the Black recently, which urges us to find solutionsto<br />
credit has causedcountless negative impacts restrict the developing of this unofficial credit<br />
on the socio-economic life incertain localities in the future.<br />
Key words: black credit, informal credit<br />
1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br />
Tín dụng đen, hay còn gọi là tín dụng phi khiến nhiều gia đình khuynh gia, bại sản, ảnh<br />
chính thức luôn tồn tại song song với tín dụng hưởng xấu đến trật tự an ninh xã hội của nhiều<br />
chính thức. Xét trên một góc độ nhất định thì địa phương trong cả nước. Do đó, rất cần có<br />
tín dụng phi chính thức cũng có mặt tích cực những nghiên cứu đề xuất giải pháp nhằm hạn<br />
của nó như đáp ứng nhu cầu vốn trong sản chế tín dụng đen, qua đó giúp nền tài chính<br />
xuất, kinh doanh, tiêu dùng của một bộ phận Việt Nam phát triển bền vững, an toàn, lành<br />
dân cư do hệ thống tín dụng chính thức chưa mạnh, góp phần đảm bảo an ninh trật tự xã hội<br />
đáp ứng được. Tuy nhiên, cũng cần phải khẳng của đất nước<br />
định rằng dưới tác động mạnh mẽ của ma lực<br />
đồng tiền, tín dụng phi chính thức đang thoát 2. THỰC TRẠNG TÍN DỤNG ĐEN Ở VIỆT<br />
ly khỏi tầm kiểm soát của Nhà nước, tiềm ẩn NAM <br />
nhiều nguy cơ rủi ro và đổ vỡ luôn rình rập đối Tín dụng đen ở nước ta không phải mới<br />
với loại hình tín dụng này. Những năm qua, xuất hiện gần đây mà đã hình thành từ rất lâu,<br />
tín dụng đen đã có nhiều diễn biến phức tạp, song gần đây đã có chiều hướng gia tăng, đã có<br />
tình trạng vỡ nợ “tín dụng đen” liên tục xảy ra, không ít vụ đổ bể, đòi nợ theo kiểu xã hội đen,<br />
<br />
* TS. Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn thành phố hồ Chí Minh, Chi nhánh Tân Bình<br />
<br />
73<br />
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br />
<br />
hệ lụy của nó không chỉ là làm méo mó, hủy Qua các mối quan hệ xã hội, bà H, trú<br />
hoại nền kinh tế, mà còn liên quan đến cả sức tại phố Trần Khát Chân, quận Hai Bà Trưng,<br />
khỏe và tính mạng con người. Tín dụng đen Hà Nội quen biết với Cao Hoàng Khánh, trú<br />
đang có chiều hướng diễn biến phức tạp, nó tại quận Hai Bà Trưng, Hà Nội và đặt vấn<br />
không chỉ phát triển ở vùng nông thôn mà còn đề muốn vay tiền của Khánh, sau đó tại một<br />
len lỏi đến nhiều ngõ ngách của nhiều thành quán cà phê, nhóm của Khánh hướng dẫn bà<br />
phố, thị xã, thị trấn trong cả nước; không chỉ H viết giấy vay nợ số tiền 12 triệu đồng. Tuy<br />
những người lao động nghèo mà còn có cả nhiên, số tiền thực tế mà bà H nhận về chỉ là<br />
các doanh nghiệp, thậm chí là những người 10 triệu đồng, có nghĩa là tiền lãi bà H phải<br />
có chức vụ ở bộ máy nhà nước cũng dính vào chịu 2 triệu đồng. Khánh đưa ra quy định, bà<br />
tín dụng đen. Theo thống kê chưa đầy đủ, từ H sẽ phải đóng mỗi ngày 200.000 đồng cho<br />
năm 2010-2014, cả nước liên tiếp xảy ra hàng nhóm của Khánh liên tục trong vòng 60 ngày,<br />
trăm vụ vỡ nợ lớn với thiệt hại lên tới hàng sau khi trả nợ cũ bà tiếp tục vay thêm 2 lần<br />
ngàn tỷ đồng, ảnh hưởng đến nhiều cá nhân, nữa với tổng số tiền hơn 17 triệu đồng; do có<br />
gia đình, tổ chức, cụ thể cả nước đã xảy ra việc đi thăm bà con ở xa nên bà không liên lạc<br />
6.367 vụ việc, trong đó có 41 vụ giết người, và cũng không đóng tiền họ hàng ngày cho<br />
318 vụ cố ý gây thương tích, 588 vụ cướp tài Khánh trong thời gian này. Nghĩ rằng bà H cố<br />
sản, 1.089 vụ cưỡng đoạt tài sản, 1.707 vụ lừa tình trốn tránh việc trả tiền, Khánh đã chỉ đạo<br />
đảo chiếm đoạt tài sản, 2.496 vụ lạm dụng tín nhóm đệ tử liên tiếp khủng bố gia đình con nợ<br />
nhiệm chiếm đoạt tài sản, 104 vụ hủy hoại tài bằng cách mang keo, chất bẩn đổ vào nhà bà<br />
sản, con số trên chắc chắn chưa phản ánh hết này. Sau khi bà H trở về Hà Nội tiếp tục đóng<br />
được thực trạng tín dụng đen ở Việt Nam[3]. họ cho Khánh mỗi ngày 200.000 đồng, nhưng<br />
Dưới đây là một số vụ tín dụng đen điển hình chỉ được 10 ngày, do không còn khả năng<br />
ở một số địa phương trong cả nước: chi trả, bà H đành xin Khánh cho khất nhưng<br />
Ngay tại Thủ đô Hà Nội, tín dụng đen Khánh không đồng ý. Ngay lập tức, đối tượng<br />
cũng có nhiều tiềm ẩn, có thể kể ra đây một này đã phóng xe máy đến tìm bà H. Khi nhìn<br />
vài vụ tín dụng đen như: ngày 23-6-2017, cơ thấy bà H đi bộ một mình ở đầu ngõ, Khánh đã<br />
quan cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội chửi bới, tát bà H và yêu cầu bà ngày hôm sau<br />
đã bắt quả tang 6 đối tượng do Nguyễn Thị phải trả đủ 400.000 đồng cho Khánh.[8]<br />
Duyên, trú tại phường Duyên Hải, TP Lào Vào đầu năm 2017, bà Đ.T.T.V, ngụ tại<br />
Cai cầm đầu đã có hành vi cưỡng đoạt tài sản Quận 10, TP.Hồ Chí Minh có vay 7 triệu đồng<br />
của một phụ nữ ở quận Long Biên, TP. Hà của nhóm tín dụng đen, đến hạn nhưng bà V<br />
Nội. Trước đó, vào cuối năm 2015, nạn nhân không có tiền trả nên đã bỏ trốn. Ngay sau đó,<br />
vay của Duyên 300 triệu đồng và trả lãi 5.000 chủ nợ điều đàn em đến nhà bà V để đòi nợ,<br />
đồng/1 triệu/ngày; thật kinh khủng, chỉ sau 18 không gặp bà V họ đã bắt ông T.T.Ch, ngụ tại<br />
tháng, món nợ vay từ 300 triệu đồng đã lên tới Quận 10, TP. Hồ Chí Minh là anh ruột của bà<br />
1,5 tỷ đồng. Khi người vay có biểu hiện mất V trả nợ thay. Khi bị ông Ch từ chối nhóm này<br />
khả năng thanh toán nợ, Nguyễn Thị Duyên đã liên tục gọi điện thoại, nhắn tin đe dọa tính<br />
đã huy động một số đối tượng lưu manh đến mạng của ông Ch. Không dừng lại ở đó, tối<br />
đe dọa “chặt chân”, “đập nát nhà” và dùng loa ngày 2.4, Hoàng Ngọc Tiến, 22 tuổi, ngụ Hà<br />
công suất lớn để đòi nợ.[7] Nội, tạm trú Quận 2, TP. Hồ Chí Minh cùng 5<br />
thanh niên mang mã tấu, roi điện truy sát làm<br />
<br />
74<br />
giải pháp hạn chế tín dụng đen ở Việt nam<br />
<br />
<br />
bị thương ông Ch. và anh T.C.L là cháu ruột xong cũng còn kiếm lời cả tỷ đồng.Tuy nhiên,<br />
ông Ch, rất may Công an Phường 13, Quận khi chuyển nhượng đất xong thì cơn sốt đất<br />
10, TP. Hồ Chí Minh đã kịp thời có mặt để bong bóng cũng xì hơi dần, đất bán chẳng ai<br />
giải quyết vụ việc, nếu không hậu quả không mua, ông Hoàng đành mất trắng căn nhà trị<br />
biết sẽ còn đi đến đâu.[5] giá hơn 6 tỷ đồng của cha mẹ cho khi ông lập<br />
Một con nợ khác là Ông H, một chủ nhà gia đình. [6].<br />
hàng ở đường Lê Hồng Phong, Quận 10, TP. Tháng 7.2016, một chủ cây xăng ở Bình<br />
Hồ Chí Minh ban đầu vay nóng của T vài trăm Dương đã vay của T. “bờm” hơn 1 tỉ đồng, đến<br />
triệu đồng làm ăn nhưng thất bại, chỉ trong thời hạn nợ chủ cây xăng phải trả cho T lên đến 5<br />
gian ngắn số nợ đã lên hơn 1 tỉ đồng, T định tỉ đồng( cả gốc và lãi), để được yên ổn làm ăn,<br />
“siết nhà” của ông H, nhưng nhà này thuộc chủ cây xăng đành phải thế chấp giấy tờ nhà<br />
sở hữu người khác nên T kéo đàn em đến nhà vay tiền để trả để trả nợ cho T, nếu không T<br />
hàng quậy phá, đến nhà đánh đập cả ba của cho người đến “siết cây xăng”. [5]<br />
ông H, đến nước này Ông H. buộc phải sang Chị Thúy, làm ở một nhà hàng ở Quận 1,<br />
lại nhà hàng để trả nợ cho T.[5] TP. Hồ Chí Minh, sau khi công việc làm cảm<br />
Thời gian qua, dư luận vẫn còn rất bất thấy ổn định hơn, nghĩ đến căn nhà dột nát ở<br />
bình khi xem clip nhóm đòi nợ đã dùng gạch dưới quê đang trong mùa mưa lũ nên khi được<br />
đá tấn công nhà anh Đ.M.P trên đường Phan quản lý gợi ý vay tiền gởi về quê, chị đã nhờ<br />
Văn Trị, Q.Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh chỉ quản lý đứng ra bảo lãnh vay 30 triệu đồng, dù<br />
vì em gái anh P vay nhóm này 100 triệu đồng, lãi suất lên đến 30%/tháng; vay xong chị phải<br />
cộng thêm lãi suất vay là 150 triệu đồng, mặc è cổ ra để trả nợ với lãi suất cắt cổ như trên.[6]<br />
dù em gái anh P không ở chung, nhưng nhóm Ông Rmah Yi ở thôn Ama H’Lăk,xã Chư<br />
người này vẫn vô cớ xông vào nhà, ép anh P Mố, huyện Krông Pa, Gia Lai đi vay của 1<br />
phải trả nợ thay cho em gái anh; thấy quá vô người trong xã số tiền 60 triệu đồng. Song<br />
lý, anh P mời nhóm này ra thì bất ngờ họ tấn không may ông bị tai nạn giao thông, không<br />
công rồi còn lấy gạch, khung sắt ném vào cửa còn khả năng lao động nữa nên cho người<br />
kính nhà anh P.[5] khác thuê đất. Nhiều năm nay, mặc dù số tiền<br />
Một vụ vay tín dụng đen khác xảy ra ở ông trả cho chủ nợ rất lớn, nhưng tiền nợ vẫn<br />
TP. Hồ Chí Minh là vụ của ông Hoàng, thấy còn hơn 65 triệu đồng. Ở cùng thôn với Rmah<br />
bạn bè đầu tư đất ở quận 2, 9, Thủ Đức chỉ sau Yi, gia đình anh Ksor Thun cũng cùng chung<br />
một, hai tháng kiếm lãi bạc tỷ nên cũng muốn số phận. Năm 2012 do bị mất mùa, anh Thun<br />
thử một phen với hy vọng kiếm chút ít lời. không có tiền đầu tư cho vụ trồng mì mới nên<br />
Tuy nhiên, thế chấp nhà để vay ngân hàng thì vợ chồng anh phải đi vay của một người kinh<br />
không chứng minh được mục đích vay và thu doanh trong làng 40 triệu đồng, lãi suất 30.000<br />
nhập nên ông quyết định vay 3 tỷ đồng ở bên đồng/triệu/tháng. Sau hơn 5 năm làm ăn vất vả<br />
ngoài với lãi suất 8%/tháng, thời gian vay là 3 để dồn lực để trả nợ nhưng số nợ vẫn còn tới<br />
tháng.Vay được tiền ông Hoàng hùn với một hơn 43 triệu đồng, đắng cay hơn nông sản làm<br />
người bạn mua khu đất vườn rộng 3.000m2 ở ra anh đều buộc phải bán cho chủ nợ với giá<br />
phường Long Phước, quận 9 với giá 6 tỷ đồng. thấp hơn thị trường từ 5-7 giá.<br />
Ông Hoàng nuôi hy vọng sau một, hai tháng Ông Nay Nam, cư trú tại buôn Ơi Múi, xã<br />
bán lại kiếm lãi 1 triệu đồng/m2 thì khi trả nợ Chư Gu, huyện Krông Pa của chủ nợ số tiền<br />
<br />
75<br />
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br />
<br />
có 4 triệu đồng, cộng với số tiền nợ vay để đầu nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng<br />
tư vào cây mì, lãi suất hàng năm phải trả cho chính sách xã hội, huy động tối đa nguồn lực<br />
chủ nợ lên đến gần 200 triệu đồng; do không trong và ngoài nước cho ngân hàng chính sách<br />
đủ tiền trả, gia đình ông đành gán khu đất rẫy xã hội có thêm nhiều tiềm lực về vốn để cho<br />
hơn 4.000m2 và còn bị chủ nợ đến siết thêm vay đối với các đối tượng chính sách. Tiếp<br />
9 con bò, cuộc sống khốn khổ của anh đã khổ tục phát triển các tổ chức tài chính vi mô để<br />
ngày càng khốn khổ hơn.[4] người dân, doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp<br />
Con nợ tín dụng đen khá đa dạng về thành cận nguồn vốn của các tổ chức này; mở rộng<br />
phần, nhân thân, họ không chỉ là người nông hệ thống ngân hàng và quỹ tín dụng nhân dân<br />
dân, buôn bán nhỏ, doanh nhân mà còn có đến vùng sâu, vùng xa; mở rộng đối tượng<br />
người có chức vụ nhất định trong các cơ quan, cho vay không cần bảo đảm tài sản nhằm thực<br />
doanh nghiệp, điển hình Vụ bà Trương Thị hiện một số mục tiêu chính sách, xã hội. Bên<br />
Hải Yến, Chủ tịch Hội đồng quản trị trường cạnh đó, các tổ chức tín dụng cần xem xét đơn<br />
Trung học phổ thông Dân lập Phương Nam, giản hóa thủ tục hồ sơ cho vay đối với khách<br />
Hà Nội, hay con nợ từng được tín nhiệm bầu hàng, qua đó, tạo điều kiện cho doanh nghiệp,<br />
vào cơ quan đại diện ở địa phương, như bà cá nhân dễ dàng tiếp cận được các nguồn vốn<br />
Lê Thị Thúy Giám đốc Công ty TNHH Hanh vay chính thống, hạn chế tình trạng vay nóng.<br />
Thúy, đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Hải Ba là, chính quyền, đoàn thể phối hợp<br />
Dương khóa XV, vay của người dân huyện với các cơ quan báo chí tăng cường tuyên<br />
Nam Sách hơn 160 tỷ đồng nhưng bị vỡ nợ.[2] truyền, phổ biến kiến thức pháp luật đến các<br />
tầng lớp dân cư nhằm nâng cao nhận thức của<br />
3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ người dân, từ đó giúp người dân nhận thức rõ<br />
TÍN DỤNG ĐEN kiến thức pháp luật; hỗ trợ phổ biến các thông<br />
Hệ lụy tín dụng đen đối với xã hội là rất tin về tín dụng chính thức để người dân tiếp<br />
lớn, nó không chỉ ảnh hưởng đến bản thân của cận nguồn vốn từ các tổ chức tín dụng. Bên<br />
người đi vay mà còn ảnh hưởng xấu đến trật cạnh đó, chính quyền cần tăng cường thanh,<br />
tự an ninh xã hội của đất nước. Nhằm hạn chế kiểm tra ngành nghề kinh doanh nhạy cảm<br />
tín dụng đen, chúng tôi đề xuất một số giải như dịch vụ cầm đồ, xử lý nghiêm các chủ<br />
pháp sau: kinh doanh vi phạm pháp luật liên quan đến<br />
tín dụng đen.<br />
Một là, sửa đổi và hoàn thiện các văn bản<br />
pháp luật có liên quan đến hoạt động tín dụng Bốn là, các cơ quan chức năng cần tăng<br />
đen nhằm quản lý, ngăn chặn và xử lý những cường xử lý vi phạm bằng biện pháp hành<br />
hệ quả nguy hiểm của loại hình tín dụng này. chính, trường hợp tái phạm có thể chuyển qua<br />
Các qui định của pháp luật hình sự về phát xử lý hình sự: phát hiện sớm các vi phạm và<br />
hiện, điều tra và xử lý các hành vi vi phạm cần xử lý hành chính thật mạnh tay, liên tục<br />
về tín dụng đen cần được sửa đổi phù hợp để đối với các đối tượng vi phạm, trường hợp đối<br />
xử lý nghiêm minh các vi phạm pháp luật liên tượng tái phạm nhiều lần cần chuyển qua hình<br />
quan đến tín dụng đen nhằm đảm bảo tính răn sự để xử lý theo qui định của pháp luật.<br />
đe đối với các đối tượng cho vay nặng lãi. Năm là, lực lượng chức năng, nòng cốt là<br />
Hai là, mở rộng, phát triển hệ thống tài lực lượng công an chủ động phối hợp với các<br />
chính vi mô và đơn giản hóa thủ tục cho vay: tổ dân phố, thôn, bản để nắm bắt tình hình cho<br />
<br />
76<br />
giải pháp hạn chế tín dụng đen ở Việt nam<br />
<br />
<br />
vay tín dụng đen, kịp thời phát hiện những dấu Tóm lại: hạn chế tín dụng đen giúp cho thị<br />
hiệu tín dụng đen, từ đó tham mưu, đề xuất trường tín dụng phát triển an toàn, lành mạnh,<br />
với cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp đảm bảo an ninh trật tự xã hội là một trong<br />
về các biện pháp xử lý, ngăn chặn ngay khi những nhiệm vụ quan trọng của Đảng và Nhà<br />
phát hiện. nước ta trong các giai đoạn phát triển. Bài viết<br />
đã tìm hiểu thực trạng tín dụng đen ở nước<br />
Sáu là, sửa đổi, bổ sung các quy định về<br />
ta trog thời gian qua, qua đó đề xuất một số<br />
xử phạt vi phạm hành chính không chỉ đối với<br />
giải pháp nhằm hạn chế tín dụng đen. Hy vọng<br />
hành vi cho vay nặng lãi của người dân, mà<br />
rằng những giải pháp được đề xuất nếu được<br />
còn đối với hành vi huy động vốn lãi suất cao.<br />
triển khai áp dụng đồng bộ sẽ hạn chế tín dụng<br />
Đối với hành vi cho vay lãi suất cao hơn mức<br />
đen tại Việt Nam trong thời gian tới, qua đó<br />
lãi suất trần từ gấp ba hoặc bốn lần so với qui<br />
góp phần đảm bảo an ninh trật tự xã hội, giúp<br />
định của pháp luật thì tịch thu sung vào công<br />
cho một bộ phận người dân có cuộc sống tốt<br />
quỹ toàn bộ tiền lãi thu lợi bất chính.<br />
đẹp hơn.<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
<br />
[1]. Trần Huy (2016). Sóng ngầm “tín dụng [4]. http://danviet.vn/tin-tuc/tin-dung-den-boc-<br />
đen”. Công an nhân dân lot-nong-dan-ngheothong-long-lai-suat-<br />
[2]. Đỗ Cảnh Thìn (2016) Ảnh hưởng của “tín siet-co-828515.html<br />
dụng đen” và giải pháp phòng ngừa, đấu [5]. https://thanhnien.vn/thoi-su/hai-hung-tin-<br />
tranh, đảm bảo an ninh trật tự. Tạp chí cảnh dung-den-863137.html<br />
sát nhân dân [6]. http://cand.com.vn/Phap-luat/Song-ngam-<br />
[3]. http://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu--trao- tin-dung-den-o-Sai-thanh-437903/<br />
doi/trao-doi-binh-luan/giai-phap-ngan- [7]. https://baomoi.com/xu-ly-triet-de-tin-dung-<br />
chan-tin-dung-den-73758.htm den/c/22703868.epi<br />
[8]. Nguyên Hương (2017). Đánh sập hàng loạt<br />
ổ tín dụng đen ở Hà Thành. Báo Phụ Nữ<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
77<br />