Giáo án Hóa học 10 bài 15: Hóa trị và số oxi hóa

TG

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

Hoạt động 1: Hóa trị trong hợp chất ion.

- GV nêu khái niệm hóa trị của một nguyên tố trong một hợp chấ ion chính bằng số điện tích của ion đó. Được gọi là điện hóa trị của nguyên tố đó.

-Ví dụ: Phân tử NaCl có hai nguyên tố Na và Cl. Hãy xác định điện hóa trị của Na và Cl?

-Vậy để xác định điện hóa trị của một nguyên tố trong hợp chất ion ta cần qua những thao tác nào?

-Tượng tự, yêu cầu HS xác định điện hóa trị của các nguyên tố trong các hợp chất ion: CaF₂, FeCl₃, K₂S, Al₂O₃.

-Hãy rút ra nhận xét gì về điện hóa trị của nguyên tố nhóm IA, IIA, và IIIA trong hợp chất ion là gì? Nhận xét gì về điện hóa trị của nguyên tố nhóm VIA, và VIIA trong hợp chất ion là gì?

-Học sinh lắng nghe và ghi khái niệm.

-Phân tử NaCl có hai loại ion tạo nên nó là Na⁺ và Cl^-.

Điện hóa trị của Na là 1+

Điện hóa trị của Cl là 1- .

-Trước hết ta xác định các ion mang điện âm và dương. Lấy số điện tích của nó chính là điện hóa trị của nguyên tố đó.

-Vì các kim loại có thể nhường 1,2 hoặc 3e ngoài cùng để biến thành ion dương.

Các phi kim có thể nhận thêm 1,2 hoặc 3e từ các nguyên tử khác để biến thành ion âm.

I. HÓA TRỊ:

    1. Hóa trị trong hợp chất ion.

Trong hợp chất ion, hóa trị của một nguyên tố bằng điện tích của ion và được gọi là điện hóa trị của nguyên tố đó.

Ví dụ:   NaCl  (Na⁺, Cl^-)

-Na có diện hóa trị là 1+

-Cl có điện hóa trị là 1-

Lưu ý:

-Điện hóa trị của các nguyên tố nhóm nhóm IA, IIA, và IIIA trong hợp chất ion tương ứng là 1+, 2+, 3+.

-Điện hóa trị của các nguyên tố nhóm nhóm VIA, và VIIA trong hợp chất ion tương ứng là2-, 1-.

Hoạt động 2: Hóa trị trong hợp chất cọng hóa trị.

-GV nêu khái niệm hóa trị của một nguyên tố trong hợp chất cộng hóa trị bằng số liên kết cộng hóa trị của nguyên tử nguyên tố đó với các nguyên tử khác trong phân tử. Được gọi là cộng hóa trị.

-Ví dụ: Phân tử CH₄

-Hãy viết CTCT của CH₄ và xác định số liên kết của nguyên tử C với các nguyên tử Hiđro xung quanh nó? Và nguyên tử Hiđro?

Nguyên tố cacbon có cộng hóa trị là 4. Nguyên tố Hiđro có cộng hóa trị là 1.

-Vậy để xác định cộng hóa trị của một nguyên tố trong hợp chất ion ta cần qua những thao tác nào?

-Tương tự, hãy xác định cộng hóa trị của các nguyên tố trong các hợp chất NH₃, H₂O, Cl₂O, PCl₃, C₂H₄…   

-Học sinh lắng nghe và ghi khái niệm.

-Nguyên tử Cacbon liên kết với 4 nguyên tử Hiđro bằng 4 liên kết cộng hóa trị.

Mỗi nguyên tử Hiđro liên kết với một nguyên tử Cacbon bằng một liên kết cộng hóa trị.

-Viết công thức cấu tạo chất và xác định số liên kết cộng hóa trị của nó với các nguyên tử xung quanh nó.

2. Hóa trị trong hợp chất cộng hóa trị.

Trong hợp chất cộng hóa trị, hóa trị của một nguiyên tố được xác định bằng số liên kết cộng hóa trị của nguyên tử nguyên tố đó trong phân tử và được gọi là cộng hóa trị của nguyên tố đó.

-Nguyên tố cacbon có cộng hóa trị là 4.

-Nguyên tố Hiđro có cộng hóa trị là 1.

Hoạt động 3: Khái niệm số oxi hóa.

-GV: Nêu khái niệm số oxihóa nguyên tố trong các hợp chất : Số oxihóa của một nguyên tố trong phân tử là điện tích của nguyên tử nguyên tố đó trong phân tử, nếu giả định rằng liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử là liên kết ion.

-Có nghĩa là nếu hợp chất có liên kết ion thì số oxihóa nguyên tố chính bằng số điện tích ion, còn nếu hợp chất có liên kết cộng hóa trị thì xem hợp chất đó là hợp chất ion để xác định số oxihóa nguyên tố.

-Học sinh lắng nghe và ghi khái niệm số oxihóa nguyên tố.

- Số oxihóa của một nguyên tố trong phân tử là điện tích của nguyên tử nguyên tố đó trong phân tử, nếu giả định rằng cặp e chung bị lệch sang nguyê tử có độ âm điện lớn hơn.

II. SỐ OXI HÓA:

   1. Khái niệm:

Số oxihóa của một nguyên tố trong phân tử là điện tích của nguyên tử nguyên tố đó trong phân tử, nếu giả định rằng liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử là liên kết ion.

Hoạt động 4: Các quy tắc xác định số oxi hóa.

10’

-GV: Nêu nguyên tắc xác định số oxihóa các nguyên tố trong đơn chất, hợp chất, ion và có liên hệ ví dụ cho học sinh.

- Số oxihóa của nguyên tố trong các đơn chất bằng không.

Ví dụ:  Cu⁰, O₂⁰ , H₂⁰

- Trong hầu hết các hợp chất, số oxihóa của Hiđro bằng +1(trừ muối Hiđrua NaH…), số oxihóa của Oxi bằng -2(trừ các Peoxit H₂O₂…).

-Ví dụ : Phân tử  H₂O   .Ta có:2.(+1) + (-2) = 0

- Trong một phân tử, tổng số số oxihóa của các nguyên tố bằng không.

GV: Yêu cầu học sinh hoạt động nhóm, từng nhóm đại diện báo cáo kết quả làm được .

Ví dụ1: Xác dịnh số oxihóa các nguyên tố trong hợp chất sau:

NO, N₂O, HCl, HClO, HNO₃, H₂SO₄, NaOH, Al₂O₃, NH₄NO₃.

Ví dụ2: Xác dịnh số oxihóa các nguyên tố trong hợp chất sau: Fe₃O₄ , Fe_xO_y, Al₂(SO₄)₃.

Ví dụ 3: Xác dịnh số oxihóa các nguyên tố trong ion sau:

NO₃^- , SO₄^2-, Cr₂O₇^2-

-Học sinh ghi nhớ nguyên tắc  và chép bài.

-Học sinh hoạt động nhóm.

-Học sinh xác định số oxihóa các nguyên tố trong các hợp chất ở ví dụ 1.

-Học sinh khá làm bài tập ở ví dụ 2 .Hoạt động nhóm.

-Hoạt động nhóm.

2. Quy tắc xác định số oxi hóa.

Quy tắc 1: Số oxihóa của nguyên tố trong các đơn chất bằng không.

Ví dụ:  Cu⁰, O₂⁰ , H₂⁰…

Quy tắc 2:Trong một phân tử, tổng số số oxihóa của các nguyên tố bằng không.

Quy tắc 3: Số oxihóa của các ion đơn nguyên tử bằng điện tích của ion đó. Trong ion đa nguyên tử , tổng số số oxihóa của các nguyên tố bằng điện tích của ion.

Quy tắc 4:Trong hầu hết các hợp chất, số oxihóa của Hiđro bằng +1(trừ muối Hiđrua NaH^-1…), số oxihóa của Oxi bằng -2(trừ các Peoxit H₂O₂^-1…).

Ví dụ1: Na⁰, S⁰, O₂⁰

Hoạt động 5: Củng cố.

-Hãy phân biệt điện hóa trị và cộng hóa trị?

-Nắm vững cách xác định số oxihóa các nguyên tố trong đơn chất, phân tử hợp chất và ion.