Giáo trình Bảo dưỡng, sửa chữa động cơ điện (Nghề: Điện dân dụng - Trung cấp) - Trường Cao đẳng nghề Xây dựng

Chia sẻ: Lạc Vũ Chi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Bảo dưỡng, sửa chữa động cơ điện (Nghề: Điện dân dụng - Trung cấp) được biên soạn với mục tiêu nhằm giúp học viên trình bày được các yêu cầu kỹ thuật, trình tự đấu dây, xác định cực tính động cơ điện xoay chiều 1 pha và 3 pha; phân tích được nguyên tắc chuyển động cơ 3 pha về động cơ 1 pha chạy tụ; ứng dụng được quy trình tháo lắp, bảo dưỡng quạt bàn, quạt trần, động cơ bơm nước vào thực tế;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Bảo dưỡng, sửa chữa động cơ điện (Nghề: Điện dân dụng - Trung cấp) - Trường Cao đẳng nghề Xây dựng

BỘ XÂY DỰNG TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ XÂY DỰNG GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN: BẢO DƯỠNG, SỬA CHỮA ĐỘNG CƠ ĐIỆN NGÀNH/NGHỀ: ĐIỆN DÂN DỤNG TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP Quảng Ninh, năm 2019 1
2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 3
4
LỜI GIỚI THIỆU Giáo trình Bảo dưỡng, sửa chữa động cơ điện cơ bản được biên soạn theo chương trình khung của nghề điện dân dụng đã được thông qua. Nội dung các bài thực hành được xây dựng sát với thực tế. Các kỹ năng được mô tả và hướng dẫn cụ thể, dễ hiểu phù hợp với đối tượng học sinh học nghể Khi biên soạn giáo trình này chúng tôi đã bám sát vào chương trình khung đã được xây dựng và nhận thấy tầm quan trọng của môn học Bảo dưỡng, sửa chữa động cơ điện cơ bản là môn học thực hành chuyên môn đầu tiên trong toàn bộ chương trình học Nội dung của giáo trình được biên soạn với thời gian là 60 tiết bao gồm: Bài 1: Đấu dây động cơ 1 pha Bài 2: Xác định cuộn dây 1 pha Bài 3: Đấu dây động cơ 3 pha (Y, Δ) Bài 4: Xác định cực tính động cơ 3 pha Bài 5: Chuyển đổi động cơ 3 pha về động cơ 1 pha chạy tụ Bài 6: Tháo lắp, bảo dưỡng quạt bàn Bài 7: Tháo, lắp, bảo dưỡng quạt trần Bài 8: Tháo, lắp, bảo dưỡng máy bơm 1 pha Trong quá trình biện soạn giáo trình này với sự đóng góp những ý kiến quý báu từ các thầy cô trong khoa Điện- Điện tử và các thầy, cô đồng nghiệp tôi đã cố gắng để đưa những phần kiến thức phù hợp và kỹ năng cần thiết cho người học. Tuy nhiên không tránh khỏi những thiếu xót. Rất mong sự đóng góp ý kiến từ các thầy cô để giáo trình được hoàn thiện hơn Quảng Ninh , ngày……tháng……năm……… Tham gia biên soạn Chủ biên: Vũ Thị Thơ 5
6
MỤC LỤC TRANG 1.LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................................. 5 2. BÀI 1: ĐẤU DÂY ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT PHA ........................................................ 11 3.BÀI 2: XÁC ĐỊNH CUỘN DÂY ĐỘNG CƠ MỘT PHA............................................. 15 4. BÀI 3: ĐẤU DÂY ĐỘNG CƠ 3 PHA(Y, Δ) ............................................................... 24 5.BÀI 4: CÁC ĐỊNH CỰC TÍNH ĐỘNG CƠ 3 PHA ...................................................... 33 6. BÀI 5: CHUYỂN ĐỔI DỘNG CƠ 3 PHA VỀ ĐỘNG CƠ 1 PHA CHẠY TỤ ........... 41 7. BÀI 6: THÁO, LẮP, BẢO DƯỠNG QUẠT BÀN ....... Error! Bookmark not defined. 8. BÀI 7: THÁO LẮP, BẢO DƯỠNG QUẠT TRẦN ..... Error! Bookmark not defined. 9.BÀI 8: THÁO LẮP, BẢO DƯỠNG ĐỘNG CƠ BƠM NƯỚC MỘT PHA ..........Error! Bookmark not defined. 7
8
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC/MÔ ĐUN Tên mô đun:Bảo dưỡng, sửa chữa động cơ điện Mã mô đun:MĐ14 Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học/mô đun: - Vị trí:Là mô đun thuộc phần các môn học/mô đun chuyên môn bắt buộc - Tính chất: Là mô đun chuyên môn bắt buộc tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng. - Ý nghĩa và vai trò của môn học/mô đun:Cung cấp các kiến thức cơ bản nhất về việc bảo dưỡng, sửa chữa động cơ điện và rèn luyện các kỹ năng đấu, lắp, sửa chữa, bảo hành động cơ điện trong công nghiệp. Mục tiêu của mô đun: - Về kiến thức: + Trình bày được các yêu cầu kỹ thuật, trình tự đấu dây, xác định cực tính động cơ điện xoay chiều 1 pha và 3 pha. + Phân tích được nguyên tắc chuyển động cơ 3 pha về động cơ 1 pha chạy tụ. + Ứng dụng được quy trình tháo lắp, bảo dưỡng quạt bàn, quạt trần, động cơ bơm nước vào thực tế. - Về kỹ năng: + Xác định được cực tính và đấu được dây động cơ điện 1 pha, 3 pha đạt yêu cầu kỹ và mỹ thuật. + Chuyển đổi được động cơ 3 pha về động cơ 1 pha chạy tụ đạt yêu cầu. + Tháo lắp, bảo dưỡng được động cơ quạt bàn, quạt trần, máy bơm nước 1 pha. + Sửa chữa và khắc phục được các sai phạm và hư hỏng thường gặp - Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: Vận dụng được kiến thức lý thuyết vào thực hành đúng yêu cầu kỹ và mỹ thuật, đảm bảo an toàn cho người và thiết bị. Nội dung của mô đun: 9
10
BÀI 1: ĐẤU DÂY ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT PHA Mục tiêu: - Trình bày được sơ đồ đấu dây, trình tự đấu dây, các sai phạm nguyên nhân và biện pháp phòng tránh. - Đấu dây và vận hành được động cơ 1 pha có cuộn phụ và tụ thường trực theo đúng trình tự đảm bảo kỹ và mỹ thuật, an toàn cho người và thiết bị. - Vận dụng kiến thức lý thuyết vào thực hiện kỹ năng đạt yêu cầu, rèn luyện tính cẩn thận, an toàn, chính xác, tác phong công nghiệp. Nội dung chính: 1. Đọc sơ đồ nguyên lý động cơ 1 pha có cuộn phụ và tụ thường trực Sơ đồ nguyên lý gồm có: - Cuộn dây làm việc: Ký hiệu KĐ, hai đầu dây được đấu trực tiếp vào nguồn điện Un_ 220VAC. - Cuộn dây khởi động ( còn gọi là cuộn đề): ký hiệu KĐ, đấu nối tiếp với tụ C trước khi đưa ra nguồn Un_ 220VAC. Hình 1.1: Sơ đồ nguyên lý đấu nối động cơ 1 pha có cuộn phụ và tụ thường trực dùng cầu dao 2. Trình tự đấu dây, vận hành động cơ 1 pha có cuộn phụ và tụ thường trực dùng cầu dao * Điều kiện bài học Hiện trường luyện tập - Xưởng thực hành điện công nghiệp 11
- Nguồn điện 1 pha - Sơ đồ nguyên lý - Bảng quy trình - Bảng sai hỏng thường gặp - Bàn thực hành điện công nghiệp Dụng cụ vật tư - Kìm (cắt, tuốt dây-ép đầu cốt) - Tuốc nơ vít (dẹt, bốn chấu) - Bút thử điện - Đồng hồ vạn năng (VOM) - Dây dẫn điện 1.0mm Thiết bị, mô hình - Cầu dao 1 pha, động cơ 1 pha có cuộn phụ và tụ thường trực loại có 4 đầu dây ra 2.1. Đọc sơ đồ Quy ước các đầu dây của động cơ như sau: (1) Hình 1.2: Sơ đồ mã hóa đấu nối động cơ 1 pha có cuộn phụ và tụ thường trực dùng cầu dao - Bảng quy ước theo sơ đồ nguyên lý: TT Kí hiệu Ý nghĩa 2 ĐLV Đầu cuộn dây làm việc 3 CLV Cuối cuộn dây làm việc 4 ĐKĐ Đầu cuộn dây khởi động 12
5 CKĐ Cuối cuộn dây khởi động 6 C Tụ điện thường trực 7 CD Cầu dao 1 pha 2.2. Đấu dây Bước Phương pháp - Thao tác đấu dây Yêu cầu kỹ thuật 1 Đấu chung đầu cuộn làm việc và đầu cuộn - Các mối nối an toàn, chắc và đẹp khởi động, đầu vào đến đầu ra tải của cầu - Lắp đặt đúng theo sơ đồ dao (ĐLV → ĐKĐ → (1) của CD 2 Cuối cuộn khởi động nối với tụ điện (Đấu CKĐ→ 1 đầu tụ C) 3 Đầu dây còn lại của tụ điện nối với cuối cuộn làm việc và đưa ra đầu còn lại của cầu dao(Đầu tụ C còn lại→ CLV → (2) của CD) 2.3. Kiểm tra nguội - Kim đồng hồ chỉ giá trị 0  Mạch chập  Kiểm tra lại cuộn dây, cách đấu dây - Kim đồng hồ chỉ giá trị vô cùng (∞)  mạch không thông  Kiểm tra lại cuộn dây, cách đấu dây 2.4. Cấp nguồn, hoạt động thử -Bật nguồn, dùng bút thử điện,kiểm tra đảm có điện. Chú ý an toàn khi thử. - Ngắt nguồn. Nối 2 đầu dây nguồn vào 2 đầu cầu dao ( cầu dao ở trạng thái mở) - Cấp nguồn, đóng cầu dao. Động cơ hoạt động - Quan sát, lắng nghe hoạt động của động cơ. Yêu cầu: động cơ hoạt động bình thường, tiếng kêu êm. 13
3. Bảng sai phạm thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh, khắc phục TT Những sai phạm Nguyên nhân Biện pháp phòng tránh, khắc thường gặp phục 1 Động cơ không hoạt - Không có nguồn - Kiểm tra lại nguồn cấp động - Tiếp xúc các tiếp điểm - Kiểm tra dây dẫn xem có bị không tốt hoặc dây dẫn đứt ngầm không bị đứt. - Đấu lại theo đúng sơ đồ - Đấu sai sơ đồ nguyên lý - Tụ điện bị hỏng - Thay thế tụ điện khác 2 Động cơ hoạt động Tụ có giá trị điện dung Thay thế tụ có giá trị lớn hơn không đủ công suất không đảm bảo 3 Động cơ quay ngược Đấu đảo dây 2 trong 3 Kiểm tra, đấu lại pha 4 Mạch chập Đấu chập mạch hai dây Kiểm tra lại nguồn cấp, các vị trí nguồn cấp tiếp xúc các tiếp điểm xem có đấu chạm chập không CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI 1 Câu hỏi lý thuyết Câu 1: Trình bày được sơ đồ đấu dây động cơ 1 pha, trình tự đấu dây, các sai phạm nguyên nhân và biện pháp phòng tránh? Bài tập thực hành Bài 1:Đấu dây, vận hành động cơ 1 pha có cuộn phụ và tụ thường trực dùng cầu dao 14
PHIẾU ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH LUYỆN TẬP Ngành/nghề: Điện công nghiệp MH/MĐ: Sửa chữa, bảo dưỡng động cơ điện BÀI 1: ĐẤU DÂY ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT PHA Họ và tên học sinh: ……………….. Lớp: …………. Khóa: ……………. Vị trí luyện tập:……………………. Tiêu chí đánh giá: …………………. Điểm Nội dung Điểm Ghi TT Tiêu chí đánh giá đạt đánh giá chuẩn chú được 1 Chuẩn bị - Đủ dụng cụ, vật tư, thiết bị 0,5đ - Đấu dây 1,5đ 2 Thao tác - Kiểm tra 1,0đ - Các mối nối an toàn, chắc và đẹp 3,0đ 3 Kỹ thuật - Lắp đặt đúng theo sơ đồ 2,0đ - Sử dụng đúng quy trình, an toàn 1,0đ - Đấu dây động cơ điện một pha 4 Thời gian 1,0đ hoàn chỉnh trong thời gian 30’ Tổng điểm: 10 điểm Chú ý: - Bài làm có thời gian quá 5 phút không tính điểm. - Nếu để xảy ra mất an toàn, tai nạn cho người và làm hư hỏng thiết bị thì không tính điểm, không đánh giá quá trình luyện tập. Ngày …… tháng …… năm …… GIÁO VIÊN HD 15
BÀI 2: XÁC ĐỊNH CUỘN DÂY ĐỘNG CƠ MỘT PHA Mục tiêu - Trình bày được nguyên tắc xác định cuộn dây, trình tự thực hiện, những sai phạm nguyên nhân và biện pháp khắc phục - Xác định được cuộn dây động cơ 1 pha 3 và 4 đầu dây, khắc phục được những sai phạm thường gặp đạt yêu cầu kỹ, mỹ thuật đảm bảo an toàn cho người và thiết bị. - Vận dụng kiến thức lý thuyết vào thực hiện kỹ năng đạt yêu cầu, rèn luyện tính cẩn thận, an toàn, chính xác, tác phong công nghiệp. Nội dung chính 1. Xác định cuộn dây động cơ 1 pha 3 đầu dây 1.1. Sơ đồ xác định cuộn dây động cơ 1 pha 3 đầu dây KÐ S LV R C RLV < RKÐ Hình 2.1: Sơ đồ xác định cuộn dây động cơ 1 pha 3 đầu dây - Cuộn dây làm việc có số vòng dây nhiều, tiết diện dây nhỏ; cuộn dây khởi động có số vòng dây ít, tiết diện dây lớn ( do phải chịu dòng điện khởi động) do đóRlv< Rkđ - Theosơ đồ nguyên lý động cơ 1 pha 3 đầu dây, cuộn khởi động và cuộn làm việc đã được nối chung và đưa ra 1 đầu dây ký hiệu là C, các đầu dây còn lại của cuộn làm việc ký hiệu R và cuộn khởi động ký hiệu S. - Trên cơ sở RKĐ
Dụng cụ vật tư - Kìm (cắt, tuốt dây-ép đầu cốt) - Tuốc nơ vít (dẹt, bốn chấu) - Bút thử điện - Đồng hồ vạn năng (VOM) - Dây dẫn điện 1.0mm Thiết bị, mô hình - Áp tô mát 1 pha 2 cực, tụ điện xoay chiêu 10 µF, động cơ 1 pha có 3 đầu dây ra. 1.2.1. Đọc sơ đồ Động cơ 1 pha có 3 dây ra được quy định là R – S – C . Trong đó: R: Dây chạy S: Dây đề (dây khởi động) C: Dây chung Việc của ta là xác định đúng các đầu dây ra của động cơ một pha trong trường hợp không biết rõ 3 đầu dây ra như hình sau: Hình 2.2: Sơ đồ xác định cuộn dây động cơ 1 pha 3 đầu dây mất ký hiệu 1.2.2. Đánh dấu đầu dây Đầu tiên, ta đánh dấu các đầu dây ra tương ứng là (1), (2), (3) tương ứng như hình vẽ: (2) (3) (1) Hình 2.3: Sơ đồ đánh dấu đầu dây động cơ 1 pha 3 đầu dây 17
1.2.3. Xác định giá trị điện trở cuộn dây Sừ dụng đồng hồ vạn năng VOM, đặt ở thang đo Rx10Ω. Ta đo điện trở lần lượt từng cặp dây (1-2), (1-3), (2-3). Ghi lại giá trị đo được vào bảng sau: Cặp dây (1-2) (1-3) (2-3) Giá trị điện trờ đo được Chú ý: Không chạm vào que đo khi xác định giá trị điện trở. 1.2.4. Kết luận xác định cuộn làm việc, cuộn khởi động, dây chung - Ứng với giá trị đo có điện trở lớn nhất là 2 đầu dây R và S, dây còn lại sẽ là dây C. - Tiếp đến ta so sánh 2 giá trị điện trở của dây C với 2 dây còn lại, cặp nào có điện trở nhỏ hơn là cặp dây (S-C) ứng với cuộn KĐ, cặp dây còn lại là (R-C) ứng với cuộn LV. Ví dụ: ta đo được giá trị điện trở các cặp dây như sau: Cặp dây (1-2) (1-3) (2-3) Giá trị điện trờ đo được (Ω) 5,1 9,3 14,1 Ta thấy cặp (2-3) có giá trị điện trở lớn nhất nên đây sẽ là cặp đầu dây R-S hoắc S- R đầu số (1) còn lại sẽ là dây C. Sau đó thấy R(1-2)
1.3. Bảng sai phạm thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh, khắc phục Biện pháp phòng tránh, TT Những sai phạm thường gặp Nguyên nhân khắc phục - Xác định sai các - Xác đinh lại các đầu dây đầu dây động cơ của động cơ - Không có nguồn, - Kiểm tra lại nguồn cấp, tiếp xúc các tiếp các vị trí tiếp xúc các tiếp 1 Động cơ không hoạt động điểm không tốt hoặc điểm và kiểm tra dây dẫn dây dẫn bị đứt. xem có bị đứt ngầm không. - Tụ C hỏng - Thay thế tụ C 2 Mạch chập Do đấu chập mạch Kiểm tra lại nguồn cấp, hai dây nguồn cấp các vị trí tiếp xúc các tiếp điểm xem có đấu chạm chập không 2. Xác định cuộn dây động cơ 1 pha 4 đầu dây 2.1. Sơ đồ xác định cuộn dây động cơ 1 pha 4 đầu dây LV KÐ RLV > RKÐ Hình 2.5: Sơ đồ xác định cuộn dây động cơ 1 pha 4 đầu dây - - Cuộn dây làm việc có số vòng dây nhiều, tiết diện dây nhỏ; cuộn dây khởi động có số vòng dây ít, tiết diện dây lớn ( do phải chịu dòng điện khởi động) do đó Rlv>Rkđ - Trên cơ sở Rlv>Rkđ ta xác định được: Rkđ= max; Rlv = min 19
2.2. Trình tự thực hiện Hiện trường luyện tập - Xưởng thực hành điện công nghiệp - Nguồn điện 1 pha - Sơ đồ nguyên lý - Bảng quy trình - Bảng sai hỏng thường gặp - Bàn thực hành điện công nghiệp Dụng cụ vật tư - Kìm (cắt, tuốt dây-ép đầu cốt) - Tuốc nơ vít - Bút thử điện - Đồng hồ vạn năng (VOM) - Dây dẫn điện 1.0mm Thiết bị, mô hình - Áp tô mát 1 pha 2 cực, tụ điện xoay chiêu 10 µF, động cơ 1 pha có 4 đầu dây ra 2.2.1. Đọc sơ đồ Động cơ 1 pha có 2 cuộn dây là cuộn khởi động KĐ và cuộn làm việc LV ứng với 4 đầu dây ra như hình vẽ sau: Hình 2.6: Sơ đồ xác định cuộn dây động cơ 1 pha 4 đầu 2.2.2. Đánh dấu đầu dây Ta tiến hành đánh dấu các đầu dây ra tương ứng là (1), (2), (3), (4) tương ứng như hình vẽ: (2) (3) (4) (1) 20