Giáo trình Bảo dưỡng sửa chữa hệ thống truyền lực (Nghề: Công nghệ ô tô - Trung cấp): Phần 2 - Trường Cao đẳng Kiên Giang

Chia sẻ: Cuchoami2510 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

56
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Bảo dưỡng sửa chữa hệ thống truyền lực với mục tiêu giúp các bạn có thể biết rõ qui trình và hình thành kỹ năng thao tác tháo lắp và các bước kiểm tra khắc phục hư hỏng của các bộ phận trong hệ thống truyền lực đúng Qui trình, đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật trong sửa chữa. Thành thạo trong việc sử dụng các dụng cụ tháo lắp, dụng cụ đo kiểm. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 2 giáo trình dưới đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Bảo dưỡng sửa chữa hệ thống truyền lực (Nghề: Công nghệ ô tô - Trung cấp): Phần 2 - Trường Cao đẳng Kiên Giang

41 Bài 3: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA CAR ĐĂNG Giới thiệu: Bài học hướng dẫn sinh viên phương pháp bảo dưỡng sửa chữa carđăng Mục tiêu: Sau khi học xong bài học này, sinh viên có khả năng - Củng cố kiến thức lý thuyết về kết cấu và hoạt động của các loại carđăng thông dụng hiện đang được bố trí trên ô tô - Tháo lắp carđăng đúng Qui trình và đúng yêu cẩu kỹ thuật - Phân tích được các hiện tượng hư hỏng, trình bày các giải pháp khắc phục hư hỏng và biện pháp bảo dưỡng đúng yêu cầu kỹ thuật - Đảm bảo an toàn cho người và thiết bị Nội dung chính: 1. Cấu tạo, nguyên lý hoạt động của các đăng khác tốc 1.1. Cấu tạo các đăng khác tốc Trục các đăng khác tốc bao gồm các bộ phận sau: trục chủ động 1 và 2, khớp nối các đăng trước và sau; nạng Hình 3.1. Cấu tạo tách rời trục các đăng khác tốc 1. Trục chủ động 1 2. Trục chữ thập 3,4. Cụm ổ bi kim 5. Nạng sau 6. Nắp chặn ổ bi 7. Trục chủ động 2 8. Vòng chặn 9. Nắp ổ bi 10. Phớt chắn mỡ 11. Bi kim
42 1.2. Trục chủ động (chia làm hai phần ) -Trục chủ động 1: là phần nối giữa trục thứ cấp hộp số với khớp các đăng trước). Bên trong trục chủ động 1 có khớp trượt là ống then hoa ăn khớp với trục thứ cấp của hộp số (hoặc hộp phân phối) -Trục chủ động 2: là một ống rỗng dạng trụ tròn làm nhiệm vụ nối khớp các đăng trước với khớp các đăng sau. Trục rỗng làm cho trục cứng và nhẹ, giảm được lực quán tính ly tâm khi các đăng làm việc . Đối với những ô tô có khoảng cách giữa hộp số và cầu chủ động lớn thường dùng trục kép, loại này giảm chiều dài mỗi phần trục nên giảm dao động xoắn trên trục -Trên các trục chủ động có các tấm thép gắn ở đầu trục để cân bằng động cho trục 2 Hình 3.2 Cấu tạo trục chủ động của các đăng 1. Trục chủ động 1 2. Nạng 3. Phớt chắn bụi 4. Hướng dao động 5. Trục thứ cấp 6. Ống trượt 7. Đuôi hộp số 8. Ống trượt 1.3. Khớp trượt Là một ống then hoa ăn khớp với trục thứ cấp của hộp số. Khớp trượt giúp cho trục các đăng có thể thay đổi chiều dài khi xe hoạt động trên đường 1.4. Khớp nối các đăng Bao gồm khớp nối trước và khớp nối sau. Các khớp nối các đăng có cấu tạo giống nhau, bao gồm Hình 3.3 Cấu tạo khớp nối các đăng 1. Trục chủ động1 2,4. Nạng 3,7. Trục chữ thập 5. Trục chủ động 2 6. Lỗ lắp ổ bi kim
43 1.5. Trục chữ thập -Là loại trục có bốn đầu trục tạo thành hình chữ thập. Ở mỗi đầu trục có lắp ổ bi kim -Trục chữ thập được khoan rỗng tạo thành đường dẫn mỡ bôi trơn cho ổ bi kim. Có một vú mỡ để bơm mỡ vào ổ bi 1. Rãnh dẫn mỡ 2. Bi kim 3.Nắp ổ bi 4. Vú mỡ 1. Nạng 2. Ổ bi kim 3. Trục chữ thập Hình 3.4 Cấu tạo trục chữ thập các đăng Ổ bi kim được lắp ở đầu trục chữ thập có tác dụng làm giảm ma sát và mài mòn trục khi các đăng làm việc Vú mỡ là một dạng van bi một chiều gồm thân van, viên bi, lò xo. Vú mỡ được lắp trên trục chữ thập 1.6. Nạng các đăng Nạng là bộ phận liên kết giữa trục và khớp các đăng, nó có dạng hình chữ U gắn liền với trục . Trên nạng có các lỗ lắp ổ bi kim. Ổ bi được chặn bởi vòng hãm hoặc có mặt bích chặn lắp trên nạng bằng bu lông
44 Hình 3.5 Cấu tạo nạng các đăng 1. Lỗ lắp ổ bi 2,7. Vòng chặn 3. Nắp ổ bi 4,5. Nạng 8,9. Bu lông 1.7. Nguyên lý hoạt động -Truyền mô men: Khi trục thứ cấp của hộp số quay làm khớp trượt và nạng quay theo, mô men được truyền qua khớp các đăng đến trục chủ động 2, khớp các đăng sau và nạng trên trục bánh răng chủ động của bộ truyền lực chính (trục bánh răng quả dứa). Thông qua truyền lực chính, vi sai và bán trục làm bánh xe chủ động quay -Thay đổi góc nghiêng trục các đăng: Khi ô tô chuyển động trên đường không bằng phẳng, tải trọng và phản lực của mặt đường tác dụng lên bánh xe cũng thay đổi làm vị trí tương đối giữa cầu chủ động và hộp số thay đổi. Khi đó góc nghiêng của trục các đăng cũng thay đổi theo. Lúc này khớp các đăng hoạt động giúp cho các đăng vẫn truyền được mô men đến cầu chủ động -Thay đổi khoảng cách giữa các trục: Trong quá trình ô tô hoạt động trên đường, cầu chủ đông luôn dao động theo phương thẳng đứng làm cho khoảng cách giữa hôp số và cầu chủ động luôn thay đổi theo tải trọng và tình trạng mặt đường. Khi đó khớp trượt hoạt động giúp cho chiều dài trục các đăng thay đổi nên nó vẫn truyền được mô men đến cầu chủ động Hình 3.6 Sơ đồ bố trí trục các đăng trên ô tô 1. Bánh xe chủ động 2. Trục các đăng 3. Khớp các đăng
45 Hình 3.7 Sơ đồ bố trí nhiều khớp carđăng 1.8. Khớp nối đỡ trung gian -Khớp nối đỡ trung gian dùng cho trục các đăng kép (trục hai đoạn), nó bao gồm -Gối đỡ cao su: lắp vào khung xe bằng đai và bu lông có tác dụng giảm dao động từ khung xe lên các đăng -Vòng bi dùng để đỡ phần nối giữa hai đoạn trục và được bôi trơn bằng mỡ. -Hai đoạn trục nối với nhau bằng then hoa và có thể di trượt dọc trục Hình 3.8 Cấu tạo các đăng hai đoạn trục 1. Khớp nối cácđăng 2. Đoạn trục trước 3. Gối đỡ trung gian 4. Đoạn trục sau 5. Giá đỡ lắp trên khung xe
46 Hình 3.9 Cấu tạo khớp nối trung gian 1. Ổ bi đỡ 2. Vỏ bọc khớp nối 3. Gối đỡ cao su 4. Ống bọc trục sau 5. Trục sau 6. Then hoa 1.9. Cân bằng các đăng -Trong quá trình làm việc, trục các đăng quay với tốc độ lớn nên phải được cân bằng tốt. Nếu trục các đăng không cân bằng sẽ gây ra dao động mạnh làm hư hỏng các bộ phận trong hệ thống truyền lực và gây ra rung động xe. Để cân bằng trọng lượng trục, người ta dùng tấm thép gắn chặt lên phần có trọng lượng nhỏ Vị trí và trọng lượng cần cân bằng được xác định trên thiết bị chuyên dùng -Một số trục các đăng có gắn một vật hình tròn có trọng lượng tương đối lớn vào trong vỏ bọc cao su. Nó vừa có tác dụng cân bằng vừa chống dao động xoắn Khi trục hoạt động nó hấp thu dao động xoắn giúp cho trục quay một cách đều đặn và êm dịu Hình 3.10 Bộ phận cân bằng trục các đăng 1. Trục các đăng 2. Mối hàn 3,5. Nạn 4.Tấm cân bằng 2. Cấu tạo nguyên lý hoạt động các đăng đồng tốc 2.1. Cấu tạo Hình 3.11 Cơ cấu đồng tốc trục các đăng 1. Then hoa trục chủ động 2,3. Chạc 4. Trục bị động 5,7. Chốt 6. Rãnh bi 8. Bi trung tâm 9. Bi dẫn động
47 -Khớp các đăng đồng tốc thường dùng truyền mô men quay từ bộ vi sai đến các bánh xe ở cầu dẫn hướng chủ động để đảm bảo tốc độ quay đều đặn. Trục các đăng đồng tốc bao gồm: Trục bị động (1) liền khối với chạc (2), trục chủ động (4) liền khối với chạc (3). Trục bị động nối với moayơ bánh xe bằng then hoa -Trục chủ động nối với bộ vi sai (bánh răng hành tinh) bằng then hoa hoặc liên kết với bán trục ngang. Trong các chạc được khoét rãnh lõm (6) để chứa các viên bi dẫn động (4). Có 4 viên bi dẫn động (9) và một viên bi (8) nằm ở trung tâm khớp các đăng (gọi là viên bi giữa), nó có vị trí khuyết lõm và được khoan lỗ lắp chốt hãm (7). Chốt hãm (7) và chốt khoá (5) có tác dụng định vị khớp các đăng khi lắp ráp 2.2. Nguyên lý hoạt động -Hình dạng của các hõm trên chạc cho phép các viên bi dẫn động luôn nằm trên cùng một mặt phẳng cho dù chạc chuyển động ở bất kỳ vị trí nào. Đặc tính này cho phép hai đoạn trục luôn quay cùng tốc độ 3. Qui trình tháo lắp carđăng khác tốc 3.1. Qui trình tháo TT Bước công việc Dụng cụ Yêu cầu kỹ thuật I Tháo từ trên xe 1 Lấy dấu trục các đăng. Đục dấu, búa. - Dấu giữa mặt bích trục các đăng với cầu. - Dấu giữa các mặt bích trục. 2 Tháo đầu trục phía cầu Clê. Nới đều các bu lông chủ động. 3 Tháo ổ đỡ trục khỏi Khẩu, clê Đỡ trục không bị rơi. thân xe. 4 Rút trục ra khỏi xe. Bằng tay Không làm đầu trục chạm đất. 5 Vệ sinh trục. Dầu, vải lau. Sạch. II Qui trình tháo ra chi tiết 1 Tháo phe gài hoặc nắp Kềm lấy phe -Tránh văng mất chụp 2 Tháo ổ bi kim chữ thập Máy ép tay, êtô, - Tránh hư hỏng ổ bi tách rời nạng carđăng trục ép… - Để vào khay - Tránh mất bi
48 3 Vệ sinh sạch sẽ chi tiết Giẻ lau -Sạch sẽ 3.2. Qui trình lắp Thực hiện ngược lại Qui trình tháo - Lắp đúng vị trí - Phe gài phải chắc chắn - Carđăng làm việc nhẹ nhàng - Bơm mỡ vào các trục chữ thập - Lắp lại trục lên xe đúng dấu Hình 3.12 Dấu lắp trục carđăng lên xe Lưu ý: Khi lắp xong phải để các khớp (nạng carđăng) quay về đúng hướng như hình minh hoạ 4. Những hư hỏng và sửa chữa carđăng 4.1. Tiếng kêu trục carđăng STT Kiểm Tra Nguyên nhân Khắc Phục 1 Vòng bi trục chữ thập Mòn hoặc kẹt Thay thế 2 Then hoa của nạng ống trượt Mòn Thay thế 3 Vòng bi đỡ trục các đăng Mòn Thay thế 4.2. Rung trục các đăng STT Kiểm Tra Nguyên nhân Khắc Phục 1 Khớp các đăng Lắp không đúng Điều chỉnh 2 Lắp ráp mặt bích Lỏng bulong Sửa chữa Lắp ráp vòng bi đỡ trục các Lỏng bulong Sửa chữa 3 đăng 4 Then hoa của nạng ống trượt Kẹt Thay thế
49 5 Vòng bi trục chữ thập Mòn hoặc kẹt Thay thế 6 Ống cao su vòng bi đỡ trục Vỡ Thay thế 7 Trục các đăng Cong Thay thế 8 Độ cân bằng trục các đăng Không cân bằng Điều chỉnh, thay 4.3. Kiểm tra trục các đăng 4.3.1. Kiểm tra độ cong xoắn của trục Dùng đồng hồ so kiểm tra độ cong xoắn của trục. Giới hạn cho phép không quá 0,5mm(ISUZU). 4.3.2. Kiểm tra rãnh then hoa Khe hở giới hạn cho phép không quá 0,3mm(TOYOTA).  4.3.3. Kiểm tra các ổ bi của trục chữ thập a.Kiểm tra mòn và hư hỏng của ổ bi chữ thập b.Kiểm tra ổ bi chữ thập hoạt động êm dịu c.Dùng đồ hồ so, kiểm tra độ đảo dọc trục của ổ bi trục chữ thập bằng cách quay nạng trong khi giữ chặt trục -Độ đảo dọc trục lớn nhất của ổ bi: 0.05 mm. Nếu vượt quá giới hạn thì thay ổ bi của trục chữ thập -Kiểm tra mòn và hỏng của ổ bi đỡ giữa a. Kiểm tra ổ bi quay nhẹ nhàng b. Nếu ổ bi hỏng, mòn, không quay êm, thay mới 5. Qui trình tháo lắp carđăng đồng tốc
50 Hình 3.13 Tháo lắp trục carđăng đồng tốc 5.1. Qui trình tháo TT Bước công việc Dụng cụ Yêu cầu kỹ thuật I Tháo từ trên xe 1 Kê kích, tháo bánh xe theo Qui Con đội, - Thực hiện đúng Qui trình riêng kích… trình 2 Tháo phe hãm bulong bán trục Kềm nhọn, - Tránh gãy phe hãm búa…
51 3 Tháo bulong bán trục, lấy bạc Khẩu, clê - Đặt vào khay sạch đạn 4 Tháo cơ cấu phanh theo Qui Khẩu, clê - Thực hiện đúng Qui trình riêng trình 5 Tháo phe gài và bulong protuyn Clê, Kềm - Dùng đúng dụng cụ lái nhọn, búa… và đặt vào khay 6 Tháo phe gài và bulong protuyn Clê, Kềm - Dùng đúng dụng cụ trụ lái (protuyn trụ lái phía dưới) nhọn, búa… và đặt vào khay 7 Đỡ lấy khớp nối đồng tốc ngoài, Bằng tay tách khỏi ổ đỡ đĩa phanh 8 Tách lấy khớp đồng tốc bên Cây lói, búa, - Tách đều đối xứng trong ra khỏi bộ visai khay chứa - Tránh đổ nhớt xuống nhớt nền xưởng 9 Vệ sinh sơ bộ trục carđăng. vải lau. Sạch. II Qui trình tháo ra chi tiết 1 Tháo phe gài tách 2 cao su chắn Kềm nhọn, - Đảm bảo an toàn tay bụi vít dẹp hoặc và và mắt mái mài 2 Tách vỏ khớp carđăng ra ngoài Tay - Trách làm 3 Vệ sinh sạch sẽ chi tiết Giẻ lau Sạch sẽ 4 Kẹp carđăng lên êtô Êtô - Chắc chắn, vị trí thẳng đứng - Không kẹp trục carđăng ngay phần có rãnh then (Tránh kẹp vị trí có mũi tên màu đỏ) 5 Đặt nghiêng phần rãnh chứa viên Cây lói, búa - Nhẹ nhàng bi 6 Lấy viên bi thứ nhất ra khỏi Tay - Đặt vào khay có lót carđăng vải mềm 7 Xoay ngược phần rãnh chứa viên Cây lói, búa, - Nghiêng đối xứng bi đối xứng với viên bị thức nhất, tay - Đặt vào khay có lót lấy viên bị thứ hai ra khỏi khỏi vải mềm
52 carđăng 8 Thực hiện tương tự lất tất cả các Cây lói, búa, - Nghiêng đối xứng viên bị và rãnh lắp viên bi ra tay - Đặt vào khay ngoài 9 Vệ sinh sẽ các chi tiết Dầu, giẽ lau - Sạch sẽ 5.2. Qui trình lắp -Thực hiện ngược lại Qui trình tháo Lưu ý: Lắp bi phải đối xứng nhau Câu hỏi ôn tập 1.Trình bày cấu tạo và nguyên lý hoạt động của trục carđăng 2.Trình bày qui trình tháo lắp trục carđăng từ trên xe và tháo ra chi tiết 4.Trình bày các hư hỏng, nguyên nhân và phương pháp bảo dưỡng sửa chữa trục carđăng Bài 4: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA CẦU CHỦ ĐỘNG Giới thiệu: Bài học hướng dẫn sinh viên phương pháp bảo dưỡng sửa chữa cầu chủ động Mục tiêu: Sau khi học xong bài học này, sinh viên có khả năng -Củng cố kiến thức lý thuyết về kết cấu và hoạt động của các bộ phận như: Truyền lực chính, bộ vi sai, bán trục -Trình bày được Qui trình tháo lắp- kiểm tra- sửa chữa cầu chủ động -Phân tích được các hiện tượng hư hỏng, trình bày các giải pháp khắc phục hư hỏng và biện pháp bảo dưỡng đúng yêu cầu kỹ thuật -Bảo dưỡng- sửa chữa được cầu xe ô tô -Đảm bảo an toàn cho người và thiết bị Nội dung chính: 1. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của cầu chủ động 1.1. Cấu tạo
53 Hình 4.1 Cấu tạo cầu chủ động - Cấu tạo của cầu sau chủ động đơn giản gồm: bộ truyền lực chính, vi sai, bán trục và dầm cầu - Bánh răng chủ động: truyền công suất từ trục chủ động đến vòng răng - Vòng răng: truyền công suất quay vòng đến vỏ vi sai - Vỏ vi sai: giữ vòng răng và các bộ phận tạo thành cầu sau chủ động - Bán trục: trục thép truyền mơ men xoắn từ bánh xe tới các bánh xe chủ động - Ổ bi cầu sau: bi tròn hay bi đũa lắp giữa bán trục và bên trong vỏ cầu - Vỏ cầu: bằng kim loại, bảo vệ và đỡ các bộ phận của cầu sau 1.2. Nguyên lý hoạt động -Từ trục chủ động công suất truyền đến cầu sau. Trục chủ động quay bánh răng chủ động -Bánh răng từ vòng răng được gài cố định với vỏ vi sai, làm vỏ vi sai quay Những bánh răng bán trục trong vỏ vi sai đưa mô men xoắn tới mỗi bán trục Bán trục luôn có xu hướng văng ra khỏi vỏ cầu. Bình thường bán trục giữ và quay bánh xe sau, cùng với vỏ xe, đẩy xe tới 2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động bộ vi sai 2.1. Cấu tạo bộ vi sai 1. Vỏ visai 2. Bánh răng hành tinh 3. Bánh răng bán trục 4. Trục chữ thập 5. Bánh răng cone chủ động
54 Hình 4.2 Sơ đồ bộ vi sai Hình 4.3 Các chi tiết tháo rời bộ vi sai -Loại vi sai có ma sát trong nhỏ. Trong các loại vi sai hiện nay phần lớn dùng loại này. Sự khác nhau của vi sai đối xứng lắp trên xe này hay xe khác ở số bánh răng vi sai, ở kết cấu vỏ vi sai vá các bánh răng bán truc -Trên ôtô du lịch thừơng dùng loại vi sai đối xứng với hai bánh răng hành tinh và vỏ vi sai liền, không tháo rời để đảm bảo vững tốt. Trên ôtô tải thường có bốn bánh răng hành tinh và vỏ vi sai tháo rời được 2.2. Hoạt động của bộ vi sai 2.2.1. Khi xe chạy thẳng -Khi xe di chuyển trên đường thẳng. Cả hai bánh xe sau quay cùng tốc độ. Vỏ vi sai và trục hành tinh quay làm quay các bánh răng hành tinh. Các răng trên bánh
55 răng hành tinh truyền moment xoắn đến các bánh răng bán trục và bán trục. Các lực cân bằng làm bộ vi sai gần như bị khóa hãm -Trong trường hợp truyền động này tất cả các chi tiết của bộ vi sai cùng quay với nhau như một khối thống nhất 2.2.2. Khi xe quay vòng -Khi xe qua một khúc quanh, vỏ vi sai quay mang theo trục và các bánh răng hành tinh. Lúc này bánh xe ngoài quay nhanh hơn bánh xe trong, do bánh xe ngoài di chuyển xa hơn bánh xe trong nên bánh răng bán trục ngoài nhanh hơn bánh răng bán trục trong. Các bánh răng hành tinh không những kéo hai bánh răng bán trục mà còn vừa kéo vừa đi trên bánh răng bán trục phía trong nhằm điều chỉnh cho bánh răng này quay chậm hơn bánh răng bán trục ngòai. Bánh răng hành tinh vẫn quay theo vỏ vi sai để kéo hai bánh răng bán trục, nhưng lúc này nó bắt đầu tự xoay trên trục của nó -Động tác tự xoay trên trục của bánh răng hành tinh cộng với vận tốc đang quay tới của trục hành tinh làm bánh răng bán trục bên ngoài tăng tốc và bắt đầu quay nhanh hơn trục bánh răng hành tinh trong -Sự hoạt động của bánh răng bán trục như trên cho phép mỗi bán trục được thay đổi tốc độ trong khi xe vẫn truyền moment xoắn. Với các đặc tính truyền động này, bộ vi sai tự động điểu chỉnh ở bất cứ sự thay đổi nào của của vận tốc giữa hai bánh xe chủ động Hình 4.4 Khi xe quay vòng 2.2.3. Cơ cấu hãm vi sai cưỡng bức -Khi một bánh xe chủ động bị sa lầy và sinh ra hiện tượng patine (trượt trơn) làm xe không vượt được vùng lầy. Khắc phục hiện tượng trên, trên các ôtô có tính thông vượt cao, người ta lắp cơ cấu khóa vi sai cưỡng bức nhằm loại bỏ khả năng hoạt động bộ vi sai -Cơ cấu khóa hãm vi sai cưỡng bức buộc hai bánh xe chủ động của một cầu phải quay cùng tốc độ. Vì thế khả năng tận dụng hoàn toàn trọng lượng bám của cầu chủ động
56 -Dẫn động khóa vi sai có thể bằng cơ khí, bằng điện – cơ khí, bằng thủy lực hay cơ khí – thủy lực -Tùy thuộc vào cơ cấu dẫn động sẽ đẩy khớp trong cầu làm dịch chuyển ống khớp vấu trên then hoa của bán trục vào ăn khớp với vỏ vi sai. Nhờ đó vỏ vi sai bị hãm cứng, hai bán trục sẽ quay cùng vận tốc Vòng răng Cần điều khiển Vỏ vi sai (cần gạt) Bán trục Bánh răng vi sai Hình 4.5 Cơ cấu khoá vi sai -Dẫn động khóa vi sai loại cơ khí có cần gạt bố trí trên dầm cầu chủ động hoặc đặt cạnh người lái. Loại này có nhược điểm là sử dụng khi ôtô đã bị trượt quay và không có khả năng tự chuyển động nữa. Sau khi ôtô vượt được đoạn trượt quay rồi, người lái phải trả cần gạt ngay về vị trí cũ. Nếu không, khi ôtô chuyển động trên đường với cơ cấu vi sai đã hãm cứng làm mòn lốp nhanh, có thể gãy bán trục và khó quay vòng -Trên các ôtô hiện nay hay dùng cơ cấu khóa vi sai cưỡng bức điều khiển bằng điện tử. Khi bật công tắc điều khiển khóa hãm vi sai, hộp điều khiển điện tử (ECU), điều khiển bộ chấp hành khóa vi sai lắp trên vỏ cầu sẽ đẩy khớp càng cua bên trong cầu làm khớp trượt trên then hoa bán trục nối cứng các bán trục với vỏ vi sai 2.2.4. Vi sai tăng ma sát bằng ly hợp đĩa -Các đĩa ma sát được xen lẫn những đĩa thép trong vỏ vi sai. Các đĩa ma sát thường liên kết với các bánh răng bán trục bằng rãnh then hoa. Đĩa thép có những tai (đuôi) được khóa vào những rãnh trong vỏ vi sai. Đĩa ma sát quay với bánh răng bán trục. Đĩa thép quay với vỏ vi sai -Những lò xo (lò xo dạng màng, lò xo xoắn) ép những đĩa ma sát và đĩa thép lại với nhau. Kết qủa cả hai bán trục sau quay cùng tốc độ với vỏ vi sai -Sự dẫn động của bánh răng hành tinh giúp lò xo ly hợp có khả năng đóng ly hợp. Dưới điều kiện momen xoắn cao, việc quay của các bánh răng hành tinh
57 (bánh răng côn chủ động trong bộ vi sai) đẩy các bánh răng bán trục ra. Các bánh răng bán trục sau đó đóng các đĩa ly hợp . Hoạt động này giúp khóa (tạo ma sát) giữa các đĩa và giữ cho hai bánh xe sau cùng quay Tai khoá đĩa thép với võ visai Bộ ly hợp đĩa Bánh răng bán trục ăn khớp với đĩa masát Lò xo nén Bánh răng bán trục Võ visai Bánh răng hành tinh Hình 4.6 Vi sai tăng ma sát bằng ly hợp đĩa Trục bánh răng hành tinh Hình 4.6. Vi sai tăng ma sát bằng ly hợp đĩa Ổ bi vỏ visai Hình 4.7 Các chi tiết tháo rời của bộ vi sai tăng ma sát bằng ly hợp đĩa
58 3. Bán trục 3.1.Công dụng -Dùng để truyền mômen từ bộ vi sai đến bánh xe chủ động -Trên ôtô hiện nay thường dùng bán trục giảm tải 1/2. Kiểu bán trục rời, những ôtô hai bánh hoặc ba cầu rời chủ động và một số ôtô tải nặng có công suất cao dùng bán trục giảm tải 3/4 và bán trục giảm tải hoàn toàn. 3.2. Phân loại Gồm có các loại bán trục -Bán trục không giảm tải -Bán trục giảm tải 1/2 -Bán trục giảm tải 3/4 -Bán trục giảm tải hoàn toàn 3.2.1. Bán trục không giảm tải -Ổ bi trong và ổ bi ngoài của bán trục đều được đặt trực tiếp lên bán trục, trong loại này bán trục chịu toàn bộ các lực tác dụng lên bán trục. Loại này hiện nay không còn được sử dụng nữa Vỏ cầu Bán trục Bánh răng bán trục Ổ bi Hình 4.8 Bán trục không giảm tải 3.2.2. Bán trục giảm tải ½ -Bán trục giảm tải ½ quay bánh xe chủ động và nâng trọng lượng ôtô. Loại thông dụng nhất của bốn loại bán trục trên ôtô B Bánh răng hành tinh ánh xe Bán trục Bánh răng bán trục Hình 4.9 Bán trục giảm tải 1/2
59 -Ổ bi tròn hoặc ổ bi đũa được lắp giữa bán trục và vỏ cầu. Ổ bi phía trong đặt trong vỏ vi sai, ổ bi phía ngoài vẫn đặt trên bán trục. Mặt bích thường được chế tạo ở phần ngoài cùng của bán trục. Ống giữ có thể được sử dụng để giữ các ổ bi trên bán trục. -Ổ bi bánh xe sau: Làm giảm ma sát giữa bán trục và vỏ cầu. Cho phép bán trục quay tự do. Vòng trong ổ bi đặt tì vào bán trục. Vòng ngoài ổ bi đặt ở phần cuối, bên trong vỏ cầu. Có thể sử dụng ổ bi côn hay bi đũa 3.2.3. Loại bán trục giảm tải ¾ -Loại này ổ bi trong được đặt trên vỏ vi sai như loại giảm tải ½ còn ổ bi ngoài đặt trên vỏ cầu và lồng vào trong moayơ của bánh xe. Như vậy toàn bộ trọng lượng của xe được gắn đỡ cho cầu xe chứ không phải do bán trục -Do kết cấu như trên bán trục giảm tải ¾ chỉ chịu tác dụng của moment xoắn hay moment phanh và phản lực tác dụng ngang của mặt đường. Loại bán trục này ổ bi ở ngoài có thể là ổ bi cầu hay đũa Bạc đạn Hình 4.10 Bán trục giảm tải 3/4 3.2.4. Loại bán trục giảm tải hoàn toàn -Giống như loại giảm tải ¾ chỉ khác là moayơ bánh xe tựa lên cầu xe nhờ hai ổ bi đặt gần nhau (có thể là một ổ bi cầu và một ổ bi côn) -Bán trục chỉ làm nhiệm vụ duy nhất là truyền moment xoắn dẫn động bánh xe đều do dầm cầu xe gánh đỡ -Có thể thay thế bán trục mà không cần tháo bánh xe và moayơ khỏi cầu chủ động. Loại giảm tải hoàn toàn được dùng phổ biến trên tất cả các ôtô vận tải cỡ trung bình và lớn Bánh răng hành tinh Vỏ visai Bánh răng bán trục
60 Hình 4.11 Bán trục giảm tải hoàn toàn 4. Qui trình tháo, lắp cầu chủ động 4.1. Qui trình tháo TT Bước công việc Dụng cụ Yêu cầu kỹ thuật I Tháo từ trên xe Dùng gỗ chêm cẩn thận phía Đội thủy lực, - Gỗ hoặc thiết bị chèn trước và phía sau 2 bánh xe kê kích bánh xe trước hoặc 2 bánh xe sau (tùy - Đảm bảo cho bánh xe thuộc vào việc tháo cầu trước không di chuyển. hay cầu sau) Thực hiện đúng Qui trình kê kích xe - Đảm bảo an toàn tuyệt đối 2 Nới lỏng các bu long bắt bánh xe Tuýt hoặc - Nới đều đối xứng các tay quay bulong 3 - Nâng khung xe cho bánh xe Con đội, - Chọn đúng vị trí chắc cao khỏi mặt đất kích chết, chắn để nâng sao cho gỗ… bánh xe khỏi mặt đất - Chắc chắn, xe không bị xô lệch khi có tác động từ ngoài vào. 4 Xả dầu bôi trơn cầu xe. Tuýt, cle, - Sạch sẽ, không làm khay chứa văng nhớt ra nến xưởng 5 Tháo các bulong lấy bánh xe ra Tuýt, tay ngoài quay 6 Tháo các chi tiết liên quan đến Tuýt, cle, cốt - Tránh xoắn ống dầu, cầu xe như: Ống dẫn dầu thắng, đựng dầu tránh thất lạc chi tiết… thắng tay… thắng… - Tránh văng dầu thắng ra ngoài 7 Tháo cơ cấu phanh Vít dẹp, - Theo Qui trình riêng kềm… 8 Tháo các bu long bán trục, lấy Tuýt - Nới đều, đối xứng bán trục ra ngoài 9 Tháo bu lông kết nối mặt bích Tuýt, cle - Nới đều, đối xứng