intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình Cơ sở địa lý tự nhiên: Phần 2 - ĐH Huế

Chia sẻ: Bin Bin | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

113
lượt xem
21
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trình bày về Địa lý địa phương, Phần 2 của cuốn Giáo trình Cơ sở địa lý tự nhiên sẽ giúp người học nắm bắt được những kiến thức cụ thể về địa lý tự nhiên Việt Nam, địa lý địa phương. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Cơ sở địa lý tự nhiên: Phần 2 - ĐH Huế

  1. Chương III ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG I - ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN VIỆT NAM 1. Vị trí, giới hạn, phạm vi lãnh thổ N−íc ViÖt Nam n»m trªn b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, ë gÇn trung t©m khu vùc §«ng Nam ¸. L·nh thæ ViÖt Nam bao gåm c¶ vïng ®Êt, vïng biÓn vµ vïng trêi. DiÖn tÝch l·nh thæ n−íc ta trªn ®Êt liÒn réng 329 297km2 (n¨m 2002). PhÇn trªn biÓn bao gåm thÒm lôc ®Þa, néi thuû, l·nh h¶i (12 h¶i lÝ), vïng tiÕp gi¸p (12 h¶i lÝ) vµ vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ (200 h¶i lÝ) réng kho¶ng 1 triÖu km2. PhÇn trªn ®Êt liÒn cña n−íc ta g¾n liÒn víi lôc ®Þa ch©u ¸, cßn phÇn biÓn réng lín g¾n liÒn víi biÓn §«ng vµ th«ng ra Th¸i B×nh D−¬ng. §iÓm cùc B¾c ë 23o23’B t¹i x· Lòng Có n»m trªn cao nguyªn §ång V¨n, huyÖn §ång V¨n tØnh Hµ Giang. §iÓm cùc Nam trªn ®Êt liÒn ë 8o27’B, t¹i xãm Mòi, x· R¹ch Tµu, huyÖn Ngäc HiÓn, tØnh Cµ Mau, cßn ë trªn biÓn th× kho¶ng gÇn 6oB, còng thuéc tØnh Cµ Mau, tiÕp gi¸p víi vïng biÓn cña In®«nªxia. §iÓm cùc T©y ë 102o8’§, n»m ë khu vùc ng· ba biªn giíi gi÷a ViÖt Nam −Lµo − Trung Quèc thuéc x· Apa Ch¶i, huyÖn M−êng NhÐ, tØnh §iÖn Biªn. §iÓm cùc §«ng trªn ®Êt liÒn ë 109o27’§, thuéc b¸n ®¶o Hßn Gèm, tØnh Kh¸nh Hoµ, phÇn trªn biÓn ë c¸c hßn ®¶o vµ b·i næi ë kho¶ng 117o20’§, thuéc quÇn ®¶o Tr−êng Sa, huyÖn Tr−êng Sa, tØnh Kh¸nh Hoµ. Trªn ®Êt liÒn, phÝa b¾c ViÖt Nam tiÕp gi¸p Trung Quèc víi ®−êng biªn giíi dµi kho¶ng 1400km, phÝa t©y tiÕp gi¸p Lµo víi ®−êng biªn giíi dµi 2067km vµ tiÕp gi¸p víi Campuchia ®−êng biªn giíi dµi 1080km. N−íc ta cã ®−êng bê biÓn dµi 3260km. Vïng biÓn n−íc ta tiÕp gi¸p víi vïng biÓn 7 n−íc ë xung quanh BiÓn §«ng. §ã lµ Trung Quèc ë vÞnh B¾c Bé, Philippin − In®«nªxia − Malaixia − Brun©y ë khu vùc BiÓn §«ng, Campuchia − Th¸i Lan − Malaixia ë vÞnh Th¸i Lan. ViÖt Nam n»m ë vÞ trÝ rÊt thuËn lîi, dÔ dµng th«ng th−¬ng víi c¸c n−íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ vµ thÕ giíi b»ng ®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng s«ng vµ ®−êng hµng kh«ng kh«ng. ViÖt Nam l¹i n»m rÊt gÇn c¸c ®−êng giao th«ng quèc tÕ lín vÒ hµng h¶i vµ hµng kh«ng, víi nhiÒu h¶i c¶ng vµ s©n bay lín. ViÖt Nam ë vÞ trÝ ng· t− ®−êng tõ b¾c xuèng nam vµ tõ t©y sang ®«ng, mét khu vùc giµu tiÒm n¨ng vµ rÊt n¨ng ®éng trong ph¸t triÓn kinh tÕ. VÒ mÆt tù nhiªn, ViÖt Nam n»m ë ranh giíi trung gian, tiÕp gi¸p ch©u ¸ vµ ch©u §¹i D−¬ng theo chiÒu kinh tuyÕn, ranh giíi trung gian tiÕp gi¸p gi÷a hai ®¹i d−¬ng lµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ Ên §é D−¬ng theo chiÒu vÜ tuyÕn, ®ång thêi cã sù biÕn ®æi theo chiÒu th¼ng ®øng víi c¸c ®ai cao. Do n»m ë vÞ trÝ tiÕp gi¸p gi÷a lôc ®Þa vµ ®¹i d−¬ng, l¹i n»m trªn ®−êng di chuyÓn cña c¸c dßng hoµn l−u gi÷a hai nöa cÇu, trªn ®−êng di l−u cña nhiÒu loµi thùc vËt, ®éng vËt nhiÖt ®íi, ¸ 58
  2. nhiÖt ®íi, «n ®íi vµ cæ nhiÖt ®íi, ®ång thêi cã liªn quan trùc tiÕp víi vµnh ®ai sinh kho¸ng ch©u ¸ − Th¸i B×nh D−¬ng nªn thiªn nhiªn n−íc ta rÊt phong phó, ®a d¹ng. MÆc dï vËy còng cÇn thÊy râ do vÞ trÝ n»m bªn BiÓn §«ng, mét trong nh÷ng khu vùc cã nhiÒu b·o trªn thÕ giíi nªn h»ng n¨m ë n−íc ta th−êng xuyªn chÞu ¶nh h−ëng t¸c h¹i do b·o g©y ra. 2. Các đặc điểm chung của tự nhiên Việt Nam Thiªn nhiªn ViÖt Nam rÊt phong phó, ®a d¹ng cã nhiÒu nÐt ®Æc s¾c vµ næi tiÕng ë c¸c ®Æc ®iÓm sau : a) Thiªn nhiªn ViÖt Nam cã tÝnh chÊt b¸n ®¶o N−íc ViÖt Nam n»m trªn r×a phÝa ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, gi¸p mét vïng biÓn nhiÖt ®íi réng lín vµ hÕt søc giµu cã vÒ tµi nguyªn. BiÓn §«ng cã chiÒu réng trung b×nh 1000km, dµi 3000km, ®é s©u trung b×nh 1240m, diÖn 2 tÝch 3 447 900km , ®øng thø hai ë Th¸i B×nh D−¬ng vµ thø ba trªn thÕ giíi, víi thÓ tÝch lµ 3 928 000km3. BiÓn §«ng lµ mét biÓn kÝn, chØ th«ng ra Th¸i B×nh D−¬ng b»ng nh÷ng eo biÓn hÑp. Do vËy, ë BiÓn §«ng chØ cã c¸c dßng h¶i l−u ®Þa ph−¬ng do ®Þa h×nh vïng biÓn vµ chÕ ®é giã mïa quy ®Þnh. VÞnh B¾c Bé rÊt n«ng, kh«ng cã n¬i nµo s©u qu¸ 100m, cã c¸c dßng h¶i l−u ch¶y gÇn bê theo chiÒu kim ®ång hå vµo thêi k× xu©n − h¹ vµ ng−îc chiÒu kim ®ång hå vµo thêi k× thu − ®«ng, víi tèc ®é kho¶ng 1 − 2m/s, cßn vµo thêi k× giã mïa ®«ng b¾c ho¹t ®éng m¹nh cã thÓ tíi trªn 3m/s. VÞnh Th¸i Lan còng rÊt réng vµ n«ng, ngay ë vïng cöa vÞnh míi s©u 50m. Vµo thêi k× tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 4, c¸c dßng h¶i l−u ch¶y ng−îc chiÒu kim ®ång hå vµ tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10, c¸c dßng h¶i l−u ch¶y thuËn chiÒu kim ®ång hå. Mùc n−íc thuû triÒu cña BiÓn §«ng h»ng ngµy cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c vïng ®ång b»ng, c¸c cöa s«ng ven biÓn. Do n»m trªn b¸n ®¶o nªn thiªn nhiªn ViÖt Nam võa mang tÝnh chÊt lôc ®Þa võa mang tÝnh chÊt h¶i d−¬ng. TÝnh chÊt h¶i d−¬ng ®· mang l¹i l−îng Èm dåi dµo cho ®Êt liÒn, cã tÝnh chÊt ®iÒu hoµ nhiÖt ®é c¶ ngµy, ®ªm vµ c¸c th¸ng trong n¨m. TÝnh chÊt b¸n ®¶o vµ ®−êng bê biÓn dµi hµng ngh×n km ch¹y däc theo ®Êt n−íc ®· t¹o nªn c¶nh quan vïng duyªn h¶i rÊt giµu cã, giíi sinh vËt v« cïng phong phó, cho n¨ng suÊt cao vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín. Cã thÓ nãi vïng biÓn vµ vïng ven biÓn n−íc ta thùc sù võa giµu võa ®Ñp. Nh÷ng th¾ng c¶nh nh− VÞnh H¹ Long ®· ®−îc UNESCO c«ng nhËn lµ di s¶n thÕ giíi, c¸c b·i biÓn næi tiÕng nh− Trµ Cæ, SÇm S¬n, Nha Trang, Vòng Tµu,...vµ c¸c ®¶o ven bê lµ tiÒm n¨ng to lín ®Ó ph¸t triÓn du lÞch biÓn. b) Thiªn nhiªn ViÖt Nam mang tÝnh chÊt ®åi nói nhiÒu h¬n ®ång b»ng − ë ViÖt Nam, vïng ®åi nói chiÕm tíi 3/4 diÖn tÝch c¶ n−íc. Vïng ®åi nói ë n−íc ta rÊt phøc t¹p, ®a d¹ng víi nhiÒu kiÓu vµ d¹ng ®Þa h×nh kh¸c nhau. Vïng ®åi cã ®é cao tuyÖt ®èi d−íi 500m, cã nguån gèc lµ c¸c mÆt b»ng b¸n b×nh nguyªn cæ bÞ chia c¾t m¹nh nªn cã c¸c d¹ng ®Þa h×nh nh− b¸t óp hoÆc yªn ngùa vµ l−în sãng víi d¸ng 59
  3. bªn ngoµi t−¬ng ®èi mÒm m¹i. Vïng ®åi ë ViÖt Nam th−êng ®−îc chia thµnh 3 bËc : ®åi thÊp cã ®é cao tuyÖt ®èi d−íi 100m, ®åi trung b×nh cã ®é cao tuyÖt ®èi tõ 100 − 300m vµ ®åi cao cã ®é cao tuyÖt ®èi tõ 300 − 500m. Vïng nói n−íc ta còng ®−îc chia thµnh vïng nói thÊp cã ®é cao tõ 500 −1500m vµ nói trung b×nh cã ®é cao tõ 1500 − 2500m. Ngoµi ra cßn cã mét sè ®Ønh nói cao trªn 2500m. §Ønh nói cao nhÊt n−íc ta lµ ®Ønh Phanxiph¨ng cao 3143m, trªn d·y Hoµng Liªn S¬n. Tuy vËy ®¹i bé phËn ®Þa h×nh n−íc ta lµ ®åi nói thÊp, tíi 70% diÖn tÝch cã ®é cao d−íi 500m vµ 85% diÖn tÝch cã ®é cao d−íi 1000m. ChØ cã 15% diÖn tÝch c¶ n−íc cã ®é cao trªn 1000m, trong ®ã phÇn nói cao trªn 2000m chØ chiÕm 1% diÖn tÝch. Vïng ®åi nói n−íc ta t¹o nªn mét d¶i liªn tôc tõ T©y B¾c sang §«ng B¾c Bé, tõ biªn giíi ViÖt − Trung ®Õn s¸t ®ång b»ng Nam Bé. C¸c ®Ønh nói cao trªn 2500m th−êng tËp trung ë vïng biªn giíi phÝa B¾c, ë T©y B¾c, däc biªn giíi ViÖt − Lµo vµ ë Nam Trung Bé. H−íng nói chñ yÕu ë n−íc ta lµ h−íng t©y b¾c − ®«ng nam vµ h−íng vßng cung. H−íng t©y b¾c − ®«ng nam tiªu biÓu lµ c¸c d·y nói Hoµng Liªn S¬n, S«ng M·, Tr−êng S¬n ; h−íng vßng cung thÓ hiÖn râ nhÊt lµ c¸c d·y nói S«ng G©m, Ng©n S¬n, B¾c S¬n, §«ng TriÒu ë vïng nói B¾c Bé vµ nói vßng cung ë cùc Nam Trung Bé. Mét trong nh÷ng nÐt ®Æc s¾c cña ®Þa h×nh ®åi nói n−íc ta lµ sù tËp trung cña c¸c d·y nói cao nguyªn ®¸ v«i ë miÒn B¾c vµ c¸c cao nguyªn bazan ë miÒn Nam. − Vïng ®ång b»ng n−íc ta chñ yÕu lµ ®ång b»ng ch©u thæ cã ®Þa h×nh thÊp vµ t−¬ng ®èi b»ng ph¼ng, do phï sa cña s«ng ngßi båi ®¾p. DiÖn tÝch ®ång b»ng ë n−íc ta tËp trung chñ yÕu ë vïng ®ång b»ng B¾c Bé vµ ®ång b»ng Nam Bé. Ngoµi ra lµ c¸c d¶i ®ång b»ng hÑp, ch¹y däc theo ven biÓn miÒn Trung. 2 §ång b»ng B¾c Bé réng 15 000km lµ ®ång b»ng tam gi¸c ch©u do hÖ thèng s«ng Hång vµ s«ng Th¸i B×nh båi ®¾p. §ång b»ng B¾c Bé kh¸ b»ng ph¼ng vµ thÊp dÇn theo h−íng t©y b¾c − ®«ng nam, ®Ønh lµ ViÖt Tr× (Phó Thä), víi ®é cao trung b×nh 10 – 15m, c¹nh ®¸y lµ c¸c b·i phï sa båi ven biÓn vÉn ngËp n−íc thuû triÒu h»ng ngµy tõ H¶i Phßng ®Õn Ninh B×nh. Tuy vËy, bªn trong ®ång b»ng B¾c Bé vÉn cã nhiÒu vïng tròng khã tiªu n−íc, rÊt dÔ x¶y ra óng ngËp mçi khi cã m−a lín, ®Æc biÖt trong thêi k× mïa m−a. §ång b»ng s«ng Hång cã hÖ thèng ®ª ®iÒu dµi trªn 2000km ®· ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè tõ hµng ngh×n n¨m nay ®Ó ng¨n lò. Nh−ng còng chÝnh hÖ thèng ®ª ®iÒu nµy ®· lµm cho ®ång b»ng B¾c Bé kh«ng ph¸t triÓn theo quy luËt båi ®¾p tù nhiªn mµ dån khèi l−îng phï sa ra biÓn, tËp trung båi ®¾p cho vïng cöa s«ng vµ lÊn ra biÓn. ë vïng cöa s«ng Hång h»ng n¨m lÊn ra biÓn hµng chôc mÐt. Trong mïa m−a lò, mùc n−íc s«ng lªn cao h¬n c¸nh ®ång nªn th−êng ph¶i dïng m¸y b¬m n−íc tiªu óng. §ång b»ng Nam Bé cã diÖn tÝch lín nhÊt trong sè c¸c ®ång b»ng cña c¶ n−íc, réng kho¶ng 36 000km2 do hÖ thèng s«ng Cöu Long vµ s«ng §ång Nai båi ®¾p. §ång b»ng Nam Bé cã hai khu vùc kh¸c nhau râ rÖt lµ khu vùc miÒn §«ng Nam Bé vµ khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long (miÒn T©y Nam Bé). Khu vùc miÒn §«ng Nam Bé lµ ®ång b»ng båi tô – x©m thùc kh¸ réng lín, cã ®é cao trung b×nh kho¶ng 100m, lµ vïng phï sa cæ ®−îc n©ng lªn. Ng−îc l¹i, khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ vïng ®ång b»ng thÊp, ngËp n−íc ®ang ®−îc tiÕp tôc h×nh thµnh, cã ®é cao 60
  4. trung b×nh kho¶ng 2m, ®−îc cÊu t¹o bëi phï sa míi cã nguån gèc s«ng − biÓn vµ chÞu ¶nh h−ëng m¹nh mÏ cña thuû triÒu. §ång b»ng s«ng Cöu Long kh«ng cã ®ª, chØ cã c¸c giång ®Êt cao ven s«ng, nªn h»ng n¨m, n−íc lò trµn ra hai bªn bê lµm ngËp n−íc c¶ mét vïng réng lín hµng triÖu ha, nhiÒu n¬i ngËp n−íc tíi 2m vµo mïa lò. Vïng kh«ng bÞ ngËp do ®Êt cao cã diÖn tÝch lín nhÊt, ®Êt ®ai ph× nhiªu lµ vùa thãc vµ v−ên hoa tr¸i næi tiÕng cña Nam Bé. C«ng t¸c thuû lîi ë ®ång b»ng Nam Bé lu«n ph¶i ®Æt ra ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n do thiªn nhiªn g©y ra nh− t×nh tr¹ng ngËp óng vµo mïa lò, sù x©m nhËp cña n−íc mÆn vµ khan hiÕm n−íc ngät vµo mïa kh«,... D¶i ®ång b»ng hÑp ë duyªn h¶i miÒn trung ch¹y dµi tõ Thanh Ho¸ ®Õn B×nh ThuËn lµ do c¸c s«ng lín nhá ë ®Þa ph−¬ng båi ®¾p. §ã lµ c¸c ®ång b»ng Thanh Ho¸ (2900km2), NghÖ An − Hµ TÜnh (3400km2), B×nh − TrÞ – Thiªn (2500km2). Qu¶ng Nam − §µ N½ng (1450km2), Qu¶ng Ng·i − B×nh §Þnh (2900km2). Phó Yªn − Kh¸nh Hoµ (1200km2),... §©y lµ vïng ®ång b»ng tËp trung ®«ng d©n c−, chñ yÕu sinh sèng b»ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ còng lµ vïng hay bÞ thiªn tai, b·o lò. c) Thiªn nhiªn ViÖt Nam mang s¾c th¸i nhiÖt ®íi giã mïa Èm − L·nh thæ ViÖt Nam n»m hoµn toµn trong vßng ®ai nhiÖt ®íi cña nöa cÇu B¾c. V× vËy quanh n¨m nhËn ®−îc nguån bøc x¹ mÆt trêi rÊt lín. L−îng bøc x¹ tæng céng còng nh− c©n b»ng lu«n lu«n ®¹t ®−îc tiªu chuÈn cña khÝ hËu nhiÖt ®íi vµ xÝch ®¹o. TÝnh chung trong c¶ n−íc l−îng bøc x¹ tæng céng h»ng n¨m ë n−íc ta ®¹t kho¶ng 120 − 130Kcal/cm2/n¨m (Hµ Néi 110Kcal/cm2/n¨m), thµnh phè Hå ChÝ Minh (136Kcal/cm2/n¨m) vµ c©n b»ng bøc x¹ kho¶ng 80 − 100Kcal/cm2/n¨m (Hµ Néi 81Kcal/cm2/n¨m, thµnh phè Hå ChÝ Minh 111Kcal/cm2/n¨m). ChÝnh nhê ®iÒu nµy mµ ë hÇu hÕt c¸c ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc cã nhiÖt ®é trung b×nh h»ng n¨m ®Òu v−ît qu¸ 21oC vµ t¨ng dÇn tõ B¾c vµo Nam (L¹ng S¬n 21,6oC, Hµ Néi 23,4oC, HuÕ 25,4oC, thµnh phè Hå ChÝ Minh 26,9oC ; ®Æc biÖt tõ Qu¶ng Nam − §µ N½ng trë vµo Nam, trong n¨m kh«ng cã th¸ng nµo nhiÖt ®é trung b×nh xuèng d−íi 20oC). ViÖt Nam cßn chÞu ¶nh h−ëng s©u s¾c cña chÕ ®é nhiÖt ®íi giã mïa : giã mïa ®«ng b¾c vµo thêi k× mïa ®«ng vµ giã mïa t©y nam vµo thêi k× mïa h¹. VÒ mïa ®«ng, ë miÒn B¾c ViÖt Nam cã khÝ hËu l¹nh, Ýt m−a. Ngay ë vïng ®ång b»ng còng th−êng cã tíi 3 th¸ng nhiÖt ®é trung b×nh th¸ng xuèng d−íi 18oC. ë vïng nói cao phÝa o o B¾c cã nhiÒu th¸ng nhiÖt ®é xuèng d−íi 15 C vµ nhiÒu ngµy nhiÖt ®é xuèng d−íi 10 C. ë mét sè n¬i ®· x¶y ra s−¬ng muèi, ®«i khi xuÊt hiÖn b¨ng gi¸, thËm chÝ cã tuyÕt r¬i. V× thÕ, mïa ®«ng ë miÒn B¾c cßn ®−îc gäi lµ mïa l¹nh. Trong khi ®ã ë miÒn Nam, mïa ®«ng trêi vÉn cßn nãng, song Ýt m−a vµ cã nhiÒu th¸ng kh« h¹n, thiÕu n−íc nghiªm träng. VÒ mïa h¹ hÇu nh− trªn toµn quèc ®Òu cã khÝ hËu nãng vµ m−a nhiÒu, chØ trõ c¸c miÒn nói cao cã khÝ hËu m¸t mÎ h¬n. Sù lu©n phiªn t¸c ®éng vµ nh÷ng diÔn biÕn bÊt th−êng cña hai mïa giã ®· lµm cho khÝ hËu ViÖt Nam trë nªn phøc t¹p vµ cã nhiÒu biÕn ®éng. − Kh¸c víi mét sè n¬i kh¸c trong vïng nhiÖt ®íi cã khÝ hËu nãng vµ kh«, thiªn nhiªn ViÖt Nam do chÞu ¶nh h−ëng s©u s¾c cña chÕ ®é giã mïa vµ ®−îc ¶nh h−ëng cña biÓn nªn khÝ hËu kh¸ Èm. ë kh¾p c¸c vïng trªn c¶ n−íc, ®é Èm t−¬ng ®èi trung b×nh n¨m tõ 80 − 90% vµ l−îng m−a trung b×nh n¨m tõ 1500 − 2000mm. ë nh÷ng n¬i cã ®Þa h×nh ch¾n giã vµ vïng ven biÓn, 61
  5. l−îng m−a th−êng ®¹t trªn 2500mm vµ sè ngµy m−a tíi 150 − 200 ngµy trong n¨m. TÝnh trung b×nh, t−¬ng quan gi÷a l−îng m−a vµ l−îng bèc h¬i ë n−íc ta tõ B¾c vµo Nam ®Òu d− l−îng Èm. S¾c th¸i thiªn nhiªn nhiÖt ®íi giã mïa Èm ®· ®−îc ph¶n ¸nh rÊt râ nÐt qua c¸c chØ sè khÝ hËu, qua m¹ng l−íi s«ng suèi dµy ®Æc, qua líp phñ thæ nh−ìng feralit ®á vµng, qua giíi sinh vËt phong phó víi th¶m thùc vËt rõng vµ ®éng vËt rÊt ®Æc tr−ng. d) Thiªn nhiªn ViÖt Nam cã sù ph©n ho¸ thµnh c¸c vïng tù nhiªn rÊt ®a d¹ng Do vÞ trÝ ®Þa lÝ, do h×nh thÓ hÑp ngang, kÐo dµi theo h−íng kinh tuyÕn, ®Æc biÖt do lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn l·nh thæ, thiªn nhiªn n−íc ta ®· cã sù ph©n ho¸ râ rÖt thµnh c¸c vïng tù nhiªn rÊt ®a d¹ng. Sù ph©n ho¸ nµy diÔn ra d−íi ba chiÒu h−íng : tõ ®«ng sang t©y, tõ b¾c vµo nam vµ tõ thÊp lªn cao. − Sù ph©n ho¸ tõ ®«ng sang t©y : ë n−íc ta tõ ®«ng sang t©y cã thÓ ph©n biÖt ba vïng lín lµ vïng biÓn vµ thÒm lôc ®Þa, vïng ®ång b»ng ven biÓn vµ vïng nói. + Vïng biÓn vµ thÒm lôc ®Þa ë n−íc ta cã hai phÇn : phÇn thÒm lôc ®Þa lµ vïng biÓn n«ng, tho¶i, cã ®é s©u d−íi 200m, cã chÕ ®é h¶i v¨n cña tÇng n−íc mÆt vµ phÇn s−ên lôc ®Þa tíi biÓn s©u cã ®é s©u h¬n 200m. + Vïng ®ång b»ng ven biÓn ë n−íc ta gåm c¸c ®ång b»ng ch©u thæ. §ã lµ c¸c ®ång b»ng lín ®−îc h×nh thµnh t¹i c¸c vïng sôt vâng cña ch©u thæ s«ng Hång (®ång b»ng B¾c Bé) vµ ch©u thæ s«ng Cöu Long (®ång b»ng Nam Bé) hoÆc c¸c ®ång b»ng duyªn h¶i Trung Bé nhá hÑp h¬n, cã nhiÒu nói sãt, cån c¸t, ®ôn c¸t, ®Çm ph¸. T¹i vïng ven biÓn, cã thÓ ph©n chia ra s¸u ®o¹n bê biÓn cã tÝnh chÊt kh¸c nhau : §o¹n tõ Mãng C¸i ®Õn H¶i Phßng : bê biÓn khóc khuûu, cã nhiÒu ®¶o vµ vòng biÓn kÝn nhÊt n−íc ta. §o¹n tõ H¶i Phßng ®Õn L¹ch Tr−êng : bê biÓn thÊp, b»ng ph¼ng cã nhiÒu b·i triÒu lÇy bïn tiÕn ra biÓn kh¸ nhanh. §o¹n tõ L¹ch Tr−êng ®Õn Quy Nh¬n : cã nhiÒu mám nói nh« ra tËn biÓn, cã nhiÒu cån c¸t, ®Çm − ph¸. §o¹n tõ Quy Nh¬n ®Õn Mòi Dinh : bê biÓn trÎ vµ khóc khuûu cã nhiÒu b·i biÓn ®Ñp. §o¹n tõ Mòi Dinh ®Õn Vòng Tµu : kh¸ b»ng ph¼ng, cã nhiÒu ®ôn ®Êt cao. §o¹n tõ Vòng Tµu ®Õn Hµ Tiªn : bê biÓn thÊp, b»ng ph¼ng, nhiÒu b·i bïn phñ kÝn rõng ngËp mÆn, cã tèc ®é tiÕn ra biÓn lín nhÊt n−íc ta. + Vïng ®åi nói tËp trung ë phÝa t©y l·nh thæ, chñ yÕu lµ ®åi nói thÊp, trong ®ã tõ d·y Hoµnh S¬n trë ra B¾c lµ vïng nói cao, ®å sé nhÊt ViÖt Nam (T©y B¾c) vµ c¸c d·y nói c¸nh cung (§«ng B¾c). Tõ d·y Hoµnh S¬n ®Õn d·y B¹ch M· lµ phÇn phÝa b¾c cña d·y Tr−êng S¬n víi nhiÒu d·y nói ch¹y song song so le nhau. Tõ d·y B¹ch M· ®Õn miÒn §«ng Nam Bé lµ phÇn phÝa nam cña d·y Tr−êng S¬n víi nh÷ng d·y nói vßng cung vµ c¸c cao nguyªn cao. − Sù ph©n ho¸ B¾c – Nam 62
  6. Sù ph©n ho¸ B¾c – Nam do c¸c nh©n tè khÝ hËu, chñ yÕu lµ chÕ ®é giã mïa g©y nªn. NÕu xÐt theo trÞ sè trung b×nh th× ë n−íc ta tõ b¾c vµo nam nhiÖt ®é t¨ng lªn 0,35oC/1ovÜ tuyÕn (gÊp 9 lÇn ë Ên §é), nÕu chØ xÐt riªng trong mïa ®«ng th× tíi 1o/1ovÜ tuyÕn. Cã thÓ nhËn thÊy ë n−íc ta cã hai ®Þa ®íi ®Þa lÝ : o + §íi rõng giã mïa nhiÖt ®íi : ë phÝa b¾c ®Ìo H¶i V©n, cã tæng nhiÖt ®é trªn 7500 C. o + §íi rõng giã mïa ¸ xÝch ®¹o : ë phÝa nam ®Ìo H¶i V©n, cã tæng nhiÖt ®é trªn 9000 C. ë mçi ®íi ®Þa lÝ l¹i cã thÓ ph©n chia ra c¸c ¸ ®íi. ThÝ dô ë rõng ®íi giã mïa nhiÖt ®íi cã hai ¸ ®íi : * ¸ ®íi rõng giã mïa nhiÖt ®íi cã mïa ®«ng l¹nh vµ kh«, bao gåm toµn bé miÒn B¾c ViÖt Nam cho ®Õn d·y Hoµnh S¬n (kho¶ng vÜ tuyÕn 18oB). * ¸ ®íi rõng giã mïa nhiÖt ®íi kh«ng cã mïa ®«ng vµ mïa kh« râ rÖt tõ d·y Hoµnh S¬n ®Õn d·y B¹ch M·. ë ®íi rõng giã mïa xÝch ®¹o cã hai ¸ ®íi : * ¸ ®íi giã mïa ¸ xÝch ®¹o kh«ng cã mïa kh« s©u s¾c, tõ vÜ tuyÕn 16 o − 14o B. o * ¸ ®íi rõng giã mïa ¸ xÝch ®¹o cã mïa kh« s©u s¾c, tõ vÜ tuyÕn 14 B trë vµo Nam. − Sù ph©n ho¸ tõ thÊp lªn cao CÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh tr−íc hÕt lµ c¸c vïng cao ë n−íc ta vÉn n»m trong vßng néi chÝ tuyÕn giã mïa nªn vÉn cã chÕ ®é nhiÖt dåi dµo vµ nhÞp ®iÖu mïa trong chÕ ®é nhiÖt vµ chÕ ®é m−a. ë n−íc ta ®· h×nh thµnh 3 ®ai cao : + §ai néi chÝ tuyÕn ch©n nói tõ 0 − 600m : cã ®Æc ®iÓm lµ tæng nhiÖt ®é trªn 7500oC vµ mïa h¹ nãng (nhiÖt ®é trung b×nh th¸ng trªn 25oC), rÊt thÝch hîp víi sinh vËt nhiÖt ®íi vµ ¸ xÝch ®¹o. + §ai ¸ nhiÖt ®íi trªn nói tõ 600 − 2600m : cã tæng nhiÖt ®é chØ trªn 4500oC víi mïa h¹ o m¸t (nhiÖt ®é trung b×nh th¸ng d−íi 25 C) + §ai «n ®íi trªn nói cao tõ 2600m trë lªn : cã tæng nhiÖt ®é xuèng d−íi 4500oC, quanh n¨m l¹nh d−íi 15oC, mïa ®«ng rÐt d−íi 10oC vµ cã c¸c loµi thùc vËt «n ®íi chiÕm −u thÕ. C¸c sù ph©n ho¸ ®ã ®· kÕt hîp chÆt chÏ víi nhau t¹o nªn sù kh¸c biÖt kh¸ râ nÐt t¹i c¸c vïng tù nhiªn ë n−íc ta. 3. Tài nguyên thiên nhiên Việt Nam Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ c¸c yÕu tè cña tù nhiªn cã thÓ khai th¸c ®−îc vµ tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi. Tµi nguyªn thiªn nhiªn ë n−íc ta phong phó vµ ®a d¹ng do lÞch sö ®Þa chÊt kiÕn t¹o l©u dµi vµ phøc t¹p, do cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa Èm rÊt ®Æc s¾c vµ sù ®a d¹ng sinh häc hiÕm thÊy cña c¸c loµi tõ xÝch ®¹o ®Õn «n ®íi, tõ ®¸y biÓn thÒm lôc ®Þa vµ ven biÓn tíi c¸c vïng nói cao. a) Tµi nguyªn kho¸ng s¶n − Nhiªn liÖu Kho¸ng s¶n nhiªn liÖu ë n−íc ta cã tr÷ l−îng kh¸ lín, ®Æc biÖt lµ than vµ dÇu khÝ. Than ë n−íc ta cã ë nhiÒu n¬i víi tr÷ l−îng lín hµng ®Çu ë c¸c n−íc §«ng Nam ¸. Riªng ë khu vùc Qu¶ng Ninh, tr÷ l−îng than th¨m dß ®· ®¹t kho¶ng 3 tØ tÊn. Than ë ®©y ®a sè lµ than gÇy (antraxit) cã nhiÖt l−îng cao, chÊt l−îng tèt. 63
  7. C¸c má than kh¸c ë c¸c ®Þa ph−¬ng tuy tr÷ l−îng kh«ng lín, nh− ë Th¸i Nguyªn cã tr÷ l−îng kho¶ng 20 triÖu tÊn, nh−ng cã chøa mét Ýt than mì cã thÓ chÕ biÕn thµnh than cèc dïng ®Ó luyÖn kim. Má than N«ng S¬n ë Qu¶ng Nam víi tr÷ l−îng kho¶ng 10 triÖu tÊn cã chøa nhiÒu chÊt dÔ ch¸y. C¸c má than n©u còng ®· ®−îc khai th¸c nhiÒu, ®¸ng kÓ lµ than n©u ë Na D−¬ng cã tr÷ l−îng kho¶ng 100 triÖu tÊn. Ngoµi ra ë vïng ®ång b»ng B¾c Bé còng ®· x¸c ®Þnh ®−îc tr÷ l−îng than n©u rÊt lín, hµng chôc tØ tÊn ë ®é s©u h¬n 1000m. ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long còng ®· ph¸t hiÖn cã than bïn. DÇu khÝ ë n−íc ta cã nhiÒu ë thÒm lôc ®Þa, nh−ng tËp trung víi tr÷ l−îng lín ë thÒm lôc 3 ®Þa phÝa nam. §Õn nay n−íc ta ®· khai th¸c ®−îc lµ hµng chôc triÖu tÊn dÇu th« vµ tØ m khÝ. Trong t−¬ng lai, viÖc khai th¸c dÇu khÝ ë n−íc ta kh«ng nh÷ng ®ñ cung cÊp cho nhu cÇu trong n−íc mµ cßn cã thÓ xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ dÇu. − Tµi nguyªn kho¸ng s¶n kim lo¹i B«xit ë miÒn B¾c th−êng gÆp ë c¸c vïng nói ®¸ v«i Cao B»ng, L¹ng S¬n víi tr÷ l−îng kho¶ng trªn 30 triÖu tÊn. ë T©y Nguyªn còng ®· ph¸t hiÖn nh÷ng vïng cã tr÷ l−îng b«xit rÊt lín, −íc tÝnh hµng tØ tÊn. S¾t cã rÊt nhiÒu ë Th¹ch Khª (Hµ TÜnh), ngoµi ra ë Yªn B¸i, Th¸i Nguyªn còng cã mét sè má s¾t nhá, tr÷ l−îng kho¶ng 100 triÖu tÊn. Cr«m ®ang ®−îc khai th¸c ë Cæ §Þnh (Thanh Ho¸) víi tr÷ l−îng kho¶ng 13 − 15 triÖu tÊn. §ång cã nhiÒu ë T©y B¾c, ngoµi ra cßn cã ë B¾c Giang, NghÖ An, Qu¶ng Ng·i. ThiÕc tËp trung nhiÒu ë TÜnh Tóc (Cao B»ng), S¬n D−¬ng (Tuyªn Quang), Quú Hîp (NghÖ An). Ngoµi ra cßn cã mét sè má ®a kim nh− mangan, titan, ch×, kÏm, vµng, b¹c,... r¶i r¸c ë c¸c tØnh tõ miÒn B¾c ®Õn miÒn Trung. Trong ®ã phÇn lín lµ c¸c má nhá, cã quy m« vµ tÝnh chÊt ®Þa ph−¬ng. − C¸c má phi kim lo¹i C¸c má phi kim lo¹i ë n−íc ta còng rÊt phong phó, ®¸ng kÓ nhÊt lµ mét sè lo¹i sau : Apatit ë Cam §−êng (Lµo Cai) cã tr÷ l−îng kho¶ng 500 triÖu tÊn. §Êt sÐt cã nhiÒu ë B¶o Léc (L©m §ång), ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ ®ång b»ng s«ng Hång. §¸ v«i cã nhiÒu ë miÒn B¾c. §¸ x©y dùng gåm ®¸ hoa, granit, sa th¹ch cã ë nhiÒu n¬i. §¸ quý (hång ngäc, lam ngäc) cã nhiÒu ë Yªn B¸i, NghÖ An,... b) Tµi nguyªn khÝ hËu KhÝ hËu lµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn quan träng, lµ m«i tr−êng b¶o ®¶m cho mäi ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Tµi nguyªn khÝ hËu chØ bao gåm nh÷ng yÕu tè khÝ hËu ®−îc sö dông trùc tiÕp ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm vµ cña c¶i vËt chÊt, chñ yÕu lµ bøc x¹ mÆt trêi (nhiÖt ®é, sè giê n¾ng) vµ l−îng m−a. L−îng bøc x¹ mÆt trêi t¹i c¸c vïng kh¸c nhau trªn l·nh thæ ViÖt Nam cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ. Cµng vµo miÒn Nam l−îng bøc x¹ tæng céng cµng t¨ng. L−îng bøc x¹ tæng céng hµng th¸ng gi÷a c¸c mïa ë hai miÒn còng kh¸c nhau : ë miÒn B¾c, l−îng bøc x¹ cao nhÊt vµo c¸c th¸ng mïa h¹, tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9 ; cßn ë miÒn Nam l−îng bøc x¹ l¹i cao vµo c¸c 64
  8. th¸ng ®«ng − xu©n, tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4. Sau ®©y lµ b¶ng so s¸nh bøc x¹ tæng céng hµng th¸ng t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng ë ViÖt Nam : L−îng bøc x¹ tæng céng hµng th¸ng vµ c¶ n¨m ë Hµ Néi, VÜnh Linh 2 vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh (Kcal/cm ) Th¸ng §Þa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ®iÓm Hµ Néi 6,5 3,4 4,5 8,7 12,0 12,8 14,0 12,0 11,6 10,3 7,8 6,8 VÜnh 7,7 7,3 10,6 10,6 12,4 12,2 15,9 15,2 12,8 11,7 9,9 9,7 Linh TP. 12,2 15,2 16,0 14,5 11,1 8,9 8,9 8,6 8,9 10,0 10,3 10,4 HCM c) Tµi nguyªn n−íc §Æc ®iÓm tiªu biÓu nhÊt cña tµi nguyªn n−íc ë n−íc ta lµ l−îng n−íc rÊt dåi dµo gåm c¸c nguån n−íc trªn mÆt, n−íc ngÇm vµ n−íc biÓn. N−íc ta cã tæng céng l−îng dßng ch¶y lín, tíi 3 3 867 tØ m /n¨m vµ tËp trung chñ yÕu ë hÖ thèng s«ng Cöu Long (550 tØ m ) vµ hÖ thèng s«ng 3 Hång (120 tØ m ). Tuy vËy, tæng l−îng n−íc ph©n bè kh«ng ®Òu trong n¨m. VÒ mïa lò, l−îng n−íc th−êng chiÕm tíi 80% l−îng n−íc c¶ n¨m, trong ®ã chØ riªng th¸ng cao nhÊt còng ®· cã l−îng n−íc chiÕm tíi 20% tæng l−îng n−íc c¶ n¨m, ngang b»ng l−îng n−íc cña c¸c th¸ng mïa c¹n. C¸c s«ng ngßi th−êng vËn chuyÓn l−îng phï sa lín, cã t¸c dông båi ®¾p cho c¸c ®ång b»ng ch©u thæ thªm mµu mì vµ ngµy cµng më réng ph¹m vi l·nh thæ ra phÝa biÓn. Dßng ch¶y c¸t bïn cña c¸c s«ng ngßi ë n−íc ta −íc tÝnh kho¶ng 300 triÖu tÊn/n¨m, trong ®ã riªng s«ng Hång ®· chiÕm 130 triÖu tÊn vµ s«ng Cöu Long chiÕm gÇn 100 triÖu tÊn. N−íc s«ng ngßi ë ViÖt Nam cã chÊt l−îng tèt, cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t. Tuy nhiªn, ë nhiÒu n¬i ®· cã dÊu hiÖu « nhiÔm m«i tr−êng n−íc, do ®ã rÊt cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ nguån n−íc, chèng « nhiÔm ®Ó sö dông nguån n−íc l©u dµi. Nguån n−íc trªn mÆt ë c¸c vïng nói n−íc ta cã tiÒn n¨ng thuû ®iÖn rÊt lín, c«ng suÊt −íc tÝnh kho¶ng 260 triÖu kW, trong ®ã riªng hÖ thèng s«ng Hång ®· chiÕm tíi 96 triÖu kW (37%) vµ ë c¸c l−u vùc s«ng ë T©y Nguyªn nguån dù tr÷ thuû n¨ng còng rÊt ®¸ng kÓ. HiÖn nay, nguån thuû n¨ng cña c¸c dßng s«ng cung cÊp tíi h¬n 60% l−îng ®iÖn cña c¶ n−íc. ë kh¾p c¸c ®Þa ph−¬ng miÒn nói, nhÊt lµ ë c¸c vïng phÝa B¾c, c¸c trung t©m vµ m¸y ph¸t thuû ®iÖn nhá ngµy cµng ph¸t huy t¸c dông phôc vô s¶n xuÊt vµ d©n sinh, gãp phÇn lµm thay ®æi bé mÆt cña nói rõng. Nguån n−íc ngÇm vµ n−íc kho¸ng ë n−íc ta còng rÊt phong phó vµ cã chÊt l−îng tèt, hoµn toµn cã kh¶ n¨ng cung cÊp n−íc cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t nhÊt lµ ë c¸c ®« thÞ vµ khu tËp trung ®«ng d©n c−, cã kh¶ n¨ng phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn du lÞch vµ xuÊt khÈu. Nguån tµi nguyªn n−íc biÓn ë n−íc ta còng rÊt dåi dµo. NhiÒu n¬i ®· khai th¸c ®Ó s¶n xuÊt muèi, nu«i trång thuû h¶i s¶n, c¶i t¹o m«i sinh, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 65
  9. d) Tµi nguyªn ®Êt §Êt lµ tµi nguyªn v« cïng quý gi¸ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, nhÊt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp. N−íc ta cã h¬n 33 triÖu ha ®Êt tù nhiªn, nh−ng chØ míi sö dông kho¶ng 8 triÖu ha ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trong ®ã cã kho¶ng 5 triÖu ha trång lóa. Trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®íi Èm l¹i cã hai mïa m−a vµ mïa kh« kÕ tiÕp nhau, n−íc ta cã líp vá phong ho¸ dµy vµ ®Êt feralit ph¸t triÓn m¹nh, réng kh¾p ë mäi n¬i víi ®Æc tÝnh lµ tÇng ®Êt kh¸ dµy, mµu ®á vµng, cã cÊu tróc tèt, víi thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, Ýt mïn vµ chua. §Êt feralit thiÕu ®¹m, l©n vµ kali, nÕu ®−îc bãn ph©n ®Çy ®ñ sÏ cho n¨ng suÊt cao. §Êt phï sa båi tô ë n−íc ta chiÕm diÖn tÝch kh¸ lín, tËp trung t¹i c¸c vïng ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång, s«ng Cöu Long vµ c¸c thung lòng s«ng kh¸c. §Êt phï sa cã −u thÕ lµ ®Þa h×nh b»ng ph¼ng, ®é ph× cao, ®é pH gÇn trung tÝnh. §Êt phï sa nÕu ®−îc th−êng xuyªn ch¨m sãc, bãn ph©n, t−íi tiªu hîp lÝ vµ sö dông c¸c biÖn ph¸p th©m canh th× sÏ b¶o ®¶m n¨ng suÊt, s¶n l−îng cho c¸c c©y l−îng thùc, thùc phÈm. e) Tµi nguyªn sinh vËt Nguån tµi nguyªn sinh vËt ë n−íc ta v« cïng phong phó. Nã trë nªn ®Æc biÖt quan träng v× cã kh¶ n¨ng t¸i t¹o, nh−ng nÕu chØ nÆng vÒ khai th¸c th× nguån tµi nguyªn nµy sÏ trë nªn kiÖt quÖ, rÊt khã vµ cã khi kh«ng thÓ kh«i phôc l¹i ®−îc. − Tµi nguyªn thùc vËt Tr−íc kia ViÖt Nam lµ xø së cña nh÷ng c¸nh rõng nhiÖt ®íi b¹t ngµn, nh−ng do bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ nªn hiÖn nay ®é che phñ cña rõng cña n−íc ta chØ cßn kho¶ng 30%, riªng B¾c Bé cßn duíi 20%. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña P.M«ranh n¨m 1944 tØ lÖ che phñ rõng cña n−íc ta lµ 43,8% (trong ®ã B¾c Bé lµ 60%, Trung Bé lµ 44% vµ Nam Bé lµ 13%). Rõng ViÖt Nam theo sè liÖu thèng kª gÇn ®©y cã h¬n 800 loµi c©y gç, trong ®ã cã rÊt nhiÒu gç quý, bÒn ch¾c nh− ®inh, lim, sÕn, t¸u, nghiÕn, cã v¨n hoa vµ mµu s¾c ®Ñp nh− cÈm lai, l¸t gô, trai, gi¸ng h−¬ng, cã h−¬ng th¬m vµ tinh dÇu nh− p¬mu, hoµng ®µn, kim giao, long n·o,... Rõng n−íc ta cã trªn 1 triÖu ha lµ rõng tre nøa cã gi¸ trÞ kinh tÕ, víi h¬n 60 loµi. C©y d−îc liÖu còng lµ lo¹i tµi nguyªn thùc vËt quý. N−íc ta cã tíi 1300 loµi c©y d−îc liÖu vµ mçi n¨m cã thÓ khai th¸c ®−îc vµi tr¨m tÊn. Mét sè c©y thuèc ®· ®−îc tinh chÕ ®Ó chiÕt xuÊt c¸c d−îc liÖu quý cã chÊt l−îng cao vµ gi¸ trÞ kinh tÕ lín nh− mét sè loµi thuéc lo¹i tróc ®µo, hä thiªn lÝ, hä ®ay, hä d©u t»m ®−îc chiÕt xuÊt ®Ó lÊy gluc«xit lµm thuèc trî tim. C©y dõa c¹n chøa alcaloit lµm thuèc kh¸ng sinh, an thÇn vµ chèng ung th−. C©y thanh hao hoa vµng ch÷a sèt rÐt,... Thùc vËt rõng ViÖt Nam cßn cã nhiÒu l©m s¶n quý dïng lµm thùc phÈm nh− nÊm, méc nhÜ, m¨ng, lµm nguyªn liÖu cho thñ c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nh− song m©y, l¸ cä, mãc, m¨ng tang, håi, s¶, hoÆc c©y c¶nh nh− phong lan,... Ngoµi nguån thùc vËt tù nhiªn, n−íc ta cßn cã hµng ngh×n loµi c©y trång cã gi¸ trÞ nh− c¸c c©y l−¬ng thùc, rau qu¶, c©y lµm thuèc, c©y c«ng nghiÖp, trong ®ã cã nhiÒu loµi cã chÊt l−îng cao vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ nh− lóa, g¹o, chÌ, cµ phª, cao su, dõa,... − Tµi nguyªn ®éng vËt §éng vËt vµ thùc vËt cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong mét ®Þa hÖ sinh th¸i thèng nhÊt. §éng vËt th−êng sèng dùa vµo thùc vËt, coi ®ã lµ m«i tr−êng sèng vµ nguån sèng chÝnh. §ång thêi, ®éng vËt còng cã t¸c dông b¶o vÖ thùc vËt, t¹o ®iÒu kiÖn cho thùc vËt ph¸t triÓn, gi÷ ®−îc thÕ c©n b»ng cña hÖ sinh th¸i. 66
  10. §éng vËt n−íc ta rÊt phong phó, ®a d¹ng víi gÇn 200 loµi thó, 800 loµi chim, 120 loµi l−ìng c−, trªn 150 loµi bß s¸t, hµng ngh×n loµi c¸ biÓn vµ h¬n 200 loµi c¸ n−íc ngät. Trong ®ã rÊt nhiÒu loµi quý hiÕm vµ c¸c loµi ®Æc h÷u, b¶n ®Þa hoÆc tõ c¸c khu hÖ ®éng vËt l©n cËn tíi nh− tª gi¸c, bß tãt, voi, hæ, b¸o, gÊu, h−¬u, nai hoÆc c¸c loµi c«ng, trÜ, gµ l«i, tr¨n, r¾n. C¸c loµi ®éng vËt trªn c¹n cã gi¸ trÞ cung cÊp thÞt, da, l«ng vµ lµm nguån d−îc liÖu quý (nhung h−¬u, x¹ h−¬ng, mËt gÊu,...) Vïng biÓn n−íc ta còng cã nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ thuû s¶n víi kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t gÇn 2 triÖu tÊn/n¨m. HiÖn nay, mçi n¨m khai th¸c kho¶ng h¬n mét triÖu tÊn, trong ®ã cã nhiÒu loµi cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh− c¸ thu, c¸ nhô,.. vµ c¸c loµi t«m, cua, h¶i s©m, rong biÓn,... C¸c loµi c¸ n−íc ngät còng rÊt phong phó, lµ nguån cung cÊp thùc phÈm quan träng. S«ng Cöu Long h»ng n¨m cã thÓ cung cÊp hµng tr¨m ngh×n tÊn c¸, s«ng Hång còng tíi hµng chôc ngh×n tÊn. Tæng s¶n l−îng c¸ n−íc ngät cña c¶ n−íc −íc chõng 20 − 25 v¹n tÊn/n¨m. 4. Các vùng địa lí tự nhiên Thiªn nhiªn ViÖt Nam rÊt phong phó, ®a d¹ng vµ cã sù ph©n ho¸ râ rÖt gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau trªn l·nh thæ. ViÖc nhËn biÕt c¸c vïng tù nhiªn rÊt cã ý nghÜa ®Ó ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh cña chóng trong sù t¸c ®éng qua l¹i víi con ng−êi vµ ho¹t ®éng kinh tÕ − x· héi ®Ó x©y dùng mçi vïng trë nªn giµu ®Ñp vµ b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c nh©n tè cã ý nghÜa chñ ®¹o, cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph©n ho¸ thµnh ®Æc ®iÓm tù nhiªn cña mçi vïng lµ ®Þa h×nh vµ khÝ hËu. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ph©n vïng ®Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam cho thÊy trªn l·nh thæ n−îc ta cã thÓ ph©n chia thµnh ba miÒn ®Þa lÝ : miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé, miÒn T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé, miÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé. a) MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé bao gåm toµn bé miÒn nói vµ trung du phÝa B¾c thuéc t¶ ng¹n s«ng Hång vµ vïng ®ång b»ng B¾c bé. Ranh giíi phÝa b¾c cña miÒn lµ biªn giíi ViÖt – Trung. PhÝa ®«ng lµ bê biÓn gi¸p víi vÞnh B¾c Bé (BiÓn §«ng). PhÝa t©y ch¹y däc theo thung lòng s«ng Hång tiÕp tíi r×a phÝa t©y nam vµ nam cña ®ång b»ng B¾c Bé. MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé cã hai ®Æc ®iÓm quan träng sau : − Lµ mét bé phËn cña miÒn nÒn Hoa Nam (Trung Quèc), cã cÊu t¹o ®Þa h×nh, ®Þa m¹o kh¸c h¼n víi c¸c khu vùc kh¸c cña n−íc ta. − Cã mét mïa ®«ng l¹nh lµm gi¶m sót vµ ph¸ vì tÝnh chÊt nhiÖt ®íi cña ®Æc ®iÓm khÝ hËu cïng khu vùc. VÒ cÊu t¹o ®Þa chÊt, nh÷ng di tÝch cña miÒn nÒn Hoa Nam (Trung Quèc) ®−îc thÓ hiÖn rÊt râ nÐt ë khu vùc ®¸ biÕn chÊt s«ng Hång, s«ng Ch¶y, s«ng L«. NÐt ®éc ®¸o trong cÊu tróc ®Þa h×nh lµ ë miÒn nµy cã nh÷ng d·y nói vßng cung më réng vÒ phÝa b¾c, khÐp l¹i ë phÝa nam t¹o nªn h×nh nan qu¹t. §ã lµ c¸c c¸nh cung S«ng G©m, Ng©n S¬n, B¾c S¬n, §«ng TriÒu. PhÝa ®«ng d·y nói Ng©n S¬n lµ vïng ®åi nói thÊp nèi liÒn víi d·y ThËp V¹n §¹i S¬n vµ thung lòng T©y Giang (Trung Quèc). PhÝa t©y d·y nói Ng©n S¬n lµ nh÷ng cao nguyªn vµ nói ®¸ v«i tiÕp nèi nh− mét bé phËn phÝa t©y nam cña cao nguyªn V©n Quý (Trung Quèc). VÒ khÝ hËu, miÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé lµ n¬i chÞu ¶nh h−áng s©u s¾c nhÊt cña giã mïa §«ng B¾c ë n−íc ta. V× vËy, ë miÒn nµy cã nÒn nhiÖt ®é thÊp h¬n trong c¶ n−íc. ë vïng nói phÝa B¾c ngay c¸c ®Þa ph−¬ng cã ®é cao trªn 100m ®· cã c¸c th¸ng 67
  11. nhiÖt ®é trung b×nh xuèng d−íi 150C trong mïa ®«ng, cßn ë ®ång b»ng B¾c Bé còng nh− ë c¸c thung lòng s«ng còng cã mét mïa ®«ng l¹nh víi ba th¸ng cã nhiÖt ®é trung b×nh d−íi 180C. Thµnh phÇn thæ nh−ìng – sinh vËt víi mét ®ai rõng giã mïa nhiÖt ®íi chØ ph¸t triÓn b×nh th−êng tíi ®é cao 500 − 600m. Mét sè loµi ®Æc tr−ng cho nhiÖt ®íi chØ ph¸t triÓn tèt ®Õn ®é cao 300m. ë ®©y ®· xuÊt hiÖn c¸c loµi cã nguån gèc ¸ nhiÖt ®íi vµ «n ®íi nh− dÎ, de vµ c¸c loµi chÞu l¹nh, kh« nh− sau sau, chÑo rÊt phæ biÕn trong c¸c rõng thø sinh. Giíi ®éng vËt cã c¶ ë trªn c¹n vµ d−íi n−íc. ë miÒn nµy còng cã rÊt nhiÒu loµi t−¬ng tù nh− ë Hoa Nam vµ cao nguyªn V©n Quý, tiªu biÓu lµ c¸c ®Æc s¶n cña xø l¹nh nh− håi, chÌ, ®µo, lª, mËn,... b) MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé bao gåm toµn bé vïng nói T©y B¾c (ë phÝa t©y miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé) vµ vïng B¾c Trung Bé cho ®Õn d·y nói B¹ch M·. §©y lµ miÒn tù nhiªn cã ®Æc tr−ng miÒn nói rÊt ®iÓn h×nh ë n−íc ta víi d·y Hoµng Liªn S¬n hïng vÜ vµ ®Ønh Panxip¨ng cao nhÊt n−íc ta, 3143m. H−íng nói vµ thung lòng cña miÒn lµ h−íng t©y b¾c − ®«ng nam. §©y còng lµ miÒn cã ®Êt ®¸ cæ nhÊt n−íc ta. C¸c s«ng lín cña miÒn lµ s«ng §µ, s«ng M·, s«ng C¶. §Æc biÖt s«ng §µ cã tiÒm n¨ng rÊt lín vÒ thuû ®iÖn. §¸ng chó ý lµ ë miÒn T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé, ¶nh h−ëng cña giã mïa §«ng B¾c ®· suy yÕu ®i râ rÖt. Khu B¾c Trung Bé cã nÒn nhiÖt ®é cao h¬n c¸c khu vùc kh¸c ë miÒn B¾c vµ §«ng B¾c Bé tõ 2 − 30C. VÒ mïa h¹ do giã t©y nam cã tÇng dµy h¬n thæi gÇn nh− vu«ng gãc víi h−íng nói cho nªn khi giã vuît qua nói ®· t¹o hiÖu øng "ph¬n" víi giã t©y nam kh« nãng, mét ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh cña khÝ hËu khu vùc nµy. Do cã nÒn nhiÖt ®é cao nªn tÝnh chÊt nhiÖt ®íi Èm ®· thÊy rÊt râ nÐt ë ®ai rõng chÝ tuyÕn ch©n nói víi nhiÒu thµnh phÇn sinh vËt Ên §é – Mianma (MiÕn §iÖn) vµ M· Lai – In®«nªxia nh− c¸c loµi t¸u, gô, huúnh, kiÒn kiÒn,... ë khu vùc nµy, do cã khÝ hËu kh« nªn còng ®· xuÊt hiÖn c¸c loµi thùc vËt rông l¸ mïa kh« nh− s¨ng lÎ, thung. §Æc biÖt ë ®©y cßn cã nhiÒu lo¹i thó lín nhiÖt ®íi nh− voi, bß tãt, tª gi¸c vµ nhiÒu lo¹i chim cã bé l«ng mµu s¾c sÆc sì nh− c«ng, trÜ,... 0 Hai miÒn ®Þa lÝ tù nhiªn phÝa B¾c tr¶i dµi h¬n 7 vÜ tuyÕn cã ®Þa h×nh vµ chÕ ®é khÝ hËu ®a d¹ng, cã sù ph©n ho¸ phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi miÒn ®Þa lÝ tù nhiªn phÝa Nam. Hai miÒn nµy cã thÓ chia thµnh nhiÒu vïng ®Þa lÝ tù nhiªn kh¸c nhau nh− c¸c vïng ®ång b»ng B¾c Bé, vïng miÒn nói vµ trung du B¾c Bé, vïng nói T©y B¾c vµ vïng B¾c Trung Bé. c) MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé bao gåm toµn bé phÇn l·nh thæ tõ d·y B¹ch M· trë vµo miÒn Nam n−íc ta. MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn Nam cã hai ®Æc ®iÓm næi bËt : − §¹i bé phËn l·nh thæ cña miÒn n»m trªn vïng ®Þa khèi Kon Tum thuéc ®Þa khèi In®«xini réng lín bao gåm c¶ phÇn l·nh thæ H¹ Lµo, Campuchia vµ Th¸i Lan. − Cã khÝ hËu néi chÝ tuyÕn ®iÓn h×nh, quanh n¨m nãng. VÒ mÆt kiÕn t¹o ®Þa chÊt vµ cÊu tróc ®Þa h×nh th× ë khu vùc Nam Trung Bé thuéc miÒn nµy cã nhiÒu lo¹i ®¸ biÕn chÊt nh− ®¸ phiÕn mica, ®¸ gnai, ®¸ hoa. Trong vïng nµy, ho¹t ®éng macma diÔn ra m¹nh bao gåm c¶ c¸c khèi granit x©m nhËp vµ c¶ c¸c dung nham phun trµo ri«lit vµ ®axit. 68
  12. ë giai ®o¹n t©n kiÕn t¹o, khu vùc nµy còng ®−îc n©ng lªn m¹nh vµ t−¬ng ®èi muén, x¶y ra ë cuèi §Ö Tam ®Çu §Ö Tø. N¬i ®−îc n©ng cao t¹o thµnh nói vµ n¬i n©ng yÕu lµ c¸c vïng ®åi. Còng ë giai ®o¹n nµy, bªn c¹nh ho¹t ®éng n©ng lªn, ho¹t ®éng sôt vâng cã tÝnh chÊt bï trõ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh ®ång b»ng Nam Bé vµ cã ho¹t ®éng phun trµo bazan bao phñ lªn mét diÖn tÝch réng lín ë T©y Nguyªn vµ miÒn §«ng Nam Bé. VÒ khÝ hËu, miÒn nµy kh«ng cßn chÞu ¶nh h−ëng cña giã mïa §«ng B¾c mµ hoµn toµn chÞu ¶nh h−ëng cña c¸c khèi khÝ xÝch ®¹o vµ nhiÖt ®íi. KhÝ hËu n¾ng nãng quanh n¨m, cã mét mïa m−a vµ mét mïa kh« rÊt ®iÓn h×nh. Riªng ë c¸c vïng nói cao vµ cao nguyªn cã khÝ hËu Èm, m−a nhiÒu kh«ng cã mïa kh« râ rÖt vµ t−¬ng ®èi m¸t mÎ. Tr¸i l¹i, ë khu vùc duyªn h¶i cùc Nam Trung Bé cã khÝ hËu kh« h¹n, mïa kh« kÐo dµi tíi 8 – 9 th¸ng vµ l−îng m−a vµo lo¹i thÊp nhÊt n−íc ta, l−îng m−a trung b×nh h»ng n¨m ë Phan Rang chØ cã 653mm. Líp phñ thæ nh−ìng − sinh vËt miÒn nµy còng rÊt phong phó, ®a d¹ng bao gåm c¸c rõng rËm ¸ xÝch ®¹o víi nhiÒu lo¹i gç quý nh− sao, huúnh, kiÒn kiÒn, gi¸ng h−¬ng. ë B¾c T©y Nguyªn cã ®ai rõng ¸ nhiÖt ®íi trªn nói víi c¸c lo¹i dÎ, de, p¬mu. ë Nam T©y Nguyªn trªn c¸c vïng nói cao cã c¸c loµi th«ng 3 l¸, 5 l¸, khÝ hËu m¸t cã thÓ trång rau vµ hoa «n ®íi quanh n¨m (§µ L¹t). ë vïng kh« h¹n cùc Nam Trung Bé cã c¸c loµi xavan vµ tru«ng bôi nguyªn sinh rÊt ®iÓn h×nh. Trªn c¸c cao nguyªn vµ khu vùc §«ng Nam Bé, n¬i cã ®Êt bazan vµ phï sa cæ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó trång c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp nh− cao su, cµ phª,... vµ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi. §ång b»ng ch©u thæ s«ng Cöu Long rÊt ph× nhiªu nh−ng nhiÒu vïng bÞ ngËp óng, nhiÔm mÆn, nhiÔm phÌn. Lµm thuû lîi vµ chung sèng víi lò lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng cña vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trï phó nhÊt c¶ n−íc víi c¸c lo¹i l−¬ng thùc, thùc phÈm, rau qu¶, gia sóc, gia cÇm vµ thuû s¶n. §ång b»ng s«ng Cöu Long cßn lµ vïng cã diÖn tÝch rõng ngËp mÆn lín nhÊt n−íc ta vµ còng lµ vïng cã diÖn tÝch rõng ngËp mÆn lín trªn thÕ giíi. C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña miÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé cã sù ph©n ho¸ s©u s¾c, t¹o nªn c¸c vïng ®Þa lÝ tù nhiªn nh− c¸c vïng duyªn h¶i Nam Trung bé, T©y Nguyªn, vµ ®ång b»ng Nam Bé. II - ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG Nghiªn cøu, biªn so¹n vµ gi¶ng d¹y ®Þa lÝ ®Þa ph−¬ng lµ viÖc lµm thiÕt thùc ®Ó gi¸o dôc lßng yªu quª h−¬ng ®Êt n−íc, tinh thÇn ham hiÓu biÕt mäi sù vËt xung quanh vµ ý thøc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña mçi häc sinh. §©y còng lµ mét ®ãng gãp cô thÓ ®Ó ph¸t huy vÞ trÝ vµ vai trß cña nhµ tr−êng víi ®Þa ph−¬ng. 1. Vị trí, diện tích, giới hạn CÇn tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ vÞ trÝ cña ®¬n vÞ hµnh chÝnh n¬i tr−êng ®ãng trong mèi quan hÖ víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh cïng cÊp vµ c¸c cÊp cao h¬n. − DiÖn tÝch. − Ranh giíi tiÕp gi¸p víi c¸c ®¬n vÞ xung quanh. 69
  13. 2. Đặc điểm các điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên a) C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn − §Þa h×nh. − KhÝ hËu. − Thuû v¨n. − Thæ nh−ìng. − Sinh vËt. Cã thÓ tr×nh bµy tõng thµnh phÇn tù nhiªn nh− ®· nªu, còng cã thÓ tr×nh bµy thµnh tõng nhãm c¸c thµnh phÇn nh− khÝ hËu − thuû v¨n, thæ nh−ìng − sinh vËt. b) C¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn Thèng kª vµ s¬ bé ®¸nh gi¸ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Þa ph−¬ng 3. Dân cư − D©n sè, mËt ®é d©n sè. − Sù biÕn ®éng cña d©n sè. − Thµnh phÇn cña d©n sè (d©n téc, løa tuæi, tr×nh ®é, lao ®éng). 4. Đặc điểm các điều kiện kinh tế - xã hội a) C¸c ngµnh kinh tÕ − N«ng nghiÖp. − C«ng nghiÖp. − DÞch vô. b) §Æc ®iÓm x· héi − §êi sèng, lao ®éng, viÖc lµm. − Phong tôc tËp qu¸n. − T«n gi¸o. − §oµn thÓ, tæ chøc x· héi. − V¨n ho¸ − Gi¸o dôc − Y tÕ. 5. Kết luận a) §¸nh gi¸ chung vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nh÷ng thËn lîi, khã kh¨n vÒ d©n c−, kinh tÕ − x· héi, nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt vÒ kinh tÕ − x· héi. b) Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn qua t©m ®Ó sö dông hîp lÝ, b¶o vÖ, c¶i t¹o tù nhiªn, m«i truêng, ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi. Thùc hµnh 1. X¸c ®Þnh trªn b¶n ®å §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam : a) HÖ to¹ ®é ®Þa lÝ cña n−íc ta, c¶ phÇn l·nh thæ trªn ®Êt liÒn vµ trªn biÓn. b) X¸c ®Þnh vÞ trÝ, giíi h¹n vµ ph¹m vi l·nh thæ n−íc ta. 2. X¸c ®Þnh trªn b¶n ®å §Þa h×nh ViÖt Nam : a) C¸c d·y nói chÝnh : − D·y nói Hoµng Liªn S¬n 70
  14. − D·y nói s«ng M· − D·y nói Tr−êng S¬n − C¸c c¸nh cung S«ng G©m, Ng©n S¬n, B¾c S¬n, §«ng TriÒu. b) C¸c cao nguyªn : − Cao nguyªn §ång V¨n − Cao nguyªn S¬n La − Cao nguyªn Méc Ch©u − Cao nguyªn Pl©y Ku − Cao nguyªn §¾c L¾c − Cao nguyªn L©m Viªn − Cao nguyªn Di Linh c) C¸c ®ång b»ng : − §ång b»ng s«ng Hång − §ång b»ng s«ng Cöu Long − §ång b»ng Thanh − NghÖ − TÜnh − §ång b»ng B×nh − TrÞ − Thiªn − §ång b»ng Nam Trung bé d) C¸c s«ng chÝnh : − S«ng Hång − S«ng K× Cïng − S«ng §µ − S«ng C¶ − S«ng BÕn H¶i − S«ng H−¬ng − S«ng §ång Nai − S«ng Vµm Cá − S«ng TiÒn − S«ng HËu − S«ng Th¸i B×nh − S«ng L« − S«ng M· − S«ng Gianh − S«ng §µ R»ng − S«ng Thu Bån − S«ng Trµ Khóc − S«ng Sµi Gßn e) C¸c ®¶o vµ quÇn ®¶o − §¶o C¸i BÇu − §¶o C¸t Bµ − §¶o B¹ch Long VÜ − QuÇn ®¶o Hoµng Sa − QuÇn ®¶o Tr−êng Sa − §¶o Cån Cá − §¶o Phó Quý − §¶o Thæ Chu 71
  15. − §¶o Phó Quèc − §¶o Cï Lao Thu − §¶o C«n S¬n 3. X¸c ®Þnh trªn b¶n ®å KhÝ hËu ViÖt Nam : − C¸c ®−êng ®¼ng nhiÖt. − C¸c khu vùc ph©n bè l−îng m−a. − C¸c h−íng giã thÞnh hµnh theo mïa : giã mïa ®«ng, giã mïa h¹. − C¸c ®−êng ®i cña b·o. 4. VÏ s¬ ®å c¸c vïng tù nhiªn ë n−íc ta : − MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé. + Vïng ®ång b»ng B¾c Bé. + Vïng miÒn nói vµ trung du B¾c Bé. − MiÒn T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé. + Vïng nói T©y B¾c + Vïng B¾c Trung bé − MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé. + Vïng duyªn h¶i NamTrung Bé + Vïng T©y Nguyªn + Vïng ®ång b»ng Nam Bé. C©u hái h−íng dÉn häc tËp 1. H·y nªu c¸c ®Æc ®iÓm chung cña ®Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam. 2. H·y tr×nh bµy vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn ViÖt Nam. 3. C¸c vïng ®Þa lÝ tù nhiªn cña ViÖt Nam. 4. MiÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé vµ miÒn ®Þa lÝ tù nhiªn miÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nµo gièng nhau vµ kh¸c nhau? 5. Néi dung chÝnh cña viÖc nghiªn cøu ®Þa lÝ ®Þa ph−¬ng. 72
  16. ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung: Ts. NguyÔn v¨n hßa Biªn tËp: Tæ c«ng nghÖ th«ng tin Phßng kh¶o thÝ - ®¶m b¶o chÊt l−îng gi¸o dôc 73
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2