Giáo trình dược lý - Chương 1

Chia sẻ: Nguyễn Huy Hoàng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

913
lượt xem 384
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dược lý học ( Pharmacology ) là môn học nghiên cứu về nguyên lý và những qui luật tác động lẫn nhau giữa thuốc với cơ thể sinh vật , đề cập đến những kiến thức lịch sử, nguồn gốc, cấu trúc của thuốc. Sự tác động và cơ chế về số phận của thuốc trong cơ thể , công dụng của những tai biến khi sử dụng thuốc , trong đó chia thành 2 phần :

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình dược lý - Chương 1

MUÏC LUÏC TÖÏ ÑOÄNG CHÖÔNG I. MÔÛ ÑAÀU .......................................................................................................... 3 1.1. Giôùi thieäu moân hoïc ....................................................................................................... 3 1.2. Döôïc ñoäng hoïc ............................................................................................................... 4 1.2.1. Söï haáp thu...............................................................................................................5 1.2.2. Phaân boá ................................................................................................................. 11 1.2.3. Chuyeån hoùa (bieán ñoåi sinh hoïc) ........................................................................... 13 1.2.4. Baøi thaûi ................................................................................................................. 13 1.3. Döôïc löïc hoïc ................................................................................................................ 16 1.3.1. Receptor (nôi tieáp nhaän, ñieåm ñích) .................................................................... 16 1.3.2. Caùc caùch taùc duïng cuûa thuoác ................................................................................ 18 1.3.3. Töông taùc giöõa hai döôïc phaåm (thuoác) ................................................................ 18 1.4. Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán taùc duïng cuûa döôïc phaåm ........................................ 20 1.4.1. Caùc yeáu toá beân trong cô theå ................................................................................. 20 1.4.2. Yeáu toá ngoaøi cô theå (lieân quan ñeán thuoác) .......................................................... 21 1.5. Thoâng tin veà moät loaïi thuoác ...................................................................................... 22 1.5.1. Teân thuoác.............................................................................................................. 22 1.5.2. Chæ ñònh vaø choáng chæ ñònh (indications vaø contraindications) ............................22 1.5.3. Lieàu löôïng vaø ñöôøng cung caáp (Dosage vaø Administration) ............................... 23 1.5.4. Daïng trình baøy (Presention) ................................................................................. 23 1.5.5. Baûo quaûn (storage) ............................................................................................... 23 1.5.6. Haïn duøng (expiration date) .................................................................................. 23 1.5.7. Thôøi gian ngöng thuoác (Withholding periods) ..................................................... 23
CHÖÔNG I DÖÔÏC LYÙ ÑAÏI CÖÔNG  Giôùi thieäu moân hoïc  Döôïc ñoäng hoïc  Döôïc löïc hoïc  Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán taùc duïng cuûa döôïc phaåm  Thoâng tin veà moät loaïi thuoác
1 Chöông I. MÔÛ ÑAÀU 1.1. Giôùi thieäu moân hoïc  Döôïc lyù hoïc (Pharmacology) laø moân hoïc nghieân cöùu veà nguyeân lyù vaø nhöõng qui luaät taùc ñoäng laãn nhau giöõa thuoác vôùi cô theå sinh vaät, ñeà caäp ñeán nhöõng kieán thöùc lòch söû, nguoàn goác, caáu truùc cuûa thuoác. Söï taùc ñoäng vaø cô cheá veà soá phaän cuûa thuoác trong cô theå, coâng duïng cuõng nhö tai bieán khi söû duïng thuoác, trong ñoù chia laøm 2 phaàn: - Döôïc ñoäng hoïc (pharmacokinetics): nghieân cöùu veà taùc ñoâïng cuûa cô theå ñoái vôùi thuoác hay soá phaän cuûa thuoác trong cô theå qua caùc quaù trình haáp thu, phaân boá, chuyeån hoùa vaø ñaøo thaûi. - Döôïc löïc hoïc (pharmacodynamics): nghieân cöùu veà taùc ñoäng cuûa thuoác ñoái vôùi cô theå veà maët tính chaát cöôøng ñoä vaø thôøi gian. Thuoác: laø nhöõng chaát (töï nhieân, toång hôïp hay baùn toång hôïp) khi ñöôïc ñöa vaøo cô theå sinh vaät seõ coù taùc ñoäng laøm thay ñoåi chöùc naêng cuûa cô theå. Söï thay ñoåi naøy coù theå laø höõu ích trong tröôøng hôïp ñieàu trò hoaëc coù theå gaây taùc haïi trong tröôøng hôïp ngoä ñoäc. Do ñoù ranh giôùi giöõa thöùc aên, thuoác vaø chaát ñoäc thöôøng khoâng roõ reät, noù phuï thuoäc nhieàu yeáu toá, trong ñoù yeáu toá lieàu löôïng laø quan troïng.
Lieàu duøng SINH KHAÛ DUÏNG DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC Thuoác chuyeån hoùa vaø Noàng ñoä thuoác trong Thuoác chuyeån hoùa vaø ñaøo thaûi tuaàn hoaøn ñaøo thaûi PHAÂN PHOÁI HEÄ SOÁ THANH THAÛI Noàng ñoä thuoác trong tuaàn hoaøn Taùc ñoäng döôïc lyù DÖÔÏC LÖÏC HOÏC Ñaùp öùng laâm saøng Ñoäc tính Hieäp löïc Söû duïng Hình 1.1 Sô ñoà bieåu dieãn caùc quaù trình döôïc löïc hoïc vaø döôïc ñoäng hoïc lieân quan tôùi taùc duïng thuoác 1.2. Döôïc ñoäng hoïc Döôïc ñoäng hoïc laø moân hoïc dieãn taû baèng toaùn hoïc veà toác ñoä vaø möùc ñoä haáp thu, phaân phoái vaø ñaøo thaûi cuûa thuoác trong cô theå. Moân hoïc naøy chuû yeáu laøm roõ moái lieân heä giöõa soá löôïng thuoác vaø laàn söû duïng thuoác, cöôøng ñoä vaø thôøi gian taùc ñoäng. Hieän nay coù chieàu höôùng taêng aùp duïng hieåu bieát veà döôïc ñoäng hoïc ñeå söû duïng thuoác treân laâm saøng, ñaëc bieät laø söï caù theå hoùa lieàu duøng. Sau ñaây laø 3 thoâng soá döôïc ñoäng quan troïng: 1. Heä soá thanh thaûi (clearance): Bieåu thò khaû naêng ñaøo thaûi thuoác cuûa cô theå. 2. Theå tích phaân phoái (volume distribution): Laø öôùc soá khoaûng bieåu kieán trong cô theå coù theå chöùa thuoác.
3. Sinh khaû duïng (bioavailability): Laø tyû leä thuoác haáp thu vaøo heä tuaàn hoaøn so vôùi lieàu duøng. ÑÖÔØNG DUØNG THUOÁC HAÁP THU VAØ PHAÂN PHOÁI ÑÖÔØNG ÑAØO THAÛI Tónh maïch Chaát Gan Thaän Nöôùc tieåu cöøa chuyeån hoaù Ñöôøng maät Ruoät Phaân Da HUYEÁT Söõa Tieâm tónh maïch Söõa, tuyeán moà hoâi TÖÔNG moà hoâi Tieâm baép Cô Naõo Nhau thai Tieâm Dòch naõo trong voû tuyû Baøo thai Daïng hít Phoåi Khí thôû ra Hình 1.2 Caùc ñöôøng duøng thuoác vaø ñaøo thaûi thuoác chính 1.2.1. Söï haáp thu Ñònh nghóa: laø quaù trình döôïc phaåm thaám nhaäp vaøo noäi moâi tröôøng. Duø duøng ñöôøng cho thuoác naøo döôïc phaåm muoán ñeán caùc receptor ñeå phaùt sinh taùc ñoäng döôïc löïc thöôøng phaûi ñi qua moät hay nhieàu maøng teá baøo, do ñoù söï haáp thu thuoác phuï thuoäc baûn chaát cuûa maøng teá baøo.  Ñöôøng haáp thu qua da: Caáu taïo da: Töø ngoaøi vaøo trong coù 3 lôùp chính - Ñaëc bieät coù lôùp keratin (lôùp söøng) ôû ngoaøi cuøng. - Thöôïng bì: laø moâ lieân keát choáng ñôû goàm coù sôi collagen, sôïi ñaøn hoài, maïch maùu, sôïi thaàn kinh vaø caùc phaàn phuï nhö tuyeán moà hoâi, nang loâng.
- Haï bì: laø toå chöùc ñaëc bieät trôû thaønh moâ môõ. Lôùp söøng goàm teá baøo chaát coù baøo töông ñaõ hoaøn toaøn bò keratin hoaù. Caáu truùc cuûa lôùp naøy daøy ñaëc do söï gaén keát chaët cheõ giöõa caùc teá baøo. Lôùp söøng ñöôïc coi nhö haøng raøo che chôû raát toát cuûa da bôûi khoù bò thuyû giaûi bôûi caùc taùc nhaân nhö acid, base loaõng hay enzym.  Ñaëc ñieåm vaän chuyeån thuoác qua da - Lôùp söøng laø haøng raøo caûn trôû thuoác thaám qua da. - Haáp thu thuoác qua da phuï thuoäc heä soá phaân chia D/N cuûa thuoác Chaát tan trong lipid qua lôùp bieåu bì hoaëc tuyeán baû nang loâng, tuyeán moâ hoâi. Chaát khoâng tan trong lipid daïng nhuû töông qua tuyeán baû vaø tuyeán moà hoâi. Hình 1.2. sô ñoà caáu taïo da  Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï haáp thu döôïc phaåm - Tính hoøa tan cuûa döôïc phaåm: thuoác ôû daïng dung dòch nöôùc deã haáp thu hôn dung dòch daàu, dung dòch daïng treo hoaëc daïng raén. Vì ôû daïng dung dòch nöôùc thuoác ñöôïc hoøa tan nhanh choùng vaøo pha nöôùc ôû nôi haáp thu. - Noàng ñoä döôïc phaåm taïi nôi haáp thu: noàng ñoä naøy caøng lôùn thì söï haáp thu caøng nhanh ñoái vôùi caùc thuoác qua maøng baèng caùch khueách taùn qua lôùp lipid. - pH nôi haáp thu: trong cô theå coù 2 nôi maø söï thay ñoåi pH raát lôùn, pH dòch vò 1,5 - 7, pH nöôùc tieåu 4,5 - 7,5. Ñoái vôùi acid raát yeáu nhö phenytoin vaø nhieàu barbiturat pKa >
7,5 chuû yeáu ôû daïng khoâng ion hoùa ôû taát caû moïi pH. Ñoù laø nhöõng acid maø söï haáp thu khoâng tuøy thuoäc pH. Acid coù pKa = 2,5-7,5, söï thay ñoåi pH laøm thay ñoåi tyû leä ion hoùa vaø khoâng ion hoùa, caùc acid naøy haáp thu deã trong moâi tröôøng acid. Caùc acid coù pKa< 2,5 thì phaàn khoâng ion hoùa raát thaáp neân söï haáp thu raát chaäm ngay caû trong moâi tröôøng acid. 1.2.1.1. Caùc phöông caùch vaän chuyeån (1) Vaän chuyeån thuï ñoäng (khueách taùn) - Thuoác töø nôi coù noàng ñoä cao khueách taùn ñeán nôi coù noàng ñoä thaáp, ñoù laø söï vaän chuyeån theo chieàu gradien noàng ñoä, khueách taùn thuaän doøng. Toác ñoä khueách taùn tyû leä thuaän vôùi gradien noàng ñoä 2 beân maøng vaø heä soá phaân ly lipid/nöôùc cuûa thuoác. Heä soá lipid khoâng ion hoaù/heä soá phaân phoái nöôùc caøng lôùn thì toác ñoä khueách taùn caøng nhanh cho ñeán khi ñaït traïng thaùi tónh, noàng ñoä thuoác töï do ôû 2 beân maøng teá baøo caân baèng. Ñoái vôùi nhöõng chaát ion hoùa, tuøy möùc ñoä ion hoùa cuûa caùc phaân töû thuoác vaø gradien noàng ñoä caùc ion, hieäu soá pH giöõa 2 beân maøng teá baøo seõ quyeát ñònh söï phaân phoái khoâng ñeàu cuûa thuoác ôû ñoù. - Nhöõng thuoác toan maïnh, kieàm yeáu hoaëc nhöõng chaát phaân cöïc maïnh nhö muoái amonium baäc IV raát khoù vöôït qua maøng teá baøo. Nhöõng chaát tan ñöôïc trong nöôùc coù löôïng phaân töû nhoû (
- Qua lôùp lipid cuûa maøng: thöôøng caùc chaát tan trong lipid, khoâng ion hoùa (khoâng phaân cöïc) deã qua hôn. - Qua loã cuûa maøng: tuøy thuoäc ñöôøng kính cuûa loã vaø troïng löôïng phaân töû cuûa thuoác. Ñöôøng kính naøy cuõng thay ñoåi tuøy töøng moâ. Ví duï: d mao maïch = 40 A0 d nôi khaùc = 4 A0 - Qua khe caùc teá baøo: khoaûng caùch giöõa caùc khe cuõng thay ñoåi tuøy moâ Ví duï: ôû maïch maùu > ôû ruoät > ôû moâ thaàn kinh (2) Vaän chuyeån chuû ñoäng (tích cöïc) Maøng teá baøo cung caáp chaát chuyeân chôû cho söï vaän chuyeån, neân coøn ñöôïc goïi laø vaän chuyeån chuyeân chôû. Vaän chuyeån tích cöïc coù caùc ñaëc ñieåm sau: tính choïn loïc cao, caïnh tranh vôùi chaát gioáng nhau, caàn cung caáp naêng löôïng, caàn coù chaát chuyeân chôû (chaát mang), vaän chuyeån ngöôïc chieàu gradien noàng ñoä, coù hieän töôïng baõo hoøa. Vaän chuyeån tích cöïc raát ít lieân quan ñeán ñoä haáp thu, maø laø cô cheá taùc duïng quan troïng cuûa thuoác coù taùc ñoäng leân acid amin, ñöôøng, vitamin (caùc chaát noäi sinh) hoaëc caùc chaát daãn truyeàn thaàn kinh vaän chuyeån qua maøng teá baøo thaàn kinh, maïng löôùi maïch maùu, caàu thaän vaø maøng teá baøo gan. Coù moät soá thuoác coù ñoä ion hoùa cao nhöng laïi deã daøng xuyeân qua maøng teá baøo. Ví duï xuyeân qua maøng hoàng caàu cuûa glucose, xuyeân qua maøng thaàn kinh cholinergic cuûa
acetylcholin; nhöõng chaát naøy keát hôïp vôùi chaát chuyeân chôû ñeå taêng ñoä hoøa tan trong môõ nhôø ñoù xuyeân qua ñöôïc lôùp lipid cuûa maøng roài khueách taùn vaøo beân trong teá baøo. 1.2.1.2. Caùc ñöôøng caáp thuoác thöôøng duøng trong thuù y (1) Ñöôøng uoáng (ñöôøng tieâu hoùa, oral, per os, P.O) Thuoác ñöôïc haáp thu qua nieâm maïc daï daøy, ruoät non - Öu ñieåm: ñöôøng caáp thuoác naøy tieän lôïi, deã thöïc hieän vaø an toaøn nhaát. - Nhöôïc ñieåm: söï haáp thu phuï thuoäc nhieàu yeáu toá nhö tình traïng cuûa daï daøy ruoät, thaønh phaàn thöùc aên. ÔÛ ñöôøng caáp naøy thuoác coù theå bò maát taùc duïng do ñoä pH thaáp cuûa dòch vò vaø caùc enzym tieâu hoùa coù theå phaù huûy thuoác. Ñoái vôùi gia suùc, vieäc cung caáp thuoác baèng ñöôøng uoáng caàn phaûi chuù yù veà lieàu löôïng, vì coù theå seõ khoâng cung caáp ñuû, ñaëc bieät laø tröôøng hôïp troän vaøo thöùc aên, nöôùc uoáng. Theâm vaøo ñoù, ñöôøng caáp naøy khoâng neân söû duïng ñoái vôùi caùc thuoác coù muøi vò khoù chòu, gaây kích öùng, caùc thuoác coù tính ion hoùa. (2) Ñöôøng tieâm chích (ñöôøng ngoaïi tieâu hoùa, parenteral) Thuoác khueách taùn thuï ñoäng do cheânh leäch noàng ñoä, do mao maïch lôùn neân nhieàu phaân töû thuoác qua ñöôïc. - Öu ñieåm: thuoác ñöôïc haáp thu nhanh vaø nhanh coù taùc ñoäng. Caáp thuoác baèng ñöôøng tieâm chích seõ giaûi quyeát ñöôïc nhöõng haïn cheá cuûa ñöôøng uoáng, lieàu duøng nhoû hôn lieàu cho uoáng. - Nhöôïc ñieåm: ñöôøng tieâm chích ñoøi hoûi ñieàu kieän voâ truøng, ngöôøi caáp thuoác phaûi coù kyõ thuaät. Thuoác duøng cho ñöôøng tieâm chích thöôøng ñaét tieàn, keùm an toaøn vaø gaây ñau.  Tieâm döôùi da (subcutaneous injection, S.C) Thuoác haáp thu qua moâ döôùi da tröôùc tieân phaûi khueách taùn trong gian baøo chaát, sau ñoù thaám qua noäi moâ mao maïch. Do ñoù, söï haáp thu thuoác tuøy thuoäc vaøo: - Ñoä nhôùt cuûa gian baøo chaát: thaønh phaàn quan troïng taïo ñoä nhôùt cuûa gian baøo chaát laø acid hyagluronic.
- Tính thaám cuûa mao maïch: muoán thay ñoåi toác ñoä haáp thu qua moâ döôùi da caàn chuû ñoäng thay ñoåi ñoä nhôùt cuûa gian baøo chaát hoaëc thay ñoåi tính thaám mao maïch. Ví duï: khi muoán giaûm toác ñoä haáp thu ñoàng thôøi taêng thôøi gian taùc ñoäng ñoái vôùi thuoác coù taùc ñoäng ngaén nhö penicilline, heparin, insulin vaø giaûm ñoäc tính nhö procain duøng chaát gaây co maïch (procain-epinephrine), duøng taù döôïc daïng keo ít khueách taùn ñeå taêng ñoä nhôùt (pectin, gelatin). Khi muoán taêng toác ñoä haáp thu khi chích dung dòch ñaúng tröông duøng men hyagluronidase ñeå giaûm ñoä nhôùt, duøng chaát daõn maïch. Thuoác seõ coù taùc duïng sau 30-60 phuùt, lieàu duøng thöôøng chæ baèng 1/3 lieàu uoáng. Neân traùnh duøng ñöôøng naøy cho caùc thuoác coù tính kích öùng, gaây xoùt.  Tieâm baép (intramuscular, I.M) Thuoác coù taùc duïng nhanh hôn khoaûng 10 - 30 phuùt, lieàu duøng baèng 1/2 lieàu uoáng. Duøng ñeå tieâm caùc dung dòch nöôùc, dung dòch daàu hay nhuõ dòch daàu nhö loaïi glycoside trôï tim, kích toá sinh duïc, caùc corticosteroid. Coù theå tieâm caùc thuoác maø ñöôøng tieâm döôùi da gaây ñau xoùt.  Tieâm tónh maïch (intravenous, I.V) ÔÛ ñaây thuoác khoâng phaûi ñöôïc haáp thu nöõa maø laø thaám nhaäp nhanh choùng vaø toaøn veïn vaøo heä tuaàn hoaøn chung, coù taùc duïng sau 30 giaây ñeán 5 phuùt, lieàu caáp baèng 1/2-1/4 lieàu uoáng. Ñöôøng tieâm naøy thöôøng aùp duïng cho caùc tröôøng hôïp caáp cöùu hoaëc caàn thuoác coù taùc duïng töùc thôøi. Caàn heát söùc thaän troïng khi duøng ñöôøng caáp naøy, neáu chích moät löôïng lôùn (250- 1000ml) caàn löu yù söï ñaúng tröông vôùi huyeát töông, toác ñoä caáp thuoác chaäm ñeå traùnh söï thay ñoåi caân baèng caùc chaát keo trong huyeát töông, luoân theo doõi caùc phaûn öùng cuûa cô theå khi tieâm thuoác vaø dung moâi thöôøng duøng laø nöôùc, tuyeät ñoái khoâng söû duïng caùc dung moâi laø caùc chaát daàu, chaát khoâng tan vì coù theå gaây ngheõn maïch, traùnh duøng caùc chaát gaây tieâu huyeát, gaây keát tuûa caùc thaønh phaàn cuûa maùu hay coù haïi cho cô tim.  Tieâm phuùc moâ (intraperitoneal, I.P)
Vôùi beà maët haáp thu lôùn cuøng maïng löôùi mao maïch phaùt trieån cuûa phuùc moâ, thuoác ñöôïc haáp thu nhanh choùng gaàn baèng ñöôøng tieâm tónh maïch. Söû duïng ñöôøng caáp naøy caàn chuù yù traùnh gaây vieâm nhieãm, thuûng ruoät, baøng quang. Ñöôøng caáp naøy thöôøng duøng khi caàn caáp moät löôïng lôùn thuoác trong thôøi gian ngaén maø ñöôøng tieâm tónh maïch khoù thöïc hieän.  Tieâm trong da (intradermic, I.D) Thöôøng gaëp trong caùc thöû nghieäm lao toá (tuberculin test) hoaëc thöû dò öùng vôùi khaùng sinh. (3) Caùc ñöôøng caáp thuoác khaùc  Ñöôøng thaám qua maøng nhaøy khí quaûn, cuoáng phoåi, bì moâ pheá nang Thöôøng aùp duïng cho caùc thuoác bay hôi hoaëc deã bay hôi, khí dung. Thuoác seõ ñöôïc haáp thu qua dieän tích roäng lôùn cuûa boä maùy hoâ haáp vaø maïng mao quaûn vaø heä tuaàn hoaøn chung.  Ñöôøng tröïc traøng (rectum mucosa) Ñaëc ñieåm haáp thu: haáp thu chaát tan trong lipid vaø ít ion hoùa. Thuoác seõ traùnh ñöôïc taùc ñoäng chuyeån hoùa taïi gan vaø cuûa dòch tieâu hoùa vì vaäy lieàu duøng nhoû hôn lieàu cho uoáng. Coù theå duøng cho caùc thuoác coù muøi vò khoù chòu. Tuy nhieân, ñöôøng caáp naøy chæ aùp duïng cho caùc thuoác khoâng bò huûy bôûi men penicillinase.  Ñöôøng boâi ngoaøi da, ñaët vaøo aâm ñaïo, töû cung... Ñöôøng boâi ngoaøi da: cho taùc duïng taïi choã ñoøi hoûi phaûi hoøa tan ñöôïc trong chaát beùo nhö môõ, vaseline, lanoline. Ñeå thuoác ñöôïc haáp thu nhanh choùng neân chaø saùt maët da ñeå oáng tuyeán moà hoâi môû roäng vaø caùc mao maïch tröông nôû, troän theâm caùc chaát gaây tröông maïch nhö nicotinamid hoaëc caùc chaát gaây kích öùng nhö salicylate metyl. 1.2.2. Phaân boá Theå dòch goàm dòch ngoaïi baøo vaø dòch noäi baøo, trong ñoù pH ôû dòch ngoaïi baøo (pH =7,4) lôùn hôn noäi baøo (pH=7). Nhöõng thuoác coù tính acid yeáu bò ion hoùa ôû dòch ngoaïi baøo neân noàng ñoä ôû ñoù cao hôn vì khoâng phaân phoái vaøo beân trong teá baøo ñöôïc. Nhöõng thuoác
kieàm yeáu thì khaùc, ñoä pH hôi kieàm ôû dòch ngoaïi baøo, khoâng ion hoùa, thuoác vaøo ñöôïc beân trong maøng teá baøo neân noàng ñoä thuoác ôû ngoaïi baøo cao hôn. Noùi chung, ña soá caùc thuoác ñeàu phaân boá nhieàu hôn ôû dòch ngoaïi baøo, ngay caû nhöõng thuoác coù ñoä khueách taùn lôùn nhö caùc thuoác tan trong nöôùc, caùc ion Na+, Cl- cuõng vaäy. Bôûi vì muoán vaøo beân trong dòch noäi baøo phaûi nhôø ñeán cô cheá vaän chuyeån tích cöïc. Nhöõng thuoác tan trong daàu vaø nhöõng thuoác coù khaû naêng gaén keát vôùi caùc thaønh phaàn caáu taïo beân trong teá baøo thì ñöôïc phaân phoái vaøo taän beân trong. Trong quaù trình vaän ñoäng cuûa phaân töû thuoác, söï caân baèng noàng ñoä thuoác ôû caùc dòch, caùc moâ noùi chung laø bieán ñoäng, söï phaân boá thuoác trong cô theå laø khoâng ñoàng ñeàu. Thuoác vaøo heä tuaàn hoaøn chung seõ ñöôïc phaân boá chuû yeáu ñeán nôi taùc ñoäng, töø ñoù sinh ra taùc ñoäng döôïc lyù. Tröôùc khi ñaït tôùi traïng thaùi caân baèng ñoäng, thuoác ñöôïc phaân phoái öu tieân ñeán nhöõng nôi coù löôïng maùu nhieàu nhaát nhö tim, gan, thaän, naõo. Traïng thaùi naøy do löôïng maùu ñöôïc bôm ñeán vaø löôïng maùu taïi choã quyeát ñònh. Sau ñoù thuoác ñöôïc nhanh choùng phaân phoái laïi ñeå ñeán cô, da bì, môõ vaø caùc taïng. Toác ñoä phaân phoái laïi tuøy thuoäc vaøo löôïng maùu ñeán, ñoä hoøa tan trong daàu vaø ñoä gaén keát vôùi protein. Nhöõng thuoác coù ñoä gaén keát cao vaø beàn vöõng raát khoù phaân phoái ñeán nôi taùc ñoäng, chuyeån hoùa khoù vaø thaûi tröø chaäm, sau khi ñöôïc phaân phoái thuoác böôùc vaøo giai ñoaïn chuyeån hoùa, baøi thaûi. Nhöõng thuoác coù toác ñoä phaân boá nhanh, thuoác duøng lieàu cao 1 laàn hay nhöõng thuoác ñöôïc boå sung noàng ñoä lieân tuïc thuoác seõ ñöôïc phaân boá laïi nhieàu laàn. Tröôùc tieân, thuoác ñöôïc ñöa vaøo döï tröõ ôû caùc moâ töø ñoù phaân boá ñeán caùc nôi khaùc xuoâi theo doøng chaûy cuûa maùu, ñeán moâ ñích vaø phaùt huy taùc duïng. Duø ñöôïc phaân boá ôû ñaâu, thuoác cuõng coù theå naèm ôû daïng töï do hoaëc keát hôïp vôùi caùc thaønh phaàn khaùc cuûa moâ. Vieäc phaân boá thuoác ôû maùu phuï thuoäc vaøo soá vò trí gaén vaø aùi löïc cuûa thuoác vôùi protein. ÔÛ moâ, söï phaân boá phuï thuoäc lyù hoùa tính cuûa thuoác, möùc ñoä tuaàn hoaøn taïi moâ vaø aùi löïc cuûa thuoác vôùi moâ.
1.2.3. Chuyeån hoùa (bieán ñoåi sinh hoïc) Chuyeån hoùa thuoác hay bieán ñoåi sinh hoïc cuûa thuoác laø khaâu quan troïng khoâng theå thieáu ñöôïc trong toaøn boä quaù trình thuoác taùc ñoäng ñeán cô theå vaø xöû lyù cuûa cô theå ñoái vôùi thuoác maø cuoái cuøng seõ cho 4 keát quaû: chuyeån hoùa thuoác thaønh chaát voâ hoaït, chuyeån thuoác ban ñaàu voán khoâng coù taùc duïng döôïc lyù thaønh chaát coù hoaït tính, chuyeån thuoác coù hoaït tính naøy thaønh chaát coù hoaït tính khaùc, taïo ra vaät chaát coù ñoäc tính. Chuû yeáu do heä microsomes cuûa gan ñaûm nhaän, ngoaøi ra, coøn coù taïi phoåi, thaän, laùch... thoâng qua caùc phaûn öùng oxy hoùa, khöû, thuûy phaân, toång hôïp ñaëc bieät laø phaûn öùng lieân hôïp vôùi acid glucuronic ñeå taïo thaønh nhöõng phaân töû ester coù cöïc cao, tan trong nöôùc, khoù thaám qua maøng teá baøo, khoâng coøn hoaït tính döôïc löïc vaø deã ñaøo thaûi ra ngoaøi.  Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán chuyeån hoùa thuoác - Yeáu toá di truyeàn: söï khieám khuyeát men do di truyeàn aûnh höôûng traàm troïng ñeán quaù trình chuyeån hoùa thuoác chaúng haïn nhö thieáu men pseudocholinesterase laøm trì hoaõn thuûy phaân succinyl choline keùo daøi taùc duïng lieät cô cuûa thuoác. - Yeáu toá khoâng di truyeàn: Töông taùc giöõa thuoác vaø thuoác, cuøng moät luùc duøng 2 hoaëc nhieàu loaïi thuoác thì chuyeån hoùa cuûa moãi thuoác noùi chung bò chaäm laïi, thuoác bò huûy chaäm. 1.2.4. Baøi thaûi  Baøi thaûi thuoác qua thaän Ñaây laø ñöôøng ñaøo thaûi chuû yeáu cuûa caùc chaát coù cöïc, tan trong nöôùc, phaân töû löôïng nhoû (PM < 500) hoaëc caùc thuoác bò chuyeån hoaù chaäm. Söï ñaøo thaûi thuoác qua thaän goàm coù 3 tieán trình loïc ôû caàu thaän, taùi haáp thu vaø baøi tieát ôû oáng thaän. (1) Loïc ôû caàu thaän Daïng thuoác töï do cuõng nhö chuyeån hoùa chaát cuûa noù trong huyeát töông qua ñöôïc coøn daïng keát hôïp thì khoâng qua ñöôïc maøng loïc cuûa caàu thaän. Tyû suaát loïc vaø tyû leä gaén keát thuoác coù aûnh höôûng ñeán toác ñoä qua loïc, thuoác seõ ñöôïc baøi thaûi raát chaäm khi tyû suaát
loïc giaûm vaø ñoä gaén keát cuûa thuoác cao. Cô cheá naøy phuï thuoäc löôïng thuoác gaén vaøo protein huyeát thanh vaø toác ñoä loïc cuûa caàu thaän. Haàu heát thuoác ñöôïc loïc qua caàu thaän tröø daïng gaén vaøo protein huyeát töông. Söï loïc qua caàu thaän chòu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá sau: - Kích thích phaân töû thuoác: ñöôøng kính cuûa loã mao maïch caàu thaän khoaûng 50A0, söï loïc qua caàu thaän bò haïn cheá vôùi caùc thuoác coù ñöôøng kính d > 20A0, coøn khi thuoác coù ñöôøng kính d = 42A0 thì khoâng theå loïc qua caàu thaän. - Ñieän tích phaân töû thuoác: thuoác mang ñieän tích qua caàu thaän chaäm hôn chaát khoâng mang ñieän tích vì coù töông taùc tónh ñieän giöõa phaân töû ñöôïc loïc vaø ñieän tích aâm treân thaønh mao maïch. Ví duï: Sulfat dextra loïc chaäm hôn dextra trung tính ngay caû khi kích thöôùc phaân töû cuûa chuùng töông ñöông. - Hình daïng phaân töû thuoác: Söï khaùc bieät veà hình daïng ba chieàu cuûa ñaïi phaân töû thuoác haïn cheá söï loïc qua caàu thaän. Ví duï caùc phaân töû hình caàu (nhö protein) loïc qua caàu thaän khoù hôn caùc phaân töû duoãi thaúng nhö dextran. (2) Söï khueách taùn thuï ñoäng Quaù trình thuoác ñi töø loøng oáng thaän vaøo maùu theo caùch thuï ñoäng, xaûy ra ñoái vôùi caùc thuoác tan trong lipid vaø khoâng ion hoaù. Söï khueách taùn thuï ñoäng pH nöôùc tieåu (4,5 – 8,0), chuû ñoäng thay ñoåi pH nöôùc tieåu gaây ñaøo thaûi thuoác theo yù muoán do laøm taêng daïng thuoác ion hoaù. Ví duï: Neáu ngoä ñoäc chaát kieàm yeáu (quinidin, amphetamin..) neân acid hoaù nöôùc tieåu (baèng NH4CL). Neáu ngoä ñoäc thuoác laø acid yeáu (phenylbutazon, streptomycin, tetracyclin, lumminan…) neân kieàm hoùa nöôùc tieåu (baèng NaHCO3). (3) Söï baøi tieát chuû ñoäng qua oáng thaän Quaù trình naøy chuû yeáu theo cô cheá vaän chuyeån tích cöïc, caàn coù chaát chuyeân chôû, ngöôïc chieàu vôùi gradien noàng ñoä vaø coù hieän töôïng baõo hoøa. Hai thuoác coù cuøng cô cheá baøi thaûi gioáng nhau seõ coù caïnh tranh öùc cheá ví duï nhö penicilline vaø probenecid, keát quaû
caïnh tranh öùc cheá laø probenecid ñöôïc baøi thaûi ra ngoaøi tröôùc. Coù hai heä thoáng vaän chuyeån chính ôû oáng thaân. - Heä thoáng vaän chuyeån anion höõu cô: vaän chuyeån penicillin, salicylat, acid ethacrynic, probenecid, phenylbutazon, daãn xuaát glucuro, sulfo hôïp. - Heä thoáng vaän chuyeån cation: vaän chuyeån mecamylamin, tolazolin, hexamethonium, morphin, procain, neostigmin, quinin, amilord, triamteren vaø caùc hôïp chaát noäi sinh nhö catecholamin, histamin, cholin vaø thiamin. Moãi thuoác coù toác ñoä baøi tieát toái ña (transport maximum = Tm) rieâng, coù thuoác phaûi qua chuyeån hoùa môùi ñöôïc baøi tieát (chaát lieân hôïp). Söï baøi tieát chuû ñoäng quan troïng trong ñaøo thaûi thuoác vì caùc anion vaø cation thöôøng gaén vaøo protein huyeát töông neân khoù loïc qua caàu thaän. Söï baøi tieát chuû ñoäng thaûi thuoác hieäu quaû vaø nhanh. Moät thuoác ñöôïc ñaøo thaûi qua thaän coù t1/2 < 2 giôø coù nghóa laø coù 1 phaàn ñöôïc baøi tieát qua thaän. Coù thuoác ñöôïc baøi tieát qua oáng thaän nhöng t1/2 daøi hôn vì coù taùi haáp thu thuï ñoäng ôû oáng uoán xa. Heä thoáng baøi tieát naøy vaän chuyeån chuû ñoäng caàn chaát mang neân coù hieän töôïng baõo hoøa (khi noàng ñoä thuoác cao) vaø hieän töôïng caïnh tranh. Hieän töôïng caïnh tranh ñeå baøi tieát giöõa caùc thuoác coù yù nghóa laâm saøng. Söï caïnh tranh sau ñaây laø coù lôïi veà maët söû duïng thuoác: probenecid caïnh tranh ñeå baøi tieát qua oáng thaän vôùi penicillin, keát quaû laø probenecid ñöôïc baøi tieát laøm giaûm baøi tieát penicillin neân keùo daøi thôøi gian taùc duïng cuûa penicillin. Ñoù laø ñieàu mong muoán trong trò lieäu vì thôøi gian taùc ñoäng cuûa penicillin ngaén. Coù khi söï caïnh tranh ñeå baøi tieát giöõa caùc thuoác gaây taùc haïi nhö probenecid, khaùng vieâm khoâng steroid (nhö salicylat) caïnh tranh baøi tieát vôùi methotrexat, laøm giaûm baøi tieát vaø laøm taêng noàng ñoä huyeát töông cuûa methotrexat gaây ñoäc tính. Töông töï khaùng histamin H2 laøm giaûm baøi tieát procainamid neân laøm taêng noàng ñoä huyeát töông cuûa chaát chuyeån hoùa coù hoaït tính cuûa procainamid laø N-acetylprocainamid, gaây ñoäc. Quinin, verapamil. diltiazen, flecainid, aminodaron laøm giaûm baøi tieát digoxin neân laøm taêng noàng ñoä huyeát cuûa digoxin gaáp 2 laàn.
Söï taùi haáp thu töø loøng oáng thaän vaøo maùu theo söï khueách taùn thuï ñoäng. Gradien noàng ñoä ôû maët trong vaø maët ngoaøi teá baøo oáng thaän laøm cho caùc phaân töû chuyeån dòch töø nôi coù noàng ñoä cao ñeán nôi coù noàng ñoä thaáp döôùi hình thöùc khueách taùn. Nhöõng chaát acid yeáu khoâng phaân cöïc vaø nhöõng chaát kieàm yeáu ôû caû oáng löôïn gaàn vaø oáng löôïn xa. Nhöõng chaát tan trong môõ ñöôïc oáng thaän taùi haáp thu nhieàu hôn chaát tan trong nöôùc. Nhöõng chaát ion hoùa, phaân cöïc traùi laïi bò oáng thaän baøi thaûi ra ngoaøi. Do ñoù pH nöôùc tieåu aûnh höôûng ñeán taùi haáp thu. Caùc thuoác kieàm yeáu hoaëc acid yeáu chòu aûnh höôûng raát lôùn khi ñoä pH bieán thieân töø 5-8. Ví duï: acid salicilic, moät thuoác toan yeáu, gaëp phaûi söï bieán thieân pH nöôùc tieåu töø 6,4 kieàm hoùa leân 8 thì söï baøi thaûi cuûa noù seõ taêng 4-6 laàn, caùc thuoác khoâng phaân cöïc seõ töø 1% giaûm xuoáng 0,04%. Ñieàu naøy ñöôïc öùng duïng trong vieäc giaûi ñoäc treân nguyeân taéc laø taêng caùc daïng ion hoùa cuûa thuoác, laøm thuoác deã tan trong nöôùc töø ñoù deã thaûi ra ngoaøi. Toùm laïi: 1. Caùc chaát tan trong nöôùc ñöôïc baøi thaûi chuû yeáu qua ñöôøng tieåu. 2. Caùc chaát khoâng tan trong nöôùc ñöôïc baøi thaûi chuû yeáu qua phaân. 3. Caùc chaát khí, deã bay hôi ñöôïc baøi thaûi chuû yeáu qua ñöôøng hoâ haáp. 4. Caùc kim loaïi naëng (As, Hg...) ñöôïc baøi thaûi chuû yeáu qua da, moà hoâi. 1.3. Döôïc löïc hoïc 1.3.1. Receptor (nôi tieáp nhaän, ñieåm ñích) Laø baát cöù thaønh phaàn naøo cuûa teá baøo, keát hôïp vôùi thuoác vaø khôûi ñaàu moät chuoãi caùc hieän töôïng sinh hoùa ñeå daãn ñeán caùc taùc ñoäng döôïc löïc. Veà baûn chaát hoùa hoïc, receptor laø caùc ñaïi phaân töû sinh hoïc nhö acid nucleic, lipid maøng teá baøo nhöng haàu heát chuùng coù baûn chaát protein, goàm caùc loaïi protein nhö sau: - Protein ñieàu hoøa: laøm trung gian cho caùc chaát noäi sinh nhö chaát truyeàn thaàn kinh, autacoids, hormon. - Enzyme nhö dehydofolat redutase laø receptor cuûa methotrexat. - Protein vaän chuyeån: Na+ , K+ ATPase laø receptor cuûa glycosid trôï tim.
Hoaït tính sinh hoïc cuûa thuoác phuï thuoäc vaøo aùi löïc cuûa thuoác vaø receptor cuøng hoaït tính baûn theå.  AÙi löïc ñöôïc bieåu thò baèng haèng soá phaân ly KD. KD caøng nhoû noàng ñoä hoãn hôïp (thuoác –receptor caøng lôùn töùc thuoác gaén nhieàu vaøo receptor)  Hoaït tính baûn theå α = khaû naêng phaùt sinh taùc ñoäng cuûa hoãn hôïp (thuoác – receptor). K1 D: thuoác D+R DR R: receptor K2 [ D][ R] KD = [ DR] Lieân keát giöõa receptor vôùi thuoác laø caùc lieân keát ion, hydro, kî nöôùc, vanderwal vaø lieân keát coäng hoùa trò. Trong ñoù lieân keát coäng hoùa trò beàn vöõng nhaát neân thôøi gian taùc ñoäng seõ daøi neáu coù lieân keát naøy.  Receptor phaûi hoäi ñuû 4 ñieàu kieän - Tính choïn loïc cao ñoái vôùi chaát chuû vaän (agonites). Nhaát laø nhöõng chaát chuû vaän kích thích noäi sinh nhö chaát daãn truyeàn thaàn kinh, kích toá hoaëc nhöõng chaát coù hoaït tính noäi sinh. Caên cöù vaøo chaát chuû vaän noäi sinh maø ñaët teân cho receptor nhö cholinoreceptor, adenoreceptor, dopaminergic. - Tính choïn loïc cao ñoái vôùi chaát ñoái vaän (antagonistes). Chaát ñoái khaùng caïnh tranh laø choå döïa quan troïng ñeå phaân ñònh caùc thuï theå N1, N2, H1, H2 ….. - Tính nhaïy caûm cao ñoái vôùi hieäu öùng sinh hoïc. Chæ caàn moät noàng ñoä nhoû chaát chuû vaän cuõng ñuû taïo neân hieäu öùng sinh lyù, sinh hoùa roõ reät. - Receptor khoâng phaûi laø cô chaát cuûa men hoaëc chaát caïnh tranh vôùi men. Receptor coù theå laø lipoprotein hoaëc glycoprotein, coù theå taïo thaønh men hoaëc ñôn vò thöù yeáu cuûa men nhöng khoâng phaûi laø cô chaát cuûa men neân khoâng bò receptor phaù huûy.
1.3.2. Caùc caùch taùc duïng cuûa thuoác - Taùc duïng taïi choã: laø taùc duïng xuaát hieän ôû ngay nôi ta cung caáp thuoác. Ví duï: saùt truøng da, dieät vi khuaån taïi choã - Taùc duïng phaûn xaï: taùc duïng döôïc lyù coù ñöôïc thoâng qua söï daãn truyeàn kích thích töø nôi cung caáp thuoác ñeán cô quan khaùc qua heä thaàn kinh trung öông. Ví duï: ngöûi ammoniac; kích thích tuaàn hoaøn, hoâ haáp - Taùc duïng choïn loïc: laø taùc duïng rieâng, ñaëc hieäu ñoái vôùi 1 hoaëc 1 soá cô quan. Ví duï: digitalin (Coramin) coù taùc duïng öu tieân treân tim - Taùc duïng tröïc tieáp vaø giaùn tieáp: taùc duïng giaùn tieáp laø haäu quaû cuûa taùc duïng tröïc tieáp. Ví duï: taùc duïng tröïc tieáp cuûa cafein laø taêng cöôøng tuaàn hoaøn, taùc duïng giaùn tieáp laø gaây lôïi tieåu - Taùc duïng chính vaø taùc duïng phuï: taùc duïng chính laø muïc ñích caàn ñaït cuûa ñieàu trò, taùc duïng phuï laø taùc duïng khoâng mong muoán, coù khi coøn gaây ñoäc cho cô theå. Do ñoù, caùc nhaø ñieàu cheá döôïc phaåm luùc naøo cuõng coá gaéng haïn cheá hoaëc loaïi boû hoaøn toaøn taùc duïng phuï cuûa thuoác. Ví duï: taùc duïng chính cuûa Chloramphenicol laø tieâu dieät vi khuaån gaây beänh, taùc duïng phuï laø gaây suy tuûy, thieáu maùu voâ taïo. 1.3.3. Töông taùc giöõa hai döôïc phaåm (thuoác) 1.3.3.1. Hieäp löïc (1) Ñònh nghóa Döôïc phaåm A goïi laø hieäp löïc vôùi döôïc phaåm B khi A laøm taêng hoaït tính cuûa B veà 3 phöông dieän: thu ngaén tieàm thôøi, taêng cöôøng ñoä taùc ñoäng, taêng thôøi gian taùc ñoäng. (2) Phaân loaïi - Hieäp löïc boå sung: laø söï hieäp löïc khi hoaït tính phoái hôïp cuûa hai döôïc phaåm baèng toång hoaït tính cuûa moãi döôïc phaåm khi duøng rieâng reõ. Coâng thöùc: C = a + b Trong ñoù: a laø hoaït tính baûn theå cuûa A b laø hoaït tính baûn theå cuûa B
C laø hoaït tính baûn theå cuûa A+B Ví duï: Scopalamin vaø morphin. Penicilline vaø streptomycine - Hieäp löïc boäi taêng: khi hoaït tính cuûa hai döôïc phaåm lôùn hôn toång hoaït tính cuûa moãi döôïc phaåm khi duøng rieâng reõ. Coâng thöùc: C > a + b Ví duï: Bactrim = Sulfamethazol + Trimethoprim (3) Cô cheá  Cô cheá tröïc tieáp: hieäp löïc do taùc ñoäng treân nôi haáp thu. - Hieäp löïc treân cuøng nôi tieáp thu: Quinidin vaø cloroquin cuøng gaén treân DNA cuûa nhaân kyù sinh truøng soát reùt. - Hieäp löïc treân nôi tieáp thu khaùc nhau: Atropin vaø epinephrine cuøng laøm môû roäng con ngöôi nhöng taùc ñoäng treân hai nôi tieáp thu khaùc nhau. Atropin öùc cheá taùc ñoäng thu heïp con ngöôi cuûa acetylcholin treân cô voøng.  Cô cheá giaùn tieáp: hieäp löïc treân caùc giai ñoaïn haáp thu, phaân boá, chuyeån hoùa vaø ñaøo thaûi thuoác. Ví duï: phoái hôïp penicilline vôùi propenecid laøm keùo daøi thôøi gian taùc ñoäng cuûa penicilline vì caû hai caïnh tranh ñeå baøi tieát ôû oáng thaän.  YÙ nghóa trong ñieàu trò Phoái hôïp thuoác laøm taêng hoaït tính maø khoâng laøm taêng ñoäc tính Traùnh hieän töôïng ñeà khaùng thuoác Tuy nhieân, söï hieäp löïc coù theå gaây ñoäc haïi trong caùc phoái hôïp sau: - Thuoác an thaàn vôùi röôïu ethylic - Glycosid loaïi igital vôùi muoái Ca2+ - Caùc chaát öùc cheá hoaït naêng cuûa MAO vôùi norepinepherin hay epinephrine. 1.3.3.2. Ñoái khaùng (1) Ñònh nghóa: hai döôïc phaåm ñoái khaùng nhau khi hoaït tính cuûa moät trong hai döôïc phaåm laøm giaûm hay tieâu huûy hoaït tính döôïc phaåm kia.
(2) Phaân loaïi  Ñoái khaùng do trung hoøa phaûn öùng hoùa hoïc: taùc ñoäng cuûa cyanur bò tieâu huûy bôûi hyposulfit Na, öùng duïng ñeå giaûi ñoäc cyanur.  Ñoái khaùng caïnh tranh vaø khoâng caïnh tranh Ñoái khaùng caïnh tranh: laø loaïi ñoái khaùng hoaøn toaøn tröïc tieáp vì tranh giaønh cuøng nôi tieáp thu. Ví duï: Acetylcholine vaø atropin, histamin vaø thuoác khaùng histamin. - Ñoái khaùng caïnh tranh thuaän nghòch: khi chaát ñoái khaùng khoâng gaén chaët vaøo nôi tieáp thu. Do ñoù, khi taêng noàng ñoä chaát chuû vaän gaây laïi hoaït naêng cuûa chaát naøy. Ví duï: Acetylcholine vaø atropin. - Ñoái khaùng caïnh tranh khoâng thuaän nghòch: khi chaát ñoái khaùng gaén chaët vaøo nôi tieáp thu. Ví duï: chaát khaùng epinephrine nhö dipenamid, phenoxybenzamin. Ñoái khaùng khoâng caïnh tranh: chaát ñoái khaùng taùc ñoäng vaøo nôi tieáp thu khaùc vôùi nôi tieáp thu ñöôïc hoaït hoùa bôûi chaát chuû vaän. Ví duï papaverin laø chaát ñoái khaùng khoâng caïnh tranh cuûa BaCl2 hoaëc acetylcholin taïi cô trôn cuûa ruoät, töû cung neân duø coù taêng noàng ñoä BaCl2 hoaëc acetylcholin cuõng khoâng gaây laïi hoaït naêng cuûa chaát naøy.  YÙ nghóa trong ñieàu trò Traùnh phoái hôïp hai döôïc phaåm ñoái khaùng daãn ñeán laøm giaûm hieäu löïc thuoác Giaûi ñoäc trong tröôøng hôïp ngoä ñoäc 1.4. Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán taùc duïng cuûa döôïc phaåm 1.4.1. Caùc yeáu toá beân trong cô theå (1) Tuoåi taùc ÔÛ gia suùc non, heä thoáng chuyeån hoùa chöa hoaøn chænh nhö thieáu enzyme UDP glucuronyl transferase neân deã ngoä ñoäc khi duøng caùc thuoác ñöôïc chuyeån hoaù theo caùch glucuro hôïp nhö Chloramphenicol gaây hoäi chöùng xaùm ôû thuù non vaø deã bò nhieãm ñoäc billirubin, trong khi ôû gia suùc giaø chöùc naêng cuûa caùc cô quan treân ñaõ bò giaûm neân khi duøng thuoác cho caùc ñoái töôïng treân caàn phaûi thaän troïng. Söï gaén thuoác vaøo protein huyeát töông keùm.