Tham khảo tài liệu 'giáo trình hình thành phát triển ứng dụng lý luận nền kinh tế vĩ mô theo quy trình p4', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Giáo trình hình thành phát triển ứng dụng lý luận nền kinh tế vĩ mô theo quy trình p4
- tÕ cao. V× vËy, ®Ó qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ
d¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®Ó nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tÊt yÕu ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn,
ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
II Thùc tr¹ng KH- CN ViÖt Nam
1.Thµnh c«ng
KH- CN ®· tËp trung vµo sö dông hîp lý tµi nguyªn
thiªn nhiªn vµ b¶o vÖ m«i trêng. §· ¸p dông c¸c c«ng nghÖ
vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tiªn tiÕn : viÔn th¸m, ®Þa vËt lý…
vµo c«ng t¸c ®iÒu tra, th¨m dß tµi nguyªn thiªn nhiªn. NhiÒu
kÕt qu¶ nghiªn cøu m«i trêng ®îc ®¸nh gi¸ cao : nghiªn
cøu chÝnh s¸nh vµ biÖn ph¸p b¶o vÖ sù ®a d¹ng sinh häc, c©n
b»ng sinh th¸i vµ xö lý « nhiÔm níc, kh«ng khÝ ë c¸c khu
c«ng nghiÖp tËp trung, c¸c thµnh phè lín c¸c biÖn ph¸p
trång rõng, chèng suy th¸i ®Êt, c¶i t¹o ®Êt…
KH- CN ®· chó ý ph¸t triÓn c¸c ngµnh khoa häc tù
nhiªn vµ c«ng nghÖ cao. NhiÒu thµnh tùu to¸n häc, c¬ häc,
vÊt lý cña ta ®îc ®¸nh gi¸ c¶ ë níc ngoµi. C«ng nghÖ
th«ng tin ®· ph¸t triÓn vµ më réng øng dông trong hÖ thèng
31
- ng©n hµng, qu¶n lý hµnh chÝnh, s¶n xuÊt, kinh doanh. §ång
thêi, c«ng nghÖ chÕ t¹o vËt hiÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc, tù
®éng ho¸ ®· tõng bíc ®îc quan t©m. Trong n«ng nghiÖp.
Nhê ¸p dông nh÷ng tiÕn bé KH- CN vÒ gièng c©y trång, quy
tr×nh kü thuËt th©m canh vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu mïa vô,
chóng ta ®· tuyÓn chän, lai t¹o hµng chôc gièng lóa míi, phï
hîp c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau, t¹o møc t¨ng trëng quan
träng. Nghiªn cøu vµ t¹o nhiÒu lo¹i gièng gia sóc, gia cÇm,
cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, thóc ®Èy ch¨n nu«i ph¸t triÓn. H¬n 10
n¨m qua, n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n ®· t¨ng h¬n 2 lÇn. Tæng
s¶n lîng l¬ng thùc 1998 ®¹t h¬n 31 triÖu tÊn. NhiÒu lo¹i
ph©n vi sinh, thuèc trõ s©u vi sinh, chÊt kÝch thÝch t¨ng
trëng thùc vËt ®· ®îc sö dông vµo s¶n xuÊt, b¶o vÖ, ph¸t
triÓn c¸c lo¹i c©y l¬ng thùc. C¬ cÊu c©y trång ®· ®îc thay
®æi c¬ b¶n. Tríc n¨m 1989, tõ chç cßn thiÕu l¬ng thùc,
ViÖt Nam ®· trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o ®Ðng thø 3 thÕ
giíi, sau Th¸i Lan, Mü.
VÒ thuû s¶n, nhê ¸p dông kü thuËt míi, nhiÒu n¨m
nay, nu«i ba ba, sinh s¶n ®· thµnh nghÒ giµu cã ë n«ng th«n.
§Æc biÖt, kü thuËt nu«i t«m ®· ®îc øng dông kh¾p n¬i, t¹o
c«ng ¨n viÖc lµm cho 350.000 ng d©n ven biÓn gãp phÇn c¶i
thiÖn vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh thuû s¶n, n¨m
32
- 1993 ®¹t 368 triÖu USD, 1994 : 551,2 triÖu, 1996 : 670 triÖu,
1997 : 750 triÖu vµ 2000 : 1000 triÖu, t¨ng k¬n 10 lÇn so víi
1980. ViÖc nu«i trång h¶i s¶n ®· cã sù ®Çu t khoa häc thÝch
®¸ng trong viÖc tËn dông mÆt níc ao, hå, níc biÓn, níc
lî, kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi nu«i t«m c¸, ph¸t triÓn
nu«i trång víi gi÷ g×n m«i trêng, m«i sinh, nu«i xen ghÐp,
qu¶ng canh, chän gièng tèt toµn ngµnh hiÖn cã 59 c¬ së ®ñ
tiªu chuÈn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu
Trong c«ng nghiÖp, hµng lo¹t kü thuËt tiªn tiÕn ®îc
¸p dông, t¹o nhiÒu s¶n phÈm chÊt lîng cao : hµng may mÆc,
thuèc l¸, ®å nhùa, cao su, ®å ®iÖn m¸y, ®iÖn tö nhÊt lµ
trong chÕ t¹o m¸y mãc, thiÕt bÞ phô tïng vµ ®æi míi c«ng
nghÖ, kinh doanh s¶n xuÊt « t«, xe m¸y, nh»m gi¶i quyÕt
nguyªn vËt kiÖu, thiÕt bÞ thay thÕ. Trong c«ng nghiÖp ®Çu
khÝ ®éi ngò c¸n bé khoa häc trong níc, ®· cã kh¶ n¨ng
tiÕp thu vµ lµm chñ c«ng nghÖ míi. CN chÕ biÕn n«ng- l©m -
h¶i s¶n còng ®îc ®Èy m¹nh mét bíc
Trong lÜnh vùc n¨ng lîng, nhiÒu c«ng tr×nh, nghiªn
cøu KH- CN ®· tËp trung vµo c«ng t¸c quy ho¹ch, sö dông
hîp lý c¸c nguån n¨ng lîng. §æi míi CN x©y dùng c¸c nhµ
m¸y thuû ®iÖn, nhiÖt ®iÖn, nghiªn cøu c¸c ph¬ng ph¸p gi¶m
33
- tæn thÊt n¨ng lîng trong truyÒn t¶i ®iÖn vµ ®æi míi CN. HÖ
thèng n¨ng lîng ®· ph¸t triÓn nhanh chãng : 80% ®Þa bµn
x· ë khu vùc n«ng th«n, h¬n 50% hé gia ®×nh ®· cã ®iÖn sö
dông.
Trong giao th«ng vËn t¶i, KH- CN ®· gãp phÇn quan
träng vµo viÖc n©ng cÊp vµ ph¸t triÓn m¹ng líi, ®êng bé,
®êng s¾t, ®êng thuû, ®êng s«ng ®· x©y dùng mét sè
c«ng tr×nh quan träng b»ng viÖc ¸p dông c¸c CN míi : ®ãng
tµu biÓn träng t¶i 3.000 tÊn, c«ng tr×nh h¹ tÇng cÊt c¸nh s©n
bay T©n S¬n NhÊt, th¾ng thÇu nhiÒu c«ng tr×nh giao th«ng ë
Lµo, Campuchia víi viÖc ¸p dông CN míi trong gia cè nÒn
mãng vµ thi c«ng mÆt ®êng.
Trong viÔn th«ng, ®· x©y dùng hÖ thèng kÕt cÊu h¹
tÇng th«ng tin hiÖn ®¹i b»ng viÖc ¸p dông kü thuËt sè, th«ng
tin vÖ tinh, c¸p sîi quang ®ñ m¹nh ®Ó hoµ nhËp m¹ng
th«ng tin quèc tÕ vµ khu vùc. ViÔn th«ng níc ta hiÖn ®îc
xÕp vµo mét trong nh÷ng níc cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh
nhÊt thÕ giíi. Bªn c¹nh m¹ng líi h÷u tuyÕn ®iÖn ph¸t triÓn
réng kh¾p víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ®a d¹ng, c¸c hÖ thèng
th«ng tin di ®éng, m¸y sãng ng¾n, cùc ng¾n, còng ph¸t triÓn
m¹nh, ®îc c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¬ quan trong vµ ngoµi níc
34
- sö dông. ThÞ trêng tin häc níc ta nh÷ng n¨m qua, cã tèc
®é t¨ng trëng trung b×nh h»ng n¨m kho¶ng 40-50%. HiÖn
c¸c c¬ quan §¶ng, chÝnh phñ ®ang sö dông hµng v¹n chiÕc
m¸y vi tÝnh, trong ®ã lu gi÷ nhiÒu th«ng tin, sè liÖu bÝ mËt
quan träng. Liªn quan ®Õn kinh tÕ, quèc phßng vµ an ninh
quèc gia. Trªn ®µ Êy, viÖc sö dông m¸y vi tÝnh ë níc ta b¾t
®Çu chuyÓn tõ giai ®o¹n sö dông riªng lÎ, sang h×nh thøc sö
dông m¹ng côc bé vµ m¹ng diÖn réng
Trong y tÕ, hµng lo¹t c¸c thµnh tùu ch¨m sãc søc
khoÎ ban ®Çu, miÔn dÞch häc, c¾t gi¶m, tû lÖ m¾c c¸c chøng
bÖnh nguy hiÓm : lao, phong, sèt rÐt, ho gµ, b¹i liÖt, sëi
KÕt hîp y häc truyÓn thèng víi y häc hiÖn ®¹i, s¶n xuÊt
nhiÒu mÆt hµng thuèc míi. N©ng cao tr×nh ®é trong phßng vµ
chuÈn ®o¸n bÖnh, ng¨n ngõa bÖnh truyÒn nhiÔm : viªm gan,
viªm n·o NhËt B¶n…
§Õn nay níc ta ®· cã ®éi ngò c¸n bé KH- CN h¬n
800.000 ngêi tr×nh ®é ®¹i hoc, 8.775 phã tiÕn sÜ- tiÕn sÜ,
gÇn 3.000 gi¸o s- phã gi¸o s, h¬n 45.000 c¸n bé nghiªn
cøu triÓn khai thuéc h¬n 300 viÖn nghiªn cøu- trung t©m vµ
h¬n 20.000 nhµ khoa häc võa nghiªn cøu, võa gi¶ng d¹y
trong 105 trêng ®¹i häc, cao ®¼ng, h¬n 80 c¬ së ®µo t¹o sau
35
- ®¹i häc. §©y thùc sù lµ mét vèn quý cho sù nghiÖp CNH,
H§H, ®îc ®µo t¹o tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau .
2.H¹n chÕ
a.§Çu t cho khoa häc c«ng nghÖ cßn ë møc thÊp
ViÖt Nam cha cã chÝnh s¸ch khoa häc d«ng nghÖ
nhÊt qu¸n thÓ hiÖn b»ng hÖ thèng ph¸p luËt nh c¸c quèc gia
kh¸c. Thêi gian qua §¶ng vµ Nhµ níc ®· cã nhiÒu cè g¾ng
t¹o nguån tµi chÝnh ®Ó ®Çu t cho khoa häc vµ c«ng nghÖ
nhng cha thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu ph¸t triÓn. Theo sè
liÖu thèng kª tõ n¨m 1965 ®Õn nay, møc ®Çu t tµi chÝnh tõ
ng©n s¸ch nhµ níc dµnh cho ho¹t ®«ng nghiªn cøu vµ triÓn
khai chiÕm tõ 0,2% ®Õn 0,82% thu nhËp quèc d©n. Trong 10
n¨m ®æi míi, níc ta ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng
mõng, tæng kinh phÝ ®Çu t cho khoa häc vµ c«ng nghÖ ®îc
n©ng lªn dÇn, nhng do gi¸ c¶ hµng hãa t¨ng cho nªn gi¸ trÞ
thùc tÕ cña vèn ®Çu t kh«ng t¨ng. Theo sè liÖu cña Bé KH-
CN vµ m«i trêng th× ®Çu t tµi chÝnh cho kha häc c«ng nghÖ
cha vît qu¸ 1% ng©n s¸ch tiªu dïng h»ng n¨m. Chi phÝ
b×nh qu©n h»ng n¨m cho mét c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ tõ
ng©n s¸ch nhµ níc kho¶ng 1.000 USD, rÊt thÊp so víi møc
36
- b×nh qu©n cña thÕ giíi hiÖn lµ 55.324 USD vµ kÕm c¸c níc
trong khu vùc ch©u ¸ . Møc ®Çu t thÊp nhng l¹i ph©n t¸n
vµ kh«ng Ýt trêng hîp sö dông l·ng phÝ. Tuy §¶ng vµ Nhµ
níc ®· cã nhiÒu chñ tr¬ng, nghÞ quyÕt s¸ng suèt, nhÊn
m¹nh vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ vµ coi träng nã kh«ng
kÐm g× c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, nhng møc ®Çu t
cho khoa häc vÉn rÊt thÊp. Cã 2 kh¶ n¨ng lý gi¶i t×nh h×nh
trªn. Thø nhÊt, nÕu huy ®éng gÊp ®«i vèn cho nghiªn cøu
khoa häc vµ c«ng nghÖ th× viÖc nghiªn cøu khoa häc cã
mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc hay kh«ng trong khi tr×nh ®é
qu¶n lý khoa häc hiÖn t¹i cßn yÕu kÐm. Thø hai, ng©n s¸ch
nhµ níc trong nhiÒu n¨m th©m hôt, ph¶i b¶o ®¶m chi cho
nhiÒu ngµnh còng quan träng, do ®ã møc ®Çu t kinh phÝ cho
khoa häc nhiÒu khi l¹i phô thuéc vµo quan ®iÓm cña ngêi
l·nh ®¹o vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý cña Nhµ níc. Rèt côc quy
®Þnh trong c¸c v¨n b¶n vµ chØ thÞ cña §¶ng dµnh 2% ng©n
s¸ch h»ng n¨m cho ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ vÉn
kh«ng thùc hiÖn ®îc.
Víi møc ®Çu t nh vËy nªn chç lµm viÖc chËt chéi,
thiÕt bÞ l¹c hËu, phßng thÝ nghiÖm vµ công cô thÝ nghiÖm
thiÕu c¬ quan khoa häc vµ c«ng nghÖ chØ cã thÓ ho¹t ®éng
cÇm chõng, chØ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tríc m¾t mµ kh«ng
37
- thÓ t¹o ra ®îc thµnh qu¶ khoa häc cã tÇm chiÕn lîc. NÕu
kh«ng cã c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh, c¸c c¬ quan nghiªn cøu
khoa häc ch¾c ch¾n sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng tåi tÖ h¬n, ®éi ngò
c¸n bé nghiªn cøu cã thÓ bÞ chia xÎ vµ gi· tõ nh÷ng c«ng
viÖc chuyªn m«n mµ l©u nay hä t©m huyÕt.
b.Lùc lîng c¸n bé nßng cèt thiÕu vµ giµ yÕu
KÕt qu¶ ®iÒu tra 233 c¬ quan khoa häc c«ng nghÖ
chñ yÕu thuéc trung ¬ng cho thÊy : trong sè 22.313 c¸n bé
c«ng nh©n viªn th× sè ngêi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc lµ 2.509
ngêi, cao ®¼ng vµ ®¹i häc 11.447 ngêi vµ díi cao ®¼ng lµ
8.357
Trong sè c¸c c¸n bé cã tr×nh ®é tiÕn sÜ vµ phã tiÕn sÜ
chØ cã 15,1% lµ n÷, còng trong sè c¸c c¸n bé cã tr×nh ®é häc
vÊn cao nµy chØ cã 19,9% gi÷ c¸c chøc vô l·nh ®¹o.
So víi yªu cÇu ph¸t triÓn th× nhiÒu ngµnh cßn thiÕu
lùc lîng lao ®éng cã tr×nh ®é khoa häc- kü thuËt. Tríc
t×nh h×nh më cöa nhiÒu c«ng ty cã vèn ®Çu t níc ngoµi,
c«ng ty t nh©n ®· thu hót sè lîng ®¸ng kÓ lao ®éng cã
tr×nh ®é chuyªn m«n cao tõ c¸c c¬ quan khoa häc c«ng nghÖ
38
- cña nhµ níc. ë tÊt c¶ c¸c ®èi tîng lao ®éng, sè trêng hîp
ra ®i nhiÒu h¬n sè trêng hîp ®Õn, ®Æc biÖt víi sè c¸n bé
khoa häc cã häc vÞ cao, sè ra ®i vît h¼n sè ®Õn.
Tuæi trung b×nh cña c¸n bé khoa häc cã häc vÞ, häc
hµm kh¸ cao. B×nh qu©n chung lµ 57,2 tuæi trong ®ã gi¸o s
lµ 59,5 tuæi vµ phã gi¸p s lµ 56,4 tuæi. Sè c¸n bé c¸n häc vÞ,
häc hµm cao ë tuæi 50 chØ chiÕm 12% trong khi ®ã tuæi tõ 56
trë lªn lµ 65,7%, riªng gi¸o s chiÕm tíi 77,4% vµ phã gi¸o
s chiÕm 62%. Khi ph©n chia theo løa tuæi c¸c c¸n bé khoa
häc c«ng nghÖ cã häc hµm th× phÇn ®«ng gi¸o s cã tuæi trªn
60 vµ phã gi¸o s cã tuæi tõ 56 ®Õn 60. Khi mét bé phËn lín
c¸c c¸n bé khoa häc chñ chèt ®ang vÒ giµ vµ sÏ kh«ng cã
kh¶ n¨ng lµm viÖc th× ®éi ngò c¸n bé trÎ thay thÕ l¹i cha
®îc chuÈn bÞ båi dìng ®µo t¹o. HÉng hôt ®éi ngò c¸n bé
khoa häc c«ng nghÖ ®Çu ngµnh sÏ diÔn ra trong t¬ng lai rÊt
gÇn.
c.Sù ph©n bè lùc lîng lao ®éng khoa häc kh«ng hîp lý
Cã thÓ nãi sù ph©n bè lùc lîng lao ®éng mÊt c©n ®èi
gi÷a c¸c ngµnh, c¸c khu vùc gi÷a c¸c vïng, gi÷a c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ ®· g©y ra hËu qu¶ xÊu cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn,
39
- cµng lµm s©u s¾c thªm sù chªnh lÖch vµ ph¸t triÓn gi÷a c¸c
vïng, c¸c ngµnh.
Mét ®iÒu mµ nhiÒu ngêi nh×n thÊy rÊt râ lµ trong
nhiÒu n¨m, ®Æc biÖt sau khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng
th× c¸c ngµnh khoa häc c¬ b¶n bÞ xem nhÑ vµ dêng nh
®ang bÞ bá r¬i. §ã lµ mét c¸ch nh×n rÊt thiÓn cËn vµ hËu qu¶
cña nã sau mét sè n¨m thÊm dÇn sÏ g©y t¸c h¹i nghiªm
träng. Khoa häc c«ng nghÖ lµ mét hÖ thèng, còng nh mét
nÒn kinh tÕ nÕu kh«ng cã h¹ tÇng c¬ së tèt th× kh«ng thÓ ph¸t
triÓn ®îc. Trong khoa häc nÕu chØ coi träng nh÷ng ngµnh
øng dông cã l·i nhanh mµ coi nhÑ khoa häc c¬ b¶n rót côc sÏ
®a khoa häc ®Õn chç bÕ t¾c vµ kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc tiÕp
thu lµm chñ c¸c lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ míi.
d. Nh÷ng bÊt cËp gi÷a KH- CN vµ ho¹t ®éng kinh tÕ ë
VN
Mèi quan hÖ thèng nhÊt gi÷a ho¹t ®éng khoa häc
c«ng nghÖ vµ ho¹t ®éng kinh tÕ lµ c¬ së quan träng b¶o ®¶m
cho sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia. Tuy nhiªn, ë VN hiÖn
nay gi÷a ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ vµ ho¹t ®éng kinh tÕ
l¹i béc lé nh÷ng bÊt cËp râ rÖt
40
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
