Giáo trình Kế toán quản trị (Tái bản lần thứ 2): Phần 2

Chia sẻ: Túcc Vânn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:168

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn giáo trình "Kế toán quản trị" cung cấp cho người đọc các kiến thức: Dự toán linh hoạt, kế toán trách nhiệm, định giá bán sản phẩm trong doanh nghiệp, thông tin kế toán quản trị với việc ra quyết định ngắn hạn, thông tin kế toán quản trị với việc ra quyết định dài hạn. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kế toán quản trị (Tái bản lần thứ 2): Phần 2

C h iro n g 6: Du> toán linh hoat Chuong 6 D t f T O Á N LINH H O A T Muc tiéu ciia chirong náy cung cap cho nguxri hoc nhüng nói dung sau: ❖ P h á n b iét g iü a d u toán linh h o a t va d u toan tinh; giái thích y nglua cú a d u toan linh hoat tro n g viéc láp ké hoach vá kiém so á t hoat dóng. Tính toán va g iá i thích y nglua cúa các bien dóng chi p h í va bien d ó n g tiéu thu. ❖ L á p va g iá i thích y nghia cúa báo cáo h o a t dóng. 6.1. KHÁI NIEM VA Y NGHÍA C Ü A DI/ TOÁN LINH HOAT 6.1.1. Khái niém du1toán linh hoat T rong c h u a n g 5 chúng ta da nghién cú u vé hé thóng dir toán sán xuát kinh doanh trong các tó chúc. H é thóng d u toán n áy lá hé thóng d u toán tin h , túc lá d u toán láp cho m pt m úc do hoat dóng cu thé can cú váo ké hoach sán xuát kinh doanh cúa d o n vj. N g u a c lai vói d u toán tinh, d u toán linh h o a t d u g e láp cho m ot loat các m úc dó hoat d ó n g nhám cung cáp thóng tin vé tinh hinh chi phí, doanh thu vá lgi nhuán d o n vi có thé dat du g e theo các phucm g án kinh doanh vá khá náng có thé xáy ra. Thí du, cóng ty H oa H óng chuyén sán xuát kinh doanh xe dap dién du kién tiéu thu d u g e 1.000 chiéc xe trong quí 3 nám N. V ói ké hoach náy, :óng ty láp d u toán báo cáo két quá kinh doanh (tinh) thé hién m úc doanh thu, chi phí vá lgi nhuán cho m úc dp sán xuát vá tiéu thu 1.000 chiéc xe dap 209
Giáo trinh KE TOÁN QUÁN TRI này theo báng 6.1 (theo chúc näng cùa chi phi) h o äc theo bang 6.2 (theo lai nhuân góp). B àng 6.1. Bao cáo k ê t quä kinh doanh dir toan theo chúc näng cúa ch i p h i Q ui 3 näm N (triêu dông) C h i tiêu S o tien 1. Doanh thu 5.000 2. Già vôn hàng bàn 3.000 3. Lori nhuân gôp 2.000 4. Chi phi bàn hàng và QLDN 800 5. Lai nhuân thuân HDKD 1.200 Bang 6.2. Báo cáo k êt quà kinh doanh d u toán theo lo i nhuân góp Qui 3 näm N (triêu dông) C h i tiêu So tien 1. Doanh thu 5.000 2. Bien phi 2.500 a. Biên phi sàn xuât 2.000 b. Biên phi bàn hàng & QLDN 500 3. Lçri nhuân gôp 2.500 4. Binh phi 1.300 a. Binh phi sàn xuât 800 b. Dinh phi bàn hàng & QLDN 500 5. Lai nhuân thuân HDK.D 1.200 Tuy nhiên không có gì bâo dâm chäc chän rän g công ty H oa H ong sè sàn xuât và tiêu thu d u ç c 1.000 chiêc xe, do dô dê chû dông trong hoat dông sân xuât kinh doanh công ty nên lâp du toán báo cáo kêt quà hoat dông kinh doanh (linh hoat) cho nhiêu m ue dô hoat dông d u kiên khâc nhau. Thi du, công ty cô thê d u kiên doanh thu, chi phi và la i nhuân cô thê dat d u a c cho các mire sàn xuât và tiêu thu d u kiên 900; 950; 1.000; 1.050 và 1.100 chiêc 210
C h iro n g 6: Dir toan linh ho$t ce. Cct so de lap bao cao ket qua kinh doanh d u kien cho cac m uc do hoat Jong khac nhau nay la dinh mire chi phi cua cong ty (d u g c trinh bay tren )ao cao ket qua kinh doanh linh hoat). Bao cao ket qua kinh doanh theo du oan linh hoat cho cong ty H oa H ong d ugc m inh hoa 6 b ang 6.3. B ao cao du oan linh hoat nay se giup cong ty d u tinh d u g c tinh hinh doanh thu, chi phi /a lgi nhuan co the theo cac tru a n g hgp lac quan nhat (1.300 chiec xe), than rong nhat (800 chiec xe), hay co kha nang nhat (1.000 chiec xe). Cong ty Hoa Hong Being 6.3. B ao cao k et qua kinh doanh dir toan linh h oat Q ui 3 N am N (trieu dong) D jn h 800 950 1.000 1 .0 5 0 1 .3 0 0 C h i tieu m u c /1 c h ic c c h ie c c h ie c c h ie c c h ie c c h ie c 1. Doanh thu 5 4.000 4.750 5.000 5.250 6.500 2. Bien phi 2,5 2.000 2.375 2.500 2.625 3.250 a. Bien phi san xuat 2 1.600 1.900 2.000 2.100 2.600 b. Bien phi ban hang va QLDN 0,5 400 475 500 525 650 3. Lgi nhuan gop 2,5 2.000 2.375 2.500 2.625 3.250 4. Dinh phi 1.300 1.300 1.300 1..300 1.300 a. Dinh phi san xuat 800 800 800 800 800 o. Dinh phi ban hang va QLDN 500 500 500 500 500 5. Lgi nhuan thuan HDKD 700 1.075 1.200 1.325 1.950 5.1.2. Y n g h ia c u a d t o a n lin h hogt D u toan co y nghTa rat Ian trong quan tri doanh nghiep, dac biet la rong cong tac ke hoach hoa va kiem soat. T uy nhien d u toan tinh va d u toan inh hoat co vai tro khac nhau, d u toan tinh chi co tac dung trong cong tac ke loach hoa con hau n h u khong co tac dung trong hoat dong kiem soat. Do nuc do hoat dong thuc te th u a n g khac vcri m uc do hoat dong d u kien nen so ;anh dir toan tinh v a i ket qua thuc te th u a n g it co y nghTa trong viec danh pa hieu qua kiem soat chi phi, va th u an g dan den nhu n g nh an dinh sai lam ie hieu qua hoat dong cua cac bo phan trong d a n vj. T rong khi do, n h a viec 211
Giäo trinh KE TOÄN QUÄN TRI läp du toän linh hoat, sau khi ket thüc ki kinh doanh, dem vi tien hänh xäc dinh chi phi d u kien cho m üc do hoat döng thuc te de läm c a sä so sänh väi chi phi thuc te phät sinh. C henh lech giira chi phi th u c te phät sinh v ä i chi phi d u a c phep phät sinh cho m üc dp h oat döng thuc te dö se giüp cho cäc d an vi dänh giä cäc nhä quän ly da thuc hien träch n hiem kiem soät chi phi cüa ho n h u the näo. G iä sü cöng ty H oa H ong dä läp ke hoach sän xuät vä tieu thu 1.000 chiec xe trong qui 3 näm N n h u dä m inh hoa trong m uc 6.1.1. T huc te trong qui 3 näm N cöng ty dä sän xuät vä tieu thu d u a c 1.200 chiec. C hüng ta läp bäo cäo hoat dong so sänh chenh lech giüa ket quä thuc te vä d u toän cüa cöng ty H oa H ong qui 3 näm N ö bäng 6.4. C o n g ty H o a H o n g B äng 6 .4 . B äo cäo h oat döng q u i 3 näm IV (trieu döng) Chi tieu Thirc te Du toän tinh Chenh lfch Sän luorng SX vä tieu thu (chiec) 1.200 1.000 200 1. Doanh thu 6.000 5.000 1.000 2. Bien phi 3.300 2.500 800 a. Bien phi sän xuät 2.600 2.000 600 b.Bien phi bän häng & QLDN 700 500 200 3. Lpi nhuän göp 2.700 2.500 200 4. Dinh phi 1.300 1.300 - a. Dinh phi sän xuät 800 800 - l>. Dinh plii bän liÄng & QLDN 500 500 . 5. Lai nhuän thuän HDKD 1.400 1.200 200 D ua väo bäo cäo näy, chüng ta thäy cöng ty H oa H ong dä thuc hien v u a t m üc ke hoach lpi nhuän (lpi nhuän thuc te täng so väi du toän 200 trieu döng), tuy nhien töng bien phi thuc te täng 800 trieu döng so väi du toän. N eu cän cü väo m üc bien dpng chi phi näy vä ket luän cöng ty H oa H ong dä khöng kiem soät tot chi phi vä läng p h i 800 trieu döng v ä khöng hop li, do so lu an g sän phäm thuc te cao hon so väi so luong sän phäm du toän nen bien phi thuc te cao hon so väi d u toän lä d u a n g nhien. C hinh vi väy 212
Chrnyng 6: Dir toan linh hoat ac chenh lech chi phi nay khong the sii dung de danh gia viec kiem soat chi ihi trong doanh nghiep d ugc, viec so sanh bien phi giua hai m uc do hoat long khac nhau (1.200 chiec xe va 1.000 chiec xe) la so sanh khap khieng. De bao cao hoat dong co y nghia, chi phi thuc te va chi phi du toan ihai dirge so sanh tren co so cung m ot m uc do hoat dong (cung m ot so irgng san pham san xuat). C hinh vi vay, chiing ta can lap du toan linh hoat ho m uc do hoat dong san xuat thirc te (1.200 san pham). Bang 6.5 m inh 10a du toan linh hoat cho cong ty H oa Hong tai m uc do san xuat va tieu thu .200 chiec xe. D ua vao bang nay chung ta thay tinh theo dinh mire doanh a chi phi tai mire san xuat va tieu thu 1.200 chiec xe, cong ty co the dat loanh thu 6.000 trieu dong, bien phi dugc phep phat sinh la 3.000 trieu dong a lgi nhuan du kien la 1.700 trieu dong. Tren co so dvr toan linh hoat chung a co the lap bao cao hoat dong so sanh chi phi thuc te va chi phi du toan ho m uc do san xuat thuc te (bang 6.6). C o n g ty H o a H ong B a n g 6.5. B ao cao k e t q u a k in lt doanh dir toan linh h o a t cho m u c do h o a t dong th u c te Q ui 3 nam N (trieu dong) Chi tieu 1 chiec 1.200 chiec 1. Doanh thu 5 6.000 2. Bien phi 2.5 3.000 a. Bien phi sin xuat 2 2.400 b. Bien phi ban hang va QLDN 0,5 600 3. Lgi nhuan gop 2,5 3.000 4. Dinh phi 1.300 a. Dinh phi san xuat 800 b. Dinh phi ban hang va QLDN 500 5. Lgi nhuan ihuan HDKD 1.700 213
Giào trình KÉ TOÀN QUÀN TRI B a n g 6.6. B ào eòo h o a t d ò n g q u i 3 nani N C hénli lèch g iù a tltu r té và dir toàn Unii h o a t (don vi tinh: trièu dòng) D y toàn Chénh Chi tiéu Thyc te linh hoat lèch Sò luong sàn phàm sàn xuàt và tièu thu 1.200 1.200 - 1. Doanh thu 6.000 6.000 - 2. Bièn phi 3.300 3.000 300 a. Bièn phi sàn xuàt 2.750 2.400 350 b.Bièn phi bàn hàng và QLDN 550 600 (50) 3. Lai nhuàn góp 2.700 3.000 (300) 4. Dinh phi 1.300 1.300 - a. Dinh phi sàn xuàt 800 800 - b. Dinh phi bàn hàng và QLDN 500 500 - 5. Lai nhuàn thuàn HDKD 1.400 1.700 (300) Dira vào bào cào này, chung ta có thè dành già viéc k iè m soàt chi phi trong qui 3 narri N cùa cóng ty H oa Hong. Bièn phi cho phép phàt sinh dè sàn xuàt và tièu thu 1.200 chièc xe là 3.000 triéu dòng trong khi thuc tè phàt sinh là 3.300 trièu dòng, còng ty dà kièm soàt chi phi khòng tòt vói m ùc vugt chi 300 trièu dòng, trong dó chù yéu là do phàn v u g t dinh m ùc cùa chi p h i sa n x u à t 3 5 0 tr iè u d ò n g ( H , 6 % ) . C ó n g ty c ù n g tièt k iè m chroc b iè n p h i bàn hàng và quàn ly doanh nghièp 50 trièu dòng (8,3% ) so vói m ùc cho phép phàt sinh. Trèn co só xày dung d u toàn linh hoat càc d on vj có thè lap bào cào hoat dòng xàc dinh chènh lèch giùa thuc tè và dir toàn tình theo bàng 6.7, trong dó tàch thành hai thành phàn: (1) chènh lèch g iù a thuc tè và du toàn linh hoat, (2) chènh lèch giùa d u toàn linh hoat và d u toàn tinh. 214
Chu’cmg 6: Dir toán linh hoat B á n g 6.7. B ao cáo h o a t dóng q u í 3 nám N (don vj tính: triéu dóng) Chenh Chenh léch Thtrc Dtr toán léch Dtr Du Thuc Chi tieu té - Du linh toán linh toán té toán linh hoat hoat - Dtr tính hoat toán tính (1) (2) (3)=(2)-(4) (4) (5)=(4)-(6) (6) Só luang SP SX vá tiéu thu 1.200 - 1.200 200 1.000 1. Doanh thu 6.000 - 6.000 1000 5.000 2. Bién phí 3.300 300 3.000 500 2.500 a. Bién phí sán xuát 2.750 350 2.400 400 2.000 b. Bién phí bán háng vá QLDN 550 (50) 600 100 500 3. Lgi nhuán góp 2.700 (300) 3.000 500 2.500 4. Dinh phí 1.300 - 1.300 - 1.300 a. Dinh phí sán xuát 800 - 800 - 800 b. Djnh phí bán háng vá QLDN 500 - 500 - 500 5. Lgi nhuán thuán HDKD 1.400 (300) 1.700 500 1.200 Phán chénh léch giúa d u toán linh hoat vá d u toán tính cho chúng ta tháy do cóng ty H oa Hóng táng m úc dó hoat dóng (sán xuát vá tiéu thu nhiéu h a n so vói d u toán) tát yéu lám cho bien phí sán xuát, bien phí bán háng vá quán ly doanh nghiép lán lugt táng thém 400 triéu vá 100 triéu. Viec táng khói lugng sán xuát vá tieu thu náy da lám cho cóng ty dat dugc lgi nhuán cao h an so vói d u toán ban dáu (du toán tính) lá 500 triéu dóng. Phán chénh léch giúa thuc té vá d u toán linh hoat cho tháy mác du cóng ty Hoa H óng da tiét kiém d ugc bién phí bán háng vá quán ly doanh nghiép 50 triéu dóng, nhung cóng ty da kiém soát khóng tót bién phí sán xuát vói chi phí thuc té v u g t dinh m úc cho phép 350 triéu. Két quá lá lgi nhuán thuc té cúa cóng ty tháp hcm so vói d u kién (du toán linh hoat) 300 triéu dóng. N h u váy, néu chi so sánh don thuán giüa thuc té vá du toán tính, chúng ta chi tháy dugc lgi nhuán cúa cóng ty da táng thém 200 triéu vá có 215
Giáo trinh KE TOÁN QUÀN TRI thè nhân dinh räng công ty dä hoat dông tôt h a n so vói du kiên. T uy nhiên, bang vie; lâp và phân tich d u toán linh hoat, chúng ta có thè phát hiên ra hiêu suât hoat dông cùa công ty thuc tê thâp h a n so vói du kiên vói m úc biên phi sàn xuât phát sinh chua d u ç c kiêm soát tôt, vugt dinh m úc cho phép. Viêc phân tich này là c a sa dinh h u ô n g cho công ty tiêp tue diêu tra su biên công cùa tú n g khoàn m ue chi phi eu thê theo tú ng nai phàt sinh chi phi, túng dôi tuong chiù tràch nhiêm kiêm soàt chi phi (trung tâm tràch nhiêm ) nhâm có thê phàt hiên càc nguyên nhân gây ra biên dông phi dê dua ra càc dieu chinh hop lÿ cho càc kÿ kinh doanh tiêp theo. N h ô viêc lâp toán du toán linh hoat, càc don vi có c a s a h a p lÿ dê dánh già kêt quâ thuc hiên kê hoach qua dó hoàn thiên viêc dánh già hoat dông cùa càc trung tâm tràch nhiêm trong d an vi. Dê xàc dinh m ùc dô ành huô n g cùa tù n g nhân tô tôi phân biên dông giùa chi phi d u toán và chi phi thuc tê phàt sinh chùng ta sè phân tich eu thê càc biên lo n g chi phi ó m ue 6.2, qua dó dánh già cu thè hiêu quá hoat dông cùa tùng trung tâm chi phi. 6.2. PHÁN TÍCH BIÉN DÔNG CHI PHÍ 1 6.2.1. Phân tich bien dông chi phi nguyên vât lieu tripe tiép Biên d ô n g chi phi nguyên v ât lieu tru c tiêp là chênh lêch g iù a chi phi nguyîn v ât lieu tru c tiêp th u c tê p h àt sinh v ó i chi phi nguyên v â t lieu du toán cho khôi lu g n g sàn x uât th u c tê. Do chi phi nguyên vât lieu truc tiêp phu :huôc vào hai nhân tô là m ùc tiêu hao n g u y ên vât lieu và d a n già nguyên vât liêu nên biên dông chi phi n g u y ên v ât lieu tru c tiêp d u g e tàch thành bién d ô n g m ù c tiêu hao nguyên v ât lieu và b iên d ô n g già nguyên vât liêu. ' Trong phât này chúng ta chi tâp trung vào phân tich biên dpng chi phi sàn xuât và npi dung phân tich chi dimf lai à múc dp ca ban. 216
Chircm g 6: D ir toân linh hoat Bien dông muc Mùc tiêu hao Mire tiêu hao Don giâ tiêu hao NVL thuc tê dinh mire — x dinh mire Bien dông giâ Don giâ Don giâ djnh Mire tiêu hao NVL thuc tê ‘ mire — x thuc tê Biên dông mire tiêu hao nguyên vât liêu thê hiên ânh h u ông cüa su thay dôi vê mire tiêu hao nguyên vât lieu tôi tông chi phi nguyên vât lieu truc tiêp. Biên d ô n g mire tiêu hao nguyên vât lieu là chênh lêch giùa thuc tê và du toân mire tiêu hao n g uyên vât liêu cho khôi luçmg sân xuât thuc tê, tinh theo don g iâ d u toân vât liêu. Biên dông này cô thê tâc dông tich eue làm tâng loi nhuân, d uge goi là biên dông Tôt - ki hiêu là T 2, hoâc tâc dông tiêu eue làm giàm loi nhuân, d u g e goi là biên dông X â u - ki hiêu là X 3. Nêu biên dông mire tiêu hao nguyên vât liêu duong (+) sè là biên dông xâu (X) thê hiên mire ngu y ên vât liêu thuc tê dà sir dung nhiêu hon so vôi du toân, làm tâng chi phi nguyên vât liêu tnre tiêp và giàm lai nhuân cüa doanh nghiêp. N gug c lai nêu biên dông mire tiêu hao nguyên vât liêu âm (-) sè là biên dông tôt (T) thê hiên mire nguyên vât liêu thuc tê dà sir dung it hon so vôi du toân, làm giàm chi phi nguyên vât liêu truc tiêp và tâng lgi nhuân cho doanh nghiêp. Câc nguyên nhân cüa biên dông xâu cô thê là do chât lugng nguyên vât liêu không dâm bâo, m ây m ôc thiêt bi hoat dông không tôt hoâc do không kiêm soât tôt quâ trinh sân xuât. Câc nguyên nhân cüa biên dông tôt cô thê là do chât lu g n g nguyên vât liêu tôt hon, m ây m ôc thiêt bj hoat dông tôt hoâc do kiêm soât tôt quâ trinh sân xuât. B iên dông giâ nguyên vât liêu là chênh lêch g iùa thuc tê và du toân giâ nguyên vât liêu, tinh cho lugng v ât liêu thuc tê sù dung. N êu biên dông giâ nguyên vât liêu d u o n g (+) sè là biên dông xâu (X), thê hiên giâ nguyên vât liêu thuc tê cao hon so vôi d u toân, làm tâng chi phi nguyên vât liêu truc Trong tiêng Anh goi là Favourable, ki hiçu là (F). 1 Trong tiêng Anh gpi là Unfavourable, ki hiçu là (U). 217
Giao trinh KETOAN QUAN TRI tiep va giam lgi nhuan cua doanh nghiep. N g u g c lai, neu bien dong gia nguyen vat lieu am (-) se la bien dong tot (T), the hien gia nguyen vat lieu thuc te thap hem so voi du toan, lam giam chi phi nguyen vat lieu true tiep. Cac nguyen nhan cua bien dong xau co the la do gia vat lieu tren thi truong tang, chat lug n g nguyen vat lieu tang, hoac m ua nguyen vat lieu khong can than. Cac nguyen nhan bien dong tot co the do gia v at lieu tren thj truong giam, m ua nguyen vat lieu can than horn, hoac d u g c h u o n g nhung khoan chiet khau, giam gia ngoai du tinh. Thi du, cong ty H u o n g Lan (chuyen san xuat banh mi cao cap theo cong nghe Phap) xay dim g dinh mire tieu hao nguyen vat lieu true tiep de san xuat m oi m e banh mi (1.000 chiec banh tieu chuan) la 10kg bot mi voi dcm gia 20.000d/kg. T hang 11 nam N cong ty da san xuat 3000 m e banh mi voi khoi lug n g bot mi thuc te da sir dyng la 33.000 kg, don gia thuc te la 19.000d/kg. Tong chi phi nguyen vat lieu true tiep thuc te phat sinh la: 33.000 kg x 19.000d/kg = 627.000.000d Tong chi phi nguyen vat lieu true tiep cho phep phat sinh de san xuat 3000 me banh mi la: 3.000 m e x 10kg x 20.000d/kg = 600.000.000d Tong m uc bien dong chi phi nguyen v at lieu true tiep la: 627.000.000d - 600.000.000d = 27.000.000d (X) Trong du: - B ien dong m uc tieu hao nguyen vat lieu la: (33.000 kg - 30.000kg) x 20.000d/kg = 60.000.000d (X) - B ien dong gia nguyen vat lieu la: (19.000d/kg - 20.000d/kg) x 33.000kg = 33.000.000d (T) 218
Chwcyng 6: Dis toan linh hoat 6.2.2. Phân tich bien dông chi phi nhân công tryc tiép Biên dông chi phi nhân công truc tiêp là chênh lêch giùa chi phi nhân công truc tiêp thuc tê phàt sinh vói chi phi nhân công du toàn cho khôi lugng sân xuât thuc tê. Do chi phi nhân công truc tiêp phu thuôc vào hai nhân tô: nàng suât lao dông (thôi gian lao dông) và d an già nhân công theo thôi gian lao dông nên biên dông chi phi nhân công tnrc tiêp du g c tàch thành biên dông nàng suât lao dông và biên dông già nhân công. Biên dông nàng Thôi gian lao Thôi gian lao Don già - X suât lao dông dông thirc tê dông dinh mire dinh mire Biên dông già Don già Dan già Thài gian lao nhân công thuc tê dinh mire dông thirc tê Biên dông nàng suât lao dông là chênh lêch sô giô lao dông thuc tê và sô giô lao dông dir toàn cho khôi lugng sân xuât thuc tê, tinh theo dan già nhân công dir toàn. N êu biên dông nâng suât lao dông duong (+) sè là biên dông xâu (X ), thê hiên sô giô lao dông thuc tê dâ sir dung nhiêu quà míre so vói du toàn (nâng suât lao dông giàm), làm tâng chi phi nhân công truc tiêp và giàm lgi nhuân cùa doanh nghiêp. N gugc lai nêu biên dông nâng suât lao dông âm (-) sè là biên dông tôt (T), thê hiên sô giô lao dông thuc tê dà sù dung it han so vói d u toàn (nàng suât lao dông tâng), làm giàm chi phi nhân công truc tiêp và tâng lgi nhuân cho doanh nghiçp. N guyên nhân cùa biên dông xâu cô thê do công nhân d u g c dào tao kém , thiêt bi sàn xuât hông làm ngùng trç qua trinh sàn xuât. hoâc viêc giàm sàt. dôc thùc công nhân kém. N guyên nhân cùa biên dông tôt cô thê do công nhân d ugc khuyên khich và dào tao tôt, chât lugng nguyên v ât lieu tôt han, m ày môc thiêt bi hoat dông tôt hoâc do kiêm soàt tôt quà trinh sàn xuât. B iên dông già nhân công là chênh lêch giùa thuc tê và du toàn già nhân công, tinh cho sô g iô lao dông thuc tê sù dung. N êu biên dông già nhân công dirang (+) sè là biên dông xâu (X), thê hiên già nhân công thuc tê cao h a n so vói d u toàn, làm tâng chi phi nhân công truc tiêp và giàm lgi nhuân cua doanh nghiêp. N g u g c lai, nêu biên dông già nhân công âm (-) sè 219
Giáo trinh KE TOÁN QUÀN TRI là biên dông tôt (T), thê hiên già nhân công thuc tê thâp hem so v ó i dir toán, làm giâm chi phi nhân công truc tiêp và täng lai nhuân cho doanh nghiêp. N guyên nhân cûa biên dông xâu có thè do d an già tiên công täng, cô thôi gian làm viêc thêm giô, hoàc sir dung công nhân tay nghê cao h a n dê thuc hiên càc công viêc d u a c trâ lu an g cao h a n so vói d u kiên. N guyên nhân cùa biên dông tôt cô thê do sù dung công nhân tay nghê thâp h a n dê thuc hiên càc công viêc d u a c trâ lu an g thâp h an so vói d u kiên. Thi du, công ty H u an g Lan xây dung dinh m u e thôi gian lao dông truc tiêp dê sàn xuât môi mè bành mi là 10 g iô vói don già 40.000d/gió. Tháng 11 nâm N công ty dà sàn xuât 3.000 m é bành mi vói tông thôi gian lao dông thuc tê dà sir dung là 32.000 giô, d a n già thuc tê là 42.000d/giô. Tông chi phi nhân công truc tiêp thuc tê phàt sinh là: 32.000 giô X 4 2.000d/giô = 1.344.000.000d Tông chi phi nhân công truc tiêp cho phép p hàt sinh dê sàn xuât 3000 mè bành mi là: 3.000 mè X 1Ogiô x 4 0.000d/giô = 1.200.000.000d Tông m ùc biên dông chi phi nhân công truc tiêp là: 1.344.000.000d - 1.200.000.000d = 144.000.000d (X) Trong dô: - Biên dông nàng suât lao dông là: (32.000 giô - 30.000giô) x 40 .0 0 0 d /g iô = 80.000.000d (X) - Biên dông già nhân công là: (42.000d/giô - 40.000d/giô) x 3 2.000giô = 64.000.000d (X ) 6.2.3. Phân tich bien dông chi phi sàn xuât chung Ngoài viêc phân tich biên dông chi phi nguyên v ât lieu truc tiêp v à chi phi nhân công truc tiêp, chùng ta cân tiên hành phân tich biên dông chi phi sàn xuât chung. T rong m ôi tru ô n g sàn xuât hiên dai, viçc ùng dung mày móc thiêt bj tu dông hôa vào quà trinh sàn xuât làm cho chi phi sàn xuât 220
Chircyng 6: Du> toán linh hoat chung ngày càng chiêm tÿ trong lán trong tông chi phi sàn xuât. Chính vi vây, viêc phân tich bien dông chi phi sàn xuât chung ngày càng quan trong nhäm giúp kiêm soát chi phi tôt h an dê m ang lai hiêu suât hoat dông cao cho doanh nghiêp. Biên dông chi phi sàn xuât chung là chênh lêch giùa chi phi sàn xuât chung thuc tê và chi phi sàn xuât chung dà phân bô cho càc sàn phâm theo tÿ le uôc tinh dâu kÿ. D o chi phi sàn xuât chung bao gôm hai bô phân: chi phi biên dôi (vât lieu giàn tiêp, nhân công giàn tiêp, diên chay m ày ...) và chi phi cô djnh (khâu hao nhà x uông, bào vê, bào h iêrn ,...), biên dông chi phi sàn xuât chung d u o c phân tich tàch biêt giûa biên dông biên phi sàn xuât chung và biên dông djnh phi sàn xuât chung. Khi phân tich biên dông chi phi sàn xuât chung cân phân biêt giùa sô giô mày (hoac sô g ià lao dông) du toàn trong kÿ dà sù dung dê xàc djnh tÿ le phân bô chi phi sàn xuât chung uôc tinh vói sô g ià m ày (hoàc sô g iô lao dông) thuc tê và sô giô mày (hoàc sô giô lao dông) theo dinh m ùc cân thiêt dê sàn xuât khôi luong thuc tê. 6.2.3.1. P hâ n tich biên d ô n g biên p h i sàn x u â t c h u n g Biên dông biên phi sàn xuât chung là chênh lêch giùa biên phi sàn xuât chung thuc tê và biên phi sàn xuât chung theo d u toàn cho khôi luong sàn xuât thuc tê. Biên dông biên phi sàn xuât chung duoc tàch thành biên dông hiêu nâng và biên dông chi tiêu biên phi sàn xuât chung. Biên dông hiêu nàng biên phi sàn xuât chung thuc chât không phài là dành già vê hiçu nâng sù dung biên phi sàn xuât chung mà là dành già hiêu nâng sù dung co sô phân bô biên phi sàn x uât chung. Biên dông hiêu nâng biên phi sàn xuât chung là chênh lêch vê biên phi sàn xuât chung tinh theo tÿ le phân bô uôc linli giùa so g ià m ày (hoac sô gio lao dong) thuc té va sô gio mày (hoac sô g ià lao dông) theo dinh m ùc cân thiêt dê sàn xuât khôi luong thuc tê. Biên dông chi tiêu biên phi sàn x uât chung dành già vê m ùc dô läng phi hay tiêt kiêm trong viêc sù dung càc nguôn lue phuc vu quà trinh sàn xuât. Biên dông chi tiêu biên phi sàn x uât chung là chênh lêch vê biên phi sàn xuât chung tinh cho sô giô m ày (hoac sô giô lao dông) thuc tê giùa tÿ lê phân bô thuc tê và tÿ lê phân bô u ô c tinh. N êu biên dông chi tiêu duong (+) sè là biên dông xâu (X), thê hiên m ùc dô lang phi và nêu biên dông chi tiêu âm (-) 221
Giäo trinh KE TOÄN QUÄN TRI se lä bien döng tot (T), the hien m üc dp tiet kiem trong viec sü dung cäc nguön lirc phuc vu quä trinh sän xuät. Bien döng chi tieu Ti le phän _ Ti le phän bö - X Sö gier bien phi SX chung bö thuc te dinh müc thuc te Bien döng hieu näng _ Sö gia Sö gia Ti le phän bö thuc te - x bien phi SX chung dinh müc dinh müc Thi du, cöng ty H u o n g Lan xäy dung ti 1q phän bö bien phi sän xuät chung lä 15 .OOOd/gicr lao döng truc tiep voi dinh m üc thöi gian lao döng truc tiep lä 10 gio/m e bänh. T häng 11 näm N cöng ty dä sän xuät 3000 me bänh mi vai töng theri gian lao döng thuc te dä sü dung lä 32.000 giö, töng bien phi sän xuät chung thuc te phät sinh lä 512.000.000d. Töng bien phi sän xuät chung thuc te phät sinh lä 512.000.000d, do dö ti le phän bö bien phi sän xuät chung thuc te lä: 512.000.000d/ 32.000 gier = 16.000d/giö Töng bien phi sän xuät chung cho phep phät sinh de sän xuät 3000 me bänh mi lä: 3.000 me x lOgiö x 15.000d/gia = 450.000.000d Töng m üc bien döng bien phi sän xuät chung lä: 512.000.000d - 450.000.000d = 62.000.000d (X) T rong dö: - B ien döng hieu näng bien phi sän xuät chung lä: (32.000 gier - 30.000gia) x 15 .000d/gia = 30.000.000d (X) - B ien döng chi tieu bien phi sän xuät chung lä: (16.0 0 0 d /g ia - 15.000d/gia) x 3 2.000gia = 32.000.000d (X) 222
Chirong 6: Dir toán linh hoat 6.2.3.2. P h â tt tich bien d ô n g d in h p h is à n x u â t c h u n g Biên dông dinh phi sàn xuât chung là chênh lêch giùa dinh phi sàn xuât chung thuc tê và dinh phi sàn xuât chung p h â n bô theo dir toán cho khôi lu gng sàn xuât thuc tê. Biên dông dinh phi sàn xuât chung d u ç c tàch thành biên dông khôi lugng và biên dông chi tiêu djnh phi sàn xuât chung. Bién dông khôi Sé già dinh múc Ti Iê phân b¿ Dinh phi SX luçrng dinh phi = cho khoi lugng x dinh mùc - chung du SX chung sàn xuât thuc tê toàn H ay nói càch khàc, biên dông khôi lugng dinh phi sàn xuât chung là chênh lêch g iù a dinh phi sàn xuât chung phân bô và dinh phi sàn xuât chung du toàn ban dâu. Biên dông chi tiêu dinh Dinh phi sàn xuât Dinh phi SX phi SX chung = chung thuc tê ’ chung du toàn B iên d ô n g khôi lug n g dinh phi sàn xuât chung là chênh lêch vê dinh phi sàn xu ât chung phân bô theo tÿ lê u ô c tinh cho khôi lugng sàn xuât thuc tê (du toàn linh hoat) và dinh phi sàn xuât chung du kiên ban dâu (du toàn tînh). N êu b iên dông dinh phi sàn xuât chung ducrng (+) sè là biên dông tôt (T) do m úc dô hoat dông thuc tê cao hon so vói d u kiên, m âc dù m úc dinh phi sàn xu ât chung phân bô nhiêu hou nhung sè làm tàng lai nhuân cho doanh nghiêp. N êu biên dông dinh phi sàn xuât chung âm (-) sè là biên dông xâu (X) do m úc dô hoat dông thuc tê thâp hem so vói du kiên, và làm giàm lu i uliuân cud dom ili n g h iê p . Biên d ô n g chi tiêu dinh phi sàn xuât chung là chênh lêch giùa dinh phi sàn xuât ch u n g thuc tê và dinh phi sàn xuât chung u ô c tinh ban dâu. Biên dông chi tiêu djnh phi sàn xuât chung dành già vê m úc dô läng phi hay tiêt kiêm trong viêc sù dung càc nguôn lue phuc vu quà trinh sàn xuât. N êu biên dông chi tiêu duo n g (+) sè là biên dông xâu (X), thê hiên su läng phi do dinh phi sàn xuât chung thuc tê cao hem so vói d u toàn. N guyên nhân cô thê do già cùa càc khoàn m ue chi phi trong dinh phi sàn xuât chung tàng, hoàc phân x u ô n g dà sú dung câc dich vu sàn xuât nhiêu h a n so vói du toàn. Nêu 223
Giáo trinh KE TOÁN QUÁN TRI biên dông âm (-) së là biên dông tôt (T), thê hiên su tiêt kiêm tro n g viêc sù dung các nguôn lue phuc vu quà trinh sàn x uât do djnh phi sân xu ât chung thuc tê thâp hem so vói d u toán. N guyên nhân có thè do già cù a các khoân m ue chi phi trong dinh phi sân xuât chung giâm , hoac phân x u ó n g dà sù dung tiêt kiêm các dich vu sân xuât so vói d u toán. T hi du, công ty H u an g Lan cô tông d in h phi sàn x u ât chung là 28 0 .0 0 0 .000d/thàng. C ông ty xác dinh ti lê p hân bô dinh phi sân x u ât chung uô c tinh trên c a sô sàn xuât 2800 mè b ánh/tháng vói djnh m ùc thôi gian lao dông tru c tiêp là 10 giô/m é bánh. Tháng 11 näm N công ty dà sàn x u ât 3000 m é bánh mi vói tông thôi gian lao dông thuc tê dà sù dung là 32.000 giô, tông djnh phi sàn xuât chung thuc tê phât sinh là 315.000.000d. Ti lê phân bô dinh phi sàn xuât chung dir toán là: 280.000.000d/ (2800 mé x 10 giô/m é) = lO.OOOd/giô T ông dinh phi sàn xuât chung phân bô cho 3000 mé bánh mi là: 3.000 mé x lO giô x lO.OOOd/giô = 300.000.000d B iên dông khôi luçmg djnh phi sân xuât chung là: 300.000.000d - 280.000.000d = 20.000.000d (T )4 B iên dông khôi luong dinh phi sàn x uât chung là biên dông tôt (T) do trong kÿ công ty dà tàng cuông m ùc dô h oat dông so vói d u kiên là 2000 mè bánh, v à do dô sô giô lao dông cho phép tàng thêm 20.000 g iô nên gánh chiù phân dinh phi sân xuât chung phân bô nhiêu hon. tìié n dông chi tiêu djnh phi sân xuât chung là: 315.000.000d - 280.000.000d = 35.000.000d (X) T ông m ùc biên dông djnh phi sàn xuât chung là: 20.000.000d(F) + 35.000.000d (X ) = 15.000.000d (X) 4 Biên dông khôi luçmg djnh phi sàn xuât chung là biên dông tôt (T) do trong kÿ công ty dà tàng circmg mùc dô hoat dông so vói du kiên là 200 mé bánh, và do dô sô già lao dông cho phép tàng thêm 2.000 già nên gánh chiù phân dinh phi sàn xuât chung phân bô nhieu hon. 224
Chircyng 6: D ir toan linh hoat Trong doanh nghiep ap dung he thong hach toan chi phi bien doi (chi phi true tiep), bien dong d in h phi san xuat chung la chenh lech giua djnh phi san xuat chung thirc te p hat sinh va dinh phi san xuat chung d u toan, tire la :hi co bien dong chi tieu, va khong co thanh phan bien dong khoi lucmg. Neu eong ty H u ong Lan ap dung he thong hach toan chi phi bien doi, bien 3ong dinh phi san xuat chung cua eong ty chi la: _______________ 3 1 5.000.000d - 280.00Q .000d = 35.000.000d (X)__________ 6.2.3.3. Phan tich ch i tiet bien d on g cac ye u to chi p h i san x u a t chung N goai viec phan tich tong quat bien dong chi phi san xuat chung thanh hai thanh phan chi phi bien doi va chi phi co djnh, cac doanh nghiep con co :he tien hanh phan tich chi tiet tirng yeu to chi phi trong chi phi san xuat :hung de danh gia cu the ve hieu qua kiem soat chi phi cua cac nha quan ly so phan san xuat. Thi du phan x u o n g san xuat banh cua eong ty H uong Lan co so lieu ;hi tiet ve tinh hinh chi phi san xuat chung thang lln a m N theo bang 6.8 ih u sau: B an g 6.8. B ao cao ch i p h i san x u a t chung C ong ty H u o n g Lan Bao cao chi phi san xuat chung T h ang 11 nam N (nghin dong) Thuc te Ke hoach Chenh lech So gid lao dong true tiep 32.000 28.000 Bien phi SX chung Lao dong gian tiep 100.000 84.000 16.000 X Vat lieu gian tiep 160.000 140.000 20.000 X Dien nuoc 252.000 196.000 56.000 X Tong bien phi SX chung 512.000 420.000 92.000 X Dinh phi SX chung Bao dirang 200.000 165.000 35.000 X Kiem tra 115.000 115.000 0 Tong dinh phi SX chung 315.000 280.000 35.000 X Tong chi phi SX chung 827.000 700.000 127.000 X 225
Gíáo trinh KE TOÁN QUÁN TRI N éu d u a váo s\r so sánh giüa chi phí sán xuát chung th u c té phát sinh (827 triéu dóng) vá chi phí sán xuát chung d u toán ban dáu (700 triéu dóng) dé dánh giá nhá quán ly bó phán sán xuát da kiém soát chi phí sán xuát chung khóng tót, v u g t chi 127 triéu dóng lá khóng h g p ly, do m úc dó hoat dóng thuc té 32.000 gió lao dóng nhiéu h a n so vói ké hoach ban dáu 4.000 g iá lao dóng truc tiép tát yéu dán dén viéc phát sinh táng chi phí. D é dánh giá dúng dán vé hiéu quá kiém soát chi phí cúa nhá quán ly bó phán sán xuát, chúng ta cán láp du toán linh hoat, phán tích chi tiét bién dóng túng yéu tó chi phí sán xuát chung theo báng 6.9. C óng ty H u o n g Lan B áng 6.9. Báo cáo chi p h í sán x u á t chu n g T háng 11 nám N _______________ __________ _________ (nghin dóng) Bién dóng Bien dpng khói lirong hiéu náng Du- toán hoat dóng Dir toán Chi ticu T h y c te (Thtrc té - linh hoat (Du- toán linh ttnh Du- toán hoat - Du- linh hoat) toán ttnh) Só giá lao dóng truc tiép 32.000 - 32.000 4.000 28.000 1. Bién phí SX chung - Lao dpng gián. tiép 100.000 4.000 X 96.000 12.000 X 84.000 - Vat lifu gián tiép 160.000 - 160.000 20.000 X 140.000 - Bién, niróc 252.000 36.000 T 288.000 92.000 X 196.000 Tóng bién phí SX chung 512.000 32.000 T 544.000 124.000 X 420.000 2. Dinh phí SX chung - Báo dudng 200.000 35.000 X 165.000 - 165.000 - Kiém tra 115.000 - 115.000 - 115.000 Tóng dinh phí SX chung 315.000 35.000 X 280.000 - 280.000 3. Tóng CPSX chung 827.000 3.000 X 824.000 124.000 X 700.000 D u toán linh hoat cho m úc dó hoat dóng thuc té 32.000 gió lao dóng truc tiép du g c láp trén ca só bién phí sán xuát chung d inh m úc cho 1 g ió lao dóng truc tiép vá tóng dinh phí sán xuát chung du toán ban dáu. H é thóng
Chirang 6: Dir toân linh hoat :hi phi dinh mire này là co sô dê xây dung kê hoach chi phi (du toân tïnh) heo bâng 6.8. Lao dông giân tiêp 3 nghin dông/ 1g ià lao dông truc tiêp V ât lieu giân tiêp 5 nghin dông/ 1giô lao dông tnre tiêp D iên, nuôc 9 nghin dông/ 1giô lao dông tnre tiêp D ua vào bâng 6.9 ta thây do mire dô hoat dông tâng thêm 4.000 giô ao dông truc tiêp tât yêu dân dên tâng tông chi phi sàn xuât chung cüa công y Hucmg Lan thêm 124.000 dông. Tuy nhiên câc nhà quân li bô phân sàn cuât cùa công ty H uong Lan cüng dâ kiêm soât chua tôt chi phi lao dông >iân tiêp (tâng 4.000 dông) và chi phi bâo duông (tâng 35.000 dông). Mac iù dà tiêt kiêm d uoc chi phi diên, nuôc 36.000 dông, nhung tông hçrp lai chi )hi sàn xuât chung vân v u ç t mire cho phép 3.000 dông. Biên dông chi phi ao dông giân tiêp là biên dông nhô (tâng 4% chi phi du toân), công ty ^u o n g Lan cô thê không cân diêu tra nguyên nhân, nhung biên dông chi phi )âo duông (tâng 2 !% chi phi du toân) và biên dông chi phi diên, nuôc giàm 12,5% chi phi du toân) là câc biên dông lôn cân duoc diêu tra phât lien câc nguyên nhân tâc dông dê tù dô cô câc bien phâp diêu chinh hop li ;ho ki hoat dông tiêp theo. 3.3. PHÂN TÎCH BIÉN DÔNG TIÊU THU Bên canh viêc kiêm soât chi phi, biên dông tiêu thu là mot nhân tô
Giao trinh KETOAN QUAN TRI B ien dong khoi lugng tieu thy la chenh lech gifra khoi lirgng tieu thu thyc te va khoi lugng tieu thy du toan (tinh), tinh theo lo i n h u a n g o p dinh m uc don vi san pham . N eu bien dong khoi lugng tieu thy d u ong (+), the hien khoi lug n g tieu thy thyc te nhieu hon so vai d u toan, do do tac dong tot (T), lam tang lgi nhuan cua doanh nghiep. N gugc lai, neu bien dong khoi lugng tieu thy am (-), the hien khoi lugng tieu thy thyc te khong dat dugc nhu du toan, do do tac dong xau (X), lam giam lgi nhuan. Bien dong gia ban la chenh lech giua don gia ban thuc te va don gia ban dinh m uc, tinh theo khoi lugng tieu thy thyc te. N eu bien dong gia ban duorng (+), the hien gia ban thyc te cao hon gia ban dinh m uc, do do tac dong tot (T), lam tang lgi nhuan cua doanh nghiep. N gugc lai, neu bien dong gia ban am (-), the hien gia ban thyc te thap hon gia ban dinh m uc, do do tac dong xau (X ), lam giam lgi nhuan cua doanh nghiep. Thi du, cong ty H uong Lan co gia ban djnh m uc/m e banh (1.000 chiec banh mi) la 1.200.000d vai khoi lugng san pham san xuat va tieu thu du kien la 2.800 m e banh. G ia ban thyc te trong thang lln a m N la 1.300.000d/m e banh v ai khoi lugng san xuat va tieu thy thyc te la 3.000 me banh. Lgi nhuan gop dinh m uc /I me banh cua cong ty la 350.000d.5 Bien dong khoi lugng tieu thy thang 1 ln am N la: (3.000 m e - 2.800 m e) x 350.000d /m e = 70.000.000 d (T) Bien dong don gia ban thang 11 nam N la: (1.300.000d/m e - 1,200.000d/m e) x 3.000 me = 300.000.000d (T) T ong hgp anh h u a n g cua hai nhan to, bien dong tieu thy trong thang 11 nam N da lam tang lgi nhuan so v ai d u toan 370.000.OOOd. 1.200.000d Tru CPSX djnh muc/me banh: NVL tnrc tiep (20.000d x 10kg) 200.000 Nhan cong true tiep (40.OOOd x 10 gicr) 400.000 Bien phi SX chung (15.000d/gicr x 10 gia) 150.000 Dinh phi SX chung (lO.OOOd/gia x 10 gia) 100.000 Lpi nhuan gop djnh mue/1 me banh 350.000d 228