Giáo trình Kỹ năng tư vấn pháp luật: Phần 2

Chương ô<br /> TỰ VẤN PHÁP LUẬT VỂ QUÂN LÝ<br /> NỘI BỘ DOANH NGHIỆP<br /> <br /> Gia thiệu<br /> Quản lý nội bộ doanh nghiệp là<br /> một trong những vấn để quan trọng<br /> trong sự h)nh thành và phát triển của<br /> doanh nghiệp. Việc có một cd chế<br /> quần lý nội bộ tốt giúp cho doanh<br /> nghiệp hoạt động tốt đổng thời thực<br /> hiện được các mục tiêu, chiến lược<br /> kinh doanh của minh.<br /> <br /> Giói thiệu<br /> 1. Khài quât chung về quản lỷ<br /> nội bộ doanh nghiệp và tư vấn<br /> phốp luật đối vởí quản ỉý nội bộ<br /> doanh nghiệp<br /> 2. Nội dung tư vấn quản lý n ộ i!<br /> bộ doanh nghiệp<br /> <br /> 1.<br /> Khái quát chung về quản lý nội bộ doanh nghiệp vả tư vấn<br /> pháp luật đối với quản ĩý nội bụ tỉuanh nghiệp<br /> L I. K hái niệm quản iỷ nội bộ doanh nghiệp<br /> <br /> Toàn bộ cảc hoạt động của các doanh nghiệp trong quả trình duy trì và<br /> phát tnển của mình nhằm đạt được các mục tiêu chiến lược về lợi nhuận có<br /> thể chia thành hai nhóm: các hoạt động đối nội và các hoạt dộng đối ngoại.<br /> Hoạt động đối nội bao gồm các nội dung như cơ cấu bộ mảy quản lý doanh<br /> nghiệp, phân chia quyền lực trong doanh nghiệp, bảo đàm quyền lợi của các<br /> nhóm người tham gia vào hoạt động cùa doanh nghiệp, chính sách đổi với<br /> người iao đ ộ n g .tro n g đỏ “ sự hình thành ý chí cùa các cổ đông {thông qua<br /> đại hội) và thể hiện ý chỉ đó thông qua người đại diện (thường là giám đốc<br /> công ty) tà nội đung chính trong quần ỉỷ nội bộ doanh nghiệp"28. Hoạt động<br /> đổi ngoại bao gồm các nội dung như quan hệ với các đối tác, vởi khách<br /> hàng, với các cơ quan quan ỉý nhà nước, với các ngân hàng.. .Quàn lý nội bộ<br /> <br /> ** Xem Phạm Duy Nghĩa. Chuyền khào Luật Kinh tể, NXB Đụi hục Quốc giư Hà nội,<br /> năm 2004. tr.357<br /> <br /> 168<br /> <br /> doanh nghiệp chinh là việc tổ chức, quan lý các hoạt động đổi nội trong<br /> doanh nghiệp, cỏ thể hièu quàn iý nội bộ doanh nghiệp ỉả sự tác động, chi<br /> huy, điều khiển cúa các nhà quàn lỷ tới hoạt động cùa doanh nghiệp nhảm<br /> đại dược mục dích nhất định của doanh nghiệp.<br /> Quăn ỉý nội bộ doanh nghiệp là cơ chế điều chình mối quan hệ cũa<br /> các chủ the tham gia trong doanh niìhiệp như các các cổ đông, thành viên<br /> góp vốn. Hội đồng quàn trị. Giám đốc. nuưởi lao động hoặc nhừng người<br /> cỏ liên quan khác và các biện pháp đi' nhừng người này thực hiện dưực lợi<br /> ích cùa họ.<br /> Quan ỉý nội bộ doanh nghiệp là một dạng của hoạt động quản lý và là<br /> “ ทาỘI iromi các yếu tố cùa quản trị công ty‘ไ<br /> Trong chương này chúng tôi chỉ giới hạn nhiệm vụ của các luật sư<br /> trong lư van quán lý nội bộ doanh nghiệp cùng như khái niệm quản lý nội<br /> bộ doanh nghiệp đề cập trong bài này dưới góc độ pháp luật, còn những nội<br /> dung khác trong quản lý nội bộ doanh nghiệp đưởì góc độ kinh tế (như quàn<br /> trị marketing, quán trị nhân sự ...) không nảm trong phạm vi tư vấn pháp<br /> luật của các ỉuật sư.<br /> 1,2. K hải niệm tư vấn pháp lu ậ t trong quản lý nội bộ doanh nghiệp<br /> <br /> /. 2. L Khái niệm tư vấn pháp Ỉuộỉ trong quàn ỉỷ nội bộ doanh nghiệp<br /> Tư vấn pháp luật trong quản lý nội bộ đoanh nghiệp là giải đáp pháp<br /> luật, hướng dần doanh nghiệp ứng xứ đủng pháp ỉuật VỚI mục đích diều<br /> chỉnh mối quan hệ cùa các chù thể tham gia trong doanh nghiệp như các các<br /> cồ đông, ihảnh viên góp vốn, Hội dồng quán trị, Giám dổc>người lao động<br /> hoặc nhừng người có liên quan khác và các biện pháp để những người này<br /> thực hiện được lợi ích cùa họ.<br /> Những mục tiêu cơ bàn của tư vấn quản lý nộí bộ doanh nghiệp:<br /> •<br /> quản lý;<br /> <br /> Bộ máy quản lý của công ty phái gọn nhẹ, lình hoạt để giảm chi phí<br /> <br /> Một bộ máy quản lý có gọn nhẹ, linh hoạt thì mới cỏ thể thực hiện íổt<br /> nhiệm vụ, quyền hạn cùa mình, đồng thời còn giảm được chi phí quàn lý.<br /> Quản ỉý nội bộ trong công ty giải quyét vấn đề này bàng việc quy định rỏ<br /> <br /> 169<br /> <br /> ràng quyển lợi vả nghĩa vụ của bộ máy quản lỷ trong công IV. bàng việc<br /> tăng cường kiềm tra hoạt động quản lý và bằng những yều tổ động vièn để<br /> gắn lợi ích của người quán ỉý với lợi ích cùa cồ dông và các thành viên<br /> trong công ty.<br /> Chức năng nhiệm vụ cùa từng bộ phận trong irong bộ máy quản lý<br /> doanh nghiệp phải rõ ràng, cụ thể, chi tiết, tránh sự chồng chéo vả đảm báo<br /> cư chể phối hợp. kiểm soát, giám sát hữu hiệu giừa các bộ phận;<br /> Đây là một trong các bước phân chia quyền lực trong doanh nghiệp.<br /> Việc tổ chức quàn lý trong còng ty không những phái dám bảo: i/Sự phân<br /> công rành mạch chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng bộ phận trong bộ<br /> máy quán lý; ii/ Tránh sự chồng chéo trong chức năng nhiệm vụ của các bộ<br /> phận; iu/Đám báo cơ chế phối hợp, kiểm soát, giám sát hừu hiệu giừa các<br /> bộ phận đỏ.<br /> LDN qui định rõ ràng chức năng nhiệm vụ của các bộ phận quàn trị,<br /> điều hành trong doanh nghiệp. Ví dụ: đổi với công ty trách nhiệm hữu hạn<br /> và công ty cồ phần cơ quan có quyền quyết định cao nhất là Hội đồng thành<br /> viên và Đại hội đổng cổ đông. Vì đây là những người chú sớ hữu doanh<br /> nghiệp nên họ có quyền quyết định nhừng vẩn đề quan trọng nhất cùa doanh<br /> nghiệp như thông qua định hưởng phát triển công ty, bầu, miễn nhiệm thành<br /> viên Hội đồng quản trú sửa đối, bồ sung Điều iệ công ty ...(Điều 95 LDN<br /> 2005). Hội đồng quản trị irong công ty cổ phần là cơ quan có quán lý công<br /> ty, có toàn quyền nhân danh công ty để quyết định mọi vẩn để liên quan dền<br /> thực hiện mục ciêu, chiển lược รง Đại hội đồng cổ dông đề ra, trừ những vấn<br /> dể thuộc thầm quyền của Dại hội đồng cồ đông. Giám đốc (Tồng giảm đốc)<br /> là người điều hành hoạt động hàng ngày cùa doanh nghiệp, Ban kiểm soái<br /> kiểm tra, giám sát các hoạt động cùa các cơ quan quàn ỉỷ trong việc quản lý,<br /> điều hành hoạt động kinh doanh. Với các chức nảng của các bộ phận như<br /> vậy. ta thấy các bộ phận này cỏ mổi quan hệ và chì phổi ỉẫn nhau.<br /> Tuy nhiẻn trong từng đoanh nghiệp cụ thể sẽ cỏ những đặc điểm riêng<br /> cùa mình, nhiệm vụ của luật sư là phải biếí áp đụng nhừng qui định chung<br /> cửa luật vào đặc điểm tình hình riêng của doanh nghiệp, đồng thời hoàn<br /> thiện và qui định cụ thể hơn chức năng nhỉệm vụ cùa từng bộ phận ưong<br /> doanh nghiệp.<br /> <br /> 170<br /> <br /> - Ta chức quản lý doanh nghiệp phái đam bão khá năng tham gia quàn<br /> ]ý cua các chủ sở hữu doanh imhiộp nhẩm hao vệ mộĩ cách tốt nhất quyền<br /> lợi cua họ;<br /> Bào vệ quyền lợi cùa các chù sờ hữu là một vấn đề quan trọng trong<br /> quán !ý nội của doanh nghiệp. Chù sớ hữu doanh nghiệp Jà những người góp<br /> vồn tạo nên doanh nghiệp, Đỏ là cổ đông trong công ty cổ phần, thành viên<br /> uop vốn irong công ty trách nhiệm hữu hạn. công tv hợp đanh. Họ là chủ sớ<br /> hừu cua doanh nghiệp nhưng không phái bao giờ cùng là người quản lý hay<br /> là người dại diện của doanh nghiệp. Khi góp vổn, họ không tiểp tục sờ hữu<br /> các giá trị dà góp vào doanh nghiệp với tư cách là vốn góp mà sè sở hừu bán<br /> thân doanh nghiệp tương ứng với tỳ lọ vấn uóp trong doanh nghiệp đó. Các<br /> cơ chè quán lý nội bộ trong doanh nghiệp cần phải được thiết lập nhàm bảo<br /> vệ lối đ;i các quyền cua các chủ sơ hừu trontì công ty. Ví dụ: các cồ đông<br /> góp .vốn đưực quyền tham gia vào các phiên họp Đại hội đồng cổ đòng có<br /> quyền biểu quyết các vấn đề quan trọng của công ty ỉiên quan đến cơ cấu, tồ<br /> chức, hoạt động kinh doanh cùa công ty và chịu trảch nhiệm hữu hạn đối<br /> với phần vốn mà mình nắm giữ. Thông qua cơ chể bò phiếu biểu quyết, họ<br /> gián tiếp quyết định những vẩn đề cùa công ty như bầu Hội đồng quàn trị,<br /> thông qua định hưởng phảĩ triển công ty, sừa dồi, bồ sung Điểu lệ công ty.<br /> Mặi khác, dc bào vệ quyền lựi mình các cổ đông hoặc các thành viên góp<br /> vốn thõng qua cơ quan kiểm soát dược bầu ra để kiểm tra. giám sát hoại<br /> động công ty.<br /> Bao vệ quyền lợi cùa cồ đòng còn thề hiện ờ những quy định bảo vệ<br /> lợi ích cũa cố đông ihiểu sổ. LDN đá qui định nhưng phương thức bảo vệ<br /> quyền iợì của cổ đỏng nhỏ như cổ đông hoặc nhóm cổ đông sờ hừu trẽn<br /> 10% sổ cồ phần phồ thông trong ihừi hạn liên tục ít nhất sáu tháng hoặc tỷ<br /> Ịệ khãc nhỏ hơn quy định tại Điều lệ công ly có quyền yêu cầu triệu tập Đại<br /> hội đồng cổ đông hoặc của đại diện tham gia vào thành viên Hội đồng quản<br /> trị, có quyền xem danh sách cồ đông cỏ quyền dự họp tại Đại hội đồng cồ<br /> đông, có quyền kiến nghị vẩn đề đưa vào chưomg trinh họp Đại hội đồng co<br /> đông... LDN cho phép cốc công ty cổ phần được qui định một tỷ lệ nhỏ hơn<br /> 10% nêu trên ณỷ vảo đặc đỉểm vả cơ cẩu thành viên của minh.<br /> - Tổ chửc quàn lý doanh nghiệp phàỉ đảm bảo sự tách bạch gỉừa quyền<br /> sờ hừu và quyền quán iý, điều hành công ty;<br /> <br /> 171<br /> <br /> Đây là một yêu cầu rất quan trọng trong việc quàn lý nội bộ doanh<br /> nghiệp, đặc biệt (iốí với loại hình công ty trách nhiệm hừu hạn và cồng ty cồ<br /> phần. Hiện nay, phần ícm doanh nghiệp ớ nuớc ta quỵ mô còn nho, mang<br /> tinh gia đình, người chủ sở hữu th ư ờ n g dồng thòi là người quán .ý cùa<br /> doanh nghiệp. Nói cảch khác, người chủ sờ hừu cùng một lúc thực hiện<br /> hàng loạt các chúc nâng khác nhau trong tổ chức kỉnh doanh cùa doanh<br /> nghiệp. Ngoài quan hệ góp vốn cùng kinh doanh, họ còn có quan hệ huyết<br /> thống, họ hàng, bạn bè hết sức thân thiết,... Vỉ vậy. trong quán lý nội bộ và<br /> tồ chức kinh doanh rất khó phân biệt quyền sớ hữu vả quyền quàn lý điều<br /> hành doanh nghiệp. Cơ chế kiềm nhiệm các chức năng của chú sở hữu trong<br /> cồng ty dẫn đến việc quản lý diều hảnh không hiệu quà vì cùng chính nhừng<br /> thành viên đỏ vừa ra quyết định vừa thực hiện các quyểt định.<br /> Đổi với các công ly cổ phần sự tách bạch giữa quyền sờ hữu và quyèn<br /> quản lý, điều hành cỏ vè rõ ràng hơn. LĐN 2005, với sự cổ gẩng tham kháo<br /> kinh nghiệm quàn lý điều hành công ty của các nước trên thể giới dà tạo<br /> được rnột cơ cấu quyền lực bảo đảm cho sự phảt triển cùa công ty, uxmg dó<br /> cồ đông - chủ sờ hữu là những người chủ động tăng giảm vốn, quyết định<br /> triệu tập cuộc họp nếu thấy cần thìểt và bầu ra một Hội dồng quan trị để<br /> quản lý công ty, Hội đồng quàn trị có nghĩa vụ quản lý công ty nhưng không<br /> được can thiệp vào việc điều hành việc sàn xuất kinh doanh của Ban diều<br /> hành đửrtg đầu là Tổng giảm đổc/Giám dổc.<br /> Nhiệm vụ cua luật sư tư vấn quản lý nội bộ đoanh nghiệp là phài tạo<br /> được một cơ chể đề các chủ sờ hữu ra các quyết định đúng đắn va bào vệ<br /> được lợi ích cùa họ, Hội đồng quản trị quàn lý công ty thật tốt và tạ) ra các<br /> cơ chế dê Giảm đôc trực tỉểp tô chức thực hiện các quyểt định này. ‘Một cơ<br /> chẻ quàn lý nội bộ hữu hiệu sẽ đảm bào cho việc thiết ỉập các kế hoạch và<br /> mục tiêu chiến lược dài hạn, cho sự tồn tại một cách thửc quàn ỉý đúng cùng<br /> một cơ cấu quàn iỷ nhảm đạt được các mục tiêu chiến lược, đồng thời qui<br /> trách nhiệm trong công ly đối với các thành viên cùa nỏ’\<br /> Tồ chức quàn lý doanh nghiệp phải đảm bâo được vai trò độc ỉập và<br /> chể độ mội thù trưởng với vai trò trung tâm cùa Giám đốc diều hành<br /> Hiện nay trong các công ty trách nhiệm hữu hạn và công ty cổ phần,<br /> các Giám đốc {đặc biệt ià các Giám đốc là ngườĩ lảm thuê không :ỏ phần<br /> vốn góp trong đoanh nghiệp) chua có một vị trí độc lập. Nhiệm va cùa tư<br /> <br /> 172<br /> <br />