intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình -Kỹ thuật khai thác thủy sản- chương 10

Chia sẻ: Sam Sara | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

69
lượt xem
14
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 10: Đánh cá kết hợp ánh sáng Tập tính cá trong vùng sáng Người ta nhân thấy rằng vào ban đêm, những lúc tối trờ, có nhiều loại cá bị hấp dẫn bởi ánh sáng, chúng thường tập trung thành những đàn lớn chung quanh nguồn sáng hoặc đôi khi chúng ở trạng thái ngơ ngác

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình -Kỹ thuật khai thác thủy sản- chương 10

  1. Chương 10 Đánh cá k t h p ánh sáng 1 10.1 T p tính cá trong vùng sáng Ngư i ta nh n th y r ng vào ban đêm, nh ng lúc t i tr i, có nhi u loài cá b h p d n b i ánh sáng, chúng thư ng t p trung thành nh ng đàn l n chung quanh ngu n sáng ho c đôi khi chúng tr ng thái ngơ ngác, ngây d i, khi b ngu n sáng chi u g i vào chúng. Qua nghiên c u ngư i ta nh n th y r ng đa s các loài cá b h p d n b i ánh sáng thư ng là các loài cá thích nhi t, s ng t ng m t, có vòng đ i tương đ i ng n và th c ăn c a nó ch y u là các phiêu sinh đ ng và th c v t, ch ng h n cá trích, cá thu đao, cá cơm,... Tuy v y cũng có loài s ánh sáng như cá thu, cá m p,... chúng thư ng r i b khu v c có ánh sáng chi u vào. Nh ng k t qu nghiên c u cho th y, đa s các loài cá thích ánh sáng thư ng t o thành đàn l n không ph i quanh năm, m i lúc, mà ch xu t hi n vào nh ng th i kỳ nh t đ nh trong chu kỳ s ng c a chúng và không gian h p, ch ng h n cá Thu đao thư ng t p trung thành đàn l n trong th i kỳ v béo, còn cá N c và m t s loài cá khác thì th i kỳ trú đông. Ngoài th i gian này chúng phân tán ph m vi r ng và tác đ ng c a ánh sáng đ i v i chúng thì không l n l m. Tuy v y, m t s loài trong h cá Trích thì có th t o đàn quanh năm. Đi u này thu n l i cho vi c khai thác cá k t h p ánh sáng. Ngư i ta còn nh n th y r ng tr ng thái cá t p trung quanh ngu n sáng không ch ph thu c vào các y u t v t lý, hóa h c, sinh h c c a môi trư ng nư c: Nhi t đ , đ m n, đ trong, sóng gió, s có m t c a cá d ,... mà còn ph thu c vào đ c tính sinh h c bên trong c a cá như đ no, đ thành th c c a cá trong th i ký phát d c,... Ngoài ra chúng còn ch u tác đ ng c a các y u t bên ngoài môi trư ng nư c, như s nh hư ng c a ánh sáng trăng, ánh sáng ban ngày,... Khi nghiên c u các v n đ liên quan đ n tr ng thái cá trong vùng sáng, ngư i ta còn nh n th y ch ng nh ng các loài cá khác nhau có s yêu thích các lo i màu s c ánh sáng khác nhau, mà ngay chính trong t ng loài, nh ng giai đo n s ng khác nhau cũng thích ng v i nhi u màu s c khác nhau. M t khác, có loài cá thích ánh sáng trên t ng m t, nhưng có loài thích ánh sáng trong lòng nư c, nhưng cũng có loài thích ngu n sáng di d ng trong nư c. Ch ng h n đ i v i cá trích, n u đ t ngu n sáng trên m t nư c thì chúng s t p trung ít hơn khi ta di chuy n ngu n sáng đi sâu vào trong lòng nư c, khi đó chúng s lao theo ngu n sáng v i m t đ ngày càng nhi u hơn. Nhưng cá thu đao thì ngư c l i, chúng l i thích ngu n sáng đi t trong lòng nư c lên t ng m t. Th i gian cho m i lo i cá xu t hi n quanh ngu n sáng cũng khác nhau. Ch ng h n khi b t đèn lên, sau th i gian t 10-40 phút ta th y cá trích d n d n xu t hi n quanh đèn, nhưng cá thu đao l i xu t hi n còn s m hơn. Đ c bi t cá trích vùng bi n Caspien thì ch sau vài phút là chúng đã t o thành đàn l n quanh đèn. Ngư i ta còn nh n th y, m t đ t p trung cá quanh ngu n sáng cũng khác nhau, cá trích, cá thu đao, cá cơm, cá n c, ... thư ng t p trung thành đàn l n quanh ngu n sáng. Nhưng cá thu, cá đ i, thì nhanh chóng r i b ngu n sáng. Ngoài ra, t c đ di chuy n đ n ngu n sáng cũng khác nhau. Ngư i ta nh n th y m t s cá th c a h cá trích, cá cơm,... khi phát hi n ra ngu n sáng thì chúng đi đ n ngu n sáng v i t c đ ch m, và khi đ n g n ngu n sáng thì bơi lãng vãng g n khu v c đèn, nhưng m t s cá th khác thì l i lao th ng 1 This content is available online at . 69
  2. 70 CHƯƠNG 10. ĐÁNH CÁ K T H P ÁNH SÁNG đ n ngu n sáng. Th nh tho ng m t s cá th l i nhãy lên kh i m t nư c r i l n xu ng nư c ho c bơi thành vòng tròn l n trên m t nư c quanh ngu n sáng, sau đó chúng m i l n sâu xu ng nư c. Th nh tho ng ngư i ta còn b t g p m t s loài cá có nh ng đ c tính khá đ c bi t khi chúng đ n g n ngu n sáng. Ch ng h n: Ngày 29/8/69, tàu nghiên c u Vichia (Liên Xô cũ) khi đánh cá khu v c Thái Bình Dương, b t đư c con cá, đ t tên là Tiditrop, có nh ng bi u hi n khá l khi đ n g n ngu n sáng. Cá Tiditrop khi phát hi n ra ngu n sáng thì bơi đ n g n ngu n sáng, khi cón cách táu 10 mét, cá Tiditrop chuy n hư ng đi d c theo tàu thêm 1 mét, r i d ng l i, ti p đ n c ngóc đ u lên r i ng p xu ng và c làm theo qui lu t đó khi chúng đ n phát hi n ra ngu n sáng. Nh ng đ c tính đ c bi t còn b t g p loài cá chép. Đ i v i cá chép, giai đo n đ u, khi phát hi n ra ngu n sáng chúng bơi l i ngu n sáng v i t c đ nhanh, không theo m t qu đ o nào. Sau m t th i gain thì chúng d n d n đi vào m t qu đ o n đ nh quanh ngu n sáng, r i d ng h n (giai đo n say đèn), lúc này cá r t hi n và d đánh b t. Tuy nhiên tr ng thái cá trong vùng sáng có th b đ t ng t thay đ i, n u m t khi đèn đ t ng t b t t. Khi này cá dư ng như s c tĩnh, ph n ng h n lo n. Đ c bi t cá thu đao, khi đó nh y t tung lên kh i m t nư c như đi tìm ngu n sáng đã m t, còn cá trích, cá cơm g n như m t đ nh hư ng, chúng chuy n đ ng phân tán ra nhi u hư ng khác nhau. Nhưng n u sau đó đ n đư c b t tr l i thì chúng nhanh chóng tr l i vùng sáng. Ph n ng c a cá đ i v i cư ng đ sáng c a đèn cũng khác nhau. Ngư i ta nh n th y r ng n u b t hai đèn có cùng công su t như nhau thì lư ng cá di chuy n t vùng này sang vùng kia đ u như nhau, m t đ cá trong 2 vùng là không đ i. Nhưng n u 2 đèn có công su t khác nhau, cá s t p trung nhi u vùng có cư ng đ sáng l n hơn. N u t t đèn vùng có cư ng đ sáng m nh, ngư i ta nh n th y m t s cá th s di chuy n qua vùng có ngu n sáng y u, nhưng m t s khác thì r i b ngu n sáng. Ngoài ra ngư i ta còn nh n th y tr ng thái cá trong vùng chi u sáng còn ph thu c vào ch đ th p sáng, s đ ng yên hay di đ ng c a ngu n sáng, s n đ nh c a cư ng đ sáng (khi t , khi m ) và thành ph n quang ph c a ngu n sáng. 10.1.1 Các y u t môi trư ng và sinh h c nh hư ng đ n s t p trung c a cá quanh ngu n sáng • nh hư ng c a ánh sáng trăng và ánh sáng ban ngày Ngư i ta nh n th y r ng khi đánh cá k t h p ánh sáng vào nh ng đêm có ánh sáng trăng, nh ng nơi có đ sâu không l n l m, thì tác d ng c a đèn đ lôi cu n cá đ n vùng sáng b gi m xu ng. Trong nh ng đêm có trăng, ngư i ta th y r ng s n lư ng khai thác đ i v i m t s loài cá s ng t ng m t như cá trích, cá cơm, cá n c,... b gi m đi r t nhi u, ngay c cho dù đ t ngu n sáng vào sâu trong lòng nư c. Qua nghiên c u cho th y, nh hư ng c a ánh sáng trăng đ n s n lư ng khai thác là không gi ng nhau, đi u này ph thu c vào tu n răng, v trí c a trăng so v i m t bi n, th i ti t (mây mù), đ sâu đánh b t, ... Th c nghi m cho th y s n lư ng khai thác cao nh t là vào th i kỳ không trăng, gi m d n vào th i kỳ trăng thư ng huy n và h huy n, và gi m nhi u nh t vào lúc trăng tròn. Nguyên nhân có th gi i thích như sau: Các tia sáng c a ánh sáng trăng không ch tác d ng trên m t nư c mà chúng còn xuyên sâu vào trong lòng nư c. Chính các tia ánh sáng trăng này đã làm gi m bán kính quy n rũ c a ngu n sáng nhân t o (bóng đèn). N u ngu n sáng càng đ t g n m t nư c thì nh hư ng c a ánh sáng trăng càng l n. Ngư c l i, n u đưa ngu n sáng vào càng sâu trong lòng nư c thì nh hư ng c a ánh sáng trăng s gi m d n. Ta có th th y nh hư ng c a ánh sáng trăng qua (Hình 10.1).
  3. 71 Figure 10.1 M t khác, thí nghi m c a Niconorov (1951-1956) đ i v i đánh cá thu đao b ng lư i nâng hình chóp. Ông nh n th y r ng s n lư ng khai thác cao nh t nh n đư c là vào th i kỳ trăng non. Còn lúc trăng tròn thì s n lư ng b gi m đi 75%. Tuy nhiên, s gi m s n lư ng này còn tùy thu c vào lo i ngư c khai thác cá k t h p ánh sáng. Ta có th th y s gi m s n lư ng qua (H 10.2).
  4. 72 CHƯƠNG 10. ĐÁNH CÁ K T H P ÁNH SÁNG Figure 10.2 Tuy v y, n u đ t ngu n sáng càng xu ng sâu trong lòng nư c thì nh hư ng c a ánh sáng trăng càng gi m đi. Thí nghi m cho th y, đ i v i ánh sáng trăng r m, n u ta cho lư i làm vi c đ sâu hơn 45 mét thì nh hư ng c a ánh sáng trăng xem như không đáng k . M t khác, trong nh ng đêm trăng, n u có mây mù thì tác đ ng c a ánh sáng trăng đ i v i ngu n sáng cũng gi m đi, thu n l i cho vi c khai thác cá k t h p ánh sáng. Ánh sáng ban ngày v i cư ng đ b c x vô cùng l n, tia sáng ban ngày có kh năng xuyên r t sâu vào trong lòng nư c (đ n 200 m), đã làm vô hi u quá ngu n sáng nhân t o n u như chúng đư c th p ban ngày. Do v y vi c khai thác k t h p ánh sáng vào ban ngày là g n như không th th c hi n đư c. • nh hư ng do đ trong c a nư c đ n t p tính cá trong vùng sáng Qua nghiên c u, ngư i ta nh n th y đ trong c a nư c có nh hư ng l n đ n t p tính cá trong vùng sáng. Khi đ trong c a nư c kém thì s n lư ng cá khai thác b gi m r t nhi u, do b i bán kính quy n rũ cá c a ngu n sáng nhân t o cũng b gi m r t nhi u. Thí nghi m c a Niconorov đánh cá trích b ng bơm hút đ sâu 8,5m v i đ trong t (0,4 - 2,2) m, trong th i gian 2 gi 20 phút, cho th y s n lư ng như sau (B ng 10.1): B ng 10.1 - Quan h gi a s n lư ng theo đ trong c a nư c Đ trong (m) 0,4 - 0,6 1,1 - 1,9 [U+F0B3] 2,1 S n lư ng (T ) 0,35 1,6 14,7 Table 10.1 Cũng qua thí nghi m, ngư i ta đã xây d ng đư c m i quan h gi a s n lư ng đánh b t và đ trong c a nư c theo công th c sau. 3 Z2 Q2 Q1 = Z 3 1
  5. 73 Trong đó: Q 1 là s n lư ng cá ng v i đ trong Z1. Q2 là s n lư ng cá ng v i đ trong Z2. Thí d , n u vùng A có Z1 = 2 m và vùng B có Z2 = 10 m, thì s n lư ng 2 vùng chênh l ch nhau là: Z3 3 Q2 = Q1 . Z2 = Q1 . 103 = 125l n Q1. 3 2 1 • nh hư ng c a nhi t đ đ n t p tính cá trong vùng sáng Nhi t đ nư c có nh hư ng đ n t p tính cá trong vùng sáng. Ngư i ta nh n th y đa s cá n i (s ng t ng m t) là loài thích nhi t. Nhi t đ thích h p cho đa s loài là t (6-28)oC, c th là: Cá trích thư ng t p trung t ng nư c có nhi t đ t (16,6 - 26)oC. Cá thu đao thư ng t p trung vùng nư c có nhi t đ t (14 - 18)oC. Cá n c, cá cơm thư ng t p trung vùng nư c có nhi t đ t (8 - 10)oC. Ngoài ra ngư i ta còn th y r ng, khi nhi t đ thay đ i thì s t p trung c a cá quanh vùng sáng cũng bi n đ ng theo. Ch ng h n, vào mùa hè và mùa thu cá thu đao thư ng thích s ng t ng m t, t p trung nh ng nơi có bóng râm, nư c mát. Nhưng vào mùa này thí cá trích l i thích t p trung đ sâu t (20-45) m, nơi có nhi t đ thích ng là (8-12)oC. Đ c bi t, cá n c vào mùa đông l i thích t p trung thành đàn l n đ sâu kho ng (30-40) m nư c, nơi có nhi t đ t (8-10)oC. Cá cơm và m t s loài cá khác, giai đo n nh thư ng có kh năng thích nghi v i s bi n đ ng c a nhi t đ hơn cá trư ng thành, chúng có th s ng c t ng m t và t ng đáy. Ngư i ta nh n th y nh ng t ng nư c n u có s bi n đ ng đ t ng t v nhi t đ thì cá trích không thích đ n g n ngu n sáng, nhưng n u ngu n sáng h th p d n xu ng sâu thì cá trích l i bơi theo ngu n sáng. Nhưng n u ti p t c h ngu n sáng xu ng n a đ n nơi mà nhi t đ không còn thích h p chúng s r i b ngu n sáng. • nh hư ng c a dòng ch y và đ trôi d t c a tàu đ n s t p trung c a cá quanh vùng sáng T c đ dòng ch y và s trôi d t c a tàu có nh hư ng đ n s t p trung c a cá quanh vùng sáng. Ngư i ta nh n th y r ng, cá thư ng t p trung nh ng vùng nư c tương đ i yên tĩnh, dòng ch y y u và có nhi u th c ăn. Ngư i ta cũng nh n th y, n u khu v c chi u sáng mà có t c đ dòng ch y m nh s làm cho cá khó bám vào ngu n sáng. Ngư i ta ch ng minh đư c r ng, n u t c đ dòng ch y l n hơn 0,35 m/s, thì h u như ánh sáng không th quy n rũ cá trích đ n v i ngu n sáng. Đ trôi d t c a tàu cũng nh hư ng đ n s t p trung c a cá quanh ngu n sáng. Khi tàu b trôi d t, ngu n sáng cũng b trôi theo. Đi u này s gây khó khăn cho cá bám ngu n sáng, b i ngu n sáng s trôi d n ra kh i khu v c s ng thích h p cho nó, cá không th bám mãi theo ngu n sáng đư c. Thí nghi m cho th y, n u đ trôi d t là 0,07 m/s thì s n lư ng khai thác s gi m 23%. •S nh hư ng c a sóng đ n s t p trung c a cá quanh ngu n sáng Sóng to, gió l n s làm cho tàu b l c lư (l c ngang, l c d c), làm m t tính n đ nh phương chi u sáng c a h th ng đèn, phương chi u sáng không đ u, cá ph i di chuy n liên t c theo ngu n sáng, khó t o nên tr ng thái say đèn đ i v i cá, cá có th r i b ngu n sáng. M t khác càng làm khó khăn thêm trong thao tác ngư c . Do v y s n lư ng khai thác b gi m r t nhi u trong nh ng lúc tr i giông, bi n đ ng. Thí nghi m đ i v i lư i nâng hình chóp cho th y r ng, gi s n u sóng c p 2, 3 có s n lư ng khai thác là 100%, thì khi sóng lên c p 4,5 s n lư ng khai thác ch còn kho ng 55%. • nh hư ng do s xu t hi n c a cá d trong vùng chi u sáng Th c t đánh b t cho th y n u có s xu t hi n c a cá d trong vùng chi u sáng s nh hư ng r t l n đ n s t p trung c a cá quanh ngu n sáng. Cá cãm th y s h i khi cá d đ n g n, chúng ch y phân tán ra kh i ngu n sáng. Nhưng n u cá d b đi, chúng s t p trung tr l i ngu n sáng.
  6. 74 CHƯƠNG 10. ĐÁNH CÁ K T H P ÁNH SÁNG 10.1.2 M i quan h gi a đ c tính sinh h c cá đ n s t p trung c a cá trong vùng sáng Ngư i ta nh n th y các y u t sinh h c c a cá có s nh hư ng đ n s t p trung c a cá quanh ngu n sáng. Cùng m t loài cá, nhưng n u các l a tu i khác nhau s có ph n ng thích ng khác nhau đ i v i ngu n sáng. Thí nghi m cho th y, đa s các loài cá đ u thích đ n ngu n sáng là nh ng cá đang giai đo n I và II trong chu kỳ phát d c c a chúng, nhưng vào giai đo n chu n b đ thì chúng không thích ngu n sáng, sau khi cá đ xong thì ph n ng thích ngu n sáng tr l i bình thư ng. Đ no, đói c a cá không có s nh hư ng rõ ràng đ n s t p trung c a cá quanh ngu n sáng. Có quan đi m cho r ng cá đ n ngu n sáng có th là do b đói, chúng mu n tìm th c ăn, nhưng th c t kh o sát cho th y, có r t nhi u loài cá khi đ n ngu n sáng còn đang tr ng thái còn r t no. T nghiên c u các nh hư ng nói trên cho chúng ta nh n đ nh r ng, đ đ m b o kh năng khai thác đ t đư c s n lư ng cao, ta nên chú ý đ n t t c các y u t môi trư ng và sinh h c c a cá khi đánh b t cá k t h p ánh sáng. 10.2 M t s ngư c khai thác cá k t h p ánh sáng 10.2.1 Ngh lư i đăng k t h p ánh sáng Ta có sơ đ khai thác lư i đăng k t h p ánh sáng sau (H 10.3). Figure 10.3 • L p đ t chu ng và thi t b ph c v cho khai thác lư i đăng k t h p ánh sáng Trư c h t ta ph i l p đ t chu ng lư i đăng. G n tương t khai thác lư i đăng thông thư ng, chu ng lư i đăng k t h p ánh sáng ph i đư c đ t nh ng nơi có nhi u cá qua l i (ho c theo mùa v ). V trí chu ng
  7. 75 ph i thu n l i cho vi c khai thác, b trí các trang thi t b và không gây c n tr cho các phương ti n khác đi l i. Ngư i ta s d ng 8-10 xu ng đèn. trên m i xu ng có l p đ t các đèn khí (đèn măng sông) ho c đèn đi n 1 chi u và ph i có tàu làm phương ti n v n chuy n cá và là nơi ăn t m th i c a ngư dân. • K thu t khai thác lư i đăng k t h p ánh sáng Trư c h t cho các xu ng đèn làm vi c, th p sáng g n xung quanh khu v c đ t chu ng lư i đăng. Sau th i gian t 1-3 gi , khi th y m t đ cá t p trung tương đ i cao quanh các xu ng đèn thì cho các xu ng đèn di chuy n ch m vào khu v c c a chu ng, tránh gây nào đ ng làm cá có th ho ng ho n r i b xu ng đèn. Ti p đ n t t t t c đèn các xu ng, ch đ l i đèn m t xu ng đèn, cá s t đ ng di chuy n, gom v xu ng đèn này. Sau đó đưa xu ng có đèn đi vào c a chu ng, r i đóng c a chu ng l i, ti n hành d t m lư i đáy chu ng, d n cá v m t góc, r i b t cá. Nh ng năm g n đây ngư i ta thư ng k t h p khai thác lư i đăng v i ngu n sáng đi n. Ngư i ta thư ng dùng máy phát di n 110 volt đ th p m t tuy n sáng t chu ng ra ngoài khu v c chung quanh. Đèn đư c th ng m xu ng nư c đ sâu kho ng 1,5 m. Khi cá t p trung tương đ i nhi u quanh các đèn, thì đi u khi n h th ng chi u sáng sao cho t t l n lư t các đèn t xa trư c, cá s gom l i đèn k bên, g n c a chu ng hơn. Ti p t c làm như th cá s t đ ng gom v c a chu ng. Khi cá đã đ n c a chu ng ta t t n t đèn c a chu ng, cá s đi vào đèn đã b trí trong chu ng. Ti p đó đóng c a chu ng và thu b t cá. Ưu đi m c a khai thác lư i đăng k t h p v i tuy n sáng là giúp ta có th t đ ng hoá d dàng khâu th p sáng và có th ho t đ ng trong nh ng lúc sóng to, gió l n mà khi đó xu ng đèn khó ho t đ ng, đ ng th i gi m đư c nhu c u nhân l c ph c v khai thác lư i đăng k t h p ánh sáng. Tuy nhiên, vi c khai thác lư i đăng k t h p tuy n sáng đòi h i ph i có v n l n đ trang b các phương ti n, trang thi t b ph c v khai thác và an toàn lao đ ng khi ngu n đi n ho t đ ng. 10.2.2 Ngh lư i vây k t h p ánh sáng Ngh lư i vây k t h p ánh sáng phát tri n ĐBSCL b t đ u t nh ng năm 80, nhưng hi n nay nó là ngh ph bi n c a t t c các t nh ven bi n trong khu v c này. Hi u qu khai thác cao, do b i lư i vây k t h p ánh sáng đã đáp ng đư c 2 yêu c u cơ b n trong khai thác lư i vây, là: • Đã t p trung cá l i thành đàn l n. • Làm gi m đư c t c đ di chuy n c a cá. • Phương ti n và trang thi t b khai thác lư i vây k t h p ánh sáng. Tương t như ngh khai thác lư i vây thông thư ng cũng bao g m tàu, vàng lư i vây, các trang b ph tr khác. Tuy nhiên, lư i vây đánh cá k t h p ánh sáng còn c n ph i có máy phát đi n, h th ng chi u sáng và b ng phân ph i đi n. Lư i vây đánh cá k t h p ánh sáng ĐBSCL trang b máy phát đi n t 10-15 KW, đ th p sáng kho ng 150 bóng đèn néon lo i 1,2 m và 5-10 bóng cao áp th y ngân lo i t 250-500 W. Ta có th th y s b trí h th ng chi u sáng trên các tàu lư i vây k t h p ánh sáng qua sơ đ sau (H 10.4).
  8. 76 CHƯƠNG 10. ĐÁNH CÁ K T H P ÁNH SÁNG Figure 10.4 • K thu t khai thác lơi vây k t h p ánh sáng 1. Th p đèn Trong khai thác lư i vây k t h p ánh sáng, đ đ t đư c hi u qu nh t là ch n đúng nơi th p đèn và th i gian th p đèn. • Nơi th p đèn Yêu c u đ i v i nơi th p đèn c n th a mãn các đi u ki n sau: • Ph i có nhi u cá, tôm,... thích ánh sáng thư ng xu t hi n trong khu v c đ nh th p sáng. • Dòng ch y nh , tàu ít l c và trôi d t (có th dùng neo đ c đ nh tàu l i). • Ít chư ng ng i v t dư i n n đáy (n u khai thác vùng bi n c n) và không b nh hư ng b i tàu bè đi l i. • Th i gian th p đèn Th i gian th p đèn cũng là th i gian lôi cu n cá đ n vùng sáng, thư ng t 3-6 gi (t lúc ch p t i đ n 12 khuya). Trong th i gian th p đèn nên chú ý đ n các ho t đ ng chi u sáng c a h th ng đèn, tình hình sóng gió, s xu t hi n c a cá d trong vùng chi u sáng,... mà có bi n pháp x lý thích h p. Khi th y cá đã t p trung nhi u vào vùng chi u sáng ho c cá đang trong tình tr ng say đèn thì có th ti n hành b a lư i đánh b t. 1. Th lư i
  9. 77 Trư c khi th lư i ta ph i t t t t c h th ng đèn chi u sáng trên tàu, ch đ l i đèn bè đèn. Ti p đ n thu neo (n u có th neo), đ ng th i n i dài dây bè đèn cách tàu v i kho ng cách b ng bán kính quay tr c a tàu, cá s t đ ng bu l i bè đèn. Sau đó cho tàu ch y vòng tròn v i bán kính quay tr thích h p v i chi u dài s n có c a vàng lư i vây trên tàu. Chú ý là th i gian th lư i ph i cho nhanh và tránh cá b xáo đ ng có th r i kh i bè đèn. Sau khi th lư i xong thì ti n hành thu lư i, b t cá nhanh. 1. Thu lư i và b t cá Công vi c thu lư i và b t cá cũng tương t như lư i vây thông thư ng. Nhưng trư c khi cu n rút thu cáp ta v n ph i đ bè đèn trong nư c. Khi b t đ u thu cáp thì kéo bè đèn l i và đem lên tàu, sau đó m i thu lư i. 1. Chu n b m khai thác ti p theo Công vi c khai thác m ti p theo cũng có các bư c tương t như m trư c, nghĩa là cũng bao g m các bư c th p (chong) đèn, th lư i thu lư i và b t cá. Tuy nhiên, đ a đi m khai thác có th th c hi n t i v trí trư c ho c chuy n đ n đ a đi m m i. Đi u này tùy thu c vào s n lư ng khai thác c a m trư c, ho c là tình hình sóng gió, th i ti t s có trong m d đ nh khai thác ti p theo, th i gian chong đèn c a m trư c là dài hay ng n, th i đi m xu t hi n c a trăng trên b u tr i (còn t i tr i hay s p sáng),... mà quy t đ nh có nên khai thác ti p n a hay không. Th c t đánh b t lư i vây k t h p ánh sáng ĐBSCL thư ng có s k t h p khai thác gi a 1 tàu m và t 1-2 tàu con (không có lư i, ch có h th ng chi u sáng). Tàu con làm nhi m v chong đèn khu v c không quá xa tàu m , tàu con có th chong đèn ch m hơn tàu m m t th i gian nh t đ nh. Khi tàu m khai thác c a ph n mình xong s ch y đ n b a lư i quanh tàu con. Sau khi tàu m b a lư i xong, tàu con nhanh chóng kh i khu v c bao vây đ tàu m ti n hành thu lư i b t cá. 10.2.3 Ngh vó k t h p ánh sáng nh ng nư c có ngh đánh b t cá tiên ti n như Nh t B n, Nga,... ngh khai thác lư i vó k t h p ánh sáng thư ng đư c áp d ng trên các tàu c nh , có công su t máy t (50-120) CV. Đây là lo i hình khai thác khá hi u qu , b i v n đ u tư th p, d áp d ng k thu t và r t cơ đ ng.
  10. 78 CHƯƠNG 10. ĐÁNH CÁ K T H P ÁNH SÁNG Figure 10.5 1. Trang b Trên tàu khai thác lư i vó k t h p ánh sáng thư ng có trang b t 1-2 vàng lư i vó, máy phát đi n, h th ng chi u sáng b ng đi u khi n h th ng đi n, t i nâng h lư i vó,... C th đ i v i tàu khai thác cá thu đao, có h th ng chi u sáng như (H 10.5): • H th ng đèn pha có công su t t 500-1500 W, dùng đ dò tìm, phát hi n ra khu v c có cá. • H th ng đèn xanh có công su t 500W, t o thành t ng c m, đư c dùng đ lôi cu n cá đ n vùng sáng. • H th ng đèn đ đ t p trung cá đ n ch đ t lư i. • C ut o lư i vó Lư i vó m n tàu có c u t o d ng hình ch nh t. Chi u dài lư i vó m n tàu tùy thu c vào chi u dài c a tàu, v i t l : 0.8 L (L là chi u dài thân tàu). Nhìn chung chi u dài gi ng trên và gi ng dư i b ng nhau. gi ng trên đư c l p ráp v i sào n i b ng tre, có chi u dài t (8-15) m. Tác d ng c a sào n i là làm cho gi ng trên n i lên trên m t nư c. Đ đ nh hình mi ng lư i, ngư i ta l p 2 sào ch ng có chi u dài (8-12) m. M t đ u đư c bu c ch c vào sào n i, m t đ u g n v i thân tàu. Gi ng dư i c a vó m n tàu đư c l p các chì nh có tr ng lương 15 g/viên x 90 viên. Ngoài ra còn l p thêm 5-6 viên chì l n có tr ng lư ng 25 g/viên vào nh ng ch có dây kéo thu gi ng dư i. 2 gi ng hông đư c l p các vòng khuyên. dây cáp rút đư c lu ng qua h th ng vòng khuyên đ giúp thu lư i. 1. K thu t khai thác cá thu đao b ng lư i vó m n tàu k t h p ánh sáng Đ u tiên cho tàu ch y nhanh đ n khu v c có nhi u cá thu đao thư ng xu t hi n, sau đó gi m d n t c đ đ dò tìm cá. Khi phát hi n ra nơi có cá thì ch y ch m l i và cho mũi tàu trôi ngư c v i chi u gió. Khi này b t t t c các đèn c a h th ng đèn xanh m n không có lư i (m n lôi cu n cá) đ thu hút cá đ n g n tàu. Trong khi cá đang b t đ u t p trung cao m n đèn xanh, thì m n làm vi c (m n có đ t lư i vó) b t đ u th lư i vó đ n đ sâu c n thi t.
  11. 79 Ti p đ n t t t t c h th ng đèn xanh, đ ng th i b t h th ng đèn đ m n làm vi c, cá s t m n đèn xanh chuy n d n sang m n đèn đ . Khi cá đã chuy n h t sang m n làm vi c, ta ti n hành thu lư i. Đ thu lư i, trư c h t ta thu đ ng lo t: gi ng chì lên kh i m t nư c; thu ng n sào ch ng l i, thu 2 gi ng hông ng n l i đ t o thành túi lư i, cá s b gi l i trong lư i, sau đó ti n hành b t cá. Đ b t cá, ta có th dùng v t ho c bơm hút (n u cá nhi u và nh ). Sau khi b t cá xong ta ti n hành khai thác m ti p theo. 10.2.4 Ngh câu m c Ngh câu m c ĐBSCL t p trung nhi u nh t các đ o Phú Qu c, Nam Du, Côn Sơn. Nh ng năm g n đây các t nh ven bi n ĐBSCL đ u có các đ i tàu câu m c t p trung v vùng Côn Sơn đ khai thác đ i tư ng này. 1. Trang b B ph n chính c a câu m c là ng câu (bao g m dây câu) và đèn th p sáng đ lôi cu n m c đ n vùng sáng. • Dây câu b ng cư c, dài 20-30 m, đư ng kính 1,0-1,2 mm. M i dây câu có th bu c t 1-3 lư i câu, cách nhau 2-3 m và có th bu c k t h p thêm v i các chùm vãi kim tuy n. • Lư i câu m c thư ng là lo i lư i kép, không ng nh, nhưng r t s c, r t d móc vào đ u ho c thân m c khi gi t dây câu. • Ngu n sáng, thư ng là đèn măng-sông (n u câu riêng r trên các thúng câu ho c xu ng nh ) ho c t ánh sáng đi n n u câu t p th trên tàu thuy n l n. • V t xúc m c làm b ng lư i cư c, có cán dài 50-100 cm. Đ sâu túi v t kho ng t 100-150 cm, đ đ gi không cho m c thoát tr ra mi ng lư i. • K Thu t câu m c K thu t câu m c, bao g m: Ch n nơi khai thác, th p đèn và k thu t câu mưc. • Ch n nơi khai thác Ngư trư ng khai thác m c là nh ng nơi có n n đáy cát pha v nhuy n th . Nơi có nhi u ngu n th c ăn cho m c. Đ sâu t 10-25 m nư c. Đ trong t 1-2 m. Dòng ch y nh . • Th p đèn Đèn đư c th p trư c khi câu ít nh t 15 phút đ m c phát hi n ra ngu n sáng và t p trung vào vùng phát sáng. Khi th y m c t p trung khá nhi u thì ta ti n hành th câu. • K thu t câu có m i M i đư c móc vào lư i câu, r i th xu ng đ n sát n n đáy. Sau đó m t tay v a thu dây câu, m t tay kia gi t dây câu ch y lên, ch y xu ng đ m c phát hi n ra m i, m c s bám theo m i đ ăn và b vư ng lư i câu. M i câu có th là các lo i cá ch t, m c, r n,... d ng còn tươi. N u câu h t m i ta có th l y m c mà ta đã câu đư c đ làm m i câu ti p. • K thu t câu không m i Trư c h t các chùm vãi kim tuy n đư c bu c g n các lư i câu. Ti p đó th dây câu, ta v a thu dây, v a di đ ng dây lên xu ng. Khi này n u m c phát hi n ra chùm vãi kim tuy n s bu bám vào vãi và b m c b i lư i câu. N u không có lư i, m c s ti p t c đeo bám d n lên t i m t nư c, khi này ta nhanh chóng dùng v t đ xúc m c. Chú ý là khi ta xúc m c ta ph i l a th xúc t đuôi, b i vì khi m c phát hi n ra nguy cơ b b t, chúng s lùi m nh ra sau và b l t vào túi v t.
  12. 80 CHƯƠNG 10. ĐÁNH CÁ K T H P ÁNH SÁNG TÀI LI U THAM KH O Bùi Như Khuê, và Ph m Á, 1978. Dây S i Lư i T ng H p Dùng Trong Ngh Cá-NXB.Nông Nghi p. F.A.O, 1985. Fishing Method of The World. 1245 pp Friman, A. L., (1992). Calculations for fishing gear designs. Fishing News Books. University Press, Cam- bridge. 241pp. Ngô Đình Chùy (1881). Giáo Trình Nguyên Lý Tính Toán Ngư C . Đ i H c Th y S n Nha Trang. Nguy n Văn Đi n, 1978. V t Li u và Công Ngh Ch T o Lư i - NXB Nông Nghi p. 145pp Nguy n Thi t Hùng (1982). Giáo Trình Thi t k lư i Kéo. Đ i H c Th y S n Nha Trang. Nédélec, 1982. Classification of Fishing gears. 45 pp Niconorov, 1978. Đánh b t cá b ng ánh sáng (tài li u d ch). NXB Nông Nghi p. 112pp
  13. INDEX 81 Index of Keywords and Terms Keywords are listed by the section with that keyword (page numbers are in parentheses). Keywords do not necessarily appear in the text of the page. They are merely associated with that section. Ex. apples, § 1.1 (1) Terms are referenced by the page they appear on. Ex. apples, 1 C ch lư i, § 1(1) ngư c , § 3(15) Công ngh ch t o lư i, § 2(7) P phân lo i, § 3(15) L lư i kéo, § 5(27) S s i, § 1(1) Lư i rê, § 4(17) Lư i t m, § 2(7) X Xơ, § 1(1) lư i vây, § 8(51) lư i đăng, § 7(43) á ánh sáng, § 10(69) N ngh câu, § 6(35) đ đánh cá, § 10(69) ngh lư i đáy, § 9(61) đ ng b ng sông c u long, § 3(15)
  14. 82 ATTRIBUTIONS Attributions Collection: Giáo trình k thu t khai thác th y s n B Edited by: VOCW URL: http://cnx.org/content/col10950/1.1/ License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Xơ, s i ch lư i" By: VOCW URL: http://cnx.org/content/m30592/1.1/ Pages: 1-5 Copyright: VOCW License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Lư i t m và công ngh ch t o lư i" By: vocw URL: http://cnx.org/content/m30266/1.1/ Pages: 7-13 Copyright: vocw License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Phân lo i ngư c đ ng b ng sông c u long" By: VOCW URL: http://cnx.org/content/m30581/1.1/ Page: 15 Copyright: VOCW License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Lư i rê" By: VOCW URL: http://cnx.org/content/m30655/1.1/ Pages: 17-25 Copyright: VOCW License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Lư i kéo" By: vocw URL: http://cnx.org/content/m30259/1.1/ Pages: 27-34 Copyright: vocw License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Ngh câu" By: VOCW URL: http://cnx.org/content/m30457/1.1/ Pages: 35-42 Copyright: VOCW License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
  15. ATTRIBUTIONS 83 Module: "Lư i đăng" By: vocw URL: http://cnx.org/content/m30267/1.1/ Pages: 43-49 Copyright: vocw License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Lư i vây" By: vocw URL: http://cnx.org/content/m30263/1.1/ Pages: 51-59 Copyright: vocw License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Ngh lư i đáy" By: VOCW URL: http://cnx.org/content/m30459/1.1/ Pages: 61-68 Copyright: VOCW License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Đánh cá k t h p ánh sáng" By: VOCW URL: http://cnx.org/content/m30789/1.2/ Pages: 69-80 Copyright: VOCW License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
  16. About Connexions Since 1999, Connexions has been pioneering a global system where anyone can create course materials and make them fully accessible and easily reusable free of charge. We are a Web-based authoring, teaching and learning environment open to anyone interested in education, including students, teachers, professors and lifelong learners. We connect ideas and facilitate educational communities. Connexions’s modular, interactive courses are in use worldwide by universities, community colleges, K-12 schools, distance learners, and lifelong learners. Connexions materials are in many languages, including English, Spanish, Chinese, Japanese, Italian, Vietnamese, French, Portuguese, and Thai. Connexions is part of an exciting new information distribution system that allows for Print on Demand Books. Connexions has partnered with innovative on-demand publisher QOOP to accelerate the delivery of printed course materials and textbooks into classrooms worldwide at lower prices than traditional academic publishers.
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2