Giáo trình nghiệp vụ thuế_5

Chia sẻ: Thanh Thảo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

153
lượt xem 36
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình nghiệp vụ thuế_5', tài chính - ngân hàng, kế toán - kiểm toán phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình nghiệp vụ thuế_5

chÏ cña c¸c c¬ quan cã liªn quan nh−: Thèng kª, N«ng nghiÖp, Qu¶n lý ruéng ®Êt, khÝ t−îng thñy v¨n… §Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c sè thuÕ ph¶i nép, ngoµi viÖc ph©n h¹ng ®Êt chÝnh x¸c, cÇn quan t©m ®Õn c«ng t¸c x¸c ®Þnh gi¸ thãc tÝnh thuÕ. Muèn lµm tèt c«ng t¸c nµy, cÇn lµm tèt c«ng t¸c ®iÒu tra vµ dù b¸o gi¸ c¶ thÞ tr−êng ®Ó ra quyÕt ®Þnh møc gi¸ thu thuÕ cho phï hîp. 2.5.3. Qu¶n lý viÖc thùc hiÖn miÔn, gi¶m thuÕ Thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 15/2003/QH11, viÖc miÔn thuÕ SD§NN ®−îc ¸p dông cho hÇu hÕt c¸c ®èi t−îng cã sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong h¹n møc, phÇn diÖn tÝch v−ît h¹n møc ®−îc gi¶m 50% cho ®Õn n¨m 2010. V× vËy, c«ng t¸c qu¶n lý miÔn, gi¶m thuÕ SD§NN trong giai ®o¹n nµy rÊt phøc t¹p. Muèn lµm tèt c«ng t¸c nµy, cÇn n¾m ch¾c diÖn tÝch ruéng ®Êt cña tõng ®èi t−îng ®−îc giao, kÓ c¶ phÇn diÖn tÝch sö ë ®Þa ph−¬ng kh¸c. §iÒu nµy ®ßi hái c«ng qu¶n lý thùc hiÖn miÔn, gi¶m ph¶i cã sù kÕt hîp tèt gi÷a c¸c c¬ quan cã liªn quan vµ chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph−¬ng. 2.5.4. Qu¶n lý viÖc thu nép thuÕ Trong t×nh h×nh thùc hiÖn miÔn, gi¶m thuÕ ®Õn n¨m 2010, sè thuÕ ph¶i thu nép cßn rÊt Ýt, song ®iÒu ®ã kh«ng nghÜa lµ cã thÓ coi nhÑ c«ng t¸c qu¶n lý thu nép. §Ó lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý thu nép cÇn n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò ñy nhiÖm thu; cã chÕ ®é ®·i ngé tháa ®¸ng cho lùc l−îng nµy. 130 http://www.ebook.edu.vn
Ch−¬ng 9 ThuÕ Nhμ, ®Êt 1. Giíi thiÖu chung vÒ thuÕ nhμ, ®Êt 1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ nhµ, ®Êt ThuÕ nhµ, ®Êt lµ s¾c thuÕ cã c¬ së tÝnh thuÕ lµ trÞ gi¸ tµi s¶n nhµ vµ ®Êt. Nhµ vµ ®Êt th−êng lu«n g¾n víi nhau vµ cã cïng chñ së h÷u hoÆc chñ sö dông. ChÝnh v× vËy, ë mét sè n−íc trªn thÕ giíi vµ ë n−íc ta, thuÕ nhµ vµ thuÕ ®Êt ®−îc quy ®Þnh trong cïng mét s¾c thuÕ. Tuy nhiªn, cã thÓ thÊy lµ c¬ së tÝnh thuÕ cña thuÕ nhµ vµ thuÕ ®Êt kh«ng phô thuéc vµo nhau. ThuÕ nhµ lµ thuÕ tÝnh trªn trÞ gi¸ nhµ cña c¸c chñ së h÷u. Nã ®éng viªn mét phÇn thu nhËp cña chñ së h÷u nhµ, mét tµi s¶n quan träng thÓ hiÖn møc ®é giµu cã vµ kh¶ n¨ng nép thuÕ cña c¸c chñ thÓ trong x· héi. ThuÕ ®Êt lµ thuÕ thu vµo c¸c chñ thÓ cã quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông ®Êt dïng vµo môc ®Ých x©y dùng nhµ ë vµ x©y dùng c«ng tr×nh. ThuÕ nhµ, ®Êt nãi chung vµ thuÕ ®Êt nãi riªng thuéc lo¹i thuÕ tµi s¶n vµ cã tÝnh chÊt trùc thu. Ng−êi chñ së h÷u nhµ vµ ng−êi sö dông ®Êt lµ ng−êi nép thuÕ nhµ, ®Êt vµ còng chÝnh lµ ng−êi chÞu kho¶n thuÕ nµy. ThuÕ ®Êt thùc chÊt lµ thuÕ ®¸nh vµo kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®Êt dïng vµo viÖc x©y dùng nhµ ë vµ x©y dùng c«ng tr×nh. Kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®Êt l¹i phô thuéc vµo vÞ trÝ cña ®Êt vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn h−ëng thô phóc lîi x· héi. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã cµng tèt th× kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®Êt cµng cao. ChØ sè ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®Êt lµ gi¸ c¶ quyÒn sö dông ®Êt h×nh thµnh trªn thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n. ThuÕ nhµ, ®Êt ®−îc thu th−êng xuyªn hµng n¨m c¨n cø vµo trÞ gi¸ nhµ vµ trÞ gi¸ ®Êt thÓ hiÖn ë diÖn tÝch, vÞ trÝ ®Êt chø kh«ng c¨n cø vµo kÕt qu¶ sinh lêi qua giao dÞch thùc tÕ cña chñ së h÷u nhµ vµ chñ sö dông ®Êt. Nãi c¸ch kh¸c, thuÕ nhµ, ®Êt ®−îc thu trong suèt qu¸ tr×nh chiÕm gi÷ tµi s¶n cña c¸c chñ thÓ nép thuÕ chø kh«ng ph¶i vµo thêi ®iÓm mua, b¸n hay chuyÓn nh−îng nhµ, ®Êt. ThuÕ nhµ, ®Êt g¾n liÒn víi viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai vµ x©y dùng cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, ®Æc biÖt lµ chÝnh quyÒn cÊp c¬ së. Do ®ã, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh tæ chøc, triÓn khai thu thuÕ nhµ, ®Êt. §ång thêi, thuÕ nhµ, ®Êt th−êng t¹o thµnh nguån thu chiÕm tØ träng lín trong ng©n s¸ch cña ®Þa ph−¬ng. ThuÕ ®Êt hiÖn nay ë n−íc ta chØ thu vµ c¸c chñ thÓ sö dông ®Êt vµo môc ®Ých x©y dùng c«ng tr×nh ®Ó ë vµ c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc kh¸c. PhÇn lín ®Êt ®ai sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc ¸p dông chÕ ®é cho thuª ®Êt vµ ph¶i nép tiÒn thuª ®Êt, cßn ®Êt dïng vµo trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n th× chÞu thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn n−íc ta hiÖn nay, ®Ó thuËn tiÖn khi tÝnh thuÕ, Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ nhµ, ®Êt quy ®Þnh lÊy møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ ®Êt. Tõ møc thuÕ ®ã nh©n víi mét hÖ sè tÝnh thuÕ ®Êt. Quy ®Þnh hÖ sè tÝnh thuÕ nh»m môc ®Ých n©ng møc ®éng viªn th«ng qua thuÕ ®èi víi ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh cao h¬n møc ®éng viªn 131 http://www.ebook.edu.vn
th«ng qua thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp. Môc ®Ých sö dông thuÕ ®Êt bªn c¹nh viÖc ®éng viªn mét phÇn thu nhËp cña ng−êi sö dông ®Êt nh»m t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch cßn thùc hiÖn khuyÕn khÝch sö dông tiÕt kiÖm cã hiÖu qu¶ quü ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh, h¹n chÕ viÖc chuyÓn quü ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sang x©y dùng nhµ ë. 1.2. Nguyªn t¾c thiÕt lËp thuÕ nhµ, ®Êt - ThuÕ suÊt thuÕ nhµ, ®Êt cÇn quy ®Þnh ë møc thÊp v× ®©y lµ lo¹i thuÕ thu hµng n¨m trong suèt qu¸ tr×nh chiÕm h÷u, sö dông tµi s¶n cña ®èi t−îng nép thuÕ, nÕu quy ®Þnh thuÕ suÊt cao th× chØ sau mét thêi gian ng¾n toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n sÏ bÞ ®¸nh thuÕ hÕt, ®iÒu nµy lµ bÊt hîp lý vµ g©y ph¶n øng m¹nh mÏ tõ phÝa ®èi t−îng nép thuÕ do nhµ, ®Êt lµ lo¹i tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín ®ßi hái ph¶i cã mét qu¸ tr×nh tÝch luü l©u dµi míi cã thÓ mua ®−îc; nÕu quy ®Þnh thuÕ suÊt cao sÏ ®ång nghÜa víi viÖc v−ît qu¸ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ®èi t−îng nép thuÕ. §ång thêi, khi x¸c ®Þnh c¨n cø tÝnh thuÕ, ph¶i tÝnh ®Õn hoµn c¶nh cña tõng ®èi t−îng nép thuÕ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng nép thuÕ thùc tÕ cña hä b»ng c¸c quy ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ phï hîp. - Khi x¸c ®Þnh møc thuÕ, cÇn ph©n biÖt c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau. Thùc chÊt thuÕ nhµ, ®Êt ®¸nh vµo kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®Êt. Mçi lo¹i ®Êt kh¸c nhau cã kh¶ n¨ng sinh lêi kh¸c nhau: ®Êt ®« thÞ cã kh¶ n¨ng sinh lêi cao h¬n ®Êt n«ng th«n, ®Êt ®« thÞ lín cã kh¶ n¨ng sinh lêi cao h¬n ®Êt ®« thÞ nhá… Do vËy, møc thuÕ víi mçi lo¹i ®Êt cÇn kh¸c nhau ®Ó ph¶n ¸nh ®óng kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®Êt vµ ®¶m b¶o sù ®ãng gãp c«ng b»ng còng nh− ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tr¶ thuÕ phï hîp; cÇn cã c¸c møc thuÕ ph©n biÖt cho tõng lo¹i ®Êt nh−: ®Êt n«ng th«n; ®Êt ®« thÞ; ®Êt ë tõng lo¹i ®« thÞ kh¸c nhau, lo¹i ®−êng phè kh¸c nhau… - ChØ ®¸nh thuÕ nhµ, ®Êt thuéc sù qu¶n lý vµ sö dông cña t− nh©n, kh«ng ®¸nh vµo nhµ ®Êt sö dông v× môc ®Ých c«ng céng. Nh− trªn ®· tr×nh bµy, thùc chÊt cña thuÕ nhµ, ®Êt lµ ®¸nh vµo kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®Êt mµ ng−êi sö dông ®−îc h−ëng, v× vËy, ®èi víi viÖc sö dông cña c¸c c¸ nh©n, ®èi t−îng ®−îc h−ëng kh¶ n¨ng sinh lêi cña nhµ, ®Êt lµ râ rµng. Trong khi ®ã, ®èi víi ®Êt sö dông vµo môc ®Ých c«ng céng, ng−êi ®−îc h−ëng kh¶ n¨ng sinh lîi cña ®Êt kh«ng thÓ x¸c ®Þnh râ rµng. H¬n n÷a, trong nhiÒu tr−êng hîp, ng−êi trùc tiÕp qu¶n lý lo¹i ®Êt nµy lµ c¸c c¬ quan hµnh chÝnh, c¬ quan sù nghiÖp nhµ n−íc, do ®ã, nÕu ®¸nh thuÕ vµo lo¹i ®Êt nµy sÏ dÉn ®Õn viÖc nhµ n−íc sÏ thu thuÕ vµo chÝnh m×nh. - X¸c ®Þnh c¨n cø tÝnh thuÕ trªn diÖn tÝch thùc tÕ sö dông. Nguyªn t¾c nµy xuÊt ph¸t tõ hai lý do c¬ b¶n lµ: (1) ®¸nh vµo viÖc thùc tÕ ®−îc h−ëng kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®Êt, kh«ng bá sãt c¨n cø tÝnh thuÕ vµ ®èi t−îng nép thuÕ; (2) khuyÕn khÝch sö dông quü ®Êt tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶. 1.3. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ nhµ, ®Êt trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 1.3.1. ThuÕ nhµ, ®Êt trªn thÕ giíi ThuÕ nhµ, ®Êt ®· xuÊt hiÖn trªn thÕ giíi tõ rÊt l©u víi nhiÒu h×nh thøc vµ tªn gäi kh¸c nhau. Tuú theo tõng n−íc mµ ph¹m vi ®¸nh thuÕ, ®èi t−îng nép thuÕ vµ c¸c c¨n cø x¸c ®Þnh thuÕ ph¶i nép cã sù kh¸c nhau. 132 http://www.ebook.edu.vn
PhÇn lín c¸c n−íc khi thu thuÕ ®Êt th−êng kh«ng ph©n biÖt nhiÒu lo¹i ®Êt; ch¼ng h¹n ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt nhµ ë, ®Êt s¶n xuÊt kinh doanh... mµ gép chung l¹i vµ chØ c¨n cø vµo trÞ gi¸ cña nã ®Ó ®¸nh thuÕ. C¸ biÖt cã n−íc Ph¸p chia thuÕ ®Êt ra lµm 2 lo¹i lµ thuÕ ®èi víi ®Êt cã c«ng tr×nh x©y dùng vµ thuÕ ®èi víi ®Êt kh«ng cã c«ng tr×nh x©y dùng. §µi Loan chia thuÕ ®Êt lµm 3 lo¹i: ThuÕ ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp, ThuÕ ®¸nh trªn trÞ gi¸ ®Êt phi n«ng nghiÖp vµ ThuÕ ®¸nh trªn trÞ gi¸ ®Êt t¨ng thªm. TrÞ gi¸ nhµ, ®Êt lµm c¨n cø tÝnh thuÕ th−êng ®−îc quy ®Þnh bëi Héi ®ång ®Þnh gi¸ tµi s¶n cña c¸c ®Þa ph−¬ng. Gi¸ nµy ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø thêi gi¸ thÞ tr−êng tõng ®Þa ph−¬ng, cã thÓ lµ trÞ gi¸ cña nhµ, ®Êt hoÆc trÞ gi¸ tiÒn thuª nhµ, ®Êt. §èi víi nhµ, gi¸ tÝnh thuÕ c¨n cø vµo ®¬n gi¸ x©y dùng trung b×nh trªn thÞ tr−êng, tuú theo kÕt cÊu nhµ, trang bÞ néi thÊt, hÖ thèng cung cÊp ®iÖn n−íc. §èi víi ®Êt ë thµnh phè, gi¸ tÝnh thuÕ chñ yÕu ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ thÞ tr−êng tuú theo vÞ trÝ lµ mÆt phè, khu vùc trung t©m bu«n b¸n, néi thÞ hay vïng ngo¹i vi. Cã n−íc æn ®Þnh trÞ gi¸ nµy rÊt l©u (Ph¸p), cã n−íc x¸c ®Þnh mçi n¨m mét lÇn (NhËt B¶n), 3 n¨m mét lÇn (Indonexia), 6 n¨m ((Thôy §iÓn)... Th«ng th−êng, trÞ gi¸ tÝnh thuÕ th−êng thÊp h¬n so víi gi¸ thÞ tr−êng: ë Indonexia chØ tÝnh b»ng 20%, ë Thôy §iÓn 75%... ThuÕ suÊt thuÕ nhµ ®Êt th−êng do c¸c ®Þa ph−¬ng quy ®Þnh trªn c¬ së khung thuÕ suÊt do LuËt th«ng qua. ë NhËt, thuÕ suÊt trÇn lµ 2,1%, thuÕ suÊt tiªu chuÈn lµ 1,4%; Indonexia quy ®Þnh thuÕ suÊt chung cho c¶ nhµ vµ ®Êt lµ 0,5%. ThuÕ suÊt ®èi víi nhµ ë th«ng th−êng ë §µi Loan lµ tõ 1,38% ®Õn 2%, nhµ ®Ó kinh doanh tõ 3 – 5%; thuÕ ®Êt ¸p dông theo biÓu luü tiÕn tõng phÇn tõ 1,5% ®Õn 7%. ThuÕ suÊt ë Thôy §iÓn lµ 1,4%, ë CHLB §øc lµ 0,5%. C¸c n−íc th−êng miÔn thuÕ cho nh÷ng nhµ ®−îc sö dông vµo môc ®Ých c«ng céng cña Nhµ n−íc, cña lùc l−îng vò trang, tæ chøc gi¸o dôc, y tÕ, x· héi; nhµ cña chÝnh phñ dµnh cho ng−êi nghÌo, sinh ho¹t t«n gi¸o, thê cóng (kÓ c¶ nhµ dïng vµo lîi Ých c«ng céng, kh«ng thu tiÒn cña t− nh©n); nhµ ®Ó ë cã gi¸ trÞ thÊp. ThuÕ ®−îc gi¶m ®èi víi nhµ ë mµ nhµ n−íc b¸n cho d©n víi gi¸ h¹, nhµ ®Ó s¶n xuÊt, nhµ kho. §èi víi ®Êt, miÔn thuÕ ®èi víi phÇn diÖn tÝch ®Êt giao cho c¸c tr−êng t− ®· ®¨ng ký, ®Êt trùc tiÕp dïng lµm th− viÖn, b¶o tµng khoa häc, b¶o tµng lÞch sö cña t− nh©n, phßng tr−ng bµy mü thuËt, viÖn nghiªn cøu khoa häc, ®Êt x©y dùng bÖnh viÖn t−, x©y dùng c¸c c¬ së nh©n ®¹o, ®−êng bé, ®−êng xe löa do t− nh©n x©y dùng sö dông cho lîi Ých c«ng céng, ®Êt ®Òn chïa. §−îc gi¶m ®èi víi ®Êt dïng lµm thÝ nghiÖm, thö nghiÖm n«ng l©m, ng− nghiÖp, c«ng nghiÖp, ®Êt dïng lµm v¨n phßng cho c¸c hiÖp héi n«ng, l©m, ng− nghiÖp, ®Êt lµm nhµ kho chøa n«ng l©m h¶i s¶n. 1.3.2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ nhµ, ®Êt ë ViÖt Nam Tr−íc khi ban hµnh Ph¸p lÖnh ThuÕ nhµ ®Êt, ë n−íc ta ¸p dông thuÕ thæ tr¹ch. ThuÕ thæ tr¹ch ®−îc ¸p dông t¹i miÒn B¾c ViÖt Nam (vïng gi¶i phãng) kÓ tõ 1955 theo §iÒu lÖ t¹m thêi vÒ thuÕ thæ tr¹ch do Thñ t−íng Ph¹m V¨n §ång ký ngµy 12/ 01/1956, thu vµo nhµ, ®Êt ë c¸c thµnh phè vµ thÞ trÊn thuéc diÖn ®−îc phÐp thu thuÕ. §èi t−îng nép thuÕ lµ ng−êi cã nhµ, ®Êt hoÆc ng−êi nhËn cÇm nhµ, ®Êt. Tr−êng hîp ng−êi cã nhµ, ®Êt hoÆc ng−êi nhËn cÇm nhµ, ®Êt kh«ng ë ®Þa ph−¬ng 133 http://www.ebook.edu.vn
hoÆc cã sù tranh chÊp gi÷a ng−êi cã nhµ, ®Êt, ng−êi nhËn cÇm nhµ, ®Êt, ng−êi thuª nhµ, ®Êt mµ ch−a ®−îc gi¶i quyÕt th× thuÕ thæ tr¹ch do ng−êi qu¶n lý hay ng−êi sö dông nhµ, ®Êt nép. ThuÕ thæ tr¹ch ®−îc miÔn cho: nhµ, ®Êt cña Nhµ n−íc; nhµ, ®Êt cña t− nh©n sö dông cho lîi Ých c«ng céng kh«ng cã lîi tøc; nhµ, ®Êt cña c¸c tæ chøc t«n gi¸o dïng vµo viÖc thê cóng ®−îc ñy ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè chuÈn y miÔn thuÕ; nhµ lµm b»ng tre, nøa, l¸ hay b»ng nh÷ng vËt liÖu rÎ tiÒn kh¸c... ThuÕ suÊt thuÕ thæ tr¹ch ®−îc quy ®Þnh nh− sau: - §èi víi ®Êt cã cÊt nhµ, thuÕ thæ tr¹ch gåm 2 phÇn: mét phÇn thu vÒ nhµ, mét phÇn thu vÒ ®Êt: VÒ phÇn thuÕ nhµ, møc thuÕ c¶ n¨m b»ng 0,8% gi¸ nhµ tiªu chuÈn. VÒ phÇn thuÕ ®Êt, møc thuÕ c¶ n¨m b»ng 1,2% gi¸ ®Êt tiªu chuÈn. - §èi víi ®Êt kh«ng cÊt nhµ, møc thuÕ c¶ n¨m b»ng 1,2% gi¸ ®Êt tiªu chuÈn. - §èi víi ®Êt cã cÊt nhµ, trong tr−êng hîp ®Æc biÖt, ë ®Þa ph−¬ng nµo kh«ng ph©n t¸ch ®−îc râ gi¸ ®Êt vµ gi¸ nhµ th× thuÕ c¨n cø vµo gi¸ nhµ, ®Êt gép l¹i, thuÕ c¶ n¨m b»ng 1,2% gi¸ nhµ, ®Êt tiªu chuÈn. NÕu kh«ng t×m ®−îc gi¸ nhµ, ®Êt tiªu chuÈn th× thuÕ c¨n cø vµo gi¸ thuª nhµ, ®Êt. ThuÕ c¶ n¨m b»ng 15% gi¸ thuª nhµ, ®Êt tiªu chuÈn. Gi¸ nhµ tiªu chuÈn ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo gi¸ mua b¸n nhµ nãi chung ë ®Þa ph−¬ng vµ gi¸ tiÒn x©y dùng nhµ, cã ph©n theo tõng lo¹i, h¹ng. Gi¸ ®Êt tiªu chuÈn ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo vÞ trÝ cña ®Êt vµ gi¸ mua b¸n ®Êt nãi chung ë ®Þa ph−¬ng, cã ph©n theo tõng lo¹i, h¹ng. Gi¸ nhµ, ®Êt tiªu chuÈn ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo khu vùc x©y dùng nhµ, hiÖn tr¹ng nhµ vµ gi¸ mua nhµ, ®Êt nãi chung ë ®Þa ph−¬ng. Gi¸ nhµ, ®Êt vµ gi¸ cho thuª nhµ, ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh mçi n¨m mét lÇn. KÕt qu¶ ®Þnh gi¸ tr−íc khi c«ng bè ph¶i ®−îc ñy ban hµnh chÝnh tØnh, thµnh phè duyÖt y vµ Bé Tµi chÝnh th«ng qua. VÒ ph−¬ng ph¸p thu thuÕ, thuÕ thæ tr¹ch tÝnh cho c¶ n¨m nh−ng thu lµm 2 kú, kú ®Çu thu vµo th¸ng n¨m, kú sau thu vµo th¸ng m−êi mét. VÒ thñ tôc khai b¸o vµ nép thuÕ: trong thêi h¹n mét th¸ng sau khi cã th«ng c¸o vÒ viÖc ®Þnh gi¸ nhµ ®Êt cña ñy ban hµnh chÝnh tØnh, thµnh phè, ng−êi nép thuÕ ph¶i khai b¸o cho c¬ quan thuÕ (theo mÉu in s½n) vÒ n¬i cã nhµ, ®Êt; hiÖn tr¹ng nhµ, sè gian vµ diÖn tÝch... tr−êng hîp thay ®æi ®Þa chØ, chuyÓn nh−îng cho ng−êi kh¸c, lµm thªm hoÆc söa sang l¹i lµm thay ®æi gi¸ nhµ, ®Êt th× trong thêi h¹n 10 ngµy kÓ tõ khi hoµn thµnh c¸c viÖc ®ã ph¶i khai b¸o cho c¬ quan thuÕ biÕt, kÓ c¶ c¸c tr−êng hîp ®−îc miÔn thuÕ. Hµng n¨m, c¨n cø vµo kÕt qu¶ ®Þnh gi¸ nhµ, ®Êt, c¨n cø vµo sù khai b¸o cña ng−êi nép thuÕ vµ sau khi ®· kiÓm tra l¹i, c¬ quan thuÕ lËp sæ thuÕ, göi th«ng b¸o cho ng−êi nép thuÕ. ë miÒn Nam ViÖt Nam, thêi kú ch−a gi¶i phãng ¸p dông thuÕ thæ tr¹ch ®Ó thu vµo nhµ ®Êt. ThuÕ thæ tr¹ch ë miÒn Nam ViÖt Nam ban hµnh n¨m 1972 ®¸nh vµo tÊt c¶ c¸c lo¹i nhµ, vËt kiÕn tróc vµ ®Êt täa l¹c trong ph¹m vi ®« thµnh, thÞ x·, tØnh lÞ, c¸c thÞ tø kh¸c (kÓ c¶ nhµ x−ëng, h·ng, nhµ m¸y, ...). Ranh giíi c¸c thÞ tø thuéc ph¹m vi ®¸nh thuÕ thæ tr¹ch do tØnh tr−ëng Ên ®Þnh sau khi tham kh¶o 134 http://www.ebook.edu.vn
kiÕn cña Héi ®ång tØnh. Nh− vËy, c¸c lo¹i ®Êt täa l¹c trong ranh giíi cña ®« thµnh, thÞ x·, tØnh lÞ, quËn lÞ vµ c¸c khu thÞ tø ®Òu thuéc ph¹m vi ®¸nh thuÕ thæ tr¹ch, dï lµ ruéng hay v−ên. C¬ së tÝnh thuÕ lµ trÞ gi¸ bÊt ®éng s¶n chÞu thuÕ (bao gåm c¶ trÞ gi¸ ®Êt vµ nhµ, vËt kiÕn tróc g¾n liÒn víi ®Êt) Ên ®Þnh theo thêi gi¸ ngµy 01/01 cña n¨m tÝnh thuÕ. ThuÕ suÊt tèi ®a 1,5% trÞ gi¸ ®Êt, 1% trÞ gi¸ nhµ vµ vËt kiÕn tróc. ThuÕ suÊt tèi thiÓu do Bé Néi vô Ên ®Þnh hµng n¨m cho mçi ®Þa ph−¬ng nh−ng kh«ng thÊp h¬n 0,5 % trÞ gi¸ ®Êt hoÆc trÞ gi¸ nhµ vµ vËt kiÕn tróc. ThuÕ thæ tr¹ch ®−îc miÔn vÜnh viÔn cho bÊt ®éng s¶n kh«ng sinh lîi; bÊt ®éng s¶n thuéc së h÷u cña c¸c tæ chøc t«n gi¸o, ®oµn thÓ, dïng ®Ó thê cóng, ®Ó lµm tr−êng häc miÔn phÝ, lµm c«ng t¸c x· héi, tõ thiÖn, dïng cho nghiªn cøu, thö nghiÖm, gi¸o dôc, cøu tÕ, ®Êt ch«n cÊt, nhµ ë thuéc c¬ quan ngo¹i giao, nhµ cña phÕ binh tõ 60% trë lªn, chØ cã mét nhµ duy nhÊt tù ®øng tªn vµ c− ngô tèi ®a 150m2 (kÓ c¶ lÇu). ThuÕ ®−îc miÔn cã thêi h¹n ®èi víi nhµ míi hoµn thµnh x©y cÊt, nhµ bÞ h− háng nÆng. KÓ tõ sau gi¶i phãng miÒn Nam, ®Æc biÖt lµ tõ thêi kú tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi vµ c¶i c¸ch thuÕ 1990, chÝnh s¸ch qu¶n lý ®Êt ®ai ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n so víi tr−íc nªn ®· chi phèi c¸c néi dung cña chÝnh s¸ch thuÕ ®¸nh vµo ®Êt ®ai. Theo HiÕn ph¸p n−íc CHXHCN ViÖt Nam vµ LuËt ®Êt ®ai hiÖn hµnh th× ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý. Nhµ n−íc giao ®Êt cho c¸c tæ chøc kinh tÕ, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n, c¬ quan nhµ n−íc, tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi (gäi chung lµ tæ chøc), hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dµi d−íi h×nh thøc giao ®Êt kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt vµ giao ®Êt cã thu tiÒn sö dông ®Êt. Nhµ n−íc cßn cho tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n thuª ®Êt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh. §iÒu 79 cña LuËt ®Êt ®ai cã quy ®Þnh vÒ nghÜa vô cña ng−êi sö dông ®Êt trong ®ã cã nghÜa vô “Nép thuÕ sö dông ®Êt; thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt; lÖ phÝ ®Þa chÝnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;” Còng theo LuËt ®Êt ®ai, c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông chñ yÕu, ®Êt ®−îc ph©n thµnh c¸c lo¹i: ®Êt n«ng nghiÖp; ®Êt l©m nghiÖp; ®Êt khu d©n c− n«ng th«n; ®Êt ®« thÞ; ®Êt chuyªn dïng; ®Êt ch−a sö dông. Trong c¸c lo¹i ®Êt trªn, ®Êt cña khu d©n c− n«ng th«n vµ ®Êt ®« thÞ lµ ®èi t−îng ph¶i chÞu thuÕ ®Êt hoÆc tiÒn thuª ®Êt theo c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ hiÖn hµnh. Hai lo¹i ®Êt nµy cã môc ®Ých chñ yÕu lµ ®Ó lµm nhµ ë, lµm trô së ho¹t ®éng, lµm mÆt b»ng, ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt, kinh doanh. Trong tr−êng hîp c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®−îc giao ®Êt th× khi ®−îc giao ph¶i nép tiÒn sö dông ®Êt (trõ c¸c tr−êng hîp theo quy ®Þnh ®−îc miÔn), sau ®ã, hµng n¨m ph¶i nép thuÕ ®Êt. Cßn trong tr−êng hîp thuª ®Êt th× tæ chøc vµ c¸ nh©n chØ ph¶i nép tiÒn thuª ®Êt theo hîp ®ång thuª ®Êt ®· ký víi Nhµ n−íc. Trong c¶i c¸ch thuÕ b−íc 1 n¨m 1990, thuÕ nhµ ®Êt ®· ®−îc nghiªn cøu vµ ban hµnh thay cho thuÕ thæ tr¹ch ®ang ¸p dông tr−íc ®ã. Ph¸p lÖnh ®Çu tiªn vÒ thuÕ nhµ, ®Êt ®−îc Héi ®ång Nhµ n−íc ban hµnh ngµy 29/6/1991. Trong Ph¸p lÖnh 1991 cã quy ®Þnh c¶ thuÕ nhµ vµ thuÕ ®Êt. Mét n¨m sau ®ã, Ph¸p lÖnh míi ®· thay thÕ Ph¸p lÖnh nµy. 135 http://www.ebook.edu.vn
2. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch thuÕ nhµ, ®Êt hiÖn hµnh ë ViÖt Nam ThuÕ nhµ, ®Êt hiÖn hµnh ®−îc ¸p dông theo Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ nhµ, ®Êt do chñ tÞch Héi ®ång Nhµ n−íc Vâ ChÝ C«ng ký ngµy 31/7/1992, cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/10/1992. Ngµy 19/5/1994, Uû ban th−êng vô Quèc héi ban hµnh Ph¸p lÖnh söa ®æi, bæ sung mét sè §iÒu cña Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ nhµ ®Êt 1992 (söa §iÒu 7 vµ kho¶n 3 §iÒu 15), hiÖu lùc thi hµnh tõ 01/01/1994. C¸c v¨n b¶n quy ®Þnh chi tiÕt vµ h−íng dÉn thi hµnh ®ang cã hiÖu lùc gåm: - NghÞ ®Þnh 94-CP ngµy 25/8/1994 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ nhµ, ®Êt vµ Ph¸p lÖnh söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ nhµ, ®Êt. - Th«ng t− sè 83/TC/TCT ngµy 7/10/1994 cña Bé Tµi chÝnh h−íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 94-CP ngµy 25/8/1994 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ nhµ, ®Êt. D−íi ®©y lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña thuÕ nhµ, ®Êt theo quy ®Þnh t¹i c¸c v¨n b¶n nªu trªn. 2.1. Ph¹m vi ¸p dông Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ nhµ, ®Êt n¨m 1992 quy ®Þnh: “trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, t¹m thêi ch−a thu thuÕ nhµ vµ ch−a quy ®Þnh vÒ thuÕ nhµ”. V× vËy, nh÷ng néi dung trong c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ nhµ ®Êt hiÖn nay lµ thuÕ ®Êt. 2.1.1. §èi t−îng chÞu thuÕ ®Êt §èi t−îng chÞu thuÕ ®Êt lµ ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh (kh«ng ph©n biÖt ®Êt cã giÊy phÐp hay kh«ng cã giÊy phÐp sö dông). a) §Êt ë lµ ®Êt thuéc khu d©n c− ë c¸c thµnh thÞ vµ n«ng th«n bao gåm: ®Êt ®· x©y cÊt nhµ (kÓ c¶ mÆt s«ng, hå, ao, kªnh r¹ch lµm nhµ næi cè ®Þnh), ®Êt lµm v−ên, lµm ao, lµm ®−êng ®i, lµm s©n, hay bá trèng quanh nhµ, trõ diÖn tÝch ®Êt ®· nép thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp; kÓ c¶ ®Êt ®· ®−îc cÊp giÊy phÐp, nh−ng ch−a x©y dùng nhµ ë. b) §Êt x©y dùng c«ng tr×nh, lµ ®Êt x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, khoa häc kü thuËt, giao th«ng, thuû lîi, nu«i trång thuû s¶n, v¨n ho¸, x· héi, dÞch vô, quèc phßng, an ninh vµ c¸c kho¶nh ®Êt phô thuéc (diÖn tÝch ao hå, trång c©y, bao quanh c«ng tr×nh kiÕn tróc), kh«ng ph©n biÖt c«ng tr×nh ®· x©y dùng xong ®ang sö dông, ®ang x©y dùng, hoÆc ®Êt ®· ®−îc cÊp giÊy phÐp nh−ng ch−a x©y dùng, hoÆc dïng lµm b·i chøa vËt t−, hµng ho¸... 2.1.2. §èi t−îng kh«ng chÞu thuÕ ®Êt Kh«ng thu thuÕ ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh ®èi víi: a) §Êt ®−îc c¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn chuyªn sö dông v× môc ®Ých c«ng céng, phóc lîi x· héi hoÆc tõ thiÖn chung kh«ng v× môc ®Ých kinh doanh hoÆc kh«ng dïng ®Ó ë, nh−: ®Êt lµm ®−êng x¸, cÇu cèng, c«ng viªn, s©n vËn ®éng, ®ª diÒu, c«ng tr×nh thuû lîi, tr−êng häc (bao gåm c¶ nhµ trÎ, nhµ mÉu gi¸o), bÖnh viÖn (bao gåm c¶ bÖnh x¸, tr¹m x¸, tr¹m y tÕ, phßng kh¸m...), nghÜa trang, nghÜa ®Þa. 136 http://www.ebook.edu.vn
b) §Êt ®−îc c¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn chuyªn dïng vµo viÖc thê cóng chung cña c¸c t«n gi¸o, cña c¸c tæ chøc mµ kh«ng v× môc ®Ých kinh, hoÆc kh«ng dïng ®Ó ë, nh−: c¸c di tÝch lÞch sö, ®×nh, chïa, ®Òn, miÕu, nhµ thê chung (kÓ c¶ nhµ thê hä). Riªng ®Òn, miÕu, nhµ thê t− vÉn ph¶i nép thuÕ ®Êt. Tr−êng hîp sö dông ®Êt thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ nªu trªn vµo môc ®Ých kinh doanh hoÆc ®Ó ë, th× tæ chøc qu¶n lý ®Êt ph¶i nép thuÕ ®Êt phÇn diÖn tÝch ®Êt sö dông vµo kinh doanh hoÆc ®Ó ë. 2.1.3. §èi t−îng t¹m thêi ch−a chÞu thuÕ ®Êt HiÖn nay, Nhµ n−íc t¹m thêi miÔn thuÕ ®Êt ®èi víi c¸c tr−êng hîp sau: a) §Êt x©y dùng trô së c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp Nhµ n−íc, tæ chøc x· héi, c«ng tr×nh v¨n ho¸, ®Êt chuyªn dïng vµo môc ®Ých quèc phßng vµ an ninh. §Êt thuéc diÖn t¹m miÔn thuÕ nÕu sö dông vµo môc ®Ých kinh doanh, hoÆc ®Ó ë th× ph¶i nép thuÕ ®Êt. b) §Êt ë thuéc vïng cao, miÒn nói, biªn giíi, h¶i ®¶o, vïng s©u, vïng xa thuéc diÖn ®−îc miÔn thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp (theo LuËt thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp quy ®Þnh); vïng ®Þnh canh, ®Þnh c−. §Êt ë ®èi víi ®ång bµo x©y dùng vïng kinh tÕ míi ®−îc miÔn thuÕ ®Êt trong 5 n¨m ®Çu kÓ tõ ngµy ®Õn ë, tõ n¨m thø 6 trë ®i ph¶i nép thuÕ ®Êt. c) §Êt ë cña gia ®×nh th−¬ng binh h¹ng 1/4, h¹ng 2/4; hé gia ®×nh liÖt sÜ cã ng−êi ®−îc h−ëng chÕ ®é trî cÊp cña Nhµ n−íc; ®Êt x©y nhµ t×nh nghÜa cho c¸c ®èi t−îng chÝnh s¸ch x· héi, ®Êt ë cña ng−êi tµn tËt, sèng ®éc th©n, ng−êi ch−a ®Õn tuæi thµnh niªn vµ ng−êi giµ c« ®¬n kh«ng n¬i n−¬ng tùa kh«ng cã kh¶ n¨ng nép thuÕ. Nh÷ng ®èi t−îng nµy chØ ®−îc miÔn thuÕ mét n¬i ë duy nhÊt do chÝnh hä ®øng tªn. DiÖn tÝch ®Êt ë ®−îc miÔn thuÕ c¨n cø vµo diÖn tÝch ®Êt thùc tÕ sö dông cña hé ®Ó lµm nhµ ë, c«ng tr×nh phô, chuång tr¹i ch¨n nu«i, ®−êng ®i, s©n ph¬i... nh−ng kh«ng ®−îc qu¸ møc quy ®Þnh vÒ h¹n møc sö dông trong LuËt ®Êt ®ai. 2.1.4. §èi t−îng nép thuÕ ®Êt §èi t−îng nép thuÕ ®Êt lµ tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã quyÒn sö dông hoÆc trùc tiÕp sö dông ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh, bao gåm: - §Êt ®−îc uû quyÒn qu¶n lý, th× tæ chøc c¸ nh©n uû quyÒn ph¶i nép thuÕ; - §Êt bÞ tÞch thu ®Ó xö lý theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn khi giao ®Êt cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n sö dông th× tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý ®Êt nµy ph¶i nép thuÕ; - C¸n bé c«ng nh©n viªn chøc, qu©n nh©n (gäi chung lµ CBCNVC) mua nhµ ®Êt (ho¸ gi¸) mua nhµ ®Êt (ho¸ gi¸) tõ c¸c nguån hoÆc ®−îc c¬ quan, xÝ nghiÖp, ®¬n vÞ cÊp ®Êt (ph©n phèi, tr¶ tiÒn ®Õn bï thiÖt h¹i ®Êt...) ®Ó tù lµm nhµ ë, nay nhµ nµy thuéc së h÷u riªng cña CBCNVC th× CBCNVC nµy ph¶i nép thuÕ ®Êt. - C¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã nhµ ®Êt cho thuª (kÓ c¶ nhµ ®Êt cña c¸c c¬ quan, xÝ nghiÖp vµ c¬ quan qu¶n lý nhµ ®Êt ph©n phèi hoÆc cho CBCNVC thuª) th× tæ chøc, c¸ nh©n cho thuª nhµ ®Êt ph¶i nép thuÕ ®Êt, cßn ng−êi ®i thuª hoÆc ng−êi ®−îc ph©n phèi nhµ ®Êt kh«ng ph¶i nép thuÕ ®Êt, mµ chØ tr¶ tiÒn thuª cho chñ cho thuª. Cô thÓ: 137 http://www.ebook.edu.vn
+ Tæ chøc, c¸ nh©n cho tæ chøc, c¸ nh©n trong n−íc hay n−íc ngoµi thuª nhµ, ®Êt (kÓ c¶ nhµ trä, nhµ kh¸ch, nhµ nghØ, kh¸ch s¹n) th× tæ chøc, c¸ nh©n cho thuª ph¶i nép thuÕ ®Êt. + C«ng ty, xÝ nghiÖp qu¶n lý nhµ, ®Êt cho thuª nhµ ®Êt, th× c«ng ty, xÝ nghiÖp nµy lµ ®¬n vÞ ph¶i nép thuÕ ®Êt. + C¬ quan, xÝ nghiÖp, ®¬n vÞ lùc l−îng quèc phßng an ninh qu¶n lý quü nhµ ®Êt cho CBCNVC thuª, th× c¸c tæ chøc nµy lµ ®¬n vÞ ph¶i nép thuÕ ®Êt. - Trong tr−êng hîp cßn cã sù tranh chÊp hoÆc ch−a x¸c ®Þnh ®−îc quyÒn sö dông ®Êt, kÓ c¶ tr−êng hîp lÊn chiÕm tr¸i phÐp (bao gåm c¶ phÇn diÖn tÝch ®Êt lÊn chiÕm thªm ngoµi khu«n viªn cña tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý cho thuª ®· nép thuÕ ®Êt), th× tæ chøc, c¸ nh©n ®ang trùc tiÕp sö dông ®Êt ph¶i nép thuÕ ®Êt. ViÖc nép thuÕ ®Êt trong tr−êng hîp nµy kh«ng cã nghÜa lµ thõa nhËn tÝnh hîp ph¸p vÒ quyÒn sö dông ®Êt. - Tr−êng hîp bªn ViÖt Nam tham gia xÝ nghiÖp liªn doanh ®−îc Nhµ n−íc cho gãp vèn ph¸p ®Þnh b»ng quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 7 cña LuËt ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam th× tæ chøc hoÆc ng−êi ®¹i diÖn cho bªn ViÖt Nam dïng ®Êt ®Ó gãp vèn theo hîp ®ång ®· ký kÕt lµ ®èi t−îng nép thuÕ ®Êt. §èi víi c¸c h×nh thøc ®Çu t− n−íc ngoµi ho¹t ®éng theo LuËt ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thuª ®Êt ®· nép tiÒn thuª vµo NSNN do c¬ quan thuÕ thu theo chÕ ®é Nhµ n−íc quy ®Þnh, th× kh«ng ph¶i nép thuÕ ®Êt n÷a. - C¬ quan ngo¹i giao, tæ chøc quèc tÕ, ng−êi n−íc ngoµi sö dông ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i nép thuÕ ®Êt theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ nhµ ®Êt, trõ tr−êng hîp §iÒu −íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam ký kÕt hoÆc tham gia cã quy ®Þnh kh¸c. 2.2. Ph−¬ng ph¸p vµ c¨n cø tÝnh thuÕ ®Êt 2.2.1. Ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ §Þnh suÊt thuÕ sö HÖ sè tÝnh HÖ sè Sè thuÕ DiÖn tÝch Gi¸ thãc dông ®Êt NN quy ®Þnh thuÕ ®Êt theo ph©n bæ ®Êt ph¶i tÝnh thuÕ = x --------------------------------- x khu vùc vμ x thuÕ ®Êt x thuÕ (m2) nép SD§NN 10.000m2 vÞ trÝ (nÕu cã) 2.2.2. C¨n cø tÝnh thuÕ 2.2.2.1. DiÖn tÝch ®Êt tÝnh thuÕ DiÖn tÝch ®Êt tÝnh thuÕ lµ toµn bé diÖn tÝch ®Êt cña tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý sö dông, bao gåm: diÖn tÝch mÆt ®Êt x©y nhµ ë, x©y c«ng tr×nh, diÖn tÝch ®−êng ®i l¹i, diÖn tÝch s©n, diÖn tÝch bao quanh nhµ, bao quanh c«ng tr×nh, diÖn tÝch ao hå vµ c¸c diÖn tÝch ®Ó trèng trong ph¹m vi ®Êt ®−îc phÐp sö dông theo giÊy cÊp ®Êt cña c¬ quan cã thÈm quyÒn. Tr−êng hîp ch−a cã giÊy cÊp ®Êt th× theo diÖn tÝch thùc tÕ sö dông. §èi víi ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuéc vïng n«ng th«n: DiÖn tÝch ®Êt tÝnh thuÕ lµ toµn bé diÖn tÝch ®Êt thùc tÕ qu¶n lý sö dông cña tæ chøc, c¸ nh©n kh«ng thuéc diÖn nép thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp bao gåm: DiÖn tÝch mÆt ®Êt x©y nhµ ë, x©y c«ng tr×nh (chuång tr¹i, ch¨n nu«i, bÕp, s©n, bÓ n−íc...), ®Êt lµm ®−êng ®i, diÖn tÝch ®Êt ®Ó trèng... 138 http://www.ebook.edu.vn
X¸c ®Þnh diÖn tÝch ®Êt tÝnh thuÕ ë n«ng th«n ph¶i c¨n cø vµo sæ ®Þa chÝnh Nhµ n−íc. ë nh÷ng n¬i ch−a cã sæ ®Þa chÝnh th× trªn c¬ së tê khai nép thuÕ ®Êt, thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ ý kiÕn cña c¸n bé ®Þa chÝnh, ®−îc Uû ban nh©n d©n x· x¸c nhËn. Tr−êng hîp hé nép thuÕ kh«ng kª khai hoÆc kª khai kh«ng ®óng thùc tÕ th× c¬ quan thuÕ phèi hîp víi c¬ quan ®Þa chÝnh cã sù tham gia cña Uû ban nh©n d©n x· kiÓm tra, x¸c ®Þnh ®óng diÖn tÝch ®Êt chÞu thuÕ. 2.2.2.2. HÖ sè tÝnh thuÕ ®Êt theo khu vùc, vÞ trÝ HÖ sè tÝnh thuÕ theo vÞ trÝ ®Êt thÓ hiÖn sè lÇn møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè lµ khu vùc vµ vÞ trÝ ®Êt. • §èi víi khu vùc ®« thÞ: HÖ sè tÝnh thuÕ ®Êt ë ®« thÞ ®−îc quy ®Þnh c¨n cø vµo lo¹i ®« thÞ, lo¹i ®−êng phè vµ vÞ trÝ ®Êt. Lo¹i ®« thÞ: ViÖc ph©n lo¹i ®« thÞ ®−îc vËn dông b¶ng ph©n lo¹i ®« thÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ChÝnh phñ. §èi víi c¸c ®« thÞ míi h×nh thµnh, ch−a cã tªn trong b¶ng danh môc xÕp h¹ng ®« thÞ, th× t¹m thêi s¾p xÕp nh− sau: + C¸c ®« thÞ n¬i cã trô së UBND tØnh xÕp vµo ®« thÞ lo¹i IV; + C¸c ®« thÞ kh¸c (trõ thÞ trÊn) xÕp vµo ®« thÞ lo¹i V; + ThÞ trÊn. Lo¹i ®−êng phè hoÆc khu phè: Trong mçi lo¹i ®« thÞ ®−îc chia thµnh c¸c lo¹i ®−êng phè (hoÆc khu vùc) (xem phô lôc) Tuú t×nh h×nh cô thÓ, ë mçi ®« thÞ cã thÓ ph©n sè lo¹i ®−êng phè Ýt h¬n møc trong B¶ng ph©n bæ c¸c bËc thuÕ ®Êt ®« thÞ (phô lôc sè 1), nh−ng ph¶i xÕp tõ lo¹i ®−êng phè bËc cao trë xuèng theo thø tù 1, 2 v.v... Riªng ®èi víi thÞ x·, thÞ trÊn thuéc c¸c tØnh miÒn nói, h¶i ®¶o phÝa b¾c vµ T©y Nguyªn qu¸ nhá, nh÷ng thÞ trÊn míi h×nh thµnh ®iÒu kiÖn sinh ho¹t kÐm so víi c¸c thÞ trÊn kh¸c trong ®Þa ph−¬ng cã thÓ xÕp lo¹i ®−êng phè tõ bËc 2. C¨n cø ®Ó ph©n lo¹i ®−êng phè dùa vµo vÞ trÝ cña ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh tõng khu vùc (lµ trung t©m, cËn trung t©m hay ven ®«) c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong SXKD, trong sinh ho¹t… Côc thuÕ phèi hîp víi Së x©y dùng, c¬ quan qu¶n lý ruéng ®Êt cïng cÊp ®Ó ph©n c¸c ®−êng phè trong ®« thÞ ra c¸c lo¹i kh¸c nhau, tr×nh UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng quyÕt ®Þnh. VÞ trÝ ®Êt: C¨n cø vµo lo¹i ®−êng phè ®· ®−îc UBND tØnh, thµnh phè quyÕt ®Þnh, Chi côc thuÕ thùc hiÖn ph©n lo¹i vÞ trÝ ®Êt cô thÓ trong tõng lo¹i ®−êng phè ®Ó xÕp møc thuÕ ®Êt tr×nh UBND quËn, huyÖn hoÆc cÊp t−¬ng ®−¬ng quyÕt ®Þnh. Mçi lo¹i ®−êng phè ®−îc xÕp tèi ®a theo 4 vÞ trÝ ®Êt, cô thÓ nh− sau: VÞ trÝ 1: ¸p dông ®èi víi ®Êt ë mÆt tiÒn. VÞ trÝ 2: ¸p dông ®èi víi ®Êt trong ngâ, hÎm cña ®−êng phè cã ®iÒu kiÖn sinh ho¹t thuËn lîi (xe «-t« hoÆc xe ba b¸nh vµo tËn n¬i v.v...). 139 http://www.ebook.edu.vn
VÞ trÝ 3: ¸p dông ®èi víi ®Êt cña nh÷ng hé ®éc lËp nh−ng ph¶i ®i qua nhµ mÆt tiÒn, ®Êt ë trong hÎm cña ®−êng phè cã ®iÒu kiÖn sinh ho¹t kÐm h¬n vÞ trÝ 2 («-t« hoÆc xe 3 b¸nh kh«ng vµo ®−îc...). VÞ trÝ 4: ¸p dông ®èi víi ®Êt trong ngâ, trong hÎm cña c¸c ngâ, c¸c hÎm thuéc vÞ trÝ 2, vÞ trÝ 3 nªu trªn vµ c¸c vÞ trÝ cßn l¹i kh¸c mµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t rÊt kÐm. Trong mçi lo¹i ®−êng phè, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i xÕp ®ñ 4 vÞ trÝ ®Êt, mµ ph¶i v¨n cø cô thÓ vµo tõng ®−êng phè ®Ó xÕp, cã thÓ xÕp Ýt vÞ trÝ h¬n, nh−ng ph¶i xÕp tõ vÞ trÝ 1 t−¬ng øng víi bËc thuÕ cao nhÊt trë xuèng. Trong cïng vÞ trÝ ®Êt nh−ng do ®iÒu kiÖn thuËn lîi cã kh¸c nhau th× cã thÓ ®−îc h¹ thÊp møc thuÕ ®Êt tèi ®a b»ng 2 lÇn møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp quy ®Þnh trong biÓu ®èi víi l« ®Êt cã ®iÒu kiÖn thÊp h¬n. VÝ dô: 2 l« ®Êt ®−îc xÕp cïng vÞ trÝ sè 1 cña ®−êng phè lo¹i 1, thuéc ®« thÞ lo¹i I, theo quy ®Þnh ph¶i chÞu møc thuÕ ®Êt b»ng 32 lÇn møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, nh−ng trong ®ã cã mét l« ®Êt ë vÞ trÝ møc ®é thuËn tiÖn kh«ng b»ng l« kia, th× cã thÓ ¸p dông møc thuÕ ®Êt b»ng 31 lÇn hoÆc 30 lÇn møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp. §èi víi l« ®Êt gi¸p ranh gi÷a c¸c lo¹i ®−êng phè, ®Êt gãc cña 2 lo¹i ®−êng phè, ®Êt gi¸p ranh gi÷a vÞ trÝ mµ cã nh÷ng bËc thuÕ cao thÊp kh¸c nhau, th× c¨n cø vµo møc ®é thuËn tiÖn cña vÞ trÝ ®Êt, chi côc tr−ëng chi côc thuÕ ®−îc ®iÒu chØnh vµ xÕp vµo bËc thuÕ phï hîp. HÖ sè tÝnh thuÕ ®Êt theo khu vùc vµ vÞ trÝ ¸p dông ®èi víi 6 lo¹i ®« thÞ (kÓ c¶ thÞ trÊn) vµ 4 vÞ trÝ ®Êt cña tõng lo¹i ®−êng phè ®−îc quy ®Þnh trong B¶ng ph©n bæ c¸c bËc thuÕ ®Êt ®« thÞ theo vÞ trÝ cña tõng lo¹i ®−êng phè (Phô lôc). Møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp lµm c¨n cø tÝnh thuÕ ®Êt thuéc vïng ®« thÞ lµ møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cao nhÊt trong vïng ®−îc ¸p dông nh− sau: - §èi víi thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng; thµnh phè, thÞ x· n¬i cã trô së UBND cÊp tØnh ®ãng th× ¸p dông møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cao nhÊt trong tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng ®ã. - C¸c thÞ x·, thÞ trÊn kh¸c ¸p dông møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cao nhÊt trong huyÖn, trong thÞ x· ®ã. Riªng ®èi víi thÞ x·, thÞ trÊn miÒn nói, h¶i ®¶o qu¸ nhá, míi h×nh thµnh, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t kÐm so víi c¸c thÞ trÊn kh¸c, cã thÓ ¸p dông møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cao nhÊt ë t¹i khu vùc thÞ x·, thÞ trÊn ®ã. • §èi víi ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuéc vïng ven ®« thÞ, ven ®Çu mèi giao th«ng vµ ven trôc giao th«ng chÝnh: Ph¹m vi c¸c lo¹i ®Êt nµy: - §Êt khu d©n c− ë c¸c vïng ven ®« thÞ bao gåm c¸c x· hoÆc th«n (Êp) tiÕp gi¸p víi néi thµnh phè, néi thÞ x·. - §Êt khu d©n c− ven ®Çu mèi giao th«ng vµ trôc ®−êng giao th«ng chÝnh kh«ng n»m trong ®« thÞ bao gåm: ®Êt ven ng· ba, ng· t−... trôc ®−êng giao 140 http://www.ebook.edu.vn
th«ng, bÕn phµ, bÕn c¶ng, s©n bay do Trung −¬ng vµ tØnh hoÆc thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng qu¶n lý. - §Êt khu th−¬ng m¹i, khu du lÞch kh«ng n»m trong ®« thÞ lµ toµn bé diÖn tÝch n»m trong khu th−¬ng m¹i, khu du lÞch vµ khu d©n c− g¾n víi khu th−¬ng m¹i, khu du lÞch theo quy ®Þnh cña c¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn. - §Êt khu c«ng nghiÖp kh«ng n»m trong ®« thÞ lµ ®Êt cã nhµ m¸y, xÝ nghiÖp vµ khu d©n c− g¾n víi khu c«ng nghiÖp theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn. HÖ sè tÝnh thuÕ ®Êt ®−îc quy ®Þnh nh− sau: + §èi víi ®Êt khu d©n c−, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh vïng ven ®« thÞ lo¹i I, lµ diÖn tÝch ®Êt cña toµn bé x· ngo¹i thµnh cã mÆt tiÕp gi¸p trùc tiÕp víi ®Êt néi thµnh. Møc thuÕ ®Êt b»ng 2,5 lÇn møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña h¹ng ®Êt cao nhÊt trong x·. + §èi víi ®Êt khu d©n c−, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuéc vïng ven cña ®« thÞ lo¹i II, lo¹i III, lo¹i IV vµ lo¹i V lµ toµn bé diÖn tÝch cña th«n, Êp cã mÆt tiÕp gi¸p trùc tiÕp víi ®Êt néi thÞ, møc thuÕ ®Êt b»ng 2 lÇn møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña h¹ng ®Êt cao nhÊt trong th«n, Êp. + §èi víi ven ®Çu mèi giao th«ng, trôc ®−êng giao th«ng chÝnh, ®Êt khu th−¬ng m¹i, khu du lÞch kh«ng n»m trong ®« thÞ, møc thuÕ ®Êt b»ng 1,5 lÇn møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña h¹ng ®Êt cao nhÊt trong vïng. • §èi víi ®Êt ë vïng n«ng th«n: §èi víi ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuéc vïng n«ng th«n ®ång b»ng, trung du, miÒn nói, møc thuÕ ®Êt b»ng 1 lÇn møc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ghi thu b×nh qu©n trong x·. 2.2.2.3. HÖ sè ph©n bæ thuÕ ®Êt cho c¸c l« ®Êt ®Æc biÖt - §èi víi ®Êt x©y dùng nhµ nhiÒu tÇng do mét tæ chøc hoÆc c¸ nh©n qu¶n lý sö dông th× tæ chøc hoÆc c¸ nh©n ®ã ph¶i nép thuÕ cho toµn bé diÖn tÝch ®Êt trong khu«n viªn. Tr−êng hîp tæ chøc hoÆc c¸ nh©n nµy cho mét tæ chøc hoÆc c¸ nh©n kh¸c thuª, th× ng−êi thuª kh«ng ph¶i nép thuÕ ®Êt. - Trong mét kho¶nh ®Êt cã nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý sö dông, nguyªn t¾c lµ: Tæng diÖn tÝch ®Êt chÞu thuÕ cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n nµy ph¶i b»ng tæng diÖn tÝch ®Êt cña kho¶nh ®Êt ®ã. Do vËy, mçi tæ chøc, c¸ nh©n ngoµi viÖc ph¶i kª khai diÖn tÝch ®Êt thùc tÕ sö dông (bao gåm diÖn tÝch mÆt ®Êt, nhµ ë, c«ng tr×nh phô, trång rau kÓ c¶ diÖn tÝch ®Êt lÊn chiÕm riªng) cßn ph¶i kª khai thªm phÇn diÖn tÝch ®Êt sö dông chung nh−: ®Êt lµm ®−êng ®i chung, s©n chung, ®Êt x©y c¸c c«ng tr×nh sö dông chung (x©y tr¹m b¬m n−íc,...) kÓ c¶ diÖn tÝch bá trèng. ViÖc ph©n chia phÇn diÖn tÝch ®Êt sö dông chung do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong khu tËp thÓ tù tho¶ thuËn ph©n bæ. Tr−êng hîp kh«ng tù tho¶ thuËn ®−îc th× c¬ quan thuÕ sÏ c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ sö dông ®Ó ph©n bæ sè thuÕ ph¶i nép cho tõng tæ chøc, c¸ nh©n. - §èi víi ®Êt ë do nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý nh−ng kh«ng thuéc mét kho¶nh, th× c¸c tæ chøc c¸ nh©n nµy ph¶i nép thuÕ ®Êt phÇn diÖn tÝch ®Êt thùc tÕ 141 http://www.ebook.edu.vn
sö dông (kÓ c¶ diÖn tÝch lÊn chiÕm thªm ®Ó x©y nhµ, trång rau, lµm c«ng tr×nh phô v.v...) - §èi víi ®Êt x©y nhµ nhiÒu tÇng, do nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý, sö dông ë c¸c tÇng kh¸c nhau, th× tõ tÇng 5 (lÇu 4) trë lªn kh«ng ph¶i nép thuÕ ®Êt. Tõ tÇng 4 (lÇu 3) trë xuèng, viÖc ph©n bæ phÇn diÖn tÝch ®Êt sö dông chung còng x¸c ®Þnh nh− trªn. Riªng hÖ sè ph©n bæ thuÕ ®Êt cho c¸c tÇng (lÇu) ®èi víi phÇn diÖn tÝch ®Êt x©y nhµ nhiÒu tÇng (lÇu) nh− sau: HÖ sè ph©n bæ cho c¸c tÇng Nhµ TÇng 1 TÇng 2 TÇng 3 TÇng 4 1 tÇng 1 2 tÇng 0,7 0,3 3 tÇng 0,7 0,2 0,1 4 tÇng 0,7 0,2 0,07 0,03 2.2.2.4. Gi¸ thãc tÝnh thuÕ ®Êt ThuÕ ®Êt thu b»ng tiÒn theo gi¸ thãc thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña vô cuèi n¨m liÒn tr−íc n¨m thu thuÕ, ñy ban nh©n tØnh quy ®Þnh vµ b¸o c¸o cho Bé Tµi chÝnh (Tæng côc thuÕ) biÕt. 2.3. MiÔn, gi¶m thuÕ ®Êt ThuÕ ®Êt ®−îc xÐt gi¶m, miÔn cho c¸c ®èi t−îng nép thuÕ cã khã kh¨n vÒ kinh tÕ do bÞ thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê. NÕu gi¸ trÞ thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n tõ 20% ®Õn 50% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n (tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n l−u ®éng cã trªn l« ®Êt chÞu thuÕ) th× ®−îc xÐt gi¶m thuÕ ®Êt 50%, nÕu gi¸ trÞ thiÖt h¹i trªn 50% th× ®−îc xÐt miÔn thuÕ ®Êt. 2.3.1. Thñ tôc xÐt gi¶m thuÕ, miÔn thuÕ ®Êt Tæ chøc c¸ nh©n thuéc diÖn ®−îc t¹m miÔn thuÕ ®Êt ph¶i kª khai tæng diÖn tÝch ®Êt thùc tÕ qu¶n lý sö dông, diÖn tÝch ®Êt sö dông theo tõng môc ®Ých (trô së, ë, kinh doanh v.v...), göi kÌm theo ®¬n ®Ò nghÞ, gi¶i tr×nh lý do gi¶m hoÆc miÔn thuÕ cã x¸c nhËn cña UBND ph−êng, x· n¬i cã ®Êt chÞu thuÕ hoÆc cña c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn (nÕu lµ tæ chøc) göi ®Õn chi côc thuÕ trùc tiÕp thu thuÕ, chi côc thuÕ c¨n cø vµo tê khai cã x¸c nhËn cña c¸c c¬ quan trªn, thùc hiÖn kiÓm tra, tÝnh to¸n sè thuÕ ®−îc miÔn vµ sè thuÕ cßn ph¶i nép. Chi côc thuÕ c¨n cø tê khai, ®¬n ®Ò nghÞ gi¶m miÔn thuÕ kiÓm tra, x¸c minh, kiÕn nghÞ møc gi¶m, miÔn thuÕ cho tõng tr−êng hîp tr×nh UBND huyÖn, quËn vµ cÊp t−¬ng ®−¬ng quyÕt ®Þnh. 2.3.2. ThÈm quyÒn xÐt gi¶m thuÕ, miÔn thuÕ ThÈm quyÒn xÐt gi¶m thuÕ, miÔn thuÕ do UBND huyÖn, quËn vµ cÊp t−¬ng ®−¬ng quyÕt ®Þnh theo ®Ò nghÞ cña chi côc tr−ëng chi côc thuÕ. Riªng viÖc xÐt gi¶m, miÔn thuÕ ®Êt ®èi víi xÝ nghiÖp quèc doanh Trung −¬ng, xÝ nghiÖp quèc doanh tØnh, thµnh phè qu¶n lý do côc tr−ëng côc thuÕ tØnh, thµnh phè quyÕt ®Þnh theo ®Ò nghÞ cña chi côc tr−ëng chi côc thuÕ. 2.4. Thñ tôc kª khai, thu nép thuÕ ®Êt 2.4.1. Kª khai nép thuÕ ®Êt 142 http://www.ebook.edu.vn
Tæ chøc c¸ nh©n ®ang trùc tiÕp sö dông ®Êt cã tr¸ch nhiÖm kª khai t×nh tr¹ng ®Êt víi c¬ quan thuÕ, theo mÉu thèng nhÊt do Bé Tµi chÝnh ph¸t hµnh. Tê khai ®−îc lËp thµnh 2 b¶n göi cho chi côc thuÕ n¬i cã ®Êt chÞu thuÕ vµo th¸ng 1 hµng n¨m. Chi côc thuÕ cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc thu håi tê khai nhanh chãng, thuËn tiÖn vµ tÝnh sè thuÕ ph¶i nép cho tõng tê khai. Sau khi ®−îc thñ tr−ëng c¬ quan thuÕ phª duyÖt møc thuÕ ph¶i nép, mét b¶n tê khai ®−îc göi cho ng−êi kª khai nép thuÕ vµ coi lµ th«ng b¸o nép thuÕ lÇn 1, 1 b¶n l−u t¹i c¬ quan thuÕ lµm c¨n cø lËp sæ thuÕ. §èi t−îng nép thuÕ ®Êt ph¶i chñ ®éng liªn hÖ víi chi côc thuÕ quËn, huyÖn ®Ó nhËn tê khai vµ kª khai nép thuÕ ®Êt. §èi víi mét sè tr−êng hîp cô thÓ, viÖc kª khai ®−îc thùc hiÖn nh− sau: - Mét sè tæ chøc hoÆc c¸ nh©n ®ang trùc tiÕp cã quyÒn sö dông ®Êt ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau, th× ph¶i lËp tê khai riªng cho tõng l« ®Êt ë tõng ®Þa ®iÓm. - Tæ chøc, c¸ nh©n cho thuª nhµ ®Êt (kÓ c¶ tr−êng hîp nhµ ®Êt do c¬ quan ph©n phèi cho c¸n bé c«ng nh©n viªn) th× tæ chøc, c¸ nh©n ®ã ph¶i kÓ khai toµn bé diÖn tÝch ®Êt trong khu«n viªn cho thuª. - Tæ chøc, c¸ nh©n chiÕm dông ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh (bao gåm c¶ tr−êng hîp lÊn chiÕm ®Êt ra ngoµi khu«n viªn cña chñ cho thuª hoÆc chñ ph©n phèi nhµ) th× ng−êi ®ang trùc tiÕp sö dông ®Êt ph¶i kª khai nép thuÕ ®Êt. ViÖc kª khai nép thuÕ ®Êt nµy kh«ng cã nghÜa lµ thõa nhËn tÝnh hîp ph¸p vÒ quyÒn sö dông ®Êt. - §èi víi ®Êt x©y dùng nhµ nhiÒu tÇng hoÆc ®Êt trong khu tËp thÓ do nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý sö dông, th× tõng tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i tù kª khai nép thuÕ. Tê khai ph¶i ghi râ phÇn diÖn tÝch ®−îc quyÓn sö dông, diÖn tÝch lÊn chiÕm thªm, vµ phÇn diÖn tÝch ®Êt sö dông chung ®−îc ph©n bæ. Riªng ®èi víi nhµ ë tõ tÇng 4 (lÇu3) trë xuèng ngoµi viÖc ph¶i kª khai nh− trªn, cßn ph¶i ghi râ ë tÇng nµo (®Ó ¸p dông hÖ sè ph©n bæ gi÷a c¸c tÇng). - Nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i nép thuÕ ®Êt chØ ph¶i kª khai nép thuÕ phÇn diÖn tÝch ®Êt sö dông ®Ó kinh doanh hoÆc ®Ó ë mµ theo quy ®Þnh ph¶i nép thuÕ ®Êt. 2.4.2. Tæ chøc qu¶n lý thu nép thuÕ - Chi côc thuÕ c¨n cø vµo tê khai ®· ®−îc kiÓm tra, tÝnh thuÕ, chËm nhÊt hÕt quý I hµng n¨m ph¶i lËp xong sæ thuÕ cña tõng ph−êng, x· (hoÆc th«n, xãm, Êp, b¶n...) vµ ph¶i ®−îc chi côc tr−ëng ký duyÖt. - C¨n cø vµo sæ thuÕ ph¶i nép ghi trong th«ng b¸o, ®èi t−îng nép thuÕ ph¶i chñ ®éng thùc hiÖn viÖc nép thuÕ t¹i n¬i thu tiÒn thuÕ (theo h−íng dÉn cña chi côc thuÕ). Sè thuÕ c¶ n¨m nép lµm 2 kú. Kú ®Çu nép 50% sè thuÕ ph¶i nép c¶ n¨m vµ nép chËm nhÊt lµ ngµy 30 th¸ng 4. Kú thø 2 nép hÕt sè thuÕ cßn l¹i, 143 http://www.ebook.edu.vn
chËm nhÊt lµ ngµy 31 th¸ng 10. §èi víi tr−êng hîp ng−êi nép thuÕ tù nguyÖn nép 1 lÇn th× thu vµo kú ®Çu. - Riªng ®Êt ë thuéc vïng n«ng th«n nép thuÕ mét lÇn, thêi h¹n nép chËm nhÊt ngµy 31 th¸ng 10. - Khi thu nhËn tiÒn thuÕ ®Êt, ng−êi thu thuÕ (kho b¹c, thuÕ vô, hay uû nhiÖm thu) ph¶i sö dông biªn lai thuÕ nhµ ®Êt do Bé Tµi chÝnh ph¸t hµnh. Biªn lai thu thuÕ ghi thµnh 3 liªn: liªn 1 chuyÓn cho c¬ quan thuÕ, liªn 2 cÊp cho ng−êi nép thuÕ, liªn 3 l−u t¹i ng−êi thu thuÕ. - §èi víi c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh vµ tæ chøc kinh tÕ kh¸c, cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng ®ang thùc hiÖn chÕ ®é tù nép thuÕ do Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh, th× cã thÓ ®Õn kú h¹n nép thuÕ do chi côc thuÕ th«ng b¸o, chñ ®éng lµm giÊy nép tiÒn thuÕ ®Êt vµo Kho b¹c Nhµ n−íc. - ThuÕ ®Êt nép vµo kho b¹c quËn, huyÖn n¬i cã ®Êt chÞu thuÕ, ghi vµo môc 23 theo ch−¬ng, lo¹i, kho¶n, h¹ng t−¬ng øng víi tõng ®èi t−îng nép thuÕ cña môc lôc NSNN quy ®Þnh. Sè tiÒn thuÕ ®Êt ®èi víi ®Êt dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®· nép vµo Ng©n s¸ch Nhµ n−íc ®−îc coi lµ yÕu tè chi phÝ, ®−îc trõ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. - Côc thuÕ cã thÓ tho¶ thuËn vµ quyÕt ®Þnh uû nhiÖm thu thuÕ ®Êt ®Õn c¸c x·, th«n. Uû nhiÖm thu ph¶i thanh to¸n kÞp thêi tiÒn thuÕ ®· thu theo ®óng chÕ ®é uû nhiÖm thu. Nghiªm cÊm viÖc chiÕm dông x©m tiªu tiÒn thuÕ. Uû nhiÖm thu thuÕ ®Êt ®−îc trÝch thï lao tõ 5% ®Õn 8% trªn sè thuÕ thùc thu nép vµo kho b¹c Nhµ n−íc. Trong ®ã, ë néi thµnh thµnh phè Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh: 5%; c¸c n¬i kh¸c: 8% vµ ®−îc trÝch tr−íc khi nép tiÒn thuÕ vµo Kho b¹c Nhµ n−íc. 2.5. Tæ chøc qu¶n lý thuÕ ®Êt 2.5.1. Qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ §èi t−îng nép thuÕ ®Êt lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n sö dông ®Êt ®Ó lµm nhµ ë vµ x©y dùng c«ng tr×nh, trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c c¸ nh©n, hé gia ®×nh sö dông ®Êt ®Ó ë. Nh− vËy, ®èi t−îng nép thuÕ ®Êt cã ph¹m vi rÊt réng vµ tÝnh chÊt rÊt phøc t¹p v× nã liªn quan ®Õn hÇu hÕt mäi tÇng líp x· héi, c¸c khu d©n c− l¹i rÊt phøc t¹p, cã khu æn ®Þnh, cã khu th−êng xuyªn thay ®æi chç ë, dÉn ®Õn viÖc qu¶n lý hé khÈu rÊt khã kh¨n. Víi ®Æc ®iÓm Êy t×nh tr¹ng bá sãt hé, tÝnh thõa sè hé, tÝnh trïng hé nép thuÕ dÔ x¶y ra. V× vËy, c«ng t¸c qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a ®éi thuÕ x·, ph−êng, uû nhiÖm thu, uû ban nh©n d©n x·, ph−êng, c¸c th«n, xãm, c¸c tæ d©n phè vµ c«ng an ®Ó n¾m ®−îc c¸c ®èi t−îng cã sö dông ®Êt ®−a vµo diÖn qu¶n lý thu thuÕ. Ngoµi ra, cÇn th−êng xuyªn tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch chÝnh s¸ch cho nh©n d©n hiÓu vµ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ víi Nhµ n−íc. §ång thêi, vÒ l©u dµi, Nhµ n−íc cÇn khÈn tr−¬ng chØ ®¹o c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc hoµn thµnh viÖc cÊp giÊy chøng 144 http://www.ebook.edu.vn
nhËn quyÒn sö dông ®Êt vµ thùc hiÖn nghiªm viÖc qu¶n lý chÝnh chñ vÒ quyÒn sö dông ®Êt. 2.5.3. Qu¶n lý c¨n cø tÝnh thuÕ Qu¶n lý c¨n cø tÝnh thuÕ ®Êt lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n, phøc t¹p v× trªn thùc tÕ, tÝnh chÊt c¸c diÖn tÝch chÞu thuÕ ®Êt rÊt ®a d¹ng, cã diÖn tÝch ®−îc cÊp quyÒn sö dông, cã diÖn tÝch ®Êt kh«ng ®−îc cÊp quyÒn sö dông, cã diÖn tÝch ®Êt do d©n lÊn chiÕm, cã diÖn tÝch ®Êt d©n tù ®éng chuyÓn tõ ®Êt n«ng nghiÖp sang ®Êt lµm nhµ ë, tù nh−îng b¸n cho nhau kh«ng thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph¸p lý… Thùc tÕ nµy ®· lµm cho diÖn tÝch chÞu thuÕ ®Êt lu«n lu«n biÕn ®éng, phøc t¹p trong qu¶n lý. V× vËy, trong khi Nhµ n−íc ch−a thùc hiÖn xong viÖc cÊp quyÒn sö dông ®Êt, ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ c¨n cø tÝnh thuÕ cÇn t¨ng c−êng kiÓm tra, ®o ®¹c, ph©n vïng theo khu vùc vµ t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm cña uû nhiÖm thu. 145 http://www.ebook.edu.vn
Ch−¬ng 10 PhÝ vμ lÖ phÝ vμ c¸c kho¶n thu kh¸c lý luËn chung vÒ phÝ, lÖ phÝ 1. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng do nhµ n−íc vµ t− nh©n cïng cung cÊp. Tuy nhiªn, hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng cã ®Æc ®iÓm lµ khi mét ng−êi ®· sö dông th× kh«ng lµm gi¶m sè l−îng s½n cã ®èi víi ng−êi kh¸c; kh«ng thÓ lo¹i bÊt cø ai ra khái viÖc tiªu dïng nµy trõ phi ph¶i tr¶ gi¸ rÊt ®¾t. ViÖc s¶n xuÊt vµ cung cÊp hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng ®ßi hái chi phÝ s¶n xuÊt lín, thêi gian thu håi vèn dµi, tû suÊt lîi nhuËn thÊp, thËm chÝ kh«ng cã l·i. Do ®ã, tuyÖt ®¹i ®a sè hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng lµ do nhµ n−íc s¶n xuÊt vµ cung cÊp cho x· héi. Hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng cã thÓ thu håi vèn trùc tiÕp lµ nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng cã thÓ ph©n bæ ®−îc cho ng−êi sö dông, nhµ n−íc thu håi vèn ®Çu t− th«ng qua viÖc thu phÝ, lÖ phÝ cña ng−êi h−ëng lîi trùc tiÕp. Hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng kh«ng thÓ thu håi mét c¸ch trùc tiÕp nh− an ninh, quèc phßng,… V× vËy, nhµ n−íc ph¶i thu håi gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi mµ chñ yÕu lµ thu thuÕ. PhÇn lín lîi Ých cña c¸c hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng h÷u h×nh ®−îc ph©n phèi cho nh÷ng ng−êi thô h−ëng trùc tiÕp tõ nã. §Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng, theo nguyªn t¾c “ai ®−îc h−ëng lîi th× ng−êi ®ã ph¶i tr¶ tiÒn” vµ ®Ó bï ®¾p toµn bé hay mét phÇn chi phÝ mµ nhµ n−íc bá ra ®Çu t− th× nhµ n−íc cÇn thiÕt ph¶i thu phÝ, lÖ phÝ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng mµ nhµ n−íc ®Çu t−, cung cÊp cho x· héi. §èi víi c¸c dÞch vô c«ng quyÒn do nhµ n−íc cung cÊp, ®Ó ®¶m b¶o qu¶n lý nhµ n−íc vÒ x· héi, an ninh, quèc phßng th× ngoµi c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý kh¸c, nhµ n−íc cßn sö dông c«ng cô lÖ phÝ ®Ó kiÓm so¸t, qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng nµy. ViÖc thu lÖ phÝ kh«ng cã tÝnh chÊt ®èi gi¸, chØ cã ë khu vùc c«ng quyÒn, t− nh©n kh«ng cã quyÒn thu lÖ phÝ. PhÝ lµ kho¶n tiÒn mµ tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i tr¶ khi ®−îc tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cung cÊp c¸c dÞch vô ®−îc quy ®Þnh trong ph¸p lÖnh phÝ, lÖ phÝ. LÖ phÝ lµ kho¶n tiÒn mµ tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i nép khi ®−îc c¬ quan nhµ n−íc hoÆc tæ chøc ®−îc uû quyÒn phôc vô c«ng viÖc qu¶n lý nhµ n−íc ®ù¬c quy ®Þnh trong ph¸p lÖnh phÝ, lÖ phÝ. Thu phÝ, lÖ phÝ gióp cho nhµ n−íc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, nh»m kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi theo khu«n khæ cña ph¸p luËt; gióp cho ng−êi d©n n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm ®èi víi gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña céng ®ång x· héi; gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng trong h−ëng thô c¸c hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng do nhµ n−íc cung cÊp vµ nh»m bï ®¾p, thu håi chi phÝ ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt, cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng, ®ång thêi lµ còng lµ mét nguån thu hiÖu qu¶, bæ sung cho ng©n s¸ch nhµ n−íc. ThuÕ, phÝ, lÖ phÝ cïng lµ nguån thu cña ng©n s¸ch nhµ n−íc, ®−îc nhµ n−íc sö dông lµm c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Tuy nhiªn, gi÷a thuÕ, phÝ, lÖ phÝ cã nh÷ng kh¸c biÖt c¨n b¶n. ThuÕ lµ nguån thu cã hai ®Æc tr−ng lín: (1) thuÕ lµ kho¶n thu mang tÝnh b¾t buéc g¾n víi quyÒn lùc cña nhµ n−íc, nhµ n−íc cã quyÒn ban hµnh huËt thuÕ, 146 http://www.ebook.edu.vn
thùc thi luËt thuÕ vµ gi¸m s¸t thùc thi luËt cña chÝnh phñ còng nh− d©n chóng; (2) thuÕ lµ kho¶n thu kh«ng mang tÝnh ®èi gi¸, kh«ng hoµn ttr¶ trùc tiÕp, ng−êi nép thuÕ kh«ng ®−îc nhµ n−íc tr¶ cho bÊt cø lîi Ých trùc tiÕp nµo, viÖc nép thuÕ dùa trªn kh¶ n¨ng cña ng−êi nép vµ ®−îc cô thÓ ho¸ b»ng c¸c ®iÒu luËt. Ng−êi nép phÝ, lÖ phÝ ®−îc hoµn tr¶ trùc tiÕp b»ng c¸c dÞch vô theo yªu cÇu do c¬ quan nhµ n−íc hay tæ chøc, c¸ nh©n cung cÊp. Ng−êi nµo cã nhu cÇu nhiÒu th× ph¶i tr¶ phÝ, lÖ phÝ nhiÒu h¬n. LÖ phÝ ®−îc thu g¾n víi viÖc cung cÊp dÞch vô hµnh chÝnh cña nhµ n−íc hoÆc nhµ n−íc uû nhiÖm cho mét tæ chøc nµo ®ã thùc hiÖn. ViÖc thu lÖ phÝ cã tÝnh ph¸p lý cao ®i ®«i víi viÖc cung cÊp c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ph¸p lý mµ nhµ n−íc ®¶m nhËn g¾n víi chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc. Môc ®Ých cña lÖ phÝ lµ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc, kh«ng nh»m môc ®Ých bï ®¾p chi phÝ, kh«ng mang tÝnh ngang gi¸. PhÝ ®−îc thu víi môc ®Ých bï ®¾p chi phÝ, c¸c dÞch vô, c«ng viÖc ®−îc thu phÝ lµ rÊt réng, ®a d¹ng ë nhiÒu nghµnh, nghÒ, lÜnh vùc kh¸c nhau nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi hoÆc ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý cña nhµ n−íc. §èi t−îng cung cÊp c¸c hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng ®−îc thu phÝ lµ nhµ n−íc vµ t− nh©n cã ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c dÞch vô mµ ng−êi nép yªu cÇu. C¨n cø vµo ®èi t−îng cung cÊp dÞch vô phÝ, lÖ phÝ ®−îc chia lµm hai lo¹i: phÝ, lÖ phÝ cña nhµ n−íc vµ phÝ cña t− nh©n. PhÝ, lÖ phÝ cña nhµ n−íc lµ nh÷ng lo¹i phÝ, lÖ phÝ do nhµ n−íc ban hµnh vµ tæ chøc qu¶n lý thu nép trong danh môc phÝ, lÖ phÝ thuéc Ph¸p lÖnh phÝ, lÖ phÝ. PhÝ cña t− nh©n lµ nh÷ng lo¹i phÝ thuéc danh môc phÝ do nhµ n−íc ban hµnh, nh−ng t− nh©n tæ chøc qu¶n lý thu nh»m bï ®¾p chi phÝ vµ thu lîi nhuËn do ®Çu t− vµo lÜnh vùc ®−îc phÐp thu phÝ mµ nhµ n−íc quy ®Þnh. ViÖc thu phÝ cña t− nh©n th× ph¶i nép thuÕ nh− kinh doanh c¸c hµng ho¸, dÞch vô th«ng th−êng. C¨n cø vµo thÈm quyÒn ban hµnh phÝ, lÖ phÝ ®−îc chia lµm hai lo¹i phÝ, lÖ phÝ trung −¬ng vµ phÝ, lÖ phÝ ®Þa ph−¬ng. PhÝ, lÖ phÝ trung −¬ng lµ phÝ, lÖ phÝ thuéc danh môc phÝ, lÖ phÝ nhµ n−íc ban hµnh nh−ng do chÝnh quyÒn trung −¬ng ®Þnh ®o¹t møc thu vµ tæ chøc qu¶n lý thu nép. PhÝ, lÖ phÝ ®Þa ph−¬ng lµ phÝ, lÖ phÝ thuéc danh môc phÝ, lÖ phÝ do nhµ n−íc ban hµnh nh−ng do c¬ quan nhµ n−íc ®Þa ph−¬ng qu¶n lý thu nép. C¨n cø vµo c¸ch thøc thu nép phÝ, lÖ phÝ ®−îc chia lµm hai lo¹i: phÝ, lÖ phÝ nép 100% cho ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ phÝ, lÖ phÝ ®Ó l¹i mét phÇn cho tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý thu. PhÝ, lÖ phÝ nép 100% cho ng©n s¸ch nhµ n−íc lµ phÝ, lÖ phÝ mµ c¬ quan thu kh«ng ®−îc h−ëng trùc tiÕp sè tiÒn thu ®−îc tõ phÝ, lÖ phÝ, kinh phÝ tæ chøc thu nép ®−îc cÊp theo luËt ng©n s¸ch nhµ n−íc. PhÝ, lÖ phÝ ®Ó l¹i mét phÇn cho ng−êi qu¶n lý thu lµ phÝ, lÖ phÝ mµ tæ chøc, c¸ nh©n thu ®−îc ®Ó l¹i sè tiÒn thu ®−îc tõ phÝ, lÖ phÝ ®Ó chi tiªu, trang tr¶i chi phÝ thu nép, møc ®Ó l¹i tuú thuéc vµo dù to¸n n¨m vÒ chi phÝ cÇn thiÕt cho viÖc thu phÝ, lÖ phÝ vµ dù to¸n n¨m vÒ phÝ, lÖ phÝ thu ®−îc. C¨n cø vµo tÝnh hoµn tr¶ trùc tiÕp vµ kh«ng trùc tiÕp phÝ, lÖ phÝ ®−îc chia lµm hai lo¹i, phÝ, lÖ phÝ cã tÝnh chÊt thuÕ vµ phÝ, lÖ phÝ cã tÝnh chÊt bï ®¾p chi phÝ. PhÝ, lÖ phÝ cã tÝnh chÊt thuÕ lµ phÝ, lÖ phÝ kh«ng cã tÝnh ngang gi¸, kh«ng cã tÝnh chÊt hoµn tr¶ trùc tiÕp, sè thu ®−îc ®Þnh ®o¹t kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh trªn 147 http://www.ebook.edu.vn
c¬ së chi phÝ bá ra ®Ó cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô thu phÝ, lÖ phÝ, dùa trªn quan ®iÓm qu¶n lý nhµ n−íc vÒ lÜnh vùc thu phÝ, lÖ phÝ ®ã; ch¼ng h¹n nh− lÖ phÝ tr−íc b¹, phÝ b¶o vÖ m«i tr−êng… phÝ, lÖ phÝ cã tÝnh chÊt bï ®¾p chi phÝ lµ nh÷ng lo¹i phÝ, lÖ phÝ n»m trong danh môc phÝ, lÖ phÝ do nhµ n−íc ban hµnh, viÖc ®Çu t− vµo lÜnh vùc ®−îc phÐp thu phÝ, lÖ phÝ ®−îc thu håi th«ng qua c¬ chÕ gi¸ phÝ, lÖ phÝ. Møc thu phÝ, lÖ phÝ dùa trªn lîi Ých mang l¹i cho ng−êi ®−îc sö dông hµng ho¸, ng−êi ®−îc cung cÊp dÞch vô, thêi gian dù ®Þnh thu håi vèn ®Çu t−. Khi ban hµnh mét lo¹i phÝ, lÖ phÝ nµo ®ã, cÇn ph¶i xem xÐt, c©n nh¾c nh÷ng néi dung c¬ b¶n nh− tªn gäi, ®èi t−îng nép, møc thu, c¬ chÕ qu¶n lý,… nh÷ng néi dung nµy ®−îc x¸c lËp dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Tªn gäi cña phÝ, lÖ phÝ th«ng th−êng g¾n liÒn víi tªn gäi cña hµng ho¸, dÞch vô ®−îc thu phÝ, lÖ phÝ ®ång thêi thÓ hiÖn ph¹m vi, ®èi t−îng ¸p dông hoÆc môc tiªu cña phÝ, lÖ phÝ ®ã. §èi t−îng nép phÝ, lÖ phÝ thÓ hiÖn ph¹m vi ¸p dông, ®èi t−îng ®−îc thô h−ëng lîi Ých tõ hµng ho¸, dÞch vô do tæ chøc, c¸ nh©n ®−îc phÐp cung cÊp vµ thu phÝ, lÖ phÝ. Do vËy, ®èi t−îng nép cã thÓ lµ tæ chøc hay c¸ nh©n trong vµ ngoµi n−íc cã nhu cÇu vÒ h−ëng lîi tõ hµng ho¸, dÞch vô mµ nhµ n−íc hay t− nh©n cung cÊp ®−îc phÐp thu phÝ, lÖ phÝ. Møc thu phÝ, lÖ phÝ ®−îc c¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý cña nhµ n−íc trong viÖc cung cÊp dÞch vô hµnh chÝnh thu lÖ phÝ; tæng chi phÝ bá ra ®Ó s¶n xuÊt, cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô thu phÝ. PhÝ, lÖ phÝ ph¶n ¸nh møc ®é bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra ®Ó cung cÊp dÞch vô thu phÝ hoÆc yªu cÇu qu¶n lý cña nhµ n−íc trong viÖc thu lÖ phÝ. Møc thu phÝ, lÖ phÝ cã thÓ biÓu hiÖn b»ng sè tuyÖt ®èi hoÆc sè t−¬ng ®èi. §èi víi phÝ, lÖ phÝ cã tÝnh chÊt thuÕ møc thu cao hay thÊp phô thuéc vµo quan ®iÓm ®éng viªn vµo ng©n s¸ch nhµ n−íc qua c«ng cô thuÕ, phÝ, lÖ phÝ; phô thuéc vµo viÖc sö dông c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua c«ng cô phÝ, lÖ phÝ ë mçi thêi kú. §èi víi phÝ, lÖ phÝ cã tÝnh chÊt thu håi chi phÝ møc thu phô thuéc vµo giíi h¹n trÇn cña nhµ n−íc, tæng vèn ®Çu t−, thêi gian dù ®Þnh thu håi vèn. ChÕ ®é thu, nép, qu¶n lý sö dông tiÒn phÝ, lÖ phÝ thu ®−îc thÓ hiÖn quy tr×nh, thñ tôc trong tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c thu ®èi víi tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ; quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc, c¸ nh©n thu. PhÝ, lÖ phÝ cã tÝnh trùc thu, ng−êi muèn nhËn ®−îc hµng ho¸, dÞch vô c«ng céng ph¶i tr¶ tiÒn theo møc cña nhµ n−íc quy ®Þnh, cã tÝnh chÊt b¾t buéc nh»m qu¶n lý x· héi, do ®ã cÇn thiÕt ph¶i ®Æt ra vÊn ®Ò miÔn gi¶m, ®Æc biÖt lµ phÝ, lÖ phÝ cã tÝnh chÊt thuÕ vµ cã tÝnh x· héi cao nh− häc phÝ, viÖn phÝ,… PhÝ, lÖ phÝ ë n−íc ta ra ®êi vµ ph¸t triÓn phô thuéc vµo diÔn biÕn kinh tÕ- x· héi qua mçi thêi kú, quan ®iÓm qu¶n lý Nhµ n−íc ë mçi lÜnh vùc vµ quan ®iÓm ®éng viªn cña Ng©n s¸ch Nhµ n−íc qua mçi giai ®o¹n lÞch sö. PhÝ, lÖ phÝ ®· ra ®êi tõ thêi bao cÊp nh−ng thêi kú nµy chñ yÕu lµ c¸c dÞch vô c«ng céng miÔn phÝ do Nhµ n−íc cung cÊp, do ®ã diÖn thu phÝ, lÖ phÝ cßn hÑp, møc thu nhá, chñ yÕu lµ häc phÝ, viÖn phÝ, thuû lîi phÝ,…. Khi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ kÕ hoÆch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña 148 http://www.ebook.edu.vn
Nhµ n−íc theo ®Þnh h−íng XHCN, Nhµ n−íc dÇn dÇn xo¸ bá bao cÊp, x· héi ho¸ hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc mµ Nhµ n−íc vµ nh©n d©n cã thÓ cïng lµm nh−: gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, ®iÖn n−íc,… Tõ ®ã lµm ph¸t sinh nhiÒu lo¹i phÝ, lÖ phÝ. Sau mét thêi gian tõ 1986 ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 90, tÝnh tù ph¸t cña viÖc thu phÝ, lÖ phÝ ph¸t triÓn m¹nh nh−ng kh«ng cã v¨n b¶n ph¸p quy ®iÒu chØnh ®ång bé, râ rµng lµm cho viÖc thu phÝ, lÖ phÝ rÊt lén xén, cã rÊt nhÒu lo¹i phÝ, lÖ phÝ ra ®êi kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng, c¸c ngµnh, vµ cã nh÷ng lo¹i phÝ, lÖ phÝ rÊt v« lý nh− phÝ ®i qua lµng, phÝ ®èt v«i… T×nh h×nh trªn ®· lµm ¶nh h−ëng tiªu cùc tíi nÒn kinh tÕ - x· héi. Tr−íc thùc tr¹ng ®ã, ngµy 28/07/1992, Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 276/CT “VÒ viÖc thèng nhÊt c¸c lo¹i phÝ, lÖ phÝ” nh»m ®−a c«ng t¸c ban hµnh, qu¶n lý phÝ, lÖ phÝ ®i vµo nÒ nÕp, xo¸ bá tÝnh tuú tiÖn trong viÖc ban hµnh, qu¶n lý phÝ, lÖ phÝ. QuyÕt ®Þnh sè 276/CT ®· xo¸ bá mét c¸ch c¬ b¶n t×nh tr¹ng lén xén, tuú tiÖn trong viÖc ban hµnh vµ thu phÝ, lÖ phÝ trªn toµn quèc. Tuy nhiªn, tÝnh ph¸p lý cña QuyÕt ®Þnh nµy ch−a cao, vÉn ch−a cã sù thèng nhÊt gi÷a mét sè ngµnh, ®Þa ph−¬ng, nhiÒu lo¹i phÝ, lÖ phÝ lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn kinh tÕ, g©y bÊt b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô nép… ChÝnh v× vËy, ngµy 30/01/1999 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 04/1999/N§-CP “PhÝ, lÖ phÝ thuéc Ng©n s¸ch Nhµ n−íc”. Sau mét thêi gian thùc hiÖn NghÞ ®Þnh nµy ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan; tuy nhiªn, NghÞ ®Þnh nµy vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu thùc tÕ vÒ tÝnh ph¸p lý, tÝnh ®ång bé gi÷a phÝ, lÖ phÝ cña Nhµ n−íc, phÝ, lÖ phÝ cña t− nh©n; thÈm quyÒn ban hµnh ch−a râ rµng, c¬ chÕ qu¶n lý thu nép ch−a phï hîp,… Do vËy, ngµy 28/08/2001 Uû ban th−êng vô Quèc héi kho¸ 10 ®· ban hµnh “Ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ” sè 38/2001/PL-UBTVQH10. Ph¸p lÖnh nµy ®· thèng nhÊt ®−îc quyÒn ban hµnh, møc thu, c¸ch thøc qu¶n lý phÝ, lÖ phÝ trªn toµn quèc ë c¶ hai khu vùc Nhµ n−íc vµ t− nh©n. Ph¸p lÖnh nµy ®−îc h−íng dÉn bëi NghÞ ®Þnh sè 57/2002/N§-CP ngµy 03/6/2002 cña ChÝnh phñ; ChØ thÞ sè 13/2002/CT-TTg ngµy 11/6/2002 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc triÓn khai thùc hiÖn Ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ vµ Th«ng t− sè 63/2002/TT-BTC ngµy 24/7/2002 cña Bé Tµi chÝnh. 2. Néi dung c¬ b¶n cña phÝ vµ lÖ phÝ 2.1. Ph¹m vi ¸p dông PhÝ, lÖ phÝ ®Ò cËp ®Õn ë ®©y lµ nh÷ng lo¹i phÝ, lÖ phÝ thuéc Ng©n s¸ch Nhµ n−íc, kh«ng bao gåm phÝ cña t− nh©n. Kh«ng ¸p dông ®èi víi c¸c lo¹i phÝ, lÖ phÝ nh−: c¸c lo¹i phÝ b¶o hiÓm: phÝ b¶o hiÓm x· héi, phÝ b¶o hiÓm y tÕ vµ c¸c lo¹i phÝ b¶o hiÓm kh¸c; héi phÝ cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi, tæ chøc x· héi - nghÒ nghiÖp, c©u l¹c bé nh−: §¶ng phÝ, C«ng ®oµn phÝ, §oµn phÝ, héi phÝ cña Héi Liªn hiÖp Thanh niªn ViÖt Nam, Héi Liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam, Héi Cùu chiÕn binh ViÖt Nam, Héi N«ng d©n ViÖt Nam, … c−íc phÝ vËn t¶i, c−íc phÝ b−u chÝnh viÔn th«ng, phÝ thanh to¸n, chuyÓn tiÒn cña c¸c tæ chøc tÝn dông,... 2.2. ThÈm quyÒn ban hµnh, quy ®Þnh vÒ phÝ, lÖ phÝ PhÝ, lÖ phÝ g¾n víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ mµ Nhµ n−íc qu¶n lý, víi ph¹m vi réng tõ Trung −¬ng tíi c¬ së, møc ®é ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô thu phÝ, lÖ phÝ kh¸c nhau lµ kh¸c nhau vÒ lÜnh vùc, vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. ChÝnh v× vËy, ®Ó thèng nhÊt c¸c lo¹i h×nh cung cÊp ®−îc 149 http://www.ebook.edu.vn