Giáo trình phân tích quy trình ứng dụng kỹ thuật quan sát sự chuyển đổi nền kinh tế thị trường p3

Chia sẻ: Dasda Asdfa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

68
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình phân tích quy trình ứng dụng kỹ thuật quan sát sự chuyển đổi nền kinh tế thị trường p3', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình phân tích quy trình ứng dụng kỹ thuật quan sát sự chuyển đổi nền kinh tế thị trường p3

tÕ cña níc ta, phï hîp víi c¸c quy luËt kinh tÕ víi xu thÕ cña thêi ®¹i. 2. §Æc trng cña nÒn KTTT ë ViÖt Nam hiÖn nay. ChuyÓn nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung hµnh chÝnh quan liªu bao cÊp sang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN lµ néi dung b¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm kh¸i qu¸t nhÊt cña níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ c¶ t¬ng lai. a. Trªn thùc tÕ nÒn KTTT cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n sau ®©y: Thø nhÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× c¬ chª ph¸t huy vai trß tù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng. KTTT t¹o cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ cã tÝnh tù chñ rÊt cao cã nghÜa lµ c¸c chñ thÓ tù quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt, tù chi phÝ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña m×nh. C¸c chñ thÓ tù do liªn kÕt liªn doanh hîp t¸c s¶n xuÊt. V× lîi Ých cña chÝnh c¸c chñ thÓ nªn c¸c chñ thÓ t×m mäi c¸ch ®Ó thu lîi nhuËn. V× vËy mµ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ ®a d¹ng phong phó chÊt lîng cao vµ gi¸ thµnh rÎ. Cã thÓ nãi c¬ chÕ thÞ trêng ®· ph¸t huy 19
tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña c¸c chñ thÓ, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña nhµ s¶n xuÊt víi doanh nghiÖp. §Æc trng næi bËt thø hai chÝnh lµ sù phong phó cña s¶n phÈm hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Mäi ngêi ®îc tù do mua b¸n trao ®æi, u thÕ cña KTTT ph¶n ¸nh tr×nh ®é cao cña n¨ng suÊt lao ®éng vµ sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña thÞ trêng. Hµng ho¸ ®îc c¶i tiÕn mÉu m· chÊt lîng liªn tôc lµ do c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Çu t KHKT & CN vµ do tr×nh ®é tay nghÒ cao cña lùc lîng lao ®éng. Ba lµ: ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng, viÖc tù do ho¸ th¬ng m¹i, tù do ho¸ gi¸ c¶ ®îc h×nh thµnh vµ ngµy cµng ®îc ®æi míi. Gi¸ c¶ ®îc h×nh thµnh ngay trªn thÞ trêng, nã chÞu sù t¸c ®éng cña c¹nh tranh. Bèn lµ: C¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu cña KTTT. C¸c chñ thÓ doanh nghiÖp muèn thu nhiÒu lîi nhuËn th× ph¶i ®ua nhau c¶i tiÕn kü thuËt ¸p dông KHKTCN míi vµo s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m hao phÝ lao ®éng tíi møc tèi thiÓu nhê ®ã mµ nÒn kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh chãng. 20
N¨m lµ: KTTT lµ hÖ thèng kinh tÕ më cöa giao lu trao ®æi víi thÞ trêng níc ngoµi nhng ®îc ®Æt díi sù kiÓm so¸t cña nhµ níc. b. Thùc tr¹ng nÒn KTTT níc ta hiÖn nay. - Tõ nh÷ng n¨m ®æi míi trë l¹i ®©y nÒn KTTT níc ta ®ang tõng bíc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc. C¬ chÕ nµy thùc sù ®· ph¸t huy ®îc vai trß tù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng bíc ®Çu h×nh thµnh thÞ trêng c¹nh tranh lµm cho hµng ho¸ ®îc lu th«ng, gi¸ c¶ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ tho¸t khái t×nh tr¹ng khñng thiÕu. - NÒn kinh tÕ mét thµnh phÇn kinh tÕ tríc kia ®ang chuyÓn sang nÒn kinh tÕ 5 thµnh phÇn víi c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau nhng sù ho¹t ®éng nµy cha ®ång ®Òu vµ cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn. - C¬ chÕ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông, gi¸ c¶, tû gi¸ tõng bíc ®îc h×nh thµnh vµ ®æi míi - Tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ trêng ë ViÖt NamhiÖn nay cßn thiÕu ®ång bé mang tÝnh tù ph¸t. 21
NÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá, sù qu¶n lý tá ra yÕu kÐm vµ kh«ng cã hiÖu qu¶. T×nh tr¹ng quan liªu thiÕu hiÓu biÕt thËm chÝ tr× trÖ b¶o thñ cöa quyÒn vÉn tån t¹i tríc sù ®æi míi nÒn kinh tÕ. Sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña KTTT mang nh÷ng yÕu tè tù ph¸t, c¬ chÕ vËn hµnh th« s¬ t¹o ®iÒu kiÖn cho kiÓu lµm ¨n bÊt chÝnh, tÖ tham nhòng vµ c¸c mÆt tiªu cùc cña thÞ trêng cã c¬ héi ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn. MÆc dï nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt vµ yÕu kÐm nhÊt lµ trong ®iÒu hµnh vÜ m« "N¹n tham nhòng phæ biÕn trong bé m¸y qu¶n lý nhµ níc c¸c cÊp nhng nh×n chung tÝnh æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ lµ nh©n tè ®¶m b¶o cho nh÷ng thµnh c«ng kÕ tiÕp. Tuy vËy §¶ng vµ Nhµ níc ta cÇn ph¶i n©ng cao vai trß cña m×nh h¬n n÷a trong nÒn KTTT cÇn ph¶i chuyÓn tõ t¸c phong chØ huy mÖnh lÖnh sang t¸c phong hç trî t¹o m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn cho thÞ trêng ph¸t triÓn, xö lý hµi hoµ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ víi c©n b»ng æn ®Þnh, gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi viÖc thÓ hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi. c. §Ó cho nÒn KTTT níc ta ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ hoµn chØnh th× cÇn ph¶i híng nÒn KTTT tíi nh÷ng ®iÓm sau: 22
- NÒn kinh tÕ níc ta lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh phÇn nhng nÒn kinh tÕ Nhµ níc ph¶i ®ãng vai trß chñ ®¹o. Sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt ®Þnh híng ph¸t triÓn nÒn KTTT cña Nhµ níc lµ th«ng qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ vai trß chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ nhµ níc. Kinh tÕ Nhµ níc ph¶i n¾m vÞ trÝ quan träng trong mét sè lÜnh vùc then chèt cã nghÜa lµ "m¹ch m¸u" cña nÒn kinh tÕ chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Nhng cïng víi viÖc nhÊn m¹nh vai trß chñ ®¹o cña KTNN th× cÇn coi träng khu vùc kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ hçn hîp ®Æt chóng trong mèi quan hÖ h÷u c¬ g¾n bã thèng nhÊt kh«ng t¸ch rêi biÖt lËp. - Nhµ níc ph¶i khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn ®ã lµ khu vùc t nh©n nh»m thu hót ®Çu t vèn tõ khu vùc nµy. Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n, c¸c con rång Ch©u ¸ vµ c¸c níc trong nhãm nghiªn cøu cho thÊy sù thµnh c«ng cña hä lµ nhê c«ng lao to lín cña khu vùc t nh©n. - Nhµ níc dùa trªn c¬ së æn ®Þnh chÝnh trÞ lÊy chÝnh trÞ lµm tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn c¶i c¸ch kinh tÕ ®æi míi qu¶n lý cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña KTTT ®a c¶i c¸ch tiÕn lªn nh÷ng bíc ph¸t triÓn míi. - Nhµ níc më réng tù do bu«n b¸n víi níc ngoµi. Më cöa héi nhËp nÒn kinh tÕ trong níc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi 23
trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ toµn vÑn l·nh thæ. Sù më cöa héi nhËp thÓ hiÖn víi tù do ho¸ th¬ng m¹i, ®Çu t vµ chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ vµ kh«ng ngõng n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Xu híng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ víi khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN hiÖn nay. §Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vµ nh÷ng thµnh tùu KHCN míi nhÊt th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c ngoµi viÖc më cöa, më réng quan hÖ bu«n b¸n níc ngoµi. - Nhµ níc thÓ hiÖn c«ng b»ng x· héi trong quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ s¶n xuÊt, trong viÖc ph©n phèi thu nhËp thÓ hiÖn thèng nhÊt gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi. 3. Vai trß cña kinh tÕ Nhµ níc trong viÖc qu¶n lý vÜ m«. Trong quan hÖ ph¸t triÓn cña lÞch sö nh©n lo¹i ®· tån t¹i nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ kh¸c nhau. Nhng ngµy nay trªn thùc tÕ hÇu hÕt c¸c níc ®Òu tån t¹i nÒn KTTT cã sù qu¶nlý cña Nhµ níc. Tuú theo m« h×nh tæ chøc cô thÓ ë mçi níc mµ ph¹m vi vµ møc ®é can thiÖp cña Nhµ níc. Tuú theo m« h×nh tæ chøc cô thÓ ë mçi níc mµ ph¹m vi vµ møc ®é can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ lµ kh¸c nhau. 24
Mäi nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i kÓ c¶ kinh tÕ TBCN vµ XHCN ®Òu ®øng tríc mét vÊn ®Ò nan gi¶i cña kinh tÕ vÜ m« ®ã lµ kh«ng cã mét níc nµo trong thêi gian dµi l¹i duy tr× ®îc tû lÖ l¹m ph¸t thÊp mµ ngêi lao ®éng cã ®Çy ®ñ viÖc lµm trong ®iÒu kiÖn tù do c¹nh tranh vÊn ®Ò l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp lµ khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ trêng do vËy cÇn ph¶i cã sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ ®Ó k×m chÕ l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp ë tû lÖ thÝch hîp t¹o m«i trêng æn ®Þnh cho viÖc t¨ng trëng kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng. §èi víi níc ta khi chuyÓn nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng lµ hoµn toµn cÇn thiÕt ®Ó khai th¸c vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trong x· héi - song thùc tiÔn cho thÊy, cïng víi viÖc kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn nÒn KTTT cßn rÊt nhiÒu khuyÕt tËt, nã lµ m«i trêng thuËn lîi cho viÖc n¶y sinh vµ ph¸t triÓn cña nhiÒu tÖ n¹n x· héi. Nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña KTTT gi÷ cho c«ng cuéc ®æi míi ®i ®óng híng, Nhµ níc cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ vai trß cña m×nh trong qu¶n lý kinh tÕ. Sù qu¶n lý cña Nhµ níc nh»m híng sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo nh÷ng môc tiªu ph¬ng híng nhÊt ®Þnh h¹n chÕ mÆt tiªu cùc vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. 25
Sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c h×nh thøc së h÷u Nhµ níc c¸c ch¬ng tr×nh khuyÕn khÝch ®Çu t vµ tiªu dïng cïng víi viÖc sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ nh tµi chÝnh tÝn dông tiÒn tÖ... ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Sù phèi hîp gi÷a ChÝnh phñ vµ thÞ trêng trong mét nÒn kinh tÕ hçn hîp nh»m b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ víi møc t¨ng trëng kinh tÕ nhanh. MÆt kh¸c nÕu ®Ó nÒn KTTT tù do ho¹t ®éng kh«ng cã sù kiÓm so¸t cña nhµ níc th× sÏ dÉn ®Õn rÊt nhiÒu hËu qu¶. Nguy c¬ khñng ho¶ng kinh tÕ lµ kh«n lêng. ThÞ trêng tù do ho¹t ®éng, gi¸ c¶ theo thÞ trêng leo thang, s¶n xuÊt trµn lan g©y nªn mét sù l·ng phÝ rÊt lín c¸c nhµ s¶n xuÊt ch¹y theo nh÷ng ngµnh mang l¹i lîi nhuËn cao nh ma tuý, bu«n lËu lµm hµng gi¶, kinh doanh v¨n ho¸ ®åi trôy. §ã lµ cha kÓ tíi t×nh tr¹ng l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp còng tõ ®ã mµ gia t¨ng kh«ng c¸ch g× kiÒm chÕ ®îc. ThÞ trêng tù do ho¹t ®éng chÝnh lµ quan ®iÓm kinh tÕ cña trêng ph¸i cæ ®iÓn nhng quan ®iÓm nµy lµ hoµn toµn sai lÇm vµ ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®éng lín tiªu cùc tíi nÒn kinh tÕ c¸c níc trong thêi kú ®ã. Thùc tÕ trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y cho thÊy nÒn KTTT lu«n lu«n tr¶i qua c¸c giai ®o¹n phån vinh vµ ®×nh trÖ. GÇn ®©y nhÊt kinh tÕ Th¸i Lan ®· bÞ khñng ho¶ng nÆng. Cuéc khñng ho¶ng nµy ®· l©y sang c¸c níc 26
In®«nªsia, Hµn Quèc... vµ ®· kÐo nÒn kinh tÕ níc nµy chËm xuèng 30 n¨m. T¸c h¹i cña khñng ho¶ng kinh tÕ lµ rÊt lín, nã cuèn tr«i tÊt c¶ thµnh tùu kinh tÕ trong 30 n¨m cña In®«nªsia lµm cho s¶n xuÊt bÞ ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp t¨ng cao, ®ång tiÒn trong níc bÞ mÊt gi¸ nghiªm träng. §ã lµ cha kÓ ®Õn t×nh h×nh thÕ giíi vµo nh÷ng n¨m 20, 30 cña thÕ kû nµy. Níc Anh tõ n¨m 1921 ®· l©m vµo cuéc khñng ho¶ng s©u s¾c kÐo dµi tíi 20 n¨m. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ nµy sau ®ã lan sang tÊt c¶ c¸c níc TBCN kh¸c. ThÊt nghiÖp t¨ng nhanh ë møc cao, suy tho¸i kÐo dµi vµ kh«ng cã dÊu hiÖu g× chøng tá sÏ chÊm døt. §øng tríc vÊn ®Ò khã kh¨n ®ã c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng muèn kh¾c phôc c¸c hiÖn tîng trªn th× Nhµ níc cÇn ph¶i can thiÖp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ. ThiÕu vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc, nÒn kinh tÕ kh«ng tµi nµo ph¸t triÓn ®îc. Sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ ®em l¹i hiÖu qu¶ rÊt lín: Nhµ níc ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi l¹i trao ®æi vµ tiªu dïng, h×nh thµnh c¸c thÞ trêng nhá, ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh kinh doanh thu hót vèn ®Çu t. §ång thêi Nhµ níc kÞp thêi ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh ph¸t huy mäi nguån lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. 27