intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình Phương pháp giáo dục âm nhạc trong trường mầm non: Phần 2 - Phạm Thị Hòa

Chia sẻ: Bin Bin | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:83

532
lượt xem
87
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Phương pháp giáo dục âm nhạc trong trường mầm non được biên soạn nhằm đáp ứng nhu cầu giảng dạy và học tập của môn học, nhằm trang bị cho giáo viên mầm non có kiến thức, cơ sở lý luận và phương pháp giáo dục Âm nhạc. Phần 2 của cuốn giáo trình gồm 2 chương đầu có nội dung giới thiệu về: Các hình thức tổ chức hoạt động âm nhạc, soạn giáo án và thực hành dạy nhạc.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Phương pháp giáo dục âm nhạc trong trường mầm non: Phần 2 - Phạm Thị Hòa

  1. Ch−¬ng ba C¸c h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng ©m nh¹c Trong tr−êng MÇm non, c¨n cø vµo néi dung c¸c ho¹t ®éng ©m nh¹c (nghe, h¸t, vËn ®éng, ch¬i), dùa vµo ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ trÎ, vµo chÕ ®é sinh ho¹t hµng ngµy, gi¸o dôc ©m nh¹c bao gåm c¸c h×nh thøc tæ chøc sau: - D¹y c¸c ho¹t ®éng ©m nh¹c trong tiÕt häc hoÆc ho¹t ®éng chung. - Tæ chøc ho¹t ®éng ©m nh¹c trong chÕ ®é sinh ho¹t. - Tæ chøc ©m nh¹c trong c¸c ngµy lÔ, ngµy héi. I. D¹y c¸c ho¹t ®éng ©m nh¹c Lµ h×nh thøc c¬ b¶n nhÊt, ®−îc tæ chøc theo tiÕt häc hoÆc trong ho¹t ®éng chung (theo ch−¬ng tr×nh ®æi míi). ë ®©y, trÎ ®−îc häc c¸c kÜ n¨ng, c¸ch thÓ hiÖn, c¸ch c¶m thô ©m nh¹c cã hÖ thèng d−íi sù tæ chøc, ®iÒu khiÓn, chØ dÉn cña gi¸o viªn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. ¢m nh¹c lµ nghÖ thuËt ©m thanh, nghÖ thuËt ®éng, lu«n ®ßi hái ho¹t ®éng trùc tiÕp vµ s¸ng t¹o cña con ng−êi. Trong gi¸o dôc, ©m nh¹c ®−îc coi lµ ph−¬ng tiÖn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho trÎ t×nh c¶m thÈm mÜ, t×nh c¶m ®¹o ®øc lµnh m¹nh, lßng nh©n ¸i. Trong tiÕt häc ©m nh¹c, c¸c ho¹t ®éng nghe nh¹c, tËp h¸t, tËp vËn ®éng vµ ch¬i nèi tiÕp liªn hoµn víi nhau, trong ®ã trÎ ®−îc «n bµi cò, luyÖn tËp bµi ®ang häc vµ ®−îc giíi thiÖu ®Ó chuÈn bÞ tËp tiÕp mét bµi míi kh¸c. 1. Ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch Tõ sau khi thùc hiÖn chuyªn ®Ò gi¸o dôc ©m nh¹c 1993 - 1996, ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch ®−îc h−íng dÉn thùc hiÖn nh− sau: §èi víi løa tuæi nhµ trÎ, ho¹t ®éng chÝnh lµ cho trÎ nghe h¸t ®Ó t¹o c¶m gi¸c an toµn, t×nh c¶m. TrÎ d−íi 1 tuæi tiÕp xóc víi ©m nh¹c tõ 5 - 7 phót. Gi¸o viªn h¸t cho trÎ nghe vµi lÇn nh÷ng bµi h¸t ru, d©n ca... Ngoµi h¸t lêi, gi¸o viªn cã thÓ h¸t giai ®iÖu (la la...) hoÆc ®äc diÔn c¶m lêi bµi h¸t kÌm theo ®iÖu bé minh ho¹. VÝ dô: H¸t bµi Cß l¶ (D©n ca ®ång b»ng B¾c Bé) - H¸t lêi: Con cß cß bay l¶ a - H¸t giai ®iÖu: La lµ lµ la l¶ (theo giai ®iÖu bµi h¸t) - HoÆc ®äc lêi theo ©m h×nh tiÕt tÊu kÌm theo ®éng t¸c vÉy c¸nh tay nh− cß bay: Con cß (cß) bay l¶ l¶ bay la Bay tõ (tõ) cöa phñ bay ra (ra) c¸nh ®ång... 65
  2. Gi¸o viªn l−u ý võa h¸t võa ©u yÕm, gÇn gòi víi trÎ nh− cÇm tay, vuèt tãc, vuèt m¸... TrÎ 1 - 2 tuæi nghe h¸t kho¶ng 8 - 10 phót. Gi¸o viªn cho trÎ lµm quen víi ©m thanh to - nhá b»ng c¸ch vç tay to - nhá theo c«. CÇn khuyÕn khÝch biÓu hiÖn høng thó cña trÎ nh− cÇm tay vÉy theo nhÞp, khi h¸t l¾c l− ®Çu, ng−êi theo nhÞp ®iÖu bµi h¸t... TrÎ 2 - 3 tuæi häc theo cÊu tróc ba phÇn (nghe, h¸t, vËn ®éng theo nh¹c). C¸c ho¹t ®éng nµy lu©n phiªn thay ®æi nhau diÔn ra trong vµi tiÕt häc. Thêi gian tiÕp xóc víi ©m nh¹c tõ 12 - 15 phót. Trong mçi tiÕt häc cã néi dung träng t©m vµ néi dung kÕt hîp. Néi dung träng t©m ®−îc hiÓu lµ h−íng dÉn trÎ kÜ n¨ng h¸t, vËn ®éng, c¸ch c¶m thô ©m nh¹c mét c¸ch chi tiÕt, tõ dÔ ®Õn khã. Néi dung kÕt hîp ®−îc hiÓu lµ giíi thiÖu cho trÎ lµm quen víi bµi h¸t, bµi vËn ®éng s¾p häc hoÆc «n c¸c bµi ®H häc. TiÕt 1: Träng t©m h¸t: H¸t cho trÎ nghe KÕt hîp: Cho trÎ lµm quen bµi h¸t s¾p häc KÕt hîp: Cho trÎ lµm quen bµi vËn ®éng s¾p häc TiÕt 2: Träng t©m; D¹y trÎ h¸t KÕt hîp: ¤n l¹i bµi h¸t cho trÎ nghe KÕt hîp: TiÕp tôc lµm quen bµi vËn ®éng TiÕt 3: Träng t©m: D¹y trÎ vËn ®éng KÕt hîp: ¤n thªm bµi h¸t cho trÎ nghe KÕt hîp: TrÎ h¸t «n l¹i bµi ®H häc TiÕt 4: ¤n l¹i c¸c bµi ®H häc d−íi h×nh thøc tËp biÓu diÔn. VÝ dô: Bµi häc ©m nh¹c bao gåm: - H¸t cho trÎ nghe bµi ChiÕc kh¨n tay S¸ng t¸c: V¨n TÊn - TrÎ häc h¸t bµi Mïa hÌ ®Õn S¸ng t¸c: NguyÔn ThÞ Nhung - VËn ®éng theo nh¹c bµi Chim bay S¸ng t¸c: Vò Thanh Néi dung trªn diÔn ra trong 4 tiÕt nh− sau: TiÕt 1: - Nghe h¸t : ChiÕc kh¨n tay (träng t©m) - H¸t: Mïa hÌ ®Õn (lµm quen) - VËn ®éng: Chim bay (lµm quen) TiÕt 2: - D¹y h¸t: Mïa hÌ ®Õn (träng t©m) 66
  3. - VËn ®éng: Chim bay (tiÕp tôc lµm quen) - Nghe: ChiÕc kh¨n tay («n) TiÕt 3: - VËn ®éng: Chim bay (träng t©m) - D¹y h¸t: Mïa hÌ ®Õn («n tiÕp) - Nghe: ChiÕc kh¨n tay («n tiÕp) TiÕt 4: ¤n d−íi h×nh thøc biÓu diÔn (líp, tæ, tèp, c¸ nh©n) c¸c bµi nghe, h¸t, vËn ®éng ®H häc trªn. Cã thÓ bæ sung thªm bµi h¸t, bµi th¬... cho ch−¬ng tr×nh thªm phong phó. TiÕt häc ©m nh¹c ë løa tuæi mÉu gi¸o cã thªm trß ch¬i ©m nh¹c. Thêi gian ë mçi nhãm tuæi nh− sau: MÉu gi¸o nhá: 15 - 20 phót MÉu gi¸o nhì: 20 - 25 phót MÉu gi¸o lín: 25 - 30 phót Dùa theo v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc ©m nh¹c cña Vô Gi¸o dôc MÇm non sau khi chØnh lÝ ®H ban hµnh 1987 - 1988, cÊu tróc bµi häc gåm bèn ho¹t ®éng nghe, h¸t, vËn ®éng, trß ch¬i diÔn ra trong 4 tiÕt. XÐt vÒ tÝnh chÊt kÕt hîp th× mçi tiÕt cã nh÷ng träng t©m kh¸c nhau. TiÕt 1: - TËp bµi h¸t míi (träng t©m) - VËn ®éng bµi cò (kÕt hîp) - Trß ch¬i, hoÆc nghe (kÕt hîp) TiÕt 2: - TËp h¸t tiÕp bµi míi (kÕt hîp) - Nghe bµi gi¸o viªn h¸t (träng t©m) - Trß ch¬i hoÆc «n vËn ®éng (kÕt hîp) TiÕt 3: - VËn ®éng bµi ®H häc h¸t (träng t©m) - Nghe l¹i bµi gi¸o viªn h¸t (kÕt hîp) - Trß ch¬i ©m nh¹c TiÕt 4: - VËn ®éng tiÕp bµi ®H häc (kÕt hîp) - BiÓu diÔn c¸c bµi ®H häc (träng t©m) - Nghe gi¸o viªn h¸t giíi thiÖu bµi h¸t sÏ häc (kÕt hîp) ¤n ë tiÕt 4 d−íi h×nh thøc biÓu diÔn cã thÓ bæ sung thªm c¸c bµi ®H häc tõ tr−íc ®ã, bµi ngoµi ch−¬ng tr×nh. Gi¸o viªn thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh ph¶i tËp cho trÎ c¸c c¸ch biÓu diÔn kh¸c nhau: nhãm, tèp, c¸ nh©n, ®ång thêi sö dông trang phôc, ®¹o cô, trang trÝ ®Ó buæi häc thªm hÊp dÉn, mang tÝnh nghÖ thuËt. 67
  4. NÕu ë c¸c tiÕt 1, 2, 3 kÕt qu¶ ch−a tèt cã thÓ d¹y thªm mét lÇn n÷a tr−íc khi tæ chøc tiÕt 4. §Ó t¨ng ý nghÜa gi¸o dôc, gi¸o viªn nªn h−íng néi dung ©m nh¹c vµo ®Ò tµi nµo ®ã: ngµy 8/3, Ngµy thµnh lËp Qu©n ®éi, r»m Trung thu... Néi dung träng t©m cña tiÕt häc chiÕm nhiÒu thêi gian h¬n néi dung kÕt hîp ®Ó tËp trung vµ luyÖn kÜ n¨ng cho trÎ. Víi néi dung h¸t cho trÎ nghe, cho trÎ nghe nh¹c kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i dµnh nhiÒu thêi gian nh− cho trÎ h¸t hay vËn ®éng v× ®©y lµ néi dung ©m nh¹c t¸c ®éng tíi trÎ, trÎ sÏ khã ngåi yªn ®Ó nghe nh¹c l©u. MÆc dï ©m nh¹c lµ lo¹i h×nh nghÖ thuËt thÝnh gi¸c, nghÖ thuËt biÓu hiÖn nh−ng c¸c ho¹t ®éng cÇn xen kÏ hîp lÝ ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu tÜnh - ®éng cho trÎ. VÝ dô: cho trÎ tËp h¸t (®éng), h¸t cho trÎ nghe (tÜnh), cho trÎ ch¬i trß ch¬i ©m nh¹c (®éng). Yªu cÇu cña c¸c ho¹t ®éng trong tõng lo¹i tiÕt (c¶i c¸ch): a) D¹y trÎ h¸t NÕu bµi h¸t ®a sè trÎ ®H biÕt, gi¸o viªn cho trÎ h¸t vµi lÇn råi söa sai, d¹y trÎ c¸c c¸ch thÓ hiÖn diÔn c¶m. NÕu bµi trÎ ch−a ®−îc lµm quen nhiÒu, gi¸o viªn d¹y trÎ tõng c©u nèi tiÕp cho tíi khi trÎ h¸t ®−îc. LÇn 1 (tiÕt 1): TrÎ h¸t theo c«, c¶m nhËn ®−îc tÝnh chÊt, phong c¸ch thÓ hiÖn bµi h¸t, h¸t râ lêi, h¸t tËp thÓ ®Òu, biÕt tªn t¸c gi¶, tªn bµi h¸t. LÇn 2 (tiÕt 2): TrÎ thuéc tr«i ch¶y lêi bµi h¸t, thÓ hiÖn ®−îc tÝnh chÊt, phong c¸ch bµi h¸t (s«i næi, vui t−¬i hay nhÑ nhµng...), h¸t ®óng träng ©m, biÕt thÓ hiÖn s¾c th¸i (to - nhá, cao trµo h¸t râ, chËm dÇn ë kÕt thóc...), nhí tªn bµi h¸t, tªn t¸c gi¶. LÇn 3 (tiÕt 3): TrÎ tù h¸t sau khi gi¸o viªn b¾t giäng, b¾t nhÞp, h¸t diÔn c¶m. b) Nghe h¸t LÇn 1 (tiÕt 2): TrÎ c¶m thô tÝnh chÊt bµi h¸t qua ©m ®iÖu, lêi ca, biÕt ch¨m chó l¾ng nghe, nh¾c l¹i tªn bµi h¸t, tªn t¸c gi¶, nãi vµi nÐt vÒ néi dung bµi h¸t. LÇn 2 (tiÕt 3): TrÎ nhËn ra bµi h¸t khi nghe giai ®iÖu qua ®µn hoÆc nghe gi¸o viªn h¸t theo giai ®iÖu la la. Khi nghe gi¸o viªn ®µn, h¸t, trÎ h−ëng øng theo nh− gËt gï, giËm ch©n, h¸t theo vµi c©u trÎ nhí. LÇn 3 (tiÕt 4): TrÎ thÝch thó say s−a nghe, cã biÓu hiÖn t×nh c¶m víi bµi h¸t. TrÎ nãi ngay ®−îc tªn bµi h¸t, tªn t¸c gi¶, ®µm tho¹i vÒ néi dung bµi h¸t. c) VËn ®éng theo nh¹c Tr−íc khi d¹y trÎ vËn ®éng, móa, nªn cho trÎ ®i vµo líp hay æn ®Þnh ®éi h×nh trªn nÒn nh¹c. Néi dung vËn ®éng gåm luyÖn tËp h×nh t−îng, tËp móa, c¸c ©m h×nh tiÕt tÊu... LÇn 1 (tiÕt 3): 68
  5. TrÎ b¾t ch−íc vËn ®éng theo gi¸o viªn ®óng nhÞp ®iÖu, ®óng ®éng t¸c. LÇn 2 (tiÕt 4): TrÎ vËn ®éng, móa sau khi gi¸o viªn lµm mÉu mét lÇn, phèi hîp tèt c¸c ®éng t¸c, thay ®æi vÞ trÝ ®éi h×nh theo ©m nh¹c, thÓ hiÖn diÔn c¶m. LÇn 3 (tiÕt 1 míi): TrÎ vËn ®éng, móa mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn trong sù khÝch lÖ cña gi¸o viªn, biÕt tù s¸ng t¹o thªm chi tiÕt ®éng t¸c, ®éi h×nh. d) Trß ch¬i ©m nh¹c LÇn 1: Gi¸o viªn nªu tªn trß ch¬i, h−íng dÉn chi tiÕt sau khi phæ biÕn c¸ch ch¬i. TrÎ biÕt ch¬i vµ tham gia hµo høng. C¸c lÇn sau: Gi¸o viªn nãi l¹i tªn trß ch¬i, nh¾c l¹i ng¾n gän c¸ch ch¬i. TrÎ tham gia ch¬i vµ gi¸o viªn n©ng cao dÇn yªu cÇu ch¬i. Trong khi tæ chøc ch¬i, gi¸o viªn lu«n chó ý môc ®Ých rÌn luyÖn yÕu tè ©m nh¹c cho trÎ, cho mäi trÎ cïng tham gia ch¬i, trÎ biÕt theo dâi, ®éng viªn b¹n. Cã thÓ c¶i tiÕn, bæ sung c¸c trß ch¬i ®Ó trÎ ®ì nhµm ch¸n. 2. §æi míi h×nh thøc gi¸o dôc ©m nh¹c Quan ®iÓm, môc ®Ých gi¸o dôc cña h−íng ®æi míi lµ gi¸o viªn lµ ng−êi h−íng dÉn, t¹o c¬ héi cho trÎ ho¹t ®éng vui ch¬i, t×m tßi, kh¸m ph¸. TrÎ tham gia c¸c ho¹t ®éng, trong ®ã cã ©m nh¹c mét c¸ch høng thó, chñ ®éng ®Ó ph¸t triÓn kh¶ n¨ng c¸ nh©n. Gi¸o viªn tÝch cùc lµm viÖc trùc tiÕp víi nhãm, c¸ nh©n ®Ó gióp trÎ thÓ hiÖn tèt ho¹t ®éng ©m nh¹c. TrÎ ho¹t ®éng kh«ng bÞ ¸p ®Æt ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc b¶n th©n, ®−îc trao ®æi, nhËn xÐt ®Ó trë nªn n¨ng ®éng h¬n. ChÝnh v× vËy, trong vËn ®éng nhÞp ®iÖu, trÎ ®−îc tù do thÓ hiÖn nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, kh«ng nhÊt thiÕt yªu cÇu mäi trÎ vËn ®éng gièng nhau hoÆc khi trÎ ®H n¾m ®−îc bµi h¸t, gi¸o viªn cho trÎ kÕt hîp vËn ®éng nhÞp ®iÖu, bá qua c¸c b−íc d¹y h¸t kh«ng cÇn thiÕt. VÒ thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc, ngoµi nh¹c cô cña gi¸o viªn, b¨ng, ®Üa tiÕng, ®Üa h×nh,... còng cÇn trang bÞ cho trÎ ®å ch¬i, nh¹c cô trÎ em, ®¹o cô... ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ ph¸t triÓn tai nghe chÝnh x¸c, c¶m thô ©m nh¹c ®−îc ®ång bé. Quan ®iÓm gi¸o dôc tÝch hîp trong ©m nh¹c còng dùa theo c¸c chñ ®Ò xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña trÎ g¾n víi cuéc sèng, thiªn nhiªn, m«i tr−êng gÇn gòi trÎ. NhiÒu bµi h¸t cho trÎ nghe, d¹y trÎ h¸t hay c¸c trß ch¬i vËn ®éng ®−îc bæ sung thªm h−íng vµo c¸c chñ ®Ò gi¸o dôc. TrÎ tõ 2 - 3 tuæi, cÊu tróc giê häc gåm hai ho¹t ®éng (mét néi dung träng t©m vµ mét néi dung kÕt hîp): - H¸t, vËn ®éng - Nghe, vËn ®éng Theo ®Þnh h−íng ®æi míi, gi¸o dôc ©m nh¹c ë c¸c líp mÉu gi¸o kh«ng tiÕn hµnh theo c¸c lo¹i tiÕt mµ triÓn khai th«ng qua giê ho¹t ®éng chung. Gi¸o viªn vËn dông ph−¬ng ph¸p d¹y c¸c kÜ n¨ng cña c¸c ho¹t ®éng theo ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch nh−ng kh«ng tiÕn hµnh c¸c b−íc mét c¸ch m¸y mãc. 69
  6. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña tõng bµi h¸t, tõng bµi vËn ®éng vµ kh¶ n¨ng nhËn thøc cña trÎ, gi¸o viªn lùa chän c¸ch d¹y phï hîp, ®ång thêi bæ sung thªm c¸c bµi h¸t theo chñ ®Ò gi¸o dôc ®Ó d¹y trÎ. Dùa theo tµi liÖu h−íng dÉn cña Vô Gi¸o dôc MÇm non n¨m 2002, giê ho¹t ®éng chung ®−îc tiÕn hµnh d−íi c¸c h×nh thøc c¬ b¶n sau: H×nh thøc 1: TËp trung rÌn luyÖn kÜ n¨ng ©m nh¹c dùa trªn cÊu tróc cña c¸c tiÕt cã néi dung träng t©m vµ néi dung kÕt hîp. Gi¸o viªn cã thÓ thùc hiÖn mét trong c¸c néi dung träng t©m (ca h¸t, vËn ®éng, nghe h¸t) hoÆc thùc hiÖn hai néi dung lµ ca h¸t vµ vËn ®éng hoÆc vËn ®éng vµ nghe h¸t. Néi dung kÕt hîp sÏ chän mét hoÆc hai trong c¸c d¹ng ho¹t ®éng ©m nh¹c (ca h¸t, nghe h¸t, vËn ®éng, trß ch¬i). Nh− vËy, gi¸o dôc ©m nh¹c trong ho¹t ®éng chung cã thÓ sÏ bao gåm tÊt c¶ c¸c d¹ng ho¹t ®éng ©m nh¹c. H×nh thøc 2: Thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng nghÖ thuËt tæng hîp c¸c ho¹t ®éng ©m nh¹c, kÕt hîp thªm c¸c bµi h¸t bæ sung h−íng vµo chñ ®iÓm vµ néi dung tÝch hîp theo ®Ò tµi gi¸o dôc. H×nh thøc 3: Thùc hiÖn giê ho¹t ®éng chung tæng hîp c¸c ho¹t ®éng ©m nh¹c theo h×nh thøc biÓu diÔn sau mçi chñ ®iÓm, trong ®ã trÎ cã thÓ «n h¸t, vËn ®éng, nghe h¸t... vµ lång thªm th¬, kÓ chuyÖn ©m nh¹c, trß ch¬i. C¸c líp mÉu gi¸o bÐ, nhì thùc hiÖn n¨m chñ ®Ò. Chñ ®Ò dinh d−ìng søc khoÎ kh«ng t¸ch riªng mµ lång vµo c¸c chñ ®Ò b¶n th©n, gia ®×nh, m«i tr−êng tù nhiªn, m«i tr−êng xH héi. Mçi chñ ®Ò cã c¸c nh¸nh nhá. VÝ dô: B¶n th©n: T«i lµ ai? C¬ thÓ cña t«i. T«i cÇn g× ®Ó lín lªn vµ khoÎ m¹nh. Gia ®×nh: Gia ®×nh t«i. Gia ®×nh sèng chung trong mét ng«i nhµ. Nhu cÇu cña gia ®×nh. M«i tr−êng x· héi: Tr−êng MÇm non cña chóng em. NghÒ nghiÖp. Giao th«ng. M«i tr−êng tù nhiªn: ThÕ giíi ®éng vËt. ThÕ giíi thùc vËt. N−íc vµ mét sè hiÖn t−îng thiªn nhiªn. Gi¸o dôc dinh d−ìng vµ søc khoÎ (lång ghÐp trong bèn chñ ®Ò trªn): Thùc phÈm nu«i sèng con ng−êi. 70
  7. Nhu cÇu vµ vai trß cña dinh d−ìng víi søc khoÎ. Gi÷ g×n vÖ sinh, søc khoÎ, nÒ nÕp trong ¨n uèng. C¸c h×nh thøc gi¸o dôc ©m nh¹c ë líp mÉu gi¸o bÐ, nhì ®−îc vËn dông linh ho¹t. H×nh thøc 1: D¹y trÎ h¸t lµ träng t©m, kÕt hîp vËn ®éng, ®iÖu bé, cho trÎ nghe h¸t vµ tÝch hîp nh÷ng m«n häc gÇn gòi. H×nh thøc 2: D¹y trÎ vËn ®éng theo nh¹c lµ träng t©m, kÕt hîp nghe h¸t vµ tÝch hîp nh÷ng m«n häc gÇn gòi kh¸c. H×nh thøc 3: Tæ chøc biÓu diÔn sau mçi chñ ®Ò gièng nh− c¸c nhãm tuæi trªn. C¸c bµi h¸t ®−îc lùa chän ph¶i phï hîp víi chñ ®Ò. VÝ dô: chñ ®Ò Gia ®×nh chän bµi MÑ ®i v¾ng (TrÞnh C«ng S¬n) ®Ó d¹y trÎ h¸t, vËn ®éng; h¸t cho trÎ nghe bµi Bµn tay mÑ (Bïi §×nh Th¶o); trß ch¬i h¸t theo tranh: cho trÎ xem tranh, qua néi dung tranh gîi ý cho trÎ h¸t bµi C¶ nhµ th−¬ng nhau (Phan V¨n Minh), Ch¸u yªu bµ (Xu©n Giao), ¤ng ch¸u (Phong NhH), Chµo hái (Hoµng TiÕn). C¸c néi dung vµ h×nh thøc ho¹t ®éng gi¸o dôc ©m nh¹c kÕt hîp hµi hoµ thµnh mét ch−¬ng tr×nh thèng nhÊt trong giê ho¹t ®éng chung vµ tÝch hîp mét sè bé m«n kh¸c. NÕu trÎ ch−a thùc hiÖn ®−îc c¸c kÜ n¨ng th× gi¸o viªn dµnh thêi gian (träng t©m) ®Ó tËp luyÖn cho trÎ, sau ®ã tiÕp tôc ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng nghÖ thuËt. Ho¹t ®éng gãc lµ ho¹t ®éng g¾n bã víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong tr−êng MÇm non. Ho¹t ®éng gãc gióp trÎ «n luyÖn, cñng cè, vËn dông kÜ n¨ng vµo c¸c trß ch¬i, ho¹t ®éng s¸ng t¹o. Gi¸o viªn gióp trÎ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nghÖ thuËt: nghe nh¹c, xem ®Üa h×nh, sö dông nh¹c cô, diÔn kÞch. II. Ho¹t ®éng ©m nh¹c trong ®êi sèng hµng ngµy ë tr−êng MÇm non TrÎ tiÕp nhËn v¨n ho¸, trong ®ã cã ©m nh¹c trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng sèng xung quanh. ViÖc gi¸o dôc ©m nh¹c ®−îc thùc hiÖn phï hîp víi chÕ ®é sinh ho¹t c¶ ngµy ë tr−êng cña trÎ cã ý nghÜa lín, nhê ®ã cuéc sèng cña trÎ thªm vui vÎ, hån nhiªn. ë tr−êng, trÎ ®−îc ch¬i, ¨n, häc, nghØ... vµ ©m nh¹c g¾n liÒn víi mäi thêi ®iÓm sinh ho¹t cña trÎ. 1. Tr−íc giê häc buæi s¸ng Giê c« ®ãn trÎ lµ lóc cÇn t¹o kh«ng khÝ vui vÎ, l«i cuèn trÎ ®Õn tr−êng v× c¸c ch¸u ch−a tù gi¸c, tù tóc ®i häc nh− häc sinh phæ th«ng. T¹m thêi bøt ra nh÷ng t×nh c¶m ©u yÕm mµ bè mÑ dµnh cho, trÎ ®Õn tr−êng víi c« gi¸o, b¹n bÌ, tr−êng líp,... lóc nµy ©m nh¹c gãp phÇn t¸c ®éng rÊt lín. HÇu hÕt c¸c tr−êng MÇm non më b¨ng cho trÎ nghe nh¹c lóc trÎ ®Õn tr−êng. Cã thÓ tuyÓn chän mét sè ca khóc cã chñ ®Ò ®i häc cho trÎ nghe nh− Em ®i mÉu gi¸o (s¸ng t¸c D−¬ng Minh Viªn), nhÞp ®é võa ph¶i, s¾c th¸i vui vÎ trong lêi ca. "N¾ng võa lªn em ®i mÉu gi¸o Chim chuyÒn cµnh hãt chµo chóng em C« gi¸o khen em ch¨m häc Mõng vui ®ãn em vµo tr−êng..." 71
  8. Vµ mét sè bµi quen thuéc nh− Ch¸u ®i mÉu gi¸o cña Ph¹m Minh TuÊn, Tr−êng chóng ch¸u ®©y lµ tr−êng MÇm non cña Ph¹m Tuyªn... t¹o cho trÎ niÒm tù tin khi ®Õn tr−êng. Hoµ víi khung c¶nh thiªn nhiªn, niÒm phÊn chÊn ®Õn tr−êng cña bÐ ®−îc thÓ hiÖn trong bµi Con chim hãt trªn cµnh c©y cña Träng B»ng. Mét ngµy míi b¾t ®Çu s«i ®éng víi ©m thanh vµ mµu s¾c thiªn nhiªn trong bµi Vui ®Õn tr−êng cña Hå B¾c. Lêi ca trong bµi h¸t lµ ng«n ng÷ ®iÓn h×nh cña trÎ th¬: §Ó t¹o cho trÎ nÒ nÕp tr−íc khi vµo líp ph¶i lÔ phÐp, tù tin, bµi Lêi chµo buæi s¸ng cña NguyÔn ThÞ Nhung nh¾c nhë trÎ chµo bè mÑ. B»ng ©m nh¹c, ng÷ ®iÖu lêi nãi cña bÐ thªm t×nh c¶m, ©u yÕm: Cho trÎ nghe nh÷ng bµi trÎ cã thÓ h¸t theo ®−îc ë trªn, ngoµi t¸c ®éng ©m nh¹c cßn gióp trÎ lµm quen, cñng cè c¸c bµi trong ch−¬ng tr×nh trÎ ph¶i häc h¸t. §©y lµ mét ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc cÇn thiÕt, chuÈn x¸c bëi v× häc nh¹c chØ b»ng sù truyÒn ®¹t cña c« gi¸o sÏ dÉn tíi ®¬n ®iÖu, thËm chÝ sai lÖch. NhiÒu bµi h¸t cho trÎ nghe kh«ng cÇn trÎ ph¶i h¸t ®−îc còng t¹o kh«ng khÝ vui vÎ khi ®Õn tr−êng nh− bµi §i häc. (Nh¹c Bïi §×nh Th¶o, lêi: Bïi §×nh Th¶o - Minh ChÝnh) lµ bµi mang phong c¸ch ©m nh¹c d©n gian miÒn nói trong s¸ng, tr÷ t×nh, ®−îc thÓ hiÖn ngay tõ phÇn d¹o ®Çu: Lêi bµi h¸t cho c¸c ch¸u thªm hiÓu biÕt vÒ phong c¶nh, sinh ho¹t ë rõng nói phÝa B¾c: "H−¬ng rõng th¬m, n−íc suèi trong, cä xoÌ « che n¾ng, mÑ lªn n−¬ng, c¸ d−íi khe...". Ca khóc Bµi ca ®i häc cña Phan TrÇn B¶ng ®H g©y Ên t−îng, kØ niÖm quen thuéc cho bao thÕ hÖ häc sinh. Bªn c¹nh c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn nh−: "B×nh minh d©ng lªn ¸nh trªn giät s−¬ng long lanh §µn b−ím ph¬i phíi l−ít trªn cµnh hoa rung rinh..." Danh tõ "mÉu gi¸o" nãi lªn ®Æc tr−ng vÒ c¸ch d¹y dç, ch¨m sãc cña c« gi¸o theo ph−¬ng thøc ng−êi mÑ. §ã lµ c« kh«ng chØ cho trÎ lµm quen, nhËn biÕt cuéc sèng xung quanh mµ cßn ch¨m tõng b÷a ¨n, giÊc ngñ. Víi trÎ, "C« gi¸o nh− mÑ hiÒn". Bµi Ngµy ®Çu tiªn ®i häc cña NguyÔn Ngäc ThiÖn cã tÝnh chÊt tr÷ t×nh, thiÕt tha lµ bµi kh¸ ®iÓn h×nh cho trÎ nghe lóc tíi tr−êng. Vµo ®Çu giê buæi s¸ng, quy ®Þnh häc sinh ph¶i tËp thÓ dôc. Tr−íc kia, ®Ó thay thÕ cho lèi h« 1 - 2 - 3 - 4... trong khi tËp thÓ dôc cña sè ®«ng trÎ, c« gi¸o dïng trèng gâ "tïng, c¾c" lµm hiÖu lÖnh. Quan s¸t nh÷ng c¸nh tay, b−íc ch©n cßn vông d¹i gi¬ lªn h¹ xuèng nh− mét c¸i m¸y, chóng t«i thÊy giê thÓ dôc qu¸ kh« cøng. GÇn ®©y, ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc thÓ chÊt ®H cã thay ®æi b»ng c¸ch kÕt hîp ©m nh¹c 72
  9. trong giê thÓ dôc. VÝ dô ®Ó luyÖn h¬i dµi, c« d¹y c¸c ch¸u võa gi¶ lµm gµ g¸y (hai tay khum trªn miÖng h−íng sang ph¶i, sang tr¸i) võa h¸t ß ã o... theo bµi Chó gµ trèng gäi cña Kim H÷u: Bµi viÕt ë nhÞp 1 , tiÕt tÊu ®¬n gi¶n hoµn toµn phï hîp víi ®éng t¸c thÓ dôc cña trÎ con. 4 §Ó c¸c ch¸u cïng tËp ®i ®Òu, b−íc ®Òu trong c¸c ®éi h×nh kh¸c nhau, yªu cÇu ph¶i cã tiÕt tÊu ®¬n gi¶n, râ rµng vÒ nhÞp ph¸ch, nhÞp ®é võa ph¶i, dïng bµi TËp ®i ®Òu cña Kim H÷u. Víi bµi trªn, c« gi¸o cã thÓ h−íng dÉn cho c¸c ch¸u b−íc ch©n ph¶i theo ph¸ch m¹nh, b−íc ch©n tr¸i theo ph¸ch nhÑ, gîi cho trÎ h×nh ¶nh ®i gièng chó bé ®éi ®Ó t¨ng thªm sù tham gia hµo høng v× ®Æc ®iÓm trÎ con lµ thÝch b¾t ch−íc. §i hay b−íc theo ph¸ch trong giê thÓ dôc t¹o cho trÎ thªm ho¹t b¸t vµ lµ c¬ së cña vËn ®éng chÝnh x¸c theo nh¹c. Ngoµi ra, lêi ca ®óng víi c¸c ®éng t¸c cô thÓ gióp trÎ nhí chi tiÕt khi tËp luyÖn nh− bµi Cïng ®i ®Òu hoÆc bµi trÝch trong ca c¶nh cña TrÇn Ngäc: Do trÎ con rÊt thÝch ®å ch¬i nªn cã thÓ cho mçi ch¸u mét c¸i vßng hoÆc mét thanh tre cã trang trÝ mµu. Hai tay trÎ cÇm hai ®Çu thanh tre hoÆc hai bªn c¹nh vßng, môc ®Ých gi÷ hai c¸nh tay song song víi nhau trong khi gi¬ lªn cao, xuèng thÊp, sang bªn... Nh×n chung, c¸c bµi h¸t, b¶n nh¹c dïng ®Ó tËp thÓ dôc ch−a nhiÒu, song kh«ng ph¶i v× thÕ mµ thiÕu v¾ng ©m nh¹c trong giê thÓ dôc s¸ng ë c¸c tr−êng mÉu gi¸o. Ngoµi nhu cÇu ®−îc g¾n bã yªu th−¬ng, trÎ em cã nhu cÇu tiÕp nhËn nh÷ng Ên t−îng tõ thÕ giíi bªn ngoµi, nhu cÇu ®−îc vui ch¬i, ho¹t ®éng, t×m kiÕm... Do ®ã ë tr−êng mÉu gi¸o cã tæ chøc mét sè giê häc d−íi sù h−íng dÉn cña gi¸o viªn. Kh¸c víi tr−êng phæ th«ng, néi dung gi¸o dôc thÈm mÜ ë tr−êng mÉu gi¸o chiÕm −u thÕ h¬n gi¸o dôc trÝ tuÖ. §Õn tr−êng, trÎ em ®−îc häc móa h¸t, lµm quen 73
  10. víi c¸c t¸c phÈm v¨n häc, lµm quen víi m«i tr−êng xung quanh, ho¹t ®éng t¹o h×nh... §Æc ®iÓm t©m lÝ trÎ lµ häc d−íi h×nh thøc ch¬i vµ tæng hîp nh− trong ©m nh¹c bao gåm c¶ móa h¸t, trß ch¬i... hoÆc kÓ chuyÖn kÕt hîp xem tranh... Ngoµi giê gi¸o dôc ©m nh¹c, c¸c m«n häc kh¸c hÇu hÕt ®Òu cã sö dông ©m nh¹c ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ gi¸o dôc. Gi¸o dôc ®¹o ®øc b»ng nghÖ thuËt, b»ng c¸i ®Ñp cã mét −u thÕ næi bËt lµ biÕn nh÷ng vÎ ®Ñp ®−îc c¶m thô qua t¸c phÈm thµnh t×nh c¶m vµ lßng kh¸t khao muèn thùc hiÖn nh÷ng vÎ ®Ñp ®ã ngay trong cuéc sèng thùc. §ã lµ mét sù tù gi¸c ngé tõ bªn trong vµ lµ mét ®éng c¬ mang tÝnh tù gi¸c cao chø kh«ng ph¶i lµ mét th¸i ®é bÞ ®éng, buéc lßng ph¶i tu©n thñ theo ®¹o lÝ xH héi. Tõ ®ã, viÖc rÌn luyÖn nh÷ng chuÈn mùc vµ quy t¾c ®¹o ®øc trë thµnh nhu cÇu néi t¹i cña con ng−êi trong sù tù gi¸c vµ lµm chñ b¶n th©n. Ngoµi giê ©m nh¹c, tæ chøc nghe nh¹c trong c¸c giê häc kh¸c lµ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc tæng hîp ®¹t hiÖu qu¶ cao. Trong c¸c giê d¹y trÎ vÒ th¬, truyÖn, ho¹t ®éng t¹o h×nh, lµm quen m«i tr−êng xung quanh, lµm quen ch÷ c¸i... cã sù tham gia cña ©m nh¹c còng lµm cho giê häc thªm sinh ®éng, hÊp dÉn. 2. Giê häc kh¸c a) Giê lµm quen víi v¨n häc Trong giê lµm quen víi v¨n häc, c« gi¸o d¹y trÎ c¶m thô th¬, truyÖn th«ng qua c¸ch ®äc diÔn c¶m, gi¶i thÝch néi dung, c¶m nhËn nhÞp ®iÖu th¬... ®Ó truyÒn ®¹t tíi trÎ vÎ ®Ñp cña tiÕng nãi d©n téc, s¶n phÈm trÝ tuÖ vµ t×nh c¶m cña bao thÕ hÖ ng−êi ViÖt Nam nèi tiÕp nhau. Qua th¬ ca, c¸c em thªm yªu thiªn nhiªn, ®Êt n−íc, h×nh thµnh t×nh c¶m trong s¸ng, cao ®Ñp. Bµi th¬ H¹t g¹o lµng ta cña TrÇn §¨ng Khoa sau ®©y lµ mét vÝ dô: H¹t g¹o lµng ta Cã h−¬ng sen th¬m Cã vÞ phï sa Trong hå n−íc ®Çy Cña s«ng Kinh ThÇy Cã lêi mÑ h¸t... Sau khi trÎ ®äc th¬, ng¾t giäng theo vÇn ®iÖu th¬ bèn ch÷, kÕt hîp cho nghe bµi h¸t H¹t g¹o lµng ta do TrÇn ViÕt BÝnh phæ nh¹c. Giai ®iÖu tr÷ t×nh cña bµi h¸t n©ng ý th¬ lªn tÇm cao cña sù c¶m thô nghÖ thuËt. NhiÒu bµi th¬ cã cïng chñ ®Ò víi bµi h¸t, lêi th¬ tuy kh«ng hoµn toµn trïng víi bµi h¸t nh−ng mang ý nghÜa më réng nhËn thøc cho trÎ. VÝ dô: giê ®äc th¬, cho trÎ ®äc bµi Bã hoa tÆng c« cña Ng« Qu©n MiÖn: Ngµy mång t¸m th¸ng ba Chóng ch¸u ®i h¸i hoa Mang vÒ tÆng c« gi¸o Bã hoa cña em ®©y Vµng t−¬i hoa cóc ¸o Hång hång hoa cèi xay... 74
  11. KÕt hîp bµi h¸t Mõng ngµy 8 − 3 (Nh¹c vµ lêi cña T©n HuyÒn), mçi tiÕt nh¹c øng víi c©u th¬ n¨m ch÷ nh−ng kh¸c víi t×nh c¶m xèn xang cña bµi th¬ trªn. Bµi h¸t cã kh«ng khÝ vui t−¬i, rén rµng cña thÇy trß ngµy 8 − 3: Còng chñ ®Ò trªn, bµi B«ng hoa mõng c« cña TrÇn ThÞ Duyªn kh¸ quen thuéc ®−îc viÕt ë nhÞp 3/8 thÓ hiÖn t×nh c¶m thÇy trß s«i næi, th¾m thiÕt. Víi ph−¬ng ph¸p vËn dông ©m nh¹c trong giê häc t−¬ng tù, khi c¸c ch¸u ®äc bµi th¬ B¸c Hå cña em, s¸ng t¸c cña Phan ThÞ Thanh Nhµn, cã thÓ kÕt hîp cho nghe Nhí ¬n B¸c cña Phan Huúnh §iÓu. §äc th¬ Chó bé ®éi hµnh qu©n trong m−a cña Vò Thuú H−¬ng, cho trÎ nghe bµi Mµu ¸o chó bé ®éi cña NguyÔn V¨n Tý hoÆc ®äc bµi th¬ D¸n hoa tÆng mÑ cña Kh¶i Minh, cho nghe h¸t bµi Quµ 8/3 cña Hoµng Long... Sau khi kÓ chuyÖn Con gµ trèng kiªu c¨ng (theo tµi liÖu cña ban c¶i c¸ch mÉu gi¸o 1986), cho trÎ nghe bµi h¸t Con gµ trèng cña T©n HuyÒn hoÆc bµi §µn gµ trong s©n (nh¹c n−íc ngoµi). NhiÒu nh¹c sÜ t×m ý th¬ phæ nh¹c ®Ó cã lêi ca giµu h×nh ¶nh ®H cã t¸c dông nhiÒu mÆt, v× khi c¸c bµi th¬ ®ã trë thµnh c¸c bµi h¸t trÎ sÏ rÊt dÔ nhí, t¨ng c−êng sù c¶m thô nghÖ thuËt nh− c¸c bµi: ¤ng MÆt Trêi cña Ng« ThÞ BÝch HiÒn Chim chÝch b«ng cña NguyÔn ViÕt B×nh MÑ vµ c« cña TrÇn Quèc To¶n. C¸c bµi h¸t trªn ®H ®−îc c¸c ch¸u mÉu gi¸o Thµnh phè Hå ChÝ Minh h¸t trong b¨ng ph¸t hµnh réng rHi, rÊt thuËn tiÖn cho sö dông phæ cËp. §Æc biÖt, nh¹c sÜ Ph¹m Tuyªn dùa vµo c¸c bµi ®ång dao trong ch−¬ng tr×nh th¬ - truyÖn cña c¸c ch¸u ®Ó phæ nh¹c, mét sè bµi ®¹t chÊt l−îng nghÖ thuËt cao nh− Con gµ, G¸nh g¸nh gång gång, RÒnh rÒnh rµng rµng... dïng ®Ó kÕt hîp trong khi d¹y th¬ truyÖn rÊt tèt. b) Giê tæ chøc cho trÎ ho¹t ®éng t¹o h×nh Sù tham gia cña ©m nh¹c trong giê d¹y trÎ ho¹t ®éng t¹o h×nh ®H kÝch thÝch sù s¸ng t¹o, gîi më, ph¸t triÓn trÝ t−ëng t−îng khi trÎ vÏ, nÆn, c¾t, d¸n... NhiÒu ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi, giê trÎ ho¹t ®éng t¹o h×nh lu«n lu«n cã sù t¸c ®éng cña ©m nh¹c, trong ®ã cã nh¹c kh«ng lêi. ë n−íc ta, tr×nh ®é biªn tËp ©m nh¹c cña c« gi¸o cßn h¹n chÕ nªn chñ yÕu chän cho trÎ nghe c¸c bµi h¸t cã néi dung phï hîp víi ho¹t ®éng cña trÎ. Ho¹t ®éng Chñ ®Ò Nghe nh¹c kÕt hîp t¹o h×nh VÏ M−a M−a mïa h¹ (§«ng H¶i) Hoa Mµu hoa (Hång §¨ng) ¤ng mÆt trêi Ch¸u vÏ «ng MÆt Trêi (T©n HuyÒn) VÏ Tr¨ng ¸nh tr¨ng hoµ b×nh (Nh¹c: Hå B¾c − lêi: Méng L©n) M¸y bay Anh phi c«ng ¬i (Nh¹c: Xu©n Giao − th¬: Xu©n Quúnh) Hoa mïa xu©n Mïa xu©n ®Õn råi (Ph¹m ThÞ Söu) Con gµ trèng Con gµ trèng (T©n HuyÒn) C« gi¸o cña em C« gi¸o (§ç M¹nh Th−êng) 75
  12. NÆn Chó gµ con §µn gµ con (Nh¹c: Nga − Lêi: ViÖt Anh) XÐ Con c¸ C¸ vµng b¬i (Hµ H¶i) D¸n VÞt con §µn vÞt con (Méng L©n) c) Giê lµm quen víi m«i tr−êng xung quanh Ch−¬ng tr×nh häc ë tr−êng mÉu gi¸o cã giê cho trÎ lµm quen víi m«i tr−êng xung quanh nh»m trau dåi n¨ng lùc ho¹t ®éng trÝ tuÖ, nhËn biÕt cuéc sèng xH héi. Víi m«i tr−êng xH héi, c« gi¸o tæ chøc cho trÎ quan s¸t, gÆp gì, trß chuyÖn, gióp ®ì nh÷ng ng−êi gÇn gòi xung quanh. C« h−íng dÉn trÎ quan s¸t, nhËn xÐt, trao ®æi vÒ nh÷ng c«ng tr×nh v¨n ho¸ ®Ó trÎ hiÓu nh÷ng di tÝch lÞch sö, hiÓu gi¸ trÞ lao ®éng cña cha «ng ®Ó biÕt gi÷ g×n s¶n phÈm lao ®éng, biÕt quan t©m vµ s½n sµng gióp ®ì ng−êi lín nh÷ng viÖc võa søc. C« gi¸o cßn cho trÎ lµm quen víi ®å vËt, hiÓu ý nghÜa cña ®å dïng vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nã vµ lµm quen víi c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng phæ biÕn. Trong giê lµm quen víi m«i tr−êng xung quanh, trÎ cßn lµm quen víi thÕ giíi thùc vËt: hoa, l¸, c©y,... nhËn biÕt thÕ giíi ®éng vËt cïng mét sè hiÖn t−îng thiªn nhiªn nh− n¾ng, m−a, giã, m©y... vµ c¸c mïa trong n¨m. §Ó hiÓu ®óng ®¾n c¸c ®èi t−îng, trÎ ph¶i quan s¸t, tiÕp xóc nhiÒu lÇn b»ng c¸c gi¸c quan. ViÖc kÕt hîp sö dông ©m nh¹c trong giê häc gãp phÇn t¹o cho trÎ cã xóc c¶m víi c¸c ®èi t−îng. VÝ dô: trong bµi Giíi thiÖu mét sè loµi hoa yªu cÇu trÎ ph©n biÖt ®−îc mét sè lo¹i hoa vµ so s¸nh, nhËn xÐt sù gièng nhau vÒ cÊu t¹o, h×nh d¸ng, mµu s¾c, h−¬ng th¬m...; biÕt th−ëng thøc vÎ ®Ñp, mïi th¬m cña hoa vµ biÕt yªu quý, b¶o vÖ hoa. Cho trÎ nghe bµi §i cÊy (d©n ca Thanh Ho¸) ®−îc ®Æt lêi míi d−íi tªn Hoa trong v−ên võa nh»m môc ®Ých cho trÎ tiÕp xóc víi lµn ®iÖu d©n ca, võa mang ý nghÜa gi¸o dôc ®¹o ®øc. HoÆc cã thÓ cho c¸c ch¸u nghe bµi Ra v−ên hoa cña V¨n TÊn theo néi dung d¹y trªn: "Ra v−ên hoa em ch¬i, d−íi ¸nh n¾ng v−ên hoa t−¬i ®Ñp"... §Ó trÎ nhËn biÕt m«i tr−êng xH héi, hiÓu c«ng viÖc lao ®éng cña ng−êi lín, víi chñ ®Ò "Chó c«ng nh©n", yªu cÇu trÎ nhËn biÕt ®−îc mét sè c«ng viÖc cña ng−êi c«ng nh©n (x©y dùng, dÖt v¶i, luyÖn gang thÐp...) vµ ý nghÜa cña c«ng viÖc ®ã trong xH héi ®Ó tõ ®ã trÎ biÕt kÝnh träng, yªu quý ng−êi lao ®éng vµ biÕt gi÷ g×n ®å ch¬i. KÕt hîp cho trÎ nghe bµi Ch¸u yªu c« chó c«ng nh©n cña Hoµng V¨n YÕn. Bµi Ng−êi ®−a th− d¹y cho trÎ hiÓu c«ng viÖc cña nh©n viªn b−u ®iÖn, cã thÓ kÕt hîp cho nghe bµi B¸c ®−a th− vui tÝnh cña Hoµng L©n. Chñ ®Ò "Chó bé ®éi", c« gi¸o gi¶i thÝch cho trÎ biÕt chó bé ®éi dòng c¶m, gan d¹, cã mÆt ë kh¾p mäi n¬i lµm nhiÖm vô b¶o vÖ Tæ quèc, ®ång thêi lµ ®Ò tµi cña rÊt nhiÒu bµi h¸t cã thÓ chän cho trÎ nghe: 76
  13. Anh vÉn hµnh qu©n. Nh¹c: Huy Du − Th¬: TrÇn H÷u Th−¬ng Lµm chó bé ®éi cña Hoµng Long Ch¸u th−¬ng chó bé ®éi cña Hoµng V¨n YÕn Chó bé ®éi cña Hoµng Hµ NÕu nh− h×nh ¶nh chó bé ®éi trong bµi h¸t Lµm chó bé ®éi cña Hoµng Long lµ: Hay ë bµi h¸t Chó bé ®éi cña Hoµng Hµ thÓ hiÖn tÝnh chÊt khoÎ, nhÞp hµnh khóc, lµ h×nh ¶nh t−îng tr−ng cña chó bé ®éi: Th× ë bµi h¸t G¸c tr¨ng cña NguyÔn TrÝ T©m do Hoµng V¨n YÕn phæ nh¹c thÓ hiÖn tÝnh chÊt tr÷ t×nh, t×nh c¶m cña c¸c ch¸u trong ®ªm Trung thu biÕt ¬n chó bé ®éi ®øng "g¸c cho tr¨ng trßn", gi÷ cho Tæ quèc thanh b×nh ®Ó thiÕu nhi ®−îc "r−íc ®Ìn trong ®ªm tr¨ng": ®ªm VÒ chñ ®Ò c¸c mïa trong n¨m, ngoµi sù miªu t¶, dïng tranh ¶nh, gi¶ng gi¶i... cã thÓ kÕt hîp cho trÎ nghe c¸c bµi sau ®©y ®Ó t¨ng thªm Ên t−îng vÒ thiªn nhiªn phong phó: V−ên tr−êng mïa thu (Cao Minh Khanh), C¸nh Ðn tuæi th¬ (Ph¹m Tuyªn) Khóc nh¹c ngµy xu©n (NguyÔn Quý ThuËn), Mïa hoa ph−îng në (Hoµng V©n) Kh¸t väng mïa xu©n (M«-da), Mïa hÌ ®Õn (NguyÔn ThÞ Nhung) TrÎ em rÊt yªu thÝch c¸c con vËt, th−êng c¸c em ®−îc lµm quen qua c¸c c©u chuyÖn kÓ, phim ¶nh, vµ c¸c vËt nu«i gÇn gòi trong gia ®×nh. Giê lµm quen víi m«i tr−êng xung quanh, c« gi¸o cã nhiÖm vô giíi thiÖu, ph©n lo¹i c¸c con vËt ®iÓn h×nh sèng ë c¸c m«i tr−êng kh¸c nhau nh− d−íi n−íc, trªn c¹n, trªn kh«ng. Tuú vµo tõng néi dung cô thÓ ®Ó chän cho c¸c ch¸u nghe kÕt hîp víi c¸c bµi h¸t. Bµi V× sao chim hay hãt cña Hµ H¶i mang tÝnh chÊt ngé nghÜnh víi lêi ca "Con lîn Ðc, biÕt ¨n kh«ng biÕt h¸t, con vÞt n©u, c¹c c¹c kh«ng nªn c©u"... Bµi h¸t Gµ trèng, mÌo con vµ cón con cña ThÕ Vinh mang tÝnh chÊt kÓ, liÖt kª ®Æc tr−ng cña tõng con vËt: "Gµ trèng g¸y ß ã o, MÌo con lu«n r×nh b¾t chuét, Cón con ch¨m canh g¸c nhµ". Bµi C¸ vµng b¬i cña Hµ H¶i t¶ chi tiÕt h¬n: "Hai v©y xinh xinh, c¸ vµng b¬i trong bÓ n−íc, ngoi lªn lÆn xuèng c¸ vµng móa tung t¨ng", víi c¸c tiÕt nh¹c ng¾n thÓ hiÖn tÝnh chÊt vui nhén. Tãm l¹i: Giê lµm quen víi m«i tr−êng xung quanh nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn trÝ tuÖ cho trÎ, b»ng mäi biÖn ph¸p cho c¸c ch¸u nhËn biÕt cuéc sèng xH héi phong phó, ®a d¹ng. Sù tham gia cña ©m nh¹c trong thÕ giíi ©m thanh mu«n mµu gãp phÇn t¹o cho giê häc thªm sinh ®éng, ph¸t huy tÝch cùc c¸c gi¸c quan cña trÎ, ®em tíi cho c¸c ch¸u nhiÒu Ên t−îng m¹nh mÏ, s©u s¾c. 77
  14. d) Giê lµm quen víi ch÷ c¸i Líp cuèi ë tr−êng mÉu gi¸o (trÎ 5 - 6 tuæi) cã giê cho trÎ lµm quen víi ch÷ c¸i, yªu cÇu c¸c ch¸u tËp nhËn mÆt ch÷ b»ng c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau. VÝ dô cho trÎ tù xem bøc tranh chïm nho ®Ó cho trÎ lµm quen víi ch÷ "O" trong tõ "Chïm nho". Thªm mét b−íc, d¹y trÎ so s¸nh ch÷ (kh«ng b¾t trÎ ph©n tÝch cÊu t¹o con ch÷ hoÆc ph©n tÝch ©m). B»ng trùc gi¸c vµ h×nh ¶nh, gióp trÎ so s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ h×nh d¸ng, dÊu hiÖu... Song song víi nhËn biÕt mÆt ch÷ c¸i, trÎ ®−îc thùc hµnh c¸c thao t¸c ban ®Çu cña kÜ n¨ng viÕt d−íi sù h−íng dÉn cña c«. ¢m nh¹c nghe trong giê häc nµy cã thÓ chän khóc nh¹c 4 trÝch trong ca c¶nh Sãi vµ Gµ c¸nh tiªn cña TrÇn Ngäc: Tuæi mÉu gi¸o lµ løa tuæi "häc mµ ch¬i - ch¬i mµ häc", do ®ã ph¶i sö dông nhiÒu biÖn ph¸p, thñ thuËt trong giê häc ®Ó g©y høng thó vµ sù tËp trung vèn rÊt ng¾n cña trÎ. Còng v× thÕ, giê häc mang tÝnh tæng hîp, kh«ng cã giê chuyªn to¸n, chuyªn v¨n nh− phæ th«ng. Giê t¹o h×nh cã thÓ kÕt hîp nghe nh¹c, giê ©m nh¹c kÕt hîp kÓ chuyÖn, xem tranh, ®äc th¬... PhÇn nµy kh«ng ®i s©u vµo cÊu tróc giê häc còng nh− c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc mµ chØ nãi ®Õn viÖc kÕt hîp ©m nh¹c (chñ yÕu lµ ca khóc) vµo mét sè tiÕt häc, t¹o chÊt "kÝch thÝch" ®Ó t¨ng thªm hiÖu qu¶ gi¸o dôc cña tiÕt häc. ë ®©y ©m nh¹c ®H t¸c ®éng vµo t©m hån mÉn c¶m cña trÎ th¬. 3. Sö dông ©m nh¹c sau giê häc buæi s¸ng Buæi s¸ng, sau giê thÓ dôc vµ ho¹t ®éng häc tËp, trÎ ®−îc ch¬i quanh s©n tr−êng. Cã thÓ cho c¸c ch¸u nghe hoÆc h¸t bµi Khóc h¸t d¹o ch¬i (TrÇn H÷u Du): - ë mét sè thµnh phè lín, thØnh tho¶ng c« tæ chøc ®−a c¸c ch¸u ®i ch¬i c«ng viªn. Khi ®ã cã thÓ chän bµi Em ®i ch¬i thuyÒn cña TrÇn KiÕt T−êng h¸t cho trÎ nghe hoÆc trÎ cïng h¸t theo t¹o niÒm h©n hoan, phÊn chÊn. - Tæ chøc ho¹t ®éng vui ch¬i trong líp cho trÎ nh−: ch¬i xÕp h×nh, x©y dùng c«ng viªn, doanh tr¹i bé ®éi... hoÆc ®ãng vai b¸c sÜ - bÖnh nh©n; c« gi¸o - häc trß; b¸n hµng, tuú thuéc vµo hoµn c¶nh. Muèn gi÷ trËt tù cho sè ®«ng trÎ ch¬i víi nhau, nªn tæ chøc nghe nh¹c kh«ng lêi cã giai ®iÖu ®Ñp, ng¾n gän, tr¸nh c−êng ®é ©m thanh qu¸ lín. Vµo giê trÎ ¨n cïng b¹n bÌ, cho trÎ nghe bµi h¸t Mêi ¨n c¬m (khóc 6 trÝch ca c¶nh Sãi vµ Gµ c¸nh tiªn cña TrÇn Ngäc) thay cho lêi mêi vµ ®éng viªn nhau ¨n ngon miÖng: 78
  15. Tr−íc giê ®i ngñ lµ thêi ®iÓm thÝch hîp cho trÎ nghe tõ bµi cã tÝnh chÊt nh¾c nhë nh− §i ngñ cña Hoµng V¨n YÕn: ®Õn nh÷ng bµi h¸t ru: Ru con (NguyÔn V¨n Tý), Khóc h¸t ru cña ng−êi mÑ trÎ (Ph¹m Tuyªn), Lêi ru mïa ®«ng (§Æng H÷u Phóc), Ru em (Thanh H¶i)... vµ cho nghe d©n ca c¸c miÒn th«ng qua h¸t ru: Ru con (d©n ca Nam Bé), Ru em (d©n ca X¬-®¨ng), H¸t ru (d©n ca ®ång b»ng B¾c Bé)... H¸t ru víi nh÷ng giai ®iÖu ªm ®Ñp ®Çu tiªn ®Õn víi con ng−êi ngay tõ thuë cßn th¬. Ng−êi mÑ ViÖt Nam ®H h¸t cho con nghe nh÷ng bµi quen thuéc cña quª h−¬ng trong ®ã lêi ca göi g¾m biÕt bao niÒm t©m sù s©u s¾c. TrÎ nhá tuy kh«ng hiÓu hÕt ý nghÜa cña lêi ca nh−ng nh÷ng ©m ®iÖu th¾m thiÕt, ªm ¸i t¸c ®éng vµo ®«i tai trÎ th¬ gióp cho trÎ cã ®−îc sù c¶m thô ©m nh¹c tinh tÕ. Tæ Êm thø hai sau gia ®×nh lµ m¸i tr−êng, lµ n¬i trÎ rÊt cÇn nhËn ®−îc nh÷ng t×nh c¶m yªu th−¬ng tõ c« gi¸o. V× thÕ cho trÎ nghe h¸t ru qua b¨ng, ®µi chØ t¹o cho trÎ c¶m gi¸c c« ®¬n v¾ng mÑ v× h¸t ru tr−íc hÕt lµ ë tÊm lßng. Cã thÓ nãi, h¸t ru lµ sù tæng hîp cña nhiÒu yÕu tè: ©m thanh ªm dÞu m−ît mµ vµ sù tr×u mÕn cña c« gi¸o ®−a trÎ vµo giÊc ngñ ®Çm Êm dÔ chÞu. Trong ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc cña tr−êng MÇm non, c« h¸t cho trÎ nghe vµo giê nghØ tr−a lµ ®Æc tr−ng kh¸c h¼n tr−êng phæ th«ng. V× vËy, kh¶ n¨ng cña c« gi¸o vµ sè l−îng c¸c bµi h¸t ru sö dông ®−îc lµ ®iÒu ®¸ng quan t©m. Buæi chiÒu, sau khi ngñ dËy, trÎ còng cÇn ®−îc nghe c¸c bµi ca, b¶n nh¹c kh«ng lêi mang tÝnh chÊt vui vÎ, thanh th¶n, nhén nhÞp. Thêi gian nghe kh«ng nhiÒu, tr−íc hÕt lµm cho c¸c ch¸u tØnh t¸o, ch¬i tù do vµ chê bè mÑ ®ãn vÒ. Lóc nµy trÎ ®−îc nghe nh÷ng bµi chóng −a thÝch, néi dung bµi lµnh m¹nh: d©n ca, ca khóc thiÕu nhi, hoÆc nghe cñng cè bµi ®H häc, s¾p häc. Nh− vËy ë tr−êng mÉu gi¸o, tõ lóc ®Õn tr−êng cho ®Õn khi bè mÑ ®ãn, ©m nh¹c lu«n lu«n xuÊt hiÖn bªn trÎ t¹o kh«ng khÝ t−¬i m¸t. NÕu v¾ng bãng lêi ca tiÕng h¸t th× tr−êng líp ®èi víi c¸c ch¸u thËt buån tÎ. ¢m nh¹c lµ chu k× thêi gian, lµ nhÞp sèng hµng ngµy cña trÎ, lµm cho trÎ thªm linh ho¹t, t−¬i vui. ¢m nh¹c thùc sù lµ ng−êi b¹n th©n cña trÎ th¬. III. Ho¹t ®éng ©m nh¹c trong ngµy lÔ, ngµy héi 1. ý nghÜa ho¹t ®éng ©m nh¹c trong ngµy héi, ngµy lÔ Tæ chøc ngµy héi, ngµy lÔ ë tr−êng MÇm non lµ mét ho¹t ®éng ®−îc quy ®Þnh trong ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc. Ho¹t ®éng nµy t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh ë c¸c ch¸u phÈm chÊt ®¹o ®øc, trÝ tuÖ vµ kÜ n¨ng nghÖ thuËt. Vµo c¸c ngµy lÔ, ngµy héi (nh− ngµy khai gi¶ng, ngµy Nhµ gi¸o ViÖt Nam, ngµy TÕt Nguyªn ®¸n, ngµy Quèc tÕ Phô n÷, ngµy tÕt Trung thu, ngµy quèc tÕ ThiÕu nhi vµ lÔ bÕ gi¶ng...) lµ nh÷ng ngµy cã h×nh thøc tæ chøc quan träng trong viÖc t¹o ra m«i tr−êng ©m nh¹c phong phó, sinh ®éng cho trÎ. 79
  16. Ngµy lÔ, ngµy héi cã c¸c ho¹t ®éng nghÖ thuËt ®a d¹ng nh− móa, h¸t, móa rèi, kÞch, th¬... t¹o cho trÎ niÒm phÊn khëi, vui vÎ, nh÷ng c¶m xóc míi mÎ, t¨ng c−êng kh¶ n¨ng c¶m thô ©m nh¹c, më réng nhËn thøc cho trÎ. Nhµ gi¸o dôc Tri-khª-ª-va gäi ®ã lµ "nh÷ng c¶m xóc vui s−íng". Ngµy lÔ, héi lµ c¬ héi cho gi¸o viªn vµ trÎ trong toµn tr−êng giao l−u, hiÓu biÕt nhau h¬n, ®ång thêi t¹o c¬ héi cho trÎ ®−îc n©ng cao c¸c kÜ n¨ng ho¹t ®éng nghÖ thuËt. TrÎ hiÓu thªm nh÷ng ®iÒu míi l¹ chØ cã trong ngµy héi, lÔ (c¸ch tr×nh diÔn, trang trÝ, néi dung, ý nghÜa...) ®ång thêi cñng cè nh÷ng ®iÒu trÎ ®H lÜnh héi ®−îc. 2. Tæ chøc v¨n nghÖ trong ngµy héi, ngµy lÔ Ch−¬ng tr×nh biÓu diÔn v¨n nghÖ trong ngµy héi, lÔ chñ yÕu do c¸c ch¸u trong toµn tr−êng biÓu diÔn. C¸c ch¸u lµ h¹t nh©n v¨n nghÖ cña c¸c líp, tõ nhµ trÎ 2 - 3 tuæi ®Õn c¸c líp mÉu gi¸o. Ch−¬ng tr×nh bao gåm móa, h¸t, ®äc th¬, kÓ chuyÖn, móa rèi, trß ch¬i biÓu diÔn xen kÏ trong thêi gian kho¶ng 30 phót. Gi¸o viªn c¸c líp sÏ chuÈn bÞ tiÕt môc cña líp m×nh phô tr¸ch h−íng vµo néi dung cña tõng ngµy héi, lÔ. Gi¸o viªn s−u tÇm, tËp cho trÎ thªm nh÷ng bµi h¸t, ®iÖu móa ngoµi ch−¬ng tr×nh tõ vµi tuÇn tr−íc. Ch−¬ng tr×nh biÓu diÔn cã thÓ kÕt hîp víi c¸c ®oµn nghÖ thuËt chuyªn nghiÖp (rèi, xiÕc, hµi) ®Ó t¨ng thªm hÊp dÉn. Ngoµi ra, phô huynh, gi¸o viªn cã thÓ tham gia biÓu diÔn cïng trÎ vµi tiÕt môc. Sù tham gia, chuÈn bÞ biÓu diÔn cña gi¸o viªn sÏ ®em l¹i cho trÎ sù hµo høng, t¹o nh÷ng Ên t−îng tèt ®Ñp vÒ ngµy lÔ. Trong buæi biÓu diÔn, cÇn chän mét gi¸o viªn dÉn ch−¬ng tr×nh lµ ng−êi trÎ, ®Ñp, diÔn ®¹t l−u lo¸t, hãm hØnh, vui vÎ, biÕt øng xö t×nh huèng thËt linh ho¹t v× ë trÎ rÊt dÔ x¶y ra "sù cè". Còng cã thÓ phèi hîp dÉn ch−¬ng tr×nh víi mét ch¸u líp mÉu gi¸o lín. Ch¸u ch−a ®äc ®−îc ch÷, do ®ã gi¸o viªn d¹y ch¸u giíi thiÖu b»ng v¨n vÇn ®Ó t¹o sù tr«i ch¶y, dÔ nhí. Mçi ngµy lÔ, héi ®−îc tæ chøc víi c¸c ý nghÜa kh¸c nhau sÏ t¹o nh÷ng Ên t−îng khã quªn ®èi víi trÎ. Ngµy TÕt Trung thu: lµ ngµy tÕt d©n gian cæ truyÒn cña trÎ em. Theo truyÒn thèng d©n téc, «ng cha ta ®H chän ngµy "R»m th¸ng T¸m" lµ ngµy tr¨ng trßn s¸ng ®Ñp nhÊt lµm ngµy héi cho c¸c ch¸u r−íc ®Ìn, móa s− tö, ch¬i c¸c trß ch¬i d©n gian, ph¸ cç d−íi tr¨ng. Cã thÓ chän mét sè bµi h¸t sau: R−íc ®Ìn d−íi tr¨ng (Ph¹m Tuyªn), §ªm trung thu (Phïng Nh− Th¹ch), ¸nh tr¨ng hoµ b×nh (Nh¹c Hå B¾c-lêi Méng L©n), Vui Tr¨ng (Ph¹m Tuyªn), Gäi tr¨ng sao (§ång dao Th¸i - T« Ngäc Thanh ®Æt lêi). Ngµy Quèc tÕ Phô n÷ 8 - 3: §èi víi trÎ th¬, ng−êi phô n÷ t«n kÝnh nhÊt ngù trÞ trong t×nh c¶m cña chóng lµ ng−êi mÑ. V× vËy kØ niÖm ngµy 8 - 3 cã ý nghÜa s©u s¾c vÒ t×nh c¶m trong t©m hån trÎ nhá. §Ó chuÈn bÞ cho ngµy héi, c« gi¸o h−íng dÉn ch¸u tù lµm nh÷ng b«ng hoa ®Ó tÆng bµ, tÆng mÑ vµ tÆng c« gi¸o. Ch−¬ng tr×nh liªn hoan v¨n nghÖ cã c¶ ®äc th¬, móa h¸t theo chñ ®Ò c« vµ mÑ. Cã thÓ sö dông c¸c bµi h¸t sau: MÑ lµ ¸nh n¾ng sím mai (Hoµng Long), Móa cho mÑ xem (Xu©n Giao), Khóc h¸t ru ng−ßi mÑ trÎ (Ph¹m Tuyªn), C« gi¸o (NguyÔn M¹nh Th−êng), B«ng hoa mõng c« (TrÇn ThÞ Duyªn), ChØ cã mét trªn ®êi (ý th¬ Nga, nh¹c Tr−¬ng Quang Lôc)... Ngµy TÕt Nguyªn ®¸n: TÕt Nguyªn ®¸n lµ ngµy tÕt cæ truyÒn cña d©n téc. Sù h¸o høc ®ãn chê ngµy tÕt lu«n lu«n lµ h¹nh phóc cña con trÎ. C« gi¸o cïng c¸c ch¸u trang trÝ tr−êng líp b»ng cµnh ®µo, cµnh mai, hoa cóc, c©y nªu... tuú theo ®Þa ph−¬ng ®Ó cã ®−îc khung c¶nh xu©n. Trong chñ ®Ò ngµy xu©n, c« gi¸o kÓ chuyÖn d©n gian nh©n dÞp ngµy tÕt cæ truyÒn cña d©n téc, kÕt hîp trß chuyÖn víi c¸c ch¸u vÒ chñ ®Ò yªu quª h−¬ng, yªu thiªn nhiªn. PhÇn biÓu diÔn v¨n nghÖ: móa h¸t, ®äc th¬, c« gi¸o tæ chøc cho c¸c 80
  17. ch¸u ch¬i mét vµi trß ch¬i cã tÝnh chÊt vui xu©n. C¸c bµi tiªu biÓu ®−îc c¸c ch¸u biÓu diÔn lµ: Cïng móa h¸t mõng xu©n (Hoµng Hµ), Mïa xu©n ®Õn råi (Ph¹m ThÞ Söu), Chóc mõng n¨m míi (Thanh H¶i), C¸nh Ðn vµ mïa xu©n (Nh¹c Thanh Ly-Th¬ §Þnh H¶i). 4. C¸c lùc l−îng hç trî kh¸c trong gi¸o dôc ©m nh¹c Gi¸o dôc ©m nh¹c cho trÎ ë tr−êng mÇm non kh«ng chØ thùc hiÖn trong giê häc, trong ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy cña trÎ mµ cßn ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c ngµy héi, ngµy lÔ. HiÖn nay, c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ph¸t triÓn m¹nh , trÎ em cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi c¸c ho¹t ®éng nghÖ thuËt chuyªn nghiÖp. §ã lµ h×nh thøc më réng ph¹m vi trùc quan cho trÎ. Ho¹t ®éng ©m nh¹c trong ngµy lÔ, ngµy héi lµm cho trÎ kh«ng bÞ th−ëng thùc thô ®éng mµ trë thµnh chñ thÓ ho¹t ®éng s¸ng t¹o. §Ó ®¶m b¶o ch−¬ng tr×nh v¨n nghÖ cã chÊt l−îng, ®em l¹i niÒm vui cho trÎ, nhµ tr−êng cÇn cã sù kÕt hîp víi c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, phô huynh, ®oµn nghÖ thuËt chuyªn nghiÖp...VÝ dô: mêi mét sè ®oµn viªn thanh niªn, thiÕu niªn tham gia tiÕt môc v¨n nghÖ; mêi chuyªn gia móa dùng tiÕt môc, mêi ng−êi ®Öm ®µn, dµn dùng ch−¬ng tr×nh, trang trÝ... NÕu cã ®iÒu kiÖn, nhµ tr−êng mêi diÔn viªn hµi, diÔn viªn rèi, diÔn viªn xiÕc ®ãng gãp tiÕt môc phï hîp vãi trÎ, víi néi dung cña ngµy héi, ngµy lÔ ®Ó ch−¬ng tr×nh thªm ®Æc s¾c, ®a d¹ng. Thùc tÕ cho thÊy c¸c ch−¬ng tr×nh v¨n nghÖ cã sù ®Çu t− tèt th−êng ®¹t chÊt l−îng cao, ®Ó l¹i Ên t−îng tèt ®Ñp trong lßng mäi ng−êi, ®Æc biÖt víi c¸c ch¸u. H−íng dÉn tù häc Tµi liÖu tham kh¶o 1. Ph¹m Mai Chi - Lª ThÞ ¸nh TuyÕt (chñ biªn). H−íng dÉn thùc hiÖn ®æi míi h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc trÎ 3-4 tuæi; 4-5 tuæi. Trung t©m Nghiªn cøu ChiÕn l−îc vµ ph¸t triÓn Ch−¬ng tr×nh Gi¸o dôc MÇm non - Vô Gi¸o dôc MÇm non, 2004. 2. Trung t©m Nghiªn cøu Gi¸o dôc MÇm non - Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. Tµi liÖu båi d−ìng gi¸o viªn thùc hiÖn ®æi míi h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc trÎ MÉu gi¸o 3-4 tuæi vµ 4-5 tuæi, Hµ Néi 2001. 3. Hoµng V¨n YÕn. H−íng dÉn thùc hiÖn néi dung gi¸o dôc ©m nh¹c líp mÉu gi¸o 5 tuæi (theo ®æi míi h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc mÇm non). NXB V¨n nghÖ TP. Hå ChÝ Minh, 2000. 4. Vô Gi¸o dôc MÇm non. Tµi liÖu båi d−ìng th−êng xuyªn cho gi¸o viªn mÇm non chu k× II (2004- 2007). QuyÓn 1; 2, NXB Hµ Néi, 2005. 5. ViÖn ChiÕn l−îc vµ Ph¸t triÓn gi¸o dôc. Trung t©m Nghiªn cøu ChiÕn l−îc vµ Ph¸t triÓn Ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc MÇm non. TuyÓn chän trß ch¬i, th¬ ca, truyÖn, c©u ®è theo chñ ®Ò (trÎ 3-4 tuæi vµ 4-5 tuæi). 6. Hoµng V¨n YÕn (chñ biªn) vµ nhiÒu t¸c gi¶. Båi d−ìng ©m nh¹c cho gi¸o viªn mÇm non, NXB Gi¸o dôc, 1998. KiÕn thøc c¬ b¶n 1. Néi dung, cÊu tróc giê d¹y ©m nh¹c theo ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch cña c¸c nhãm tuæi 2. Môc tiªu cña gi¸o dôc ©m nh¹c theo ®Þnh h−íng ®æi míi 81
  18. 3. ý nghÜa cña viÖc tæ chøc ho¹t ®éng ©m nh¹c trong tr−êng mÇm non (trong chÕ ®é sinh ho¹t vµ trong giê häc kh¸c) 4. Tæ chøc sinh ho¹t v¨n nghÖ trong ngµy héi, ngµy lÔ ë tr−êng mÇm non C©u hái 1. H·y tr×nh bµy yªu cÇu vµ cÊu tróc 4 lo¹i tiÕt häc ©m nh¹c cho trÎ tõ 2 - 3 tuæi. 2. H·y tr×nh bµy yªu cÇu vµ cÊu tróc 4 lo¹i tiÕt häc ©m nh¹c cho trÎ mÉu gi¸o. Gîi ý: - Nªu râ yªu cÇu néi dung gi¸o dôc, thêi gian theo tõng nhãm tuæi. CÊu tróc bµi häc ë tõng lo¹i tiÕt. - L−u ý nhãm tuæi nhµ trÎ kh«ng cã cÊu tróc trß ch¬i ®éc lËp, bµi d¹y h¸t vµ bµi d¹y vËn ®éng lµ 2 t¸c phÈm kh¸c nhau. 3. ThÕ nµo lµ gi¸o dôc ©m nh¹c theo ®Þnh h−íng ®æi míi? Cho vÝ dô vÒ mét chñ ®Ò gi¸o dôc. Gîi ý: - Tr×nh bµy quan ®iÓm gi¸o dôc ®æi míi nãi chung, ®æi míi trong gi¸o dôc ©m nh¹c (c¸c chñ ®Ò gi¸o dôc, gi¸o dôc tÝch hîp trong ©m nh¹c, sö dông t¸c phÈm, h×nh thøc tæ chøc). 4. H·y lªn kÕ ho¹ch (ho¹t ®éng) mét ngµy ë tr−êng MÇm non trong ®ã cã sö dông ©m nh¹c kÕt hîp. LÊy vÝ dô cô thÓ mét ®èi t−îng trÎ. Gîi ý: - Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ©m nh¹c g¾n liÒn víi c¸c thêi ®iÓm: giê ®ãn trÎ, thÓ dôc s¸ng, giê häc kh¸c, giê ch¬i, giê nghØ tr−a... giê tr¶ trÎ. Cho vÝ dô vÒ sö dông t¸c phÈm vµ ho¹t ®éng ©m nh¹c cô thÓ ®Ó chøng minh. 5. Ph©n tÝch vai trß, ý nghÜa gi¸o dôc cña viÖc tæ chøc ©m nh¹c trong ngµy lÔ, ngµy héi ë tr−êng mÇm non. So¹n ch−¬ng tr×nh v¨n nghÖ nh©n ngµy khai gi¶ng, ngµy r»m Trung thu, ngµy 20-11, ngµy TÕt nguyªn ®¸n, ngµy 1-6 vµ lÔ bÕ gi¶ng n¨m häc. Gîi ý: - Ph©n tÝch vai trß, ý nghÜa gi¸o dôc cña viÖc tæ chøc ©m nh¹c trong ngµy lÔ, ngµy héi ë tr−êng mÇm non: më réng nhËn thøc cho trÎ, lµ c¬ héi giao l−u c« trß trong toµn tr−êng, ph¸t triÓn n¨ng khiÕu nghÖ thuËt cho trÎ... So¹n ch−¬ng tr×nh v¨n nghÖ nh©n ngµy khai gi¶ng; ngµy Trung thu ngµy 20-11; 8-3; ngµy TÕt Nguyªn ®¸n; ngµy 1-6 vµ lÔ bÕ gi¶ng n¨m häc. Chó ý sè l−îng tiÕt môc, lùa chän t¸c phÈm, thÓ lo¹i, thµnh phÇn tham gia, thêi gian. 82
  19. Ch−¬ng bèn So¹n gi¸o ¸n vµ tËp d¹y I. Ph©n phèi ch−¬ng tr×nh Ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc ©m nh¹c dµnh cho trÎ mÉu gi¸o gåm c¸c ho¹t ®éng: d¹y trÎ h¸t, h¸t cho trÎ nghe, vËn ®éng theo nh¹c, trß ch¬i ©m nh¹c ®−îc kÕt hîp víi nhau vµ triÓn khai trong tiÕt häc (cña ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch) hoÆc trong ho¹t ®éng chung (cña h×nh thøc ®æi míi). 1. Néi dung ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch Líp mÉu gi¸o bÐ: Giai ®o¹n (th¸ng) Néi dung D¹y h¸t 1. Ch¸u ®i mÉu gi¸o 2. §µn vÞt con 3. Qu¶ bãng 4. Tr−êng chóng ch¸u lµ tr−êng mÇm non I Nghe h¸t (9 + 10 + 11) - §ªm ph¸o hoa - C« gi¸o - Vui ®Õn tr−êng - Con mÌo ra bê s«ng VËn ®éng - Vç tay theo ph¸ch bµi 1, 3, 4 - VËn ®éng minh ho¹ bµi 2 Trß ch¬i ©m nh¹c - Gµ g¸y, vÞt kªu D¹y h¸t 5. Ai còng yªu chó mÌo 6. S¾p ®Õn TÕt råi 7. Con chim non 8. Tay th¬m, tay ngoan II 9. Lµm chó bé ®éi (12 + 1 + 2) Nghe h¸t Con chim vµnh khuyªn 83
  20. Giai ®o¹n (th¸ng) Néi dung VËn ®éng - VËn ®éng minh ho¹ bµi 5, 7, 8, 9 - Vç tay theo ph¸ch bµi 6 Trß ch¬i ©m nh¹c - Ai ®o¸n giái - Tai ai tinh D¹y h¸t 10. ChiÕc kh¨n tay 11. Hoa bÐ ngoan 12. Quµ 8- 3 III 13. §éi kÌn tÝ hon (3 + 4 + 5) 14. §i häc vÒ VËn ®éng - VËn ®éng minh ho¹ bµi 10, 13, 14 - Vç tay theo ph¸ch bµi 11, 12 Trß ch¬i ©m nh¹c Ai ®o¸n giái 84
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2