Giáo trình Quản trị sản xuất trong công nghiệp đóng tàu thuỷ - ĐH GTVT TP.HCM

Chia sẻ: Mr Hoango9 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:147

Thêm vào BST

Báo xấu

247
lượt xem 80
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình “Quản trị sản xuất trong công nghiệp đóng tàu thuỷ” gồm 12 chương đề cập những nội dung chính sau đây: Quá trình hình thành và phát triển ngành đóng tàu – thuyền Việt Nam; những vấn đề cơ bản của khoa học quản trị sản xuất; quản trị sản xuất, khoa học công nghệ trong công nghiệp đóng tàu; bộ tiêu chuẩn ISO 9000 và công nghiệp đóng tàu. Giáo trình này được biên soạn theo mục tiêu đào tạo của Khoa Đóng tàu và Công trình nổi - Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh, trang bị những kiến thức cơ bản về quản trị sản xuất cho sinh viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Quản trị sản xuất trong công nghiệp đóng tàu thuỷ - ĐH GTVT TP.HCM

MUÏC LUÏC Trang LÔØI NOÙI ÑAÀU 6 4 Chöông I: QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN NGAØNH ÑOÙNG TAÀU VIEÄT NAM 5 7 5 I.1. Vaøi neùtveàñieàukieänñòalyù töï nhieânsoâng– bieånvieätnam 5 I.2. Ngaønhñoùngtaàu– thuyeànvaø vaäntaûi thuûyvieätnamquatieán trìnhloch söû phaùt trieån 11 13 cuûa ñaát nöôùc. 14 7 14 I.3. Thaønhtöïu cuûangaønhñoùngtaøutrongthôøi kyø ñoåi môùi. cô sôû vaätchaát– 19 kyõ thuaät hieän 19 21 nayvaø ñònhhöôùngphaùttrieånthaønhngaønhkinh teámuõi nhoïn cuûa 26 ñaát nöôùc. 30 12 31 I.4. Vaøi neùt veà ngaønh ñoùng taøu theá giôùi hieän nay 32 33 14 33 Toùmlöôïc 15 34 Caâuhoûi 15 36 Chöông II: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN CUÛA KHOA HOÏC QUAÛN 45 TRÒ SAÛN XUAÁT 47 2.1. Quaùtrìnhhình thaønhvaø phaùttrieånlyù thuyeátquaûntrò 47 saûnxuaát 20 2.2. Khaùi nieämveàsaûnxuaát,quaûntrò saûnxuaát 22 48 2.3. Löïa choïn chieánlöôïc trongquaûntrò saûnxuaát 26 48 2.4. Nhöõngquyeátñònhquantroïngnhaáttrongnoäi dungquaûntrò 54 saûn 56 suaát 57 Toùmlöôïc 32 Caâuhoûi 32 58 Chöông III: COÂNG TAÙC DÖÏ BAÙO 33 58 3.1. Caùcloaïi döï baùo 33 60 3.2. Caùcnhaântoátaùcñoängñeándöï baùonhucaàu 34 64 3.3. Caùcphöôngphaùpdöï baùonhucaàu 36 66 3.4. Giaùmsaùtvaøkieåmsoaùtdöï baùo 44 67 Toùmlöôïc 46 68 69 1
Caâu hoûi 46 70 Chöông IV: XAÙC ÑÒNH VÒ TRÍ - ÑÒA ÑIEÅM VAØ BOÁ TRÍ MAËT 70 BAÈNG NHAØ MAÙY 4.1. Xaùc ñònhñòañieåm 47 71 4.2. Boá trí maëtbaèng 52 71 Toùmlöôïc 55 72 Caâuhoûi 55 72 Chöông V: CAÙC HÖ HOÛNG CUÛA TAØU, TOÅ CHÖÙC VAØ LAÄP KEÁ 76 HOAÏCH SÖÛA CHÖÕA TAØU 77 56 77 5.1. Hö hoûngcuûataøuvaøcaùchìnhthöùctoåchöùcsöûachöõa taøu 56 78 5.2. Caùcheäthoángvaøcaùcdaïngsöûachöõa 58 5.3. Chu kyø söûachöõavaøthôøi haïnphuïc vuï cuûataøu 61 78 5.4. Toå chöùcsöûachöõataøuôû coângty vaäntaûi 64 5.5. Laäpkeáhoaïchsöûachöõataøuvaøkinh phí söûachöõa 65 80 5.6. Hoà sô söûachöõataøu,moái lieânheägiöõachuûtaøuvaø xí 83 nghieäpsöûa 87 chöõa 89 5.7. Chuaånbò cho söûachöõavaøchuyeångiaotaøuvaøosöûa 94 chöõa 66 97 Toùmlöôïc 67 98 Caâuhoûi 68 99 Chöông VI: BAÛO DÖÔÕNG VAØ GIAÙM SAÙT TRAÏNG THAÙI KYÕ 99 THUAÄT ÑOÄI TAØU THUYÛ 100 69 106 6.1. Toå chöùcbaûodöôõngkyõ thuaätñoäi taøuthuyû 69 110 6.2. Giaùmsaùttraïngthaùi kyõ thuaätcuûataøuthuyû 70 112 6.3. Ñaêngkieåmvieätnam 70 124 6.4. Kieåmtratraïngthaùi kyõ thuaätdo chuûtaøutieánhaønh 73 125 Toùmlöôïc 74 Caâuhoûi 74 126 Chöông VII: THAØNH PHAÀN CUÛA QUAÙ TRÌNH SAÛN XUAÁT, CÔ 126 CAÁU VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TOÅ CHÖÙC SAÛN XUAÁT CUÛA 126 CAÙC XÍ NGHIEÄP 75 128 7.1. Quùatrìnhsaûnxuaát,chukyø saûnxuaátvaø thôøi haïn cuûa 130 quaùtrìnhsaûn 130 xuaát 7.2. Taäptrungchuyeâânmoânhoaùvaøhôïp taùchoaùsaûnxuaát, 132 cô caáusaûn 133 xuaátcuûacaùcxí nghieäpcoângnghieäp 77 133 7.3. Caùcgiai ñoaïnsaûnxuaátchínhtrongñoùngvaø söûachöõataøu 135 79 137 7.4. Cô caáusaûnxuaátcuûacaùcxí nghieäpñoùngvaøsöûachöõa 137 taøu 84 138 7.5. Toái öu hoaùhoaïtñoängcuûachu trìnhsaûnxuaát 85 138 2
7.6. Caùc phöông phaùp toå chöùc söûa chöõa vaø ñoùng 143 môùi taøu thuyû 90 145 Toùm löôïc 93 145 Caâu hoûi 94 147 Chöông VIII: CHUAÅN BÒ SAÛN XUAÁT 95 147 8.1. Caùcdaïngchuaånbò saûnxuaát 95 147 8.2. Chuaånbò kyõ thuaätcho ñoùngtaøu 96 149 8.3. Chuaånbò kyõ thuaätcho söûachöõataøu 102 150 8.4. Chuaånbò veàmaëttoåchöùccho saûnxuaát 105 151 8.5. Laäpkeáhoaïchtaùcnghieäpvaøquaûnlyù theosô ñoàmaïng 151 107 Toùmlöôïc 119 152 Caâuhoûi 119 152 Chöông IX: TOÅ CHÖÙC SAÛN XUAÁT TRONG CAÙC KHU VÖÏC – BOÄ 153 PHAÄN CUÛA NHAØ MAÙY 120 157 A. TOÅ CHÖÙC SAÛN XUAÁT TRONG BOÄ PHAÄN SAÛN XUAÁT CHÍNH 120 158 9.1. Phaânxöôûngvoû 120 161 9.2. Phaânxöôûngcô khí 122 161 9.3. Phaânxöôûngtrieànñaø 124 162 9.4. Caùcphaânxöôûngchuaånbò 124 B. TOÅ CHÖÙC SAÛN XUAÁT TRONG PHAÂN XÖÔÛNG PHUÏ VAØ PHUÏC VUÏ 9.5. Boä phaänduïngcuï 126 9.6. Boä phaänsöûachöõa 127 9.7. Boä phaännaênglöôïng 128 Toùmlöôïc 130 Caâuhoûi 130 Chöông X: QUAÛN TRÒ TOÀN KHO, HOAÏCH ÑÒNH NHU CAÀU VAÄT TÖ 131 10.1.Nhöõngvaánñeàveàquaûntrò toànkho 131 10.2.Hoaïchñònhnhucaàuvaättö 135 Toùmlöôïc 137 Caâuhoûi 137 Chöông XI: BAÛO TRÌ COÂNG NGHIEÄP 138 11.1.Chöùcnaêngvaønhieämvuï 138 11.2.Caùcloaïi baûotrì coângnghieäp 138 11.3.Toå chöùcboämaùythöïc hieäncoângtaùcbaûotrì 139 11.4. Kieåmtrabaûotrì 140 Toùmlöôïc 142 Caâuhoûi 142 Chöông XII: BOÄ TIEÂU CHUAÅN ISO 9000, ISO 14000 TRONG COÂNG NGHIEÄP ÑOÙNG TAØU 143 12.1.Quaùtrìnhhình thaønhboätieâuchuaånISO 9000 143 3
12.2. Nhöõng tieâu chuaån cuûa boä ISO 9000 143 12.3. Vai troø cuûa boä ISO 9000 trong quaûn lyù doanh vaø trong hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi 148 12.4. Aùp duïng ISO 9000 taïi Vieät Nam, trong ñoù coù caùc doanh nghieäp ñoùng taøu 143 Toùm löôïc 152 Caâu hoûi 152 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 153 4
LÔØI NOÙI ÑAÀU Giaùo trình “Quaûn trò saûn xuaát trong coâng nghieäp ñoùng taàu thuyû” goàm 12 chöông ñeà caäp nhöõng noäi dung chính sau ñaây: • Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån ngaønh ñoùng taàu – thuyeàn Vieät Nam. • Nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa khoa hoïc quaûn trò saûn xuaát. • Quaûn trò saûn xuaát, khoa hoïc coâng ngheä trong coâng nghieäp ñoùng taàu. • Boä tieâu chuaån ISO 9000 vaø coâng nghieäp ñoùng taàu. Giaùo trình naøy ñöôïc bieân soaïn theo muïc tieâu ñaøo taïo cuûa Khoa Ñoùng taøu vaø Coâng trình noåi Ñaïi hoïc Giao thoâng vaän taûi Thaønh phoá Hoà Chí Minh, trang bò nhöõng kieán thöùc cô baûn veà quaûn trò saûn xuaát cho sinh vieân. Giaùo trình do PGS – TSKH Ñaëng Höõu Phuù (chuû bieân), Th.S. Vuõ Ngoïc Bích, TS. Nguyeãn Ñöùc Quyù vaø KS. Leâ Vaên Toaøn bieân soaïn . Caùc chöông 1, 2, 3, 4, 10, 11 12 do PGS – TSKH Ñaëng Höõu Phuù vaø KS. Leâ Vaên Toaøn bieân soaïn.; caùc chöông 5, 6, 7, 8, 9 do Th.S. Vuõ Ngoïc Bích vaø TS. Nguyeãn Ñöùc Quyù bieân soaïn. Nhaân ñaây, chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn taäp theå caùn boä giaûng daïy cuûa Khoa Ñoùng taøu vaø Coâng trình noåi – Tröôøng Ñaïi hoïc Giao thoâng vaän taûi Tp. Hoà Chí Minh, ñaëc bieät xin caûm ôn caùc phaûn bieän: PGS – TS. Traàn Coâng Nghò, PGS – TS. Nguyeãn Ñöùc AÂn ñaõ nhieät tình ñoùng goùp nhieàu yù kieán quyù baùu cho vieäc hoaøn thieän baûn thaûo giaùo trình naøy. Maëc daàu ñaõ coù nhieàu coá gaéng, song do trình ñoä coù haïn, nhöõng ngöôøi vieát chaéc chaén coøn nhieàu sai soùt. Raát mong ñoàng nghieäp vaø baïn ñoïc ñoùng goùp theâm nhieàu yù kieán ñeå giaùo trình ngaøy caøng hoaøn chænh, phuïc vuï ngöôøi ñoïc toát hôn. Moïi pheâ bình, ñoùng goùp yù kieán xin göûi veà Khoa ñoùng taøu vaø coâng trình noåi Ñaïi hoïc Giao Thoâng Vaän Taûi TP Hoà Chí Minh. Caùc taùcgiaû 5
CHÖÔNG I QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN NGAØNH ÑOÙNG TAÀU VIEÄT NAM I.1. Vaøi neùt veà ñieàu kieän ñòa lyù töï nhieân soâng – bieån Vieät nam Nöôùc ta naèm ôû Ñoâng Nam Chaâu AÙ, treân ñöôøng giao thoâng haøng haûi quoác teá. Bôø bieån traûi daøi töø Baéc xuoáng Nam vôùi 3.260 km, treân 4.000 ñaûolôùn nhoû. Vieät Nam coù maïng löôùi soâng, keânh voâ cuøng phong phuù vaø ñaày tieàm naêng vôùi toång chieàu daøi hôn 41.900 km, treân 2360 soâng, keânh, treân moät traêm cöûa soâng, nhieàu hoà, ñaàm, phaù. Caùc hoà chöùa nöôùc lôùn laø: Hoøa Bình, Thaùc Baø, Trò An, Daàu Tieáng,… Heä thoáng soâng ngoøi taäp trung ôû 2 khu vöïc: vuøng chaâu thoå soâng Hoàng ôû phía Baéc vaø ñoàng baèng soâng Cöûu Long ôû phía Nam, 2 coù maät ñoä 0,17 – 0,19 km ñöôøng soâng / km dieän tích, thuoäc loaïi maät ñoä soâng cao nhaát theá giôùi. Nöôùc ta coù nguoàn taøi nguyeân bieån raát doài daøo (daàu moû, ñoäng thöïc vaät, khoaùng saûn,…) vaø tieàm naêng du lòch to lôùn. Sô löôïc vaøi neùt veà ñieàu kieän töï nhieân nhö treân cho thaáy caùc ngaønh: vaän taûi bieån, vaän taûi soâng bieån, vaän taûi thuûy noäi ñòa, khai thaùc daàu khí, ñaùnh baét thuûy saûn, du lòch soâng nöôùc… raát coù ñieàu kieän phaùt trieån, ñoøi hoûi ngaønh ñoùng taøu vaø coâng trình noåi phaûi ñaùp öùng yeâu caàu ngaøy moät taêng. I.2. Ngaønh ñoùng taàu – thuyeàn vaø vaän taûi thuûy Vieät nam qua tieán trình lòch söû phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Thôøi kyø töø döïng nöôùc ñeán caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945 Gaén vôùi lòch söû 4000 naêm döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc cuûa daân toäc Vieät Nam laø söï hình thaønhvaø phaùttrieånphöôngthöùc vaänchuyeåndöôùi nöôùc. Giöõa moätvuøngsoângnöôùcmeânhmoângtöø thuôû xa xöa toåtieânta ñaõsôùmcheá taïo nhöõng con thuyeànñoäc moäc – baèng nhöõng thaân caây lôùn khoeùt ra – ñi laïi treânsoânghoà, ven bieån ñaùnhbaét caù, gieo troàngvaø thu hoaïch luùa nöôùc. Trong caùcdi chækhaûocoå nhaátlaø treânhoavaêncuûatroángñoàngÑoângSôn, Ngoïc Luõ, Taây Nguyeân,… ñaõ chöùngminh cho nhaänñònhnaøy. Hoa vaêntreânmaët,treântang troángkhaéchình thuyeàn,ngöôøi ñoäi muõ loângchim ñangcheøothuyeàn.Con thuyeàn thoâsô, muõi congleân,löôùt treânsoùngnöôùcbieåuhieäncho söï gaénboù cuûangöôøi daânLaïc Vieätxöa vôùi truyeànthoángsoângnöôùc. Khaûocoåhoïc vaø daântoächoïc theágiôùi xaùcnhaänraèng:chieácthuyeàn buoàmVieät Namxuaáthieäntöø thôøi kyø ñoàñaùtaïi vuøngchaâuthoåsoângHoàng. Trong caùc saùch “ Thaùi bình ngöï laõo ”, “ Taán thö ”, “ Ngoâ thôøi ngoaïi quoáclieät truyeän” cuûaTrung Quoác thôøi xöa ñaõ keå ñeán“caùcthuyeànroàngcuûa ngöôøi Vieät chôû noåi haøng traêmngöôøi ”, “nhöõng con thuyeànnhieàu buoàmvôùi heäthoángchuyeångioù phöùc taïp coù theåñi bieånvaøo moïi luùc moïi höôùng”. Töø theá kyû thöù II cha oâng ta ñaõ ñoùng caû nhöõng con thuyeàn ñi bieån daøi hôn 20 tröôïng(treân40 m), caohôn maëtnöôùctöø 2 ñeán3 tröôïng(4 ñeán6 m). Heä thoánggiao thoângthuûy nöôùc ta vôùi Trung quoácvaø caùc nöôùc phía Nam raát phaùttrieån. Saùch “ An namñoâ hoä phuû ” cuûa Ñöôøng hoäi yeán coøn ghi 6
roõ “Naêm808 Tröông Chaânñaõ sai thôï ñoùng hôn 400 chieácthuyeànraát lôùn, moãi chieác32 ngöôøi cheøovaø25 chieánbinh” Söùc saùngtaïo vó ñaïi, khai thaùclôïi theásoângnöôùccuûacha oângta theå hieän trong chieánthaéngquaânNam Haùn treânsoângBaïch Ñaèng naêm938 do Ngoâ Quyeànlaõnhñaïo. Chieánthaéngnaøy môû ñaàuthôøi kyø phaùttrieånñoäclaäpvaø töï chuû cuûa daân toäc Vieät Nam. Nhöõng doøng soâng, cöûa bieån, thuyeàn beø cuûa ngöôøi Vieät laäp neân chieán thaéngbaûo veä toå quoác cuõng baét ñaàu töø thôøi kyø ñoù. Traûi quanhieàunaêmphaùttrieånkinh teá, caùcsoângngoøi thöôøngxuyeân ñöôïc ñaøoveùt, chænhtu. Nhieàuloaïi thuyeànlôùn ñi soâng,ñi bieånxuaáthieän.Saùch “An namtöùc söï” thôøi Traàn coøn cheùp laïi: “… thuyeànnheï vaø daøi, vaùn moûng, ñuoâi nhö caùnhchim xuyeânnaéng,ba möôi ngöôøi cheøo, coù khi ñeánhôn moättraêm ngöôøi, thuyeànñi nhanhnhö bay” chöùngtoû kyõ thuaät,myõthuaätñoùngthuyeànthôøi ñoù khaùcao. Chieánthaéngvó ñaïi cuûaquaândaânnhaøTraànnaêm1288do TraànHöng Ñaïo chæhuy ñaùnhtan quaânMoâng Coå (laàn thöù 3) treânsoângBaïch Ñaèng ngaøy 9/4. Lòch söû coøn ghi laïi : “ Cuoäc chieán dieãn ra töø môø saùng ñeán chieàu toái, quaân ta tieâu dieät hoaøn toaøn ñaïo thuûy quaân cuûa giaëc, hôn 400 trong soá 500 chieán thuyeàncuûa giaëc bò vuøi xuoáng loøng soâng Baïch Ñaèng. Caùc töôùng giaëc OÂ Maõ Nhi, Phaøn Tieáp,… ñeàu bò baét soáng”. Söù thaàncuûa nhaø Nguyeânthôøi ñoù teân laø Traàn Phu töï thuù: “ Moãi khi naèm mô thaáy chuyeän cuõ (traän Baïch Ñaèng)coøn kinh hoànsôï haõi”. Ta coù theåthaáyvaøo giai ñoaïn lòch söû ñoù oângcha ta ñaõcoù ñoäi chieánthuyeànhuøngmaïnhnhötheánaøo. Töø theákyû XVI, veàmaëtquaûnlyù nhaønöôùc, ôû Ñaøngtrongcuõngnhö Ñaøngngoaøi ñeàuthaønhlaäpcaùcxuôûngsaûnxuaátnhieàumaëthaøng,trongñoù coù coâng vieäc ñoùng thuyeànbeø. Chuùa Nguyeãnlaäp xöôûng ñoùng thuyeànchieán giao cho moät ngöôøi Boà Ñaøo Nha laø G. Cô roa chæhuy. ÔÛ caùc vuøng ven bieån coù caùc xöôûng ñoùng thuyeàn lôùn troïng taûi tôùi 300 – 400 taán. Caùc laùi buoân ñaõ duøngthuyeànlôùn ñi bieåntöø QuaûngBình, QuaûngTrò vaøoGia Ñònh roài doïc soâng Tieàn, soâng Haäu buoân baùn trao ñoåi vôùi nhöõng ngöôøi môùi vaøo khai khaån ôû ñoàngbaèngsoângCöûu Long. Vaän taûi thuûyñaõ goùp phaànquantroïng vaøo vieächình thaønhvaø phaùt trieåncaùctrungtaâmkinh teásaàmuaátcuûañaátnöôùcnhö Keû Chôï (Haø Noäi), phoá Hieán(HöngYeân)… Veà coângngheäñoùngthuyeàncoù theåtrích daãnmoätsoá nhaänxeùt cuûa ngöôøi phöôngTaây: Naêm1717, trong “ Kyù öùc veà An Nam ”, Tsaitinglay vieát : “ Moät chieác thuyeànlôùn döôùi baûnthì laømbaèngtre queùtdaàudöøa, chæcoù khoangthuyeànlaø baèng vaùn goã, coù nhöõng chieác nhoû hôn nhöng cuõng laøm baèng caùc vaät lieäu ñoù…” Poa vô rô (Poivre) trong moät chuyeánñi coâng caùn cho coâng ty AÁn Ñoä töø naêm 1748 coù gheù qua Vieät Nam ñaõ vieát veà con thuyeàn cuûa Ñaøng Trong “buoäc chaèng baèng maây, buoàm baèng gioùng tre lôïp laù, hình thuø nhö caùi tai. Nhöngthuyeànñoùchaïy raáttoátvaø choángñöôïc vôùi gioù”. Naêm1774, trong moätchuyeánñi ÑaøngTrong Poa vô rô vaø Ñô Giaêng- xi- nhi taû laïi: “Nhöõng loaïi thuyeànñoù ñöôïc ñoùng theo caùch coå truyeànhaøng ngaøn 7
naêm khoâng thay ñoåi, veà maët chaéc chaén ñöôïc ñaûm baûo laïi ñi nhanh. Nhöõng thuyeànnaøy coù ñaëcñieåmlaø döôùi ñaùy chia laøm nhieàungaên,nhieàukhoang,coù nhöõngtaámvaùn raát kín ngaêncaùch. Do ñoù ñôõ bò ñaémvaø coøn coù moätkhoang ñeå xeáp haøngrieângbieät, do ñoù ngöôøi Anh cuõng chuù yù thí nghieämkieåu ñoùng ñoù”. Qua nhöõnglôøi vieátñaõtrích daãnôû treâncho chuùngta nhaänxeùtveàsöï tieántrieåncuûacoângnghieäpñoùngthuyeànvaø taøi ngheäcuûacha oâng ta thôøi ñoù ñöôïc ngöôøi nöôùcngoaøi khaâmphuïc. Thôøi Taây Sôn nöôùcta coù haøngtraêmchieánthuyeànhieänñaïi, coù leõ vì löïc löôïng maïnh meõ nhö vaäy neânkhi keùo quaânra Baéc “ thuyeànchieáncuûa vua QuangTrung ñeå ñaày soângVò Hoaøng (Nam Ñònh) ”, maø saùch“ Hoaøng Leâ nhaát thoángchí” ñaõghi laïi. Vaøo ñaàu thôøi Gia Long ñaõ coù quy ñònh veà vaän taûi thuûy cuûa nhaø nöôùcphongkieán,laäpcô quanquaûnlyù veàtaàuthuyeàn.Caùc thuyeànvaäntaûi Nam – Baéc chia laøm 9 bang, moãi bang treândöôùi 20 chieác. Caùc taøu thuyeàncuûa daân phaûi trình baùo vaø ñöôïc caáp baøi chí (Theû baøi) ñeå nhaø nöôùc quaûn lyù vaø thu thueá.Naêm1827nhaøNguyeãnquy ñònhleä ñaïi tu, tieåutu cho caùctaøuthuyeàn. Ñaàu naêm 1839 vua Minh Maïng ra soâng Höông xem chaïy thöû thuyeàn maùyhôi nöôùcñaàutieân.Nhöngdo sô suaátkhi vaänchuyeåntöø xöôûngra beánsoâng, maùyhôi nöôùckhoânghoaït ñoängñöôïc nhaøvuara leänhbaétgiamcaùcñoáccoâng.Ít laâu sau, nhaø vua laïi ra xem chaïy thöû laïi, keát quaû “thaáy maùy moùc linh ñoäng, chaïy ñi nhanh nheï” nhaø vua ban thöôûng cho nhöõng ngöôøi ñoùng thuyeàn naøy. Thaùng 10 naêmaáy, thôï ñoùng taøu nöôùc ta laïi “ cheá taïo theâmmoät thuyeànlôùn chaïy baèngmaùyhôi nöôùc, tính tieànheát11.000quancoù leû”, vua Minh Maïng noùi “ Traãm muoán nhöõng ngöôøi thôï nöôùc ta ñeàu hoïc taäp maùy moùc ñöôïc tinh xaûo neânkhoângtính ñeánsöï toånphí tieànbaïc”. Naêm1844 vua Thieäu Trò ra leänh mua taøu nöôùc ngoaøi – taøu hôi nöôùc loaïi lôùn, trò giaù ñeán280.000quan,ñeåcho thôï ñoùngthuyeànnöôùc ta hoïc taäpkyõ thuaätcuûanöôùcngoaøi… White, ñaïi taùhaûi quaânHoa Kyø luùc ñoù ñeánVieät Nam ñaõvieát“ Ngöôøi Vieät Namquaûlaø nhöõngngöôøi ñoùngtaøuthaønhthaïo. Hoï hoaøn thaønhcoângtrìnhcuûamìnhvôùi moätkyõ thuaätraátmöïc chínhxaùc”. Töø giöõa theákæ19 ñeángiöõa theákæ20 thöïc daânPhaùpxaâmlöôït vaø thoáng trò nöôùc ta. Thaáy roõ taàmquan troïng cuûa giao thoâng ñöôøng thuûy, Phaùp ñaõtieánhaønh: Naêm 1864, xaây döïng sôû “Ba Son” coù xöôûng haøn, tieän,… ñeå söûa chöõathuyeànmaùycoù gaànmoätngaønthôï. Cuõngnaêm1864,Phaùpcho thaàukhoaùnngöôøi Vieät vaø ngöôøi Hoa laøm ôû Saøi Goøn moät beán taøu daøi 1800 meùt, taøu coù môùn nöôùc 4,2 meùt coù theå caäpbeán. Hai naêm sau, 1866 laøm uï söûa chöõa taøu lôùn ñeå söûa chöõa chieán thuyeàn,thöôngthuyeànPhaùpôû VieãnÑoâng. Saøi Goøn trôû thaønh moät thöông caûng, quaân caûng quan troïng cuûa Phaùp. Naêm 1875 Coâng ty ñöôøng soâng Baéc kì thaønh laäp. Naêm 1881, Böu thuyeànñöôøngsoângNamkì thaønhlaäp. Naêm1902thaønhlaäpCoângty coângtrìnhnaïo veùtsoâng. 8
Naêm1914Coângty vaäntaûi thuûy cuûaHoa Kieàu thaønhlaäp hoïat ñoäng Saøi Goøn – NoângPeânh. Naêm 1927 moät soá tö baûn baûn xöù ngöôøi Vieät thaønh laäp “ Coâng ty baûohieåmñöôøngbieånvaøñöôøngsoângNamkì”. Sau caûng Saøi Goøn, Phaùp tieáp tuïc xaây döïng caùc caûng môùi : Haø Noäi, Haûi Phoøng, Ñaø Naüng, Nha Trang, Cam Ranh, Qui Nhôn,…Nhieàu xí nghieäp ñoùng,söûachöõataøuñöôïc xaâyñoùngôû Haø Noäi, Haûi Phoøng,… Naêm1918Sôû ñoùngtaøuSaøi Goøn haï thuûytaøutroïngtaûi 4200taán. Hoaït ñoäng vaän taûi thuûy cuûa ngöôøi Vieät trong thôøi gian thöïc daân Phaùpñoâhoätieâubieåunhö: NguyeãnPhuùToaøn,Baïch Thaùi Böôûi, … Nhìn chung, trong hoaøn caûnhxaõ hoäi VN thuoäcPhaùp, giôùi tö baûn vaø tieåuchuûngöôøi Vieät vaãncoù vò trí khaùquantroïngtrongkinh doanhvaäntaûi thuûy, trongngheäthuaätñoùngtaøuthuyeàncuûanöôùcta. Thôøi kì töø sau caùch maïng thaùng Taùm 1945 Töø 1945 ñeán 1954 Ngaøy 2/9/1945,taïi quaõngtröôøngBa Ñình, Hoà chuûtòch, thaymaëtchính phuû laâmthôøi nöôùc Vieät Nam daânchuû coänghoøa ñoïc baûn“ Tuyeânngoânñoäc laäp”. Tröôùc ñoù, ngaøy 28/8/1945Chính phuû laâmthôøi thaønhlaäp Boä giao thoâng coângchính. Ngaøy 13/11/1945Boä thaønhlaäp “ UÛy ban quaûnlyù thöôngthuyeàn”. Nhieämvuï cuûaUÛy banñöôïc neâuroõ trongnghòñònh: Phuï traùchvieäcñi laïi treân soâng bieån, xem xeùt kieåm tra taøu thuyeàn, thi haønh luaät phaùp treân taøu,…Nhaø nöôùc baûo hoä quyeàntöï do kinh doanh, khuyeánkhích caùc nhaø tö saûn, tieåu chuû tieáp tuïc hoaït ñoäng vaän taûi thuûy. Ñieàu ñoù giuùp cho xaõ hoäi nhanh choùng oån ñònhhoaït ñoängkinh teá. Ñeå chuaån bò cho cuoäc khaùng chieán laâu daøi, chính phuû ra leänh cho caùc nhaø maùy, xí nghieäp(trong ñoù coù ñoùng – söûa taøu) sô taùn leân caùc vuøng caên cöù. Nhieàu ñoaøn taøu, canoâ, saø lan ngöôïc soângHoàng vaøo soângÑaø, soâng Loâ chôûvaätlieäu,thieátbò, maùymoùcleânchieánkhu. Thu Ñoângnaêm1947quaândaânta chieánthaéngtreânsoângLoâ, ñaùnhbaïi 2 vaïn quaânPhaùp. Treân caùc soâng, keânhôû mieànNam, taøu chieángiaëc bò chaën ñaùnhquyeátlieät. Sôû Haønghaûi NamBoä taänduïngmoïi phöôngtieänghe,thuyeàncoù trong tay, huy ñoängtheâmcuûanhaândaânchuyeånlöông thöïc, vuõ khí, boä ñoäi trong caùc caêncöù Ñoàng Thaùp Möôøi, U Minh, Caø Mau ñeå taêngcöôøng nhòp ñoä taáncoâng giaëcvaø ñaûmbaûocho ñôøi soángvuøngkhaùngchieán.Caùc sôû giao thoânglieânkhu trongtoaønquoác“ heátsöùc khuyeánkhích hoaït ñoängcuûatö nhaânveàtieápteávaän taûi”, ngaânhaøngcho vay voánñeåsöûachöõavaø ñoùngmôùi thuyeànbeø, thaønhlaäp caùcñoäi vaäntaûi chôûhaønghoùa,löôngthöïc,… trongvuøngtöï do. Trong chieán dòch Ñieän Bieân Phuû 1954, chuùng ta ñaõ huy ñoäng ñeán 11.800chieáctaøu, thuyeànlôùn nhoû thamgia vaänchuyeånhaäucaàncho chieándòch. Vaän taûi ñöôøngsoângkeát hôïp vôùi ngaønhhaäucaànquaânñoäi ñaõ “ vaänchuyeån 30 ngaøntaánlöôngthöïc, ñaït 4 trieäuröôõi TKM”. 9
Ôû mieàn Baéc tröôùc 1975 Mieàn Baéc ñöôïc giaûi phoùng,chuùngta ñaõ giaønhñöôïc chuû quyeànvaø quaûnlyù 937 km ñöôøngbieånvaø 5442km ñöôøngsoângvaø caû ñöôøngbieånbao la. Ngaønh vaän taûi soâng coù khoaûng 6 vaïn taán söùc chôû , 47 canoâ taøu keùo, 7600 thuyeàncaùc loaïi (haàuheát cuûa tö nhaân, 24 canoâchôû khaùch vôùi 1340 choã, taäp trungchuûyeáuôû Haûi Phoøng, Haø Noäi, NamÑònh. Caûngsoângduy nhaátlaø caûng Phaø ñen (Haø Noäi). Cô sôû söûa chöõa ñoùng môùi haàu nhö khoâng coù gì. Thaùng 8/55Cuïc vaäntaûi ñöôøngthuûyñöôïc thaønhlaäp.Thaùng3/1956Coângty quoácdoanh Soâng– bieånra ñôøi ñeåquaûnlyù caùc phöôngtieänvaäntaûi thuûy. Trung Quoác ñaõ taëngta 2 taøuthuûy“ Hoøa Bình” vaø “ Höõu Nghò”, moãi taøucoù troïng taûi 700taán. Caûng Haûi Phoøng coù 2 taøu cuoác hö hoûngñaõ ñöôïc söûachöõa vaø ñöôïc trangbò theâm2 taøu keùo 180CV vaø 300CV vaø 10 salan vôùi toångtroïng taûi 1045T. Phoøng Haønghaûi Namboägiaûi taùn,ta ñaõcaátgiaáuñöôïc nhieàuphöôngtieänvaø quaûnlyù ñöôïc phöôngtieänthamgia chuyeånquaânôû Namra Baéctaäpkeát. Cuïc cô khí ñöôïc thaønhlaäp ñaûmnhaänvieäcsöûachöõacaùc loaïi phöông tieänvaäntaûi boácxeáp.Ngaønhñoùngtaøucoù caùcxöôûngñoùngtaøu1,2,3,4ôû Haûi Phoøng,xöôûngcô khí Haûi Phoøng,… saunaøycoù theâmcaùcxöôûngôû QuaûngNinh, NamÑònh, Haø Noäi,… Giai ñoaïn 1955 – 1960 chuùng ta ñaõ nhaäp caùc phaân ñoaïn, toång ñoaïn cuûasalan200T töø Rumani, Ba Lan veàlaépraùp,noái laïi. Coäng hoøa daân chuû Ñöùc giuùp chuùng ta 2 taøu “Ñoaøn Keát” vaø “Thoáng Nhaát” troïng taûi moãi taàu 800 DWT ; Lieân Xoâ giuùp ta moät ñoaøn taøu cuoác, taøu huùt buøn ñeå naïo veùt caùc tuyeánluoàng, caûng bieån,… Caùc taøu vaän taûi cuûata ñaõ chôûhaøngñeánTrungQuoác,HoàngCoâng,… Moät söï kieänquantroïng ñaùnhdaáusöï tröôûngthaønhcuûangaønhñoùng taøu Vieät Nam non treû laø vieäc hoaønthaønhxaây döïng nhaømaùyñoùngtaøu Baïch Ñaèng,cô sôû cô khí ñoùngtaøuhieänñaïi ñaàutieânôû mieànBaécvaøothôøi giannaøy vaø nhaømaùyñaõñoùngthaønhcoângtaøu“20 thaùng7” troïngtaûi 1000T. Naêm1961,ngaønhñöôøngthuûyñaõtruïc vôùt vaø khoâi phuïc thaønhcoâng hai taøukhaùch“Ñaø Naüng”,“Myõ Tho” vaøñoùngmôùi theâm13 taøukhaùch. Do yeâucaàuchi vieäncho mieànNam, töø 10/1962hình thaønhñöôøngvaän chuyeånHoà Chí Minh treânbieån. Treântuyeánnaøy chuùngta ñaõ söû duïng loaïi taøu “Giaûi phoùng”,troïngtaûi 100T, coângsuaát900CV, toácñoä13 haûi lyù/giôø do ta cheá taïo. Naêm1964thaønhlaäpTy Ñaêngkieåm. Naêm 1965, giaûi theå Cuïc vaän taûi thuûy ñeå hình thaønh 2 Cuïc chuyeân ngaønh:Cuïc vaäntaûi ñöôøngbieånvaøCuïc vaäntaûi ñöôøngsoâng. Töø naêm1964 ñeá quoác Myõ môû roäng chieán tranh phaù hoaïi ra mieàn Baéc maø muïc tieâu tröôùc heát laø ñaùnh phaù heä thoáng giao thoângvaän taûi. 70 – 80% soá bom ñaïn ñòch neùmxuoáng laø nhaèmcaùc muïc tieâu giao thoâng vaän taûi cuûachuùngta. Chuùngta ñaõ nhanhchoùngsaépxeáplaïi toå chöùc cho phuø hôïp vôùi thôøi chieán. Naêm 1967 cuïc ñöôøng soâng ñaõ nghieâncöùu vaø cheá taïo thaønh coâng loaïi khí taøi phaùbomñaëttreânmuõi canoâsöûduïngngaynguoànñieäntreâncanoâñeå phoùngtöø gaâynoåvôùi caùcloaïi bomtöø tröôøngdo Myõ thaû. 10
Naêm1970 – 1971 Cuïc ñöôøng soângthí ñieåmcheátaïo thaønhcoâng taøu ñaåy (150CV) – ñaåy 4 salan 120x4 thaønh coâng môû ra phöông thöùc vaän taûi môùi, tieântieánôû nöôùcta. Sau khi hieäpñònhParis (1/1973)ñöôïc kí keát,löïc löôïng cuûacoângty vaän taûi bieån VN ñaõ coù 290 taøu lôùn nhoû, toång troïng taûi 48.500 taán vaø 4.000 caùn boä,thuûythuû,thuyeànvieân,… Taàubieåncuûata ñaõvöôn xa ra ñaïi döông,sangñeán taänNhaätBaûn.Trongnhöõngnaêm1965– 1975,ngaønhcô khí ñoùngtaøucuûachuùng ta ñaõ: Ñoùng môùi, caûi taïo treân 30 loaïi canoâ, taøu keùo, taøu ñaåy (135CV, 150CV, 225CV, 305CV). Saûnxuaát40 loaïi canoâdu lòch, taøukhaùch. 5 loaïi taøuhaøng. 21 phöôngtieänvöôït soâng. Ñaõ nghieân cöùu aùp duïng coâng ngheä xi maêng löôùi theùp (XMLT) ñeå T ñoùng haøng vaïn taøu thuyeàn xi maêng löôùi theùp, trong ñoù coù taøu ñi bieån 3 , CV 400 , thuoäc loaïi taøu lôùn treân theá giôùi baáy giôø. Ôû mieàn Nam tröôùc 1975 Taàu ñi bieån( thuyeànbuoàm)coù troïng taûi 100T trôû laïi, naêm1954 coù 28.000chieác,toångtroïngtaûi 112.461T. Soá taøuthuyeàncoù gaénmaùy(hôi nöôùcvaø maùydaàu)naêm1954coù 206chieác/ 7592taán.Thuyeàngoã4681chieác/ 276.235T Trong nhöõng naêm 1954 – 1975, chính quyeàn Saøi Goøn taäp trung vaøo chieántranhkhoângquantaâmñeánvieäc môû mang, khai thaùcñöôøngthuûy phuïc vuï kinh teá.Ñeå phuïc vuï nhucaàuquaânsöï coù keáthôïp phuïc vuï daânsinh Chính quyeàn Saøi Goøn ñaõ xaây döïng nhieàucaûng: Saøi Goøn, Cam Ranh, Ñaø Naüng, Hueá, Nha Trang,PhanThieát,Qui Nhôn... Thôøi kyø töø khi ñaát nöôùc thoáng nhaát – 1975 Sau ngaøy giaûi phoùngmieànNam, ñaát nöôùc thoángnhaátngaønhñöôøng thuûytaäptrungkhoâi phuïc vaøphaùttrieån. Töø naêm 1976 ñeán 1978 ngaønh ñöôøng bieån ñaõ mua vaø ñoùng môùi ñöôïc haøngvaïn taántaàu. Caùc taøu Beán Haûi, Chöông Döông, Traø Khuùc coù troïng taûi tôùi 11.850 DWT, taøu Haäu Giang 12.800DWT. Caùc taøu soâng Ñuoáng, Thaùi Bình, Toâ Lòch, Luïc Namcoù troïngtaûi 15000DWT. Ñoäi taøuVieãnDöôngcuûata ngaøymoättröôûng thaønhvöônxa taàmhoaïtñoängñeánChaâuAÂu, ChaâuPhi, ChaâuMyõ (Cuba). Sau naøy theâmcaùc taøu nhö Neptune Star 16.260 DWT, Jade Star 16.230 DWT,... Naêm1979thaønhlaäpCuïc ÑaêngkieåmVN. Naêm 1982 ñöa taøu Ñònh An 20 thí ñieåmmôû tuyeánvaän taûi pha soâng bieånvaøo ñoàngbaèngsoângCöûu Long. Trong thôøi gian naøy, nhaømaùysöûachöõa taøu bieån Phaø Röøng ra ñôøi, coù khaû naêng söûa chöõa taøu ñeán 15.000T. Nhaø maùyHaï Long ñaõñoùngñöôïc taøu1500DTW. Ngaønh ñöôøng soâng phía Nam ñaõ tieáp quaûn vaø naâng caáp caùc nhaø maùyxí nghieäp: 11
CK 76 (Thanh Quang), Hieäp aân, … ñoùng môùi salan 250 taán, taøu keùo 150CV. Caùc caûng Haûi Phoøng, Saøi Goøn, … ñöôïc naâng caáp, ñaàu tö theâm naênglöïc. Caùc caûngsoâng: Haø Noäi, Nam Ñònh cuõng ñöôïc ñaàutö ñaùp öùng nhu caàuboácxeáphaønghoùa. I.3. Thaønh töïu cuûa ngaønh ñoùng taøu trong thôøi kyø ñoåi môùi. Cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät hieän nay vaø ñònh höôùng phaùt trieån thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa ñaát nöôùc. Thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi “ Ñoåi môùi” cuûa Ñaûng, ngaønhñoùng taøuVN ñaõcoù nhöõngtieánboävöôït baäc.Chuùngta ñaõtöøngböôùcñöôïc saépxeáp, toå chöùc, naângcao hieäuquaûSXKD cuûacaùcdoanhnghieäpñoùngtaøu. Naêm1986, Lieân hieäp ñoùng taøu VN ñöôïc thaønh laäp bao goàmnhöõng nhaø maùy ñoùng taøu chuûlöïc cuûata luùc ñoù : Nhaø maùyñoùngtaøuBaïch Ñaèng,Haï Long, SoângCaám, Soâng Loâ, Tam Baïc,… Naêm 1996 Toång coâng ty Coâng nghieäptaøu thuûy VN laø toångcoângty quoácgia ñöôïc thaønhlaäp theo Quyeátñònh 91 / TTG cuûachính phuû. Toångcoângty chòusöï chæñaïo tröïc tieápcuûachínhphuûvaø caùcBoä lieânquantheo chöùcnaêngnhöboäGTVT, Boä keáhoaïchñaàutö, Boä taøi chính. Sô ñoà toå chöùc cuûa TCTCNTTVN luùc môùi thaønhlaäp, 1996 theåhieän ôû hình veõ 1.1. Muïc tieâu cuûa TCT ñeán naêm2010 laø phaûi xaây döïng vaø phaùt trieån thaønh löïc löôïng noøngcoát cuûangaønhcoângnghieäpñoùngtaøu VN ñaùpöùng yeâucaàuphaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, quoác phoøng vaø an ninh cuûa ñaát nöôùc ; töøng böôùc trôû thaønhtaäpñoaønkinh teámaïnh. Naâng cao naêng löïc cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp, ñaàu tö theâmuï, trieàn ñaø lôùn, maùy moùc, trang thieát bò hieän ñaïi, xaây döïng theâmmoät soá nhaø maùy môùi, ñaøo taïo naâng cao theâmtay ngheà cho ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ thuaät, keå caû vieäc ñaøo taïo ôû ngoaøi nöôùc. Taêng cöôøng lieân doanh lieân keát vôùi nöôùc ngoaøi, tranh thuû voán vaø coâng ngheä cuûa caùc nöôùc tieântieán. Tieâu bieåulaø: nhaømaùylieân doanhtaøu bieånHyundai – Vinashin xaâydöïng1997– 1999,coù theåsöûachöõataøuñeán400.000DWT. Vieän nghieâncöùu thieátkeá, sau naøy laø coângty tö vaánthieátkeá cuõng coù nhöõng böôùc tieán vöôït baäc, töï nghieân cöùu ñöôïc caùc loaïi taøu ñaëc chuûng, taøulôùn, kyõ thuaätphöùctaïp. CoângtaùcÑaêngkieåmcoù nhieàutieánboä, ÑaêngkieåmVN baétñaàucoù tieángnoùi treândieãnñaønñaêngkieåmquoácteá. Nhaø nöôùc ñaõ coù chính saùch phaùt trieån ñoäi taøu bieån vaø coâng nghieäpñoùng taøu bieån Vieät Nam. Ñaây laø vaánñeà heát söùc quantroïng cho vieäc phaùttrieånngaønhñoùngtaøutrôûthaønhngaønhkinh teámuõi nhoïn. Saûn phaåm ñoùng taøu Töø naêm 1985 trôû ñi chuùng ta ñaõø thieát keá vaø ñoùng môùi haøng loïat taøu pha soâng bieån 400 – 1000 T, ñoùng taøu caù xuaát khaåu cho Lieân Xoâ, ñoùng taøu 3850T, phuïc hoài taøu huùt buøn Long Chaâu xa vaø Traàn Höng Ñaïo coâng suaát tôùi 3 11.000 m taøu cao toác 32 haûi lyù/giôø, taøu daàu 3500T, caàn caåu /h, noåi 600T. Naêm 1998 ñoùng thaønh coâng taøu 6500T, ñeán naêm 2003 12
– 2004 ñoùng taøu 12.500T, taøu container 1016 TEU (dung tích 16.200m3 ), taøu daàu 100.000 DWT, söûa chöõa taøu 400.000 T. Gaàn ñaây ñoùng taøu 53.000T xuaát khaåu cho vöông quoác Anh. Ngaønh ñoùng taøu Vieät Nam ñaõ cung caáp phöông tieän cho ngaønh vaän taûi thuûy, daàu khí, quoác phoøng, ñaùnh baét thuûy saûn thöïc hieän nhieäm vuï cuûa ngaønh mình. Theo thoáng keâ cuûa Cuïc Ñaêng Kieåm Vieät Nam, tính ñeán 31/12/2002: - Toång soá taøu soâng ñang hoïat ñoäng cuûa caû nöôùc laø 77.988 chieác, toång coâng suaát 2.798.552CV, toång troïng taûi 2.888.056T, toång gheá khaùch 249.424 choå. - Toång soá taøu bieån (töø 100 GT trôû leân) ñang hoïat ñoäng cuûa caû nöôùc laø 707 chieác, toång dung tích 1.675.410m3 , toång troïng taûi 2.597.373 T. Soá lieäu cuï theå ñöôïc ghi ôû baûng 1.1 vaø baûng 1.2. Veà toå chöùc quaûn lyù ngaønh ñoùng taøu hieän nay töø TW ñeán cô sôû Phaùt huy truyeàn thoáng ñoùng taøu, thuyeàn haøng ngaøn naêm cuûa toå tieân, taänduïnglôïi theácaùcñieàukieänñòalyù töï nhieâncuûañaátnöôùc, thöïc hieän chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, ngaønh ñoùng taøu (laø moät trong soá ít ngaønh) ñaõ ñoåi môùi kòp thôøi trieät ñeå , saùng taïo, phaùt huy söùc maïnh cuûa taát caû caùcthaønhphaànkinh teátrongvaø ngoøai nöôùc, tieápnhaänkòp thôøi thaønhtöïu khoahoïc, coângngheätieântieánngaønhñoùngtaøuñaõcoù tieàmlöïc khaùlôùn, thaønh ngaønhkinh teámuõi nhoïn cuûañaátnöôùc. Ngaønhñoùngtaøuñaõ hình thaønhtoå chöùc vôùi moái quanheächaëtcheõ, quaûnlyù töø chính phuûTrung öông ñeáncaùcBoä, ngaønh lieânquan,ñeáncaùctoång coângty, nhaøtröôøng,vieännghieâncöùuvaøcô sôû saûnxuaát. Khaùi quaùt sô ñoà toå chöùc, quaûnlyù ngaønhñoùng taøu Vieät namhieän naytheåhieänôû hìnhveõ 1.2 Thaønh tích 50 naêm qua cuûa söï nghieäp ñoùng taøu Vieät Nam laø raát to lôùn, ñeán nay chuùng ta ñaõ coù cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, naêng löïc khaù lôùn: - Ñoùng môùi taøu haøng troïng taûi 12.500T, taøu daàu 100.000DWT, taøu container 1016 TEU, caùc loïai taøu cao toác, taøu khaùch, taøu ñaùnhcaù xa bôø. Ñaëc bieät gaàn ñaây ñoùng loïai 53.000T cho Vöông Quoác Anh. Coù theå söûa chöõa taøu ñeán400.000DWT. - Coù ñoäi nguõ caùn boä coâng nhaân vieân ñoâng ñaûo, treân 3 vaïn, coù trìnhñoätayngheàcao, trongñoùtreân1000ngöôøi toátnghieäpÑaïi hoïc trôûleân. - Coù caùc cô sôû ñaøo taïo kyõ sö vaø treânñaïi hoïc cho ngaønhñoùngtaøu nhö Ñaïi hoïc haøng haûi Haûi Phoøng, Ñaïi hoïc GTVT TPHCM, Ñaïi hoïc Thuûy saûn Nha Trang, Ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi, Ñaïi hoïc Kyõ thuaät TPHCM vaø haøng chuïc tröôøngdaïy ngheàñoùngtaøu. - Coù VINASHIN laø toång coâng ty nhaø nöôùc vôùi 50 xí nghieäp thaønh vieân laø löïc löôïng noøng coát cuûa coâng nghieäp ñoùng taøu Vieät nam. Ngoøai ra 13
coøn coù nhieàunhaømaùyxí nghieäpñoùngmôùi vaø söûachöõataøuthuïoâccaùcBoä, caùc toång coâng ty, caùc ñòa phöông vaø tö nhaân. Gaàn ñaây nhaø nöôùc ñaõ thaønh laäp Taäp ñoaøn coâng nghieäp taøu thuyû Vieät Nam vôùi khoaûng 100 ñôn vò thaønh vieân - Coù hai coângty nghieâncöùu thieátkeá taøu thuûy, moätcoângty nghieân cöùu thieát keá taøu caù vaø haøng chuïc coâng ty thieát keá taøu thuyû vôùi quy moâ nhoû. - Coù Cuïc Ñaêng kieåmVieät Nam (VR) vôùi treân 600 caùn boä coù trình ñoäcao, VR coù quanheävôùi 16 toåchöùcÑaêngkieåmquoácteá. - Giaù trò taøi saûn coá ñònh cuûa caùc ngaønhñoùng taøu ñeánhaøng chuïc ngaøn tyû ñoàng. Thaùng 11/2005 Chính phuû ñaõ chuyeån 750 trieäu USD töø phaùt haønh traùi phieáu quoác teá laàn ñaàu tieân cho VinaShin ñeå trieån khai keá hoaëch ñoùngtaøugiai ñoaïn2006– 2010. - Ñaõ coù ñeàaùnphaùttrieånñeánnaêm2010,ñònhhöôùng2020,ñöôïc nhaø nöôùc xaùc ñònh ngaønhñoùng taøu laø moät trong naêmngaønhmuõi nhoïn cuûa neàn kinh teá quoác daân, toøan ngaønhñang phaánñaáuñeå töông lai khoângxa, Vieät nam trôûthaønhmoättrongnhöõngcöôøngquoácñoùngtaøutheágiôùi. I.4. Vaøi neùt veà ngaønh ñoùng taøu theá giôùi hieän nay. Ñoäi taøu vaän taûi theá giôùi. Theo thoáng keâ chöa ñaày ñuû, naêm 1990 ñoäi taøu vaän taûi theá giôùi coù toång troïng taûi khoaûng 600 trieäu taán (DWT) tính cho taøu coù taán ñaêng kyù >100 GT, 1GT = 2,833m dung tích cuûa taøu. Naêm 1993, toång troïng taûi khoûang 730 trieäu taán vaø ñeán nay khoûang 850 trieäu taán. Nöôùc coù ñoäi taøu coù toång troïng taûi lôùn nhaát laø Hy laïp, sau ñoù laø Nhaät, Myõ, Trung Quoác … Veà troïng taûi trung bình (TDW/ chieác taøu) cuûa caùc loïai taøu ñöôïc thoáng keâ nhö sau: Taøu daàu : 41.000 DWT/chieác Taøu haøng rôøi : 45.000 DWT/chieác Taøu haøng baùch hoùa : 5.000 DWT/chieác Taøu container : 24.000 DWT/chieác Taøu toång hôïp : 113.000 DWT/chieác Taøu boác xeáp ngang : 7.000 DWT/chieác Caùc loïai taøu
Haøngnaêmtheágiôùi ñoùngmôùi ñöôïc khoûang20 trieäuGT, baèng4 – 5% troïng taûi ñoäi taøutheágiôùi, saûnlöôïng naøy môùi chæñaït khoûang50% coângsuaát thieátkeácuûacaùcnhaømaùytreântoøantheágiôùi. Nhaät Baûn vaø Haøn Quoác ñoùng treân 65% saûn löôïng taøu toøan theá giôùi vaø xuaátkhaåulaø chuûyeáu. Ñoái vôùi loøai ngöôøi theákyû 21 ñöôïc döï baùolaø theákyû haûi döôngvì kinh teá haûi döông (bieån) raát phaùttrieånvôùi nhòp ñoä taêngtröôûng8 – 10% naêm. Ñaïi döônglaø moätkho baùu. Chaúnghaïn - Taøng tröõ khoûang 135 tyû taán daàu moû töùc baèng khoûang 45% tröõ löôïng daàucoù theåkhai thaùctreântoøantheágiôùi. - Khoûang40 trieäutyû taánmuoái - 300tyû taánmoûphaânlaân - Trong nöôùc bieån coù 1.8 tyû taán Mg, 95.000 tyû taán Br, 5 trieäu taán vaøng,4.5 tyû taánUrani phoùngxaï. - 32.5tætaánñoängvaät - 1.7 tyû taánthöïc vaät - Haøngnaêmcoù theåkhai thaùc3 tyû taán caù. Döï kieánñeánnaêm2050kinh teábieånseõñaït giaùtrò khoûang200.000tyû USD, gaáp70 laànso vôùi giaùtrò ñaït ñöôïc cuûanaêm2000. Tình hình treân coù theå thaáy, ngaønh coâng nghieäp ñoùng taøu cuûa theá kyû 21 seõ raát phaùt trieån khi ñoù saûn löôïng cheá taïo coâng trình noåi, coâng trình khai thaùctaøi nguyeântreânbieånseõchieámtyû leä xu theáso vôùi caùcloïai taøuvaän taûi. Toùm löôïc Vieät nam ôû vò trí raát thuaän lôïi ñeå phaùt trieån vaän taûi thuyû. Töø xa xöa toå tieân ta ñaõ bieát vaän duïng soâng bieån, cheá taïo nhöõng loaïi taøu thuyeàn thích hôïp phuïc vuï xaây döïng kinh teá, chieán ñaáu baûo veä toå quoác. Sau 20 naêm ñoåi môùi ñeán nay chuùng ta ñaõ coù löïc löôïng phöông tieän vaän taûi thuyû vaø cô sôû vaät chaát kyõ thuaät ñoùng taøu khaù phaùt trieån. Hieän taïi ngaønh ñoùng taøu ôû vò trí thöù 11, theo ñònh höôùng tôùi 2015 chuùng ta seõ giöõ vò trí thöù 4 treân theá giôùi. Chuùng ta hy voïng trong töông lai gaàn ngaønh ñoùng taøu chuùng ta seõ laø moät trong nhöõng ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa ñaát nöôùc. Coù theå noùi khoâng phaûi quoác gia naøo treân theá giôùi cuõng coù bieån maø cuõng coù tieàm naêng, coù ñieàu kieän nhö Vieät Nam. Laø nhöõng ngöôøi ñang hoïc taäp, coâng taùc trong ngaønh ñoùng taøu, chuùng ta töï haøo veà quaù khöù bao nhieâu, caøng xaùc ñònh traùch nhieäm phaûi ñoùng goùp nhieàu nhaát cho ngaønh trong nhöõng naêm tôùi vaø cho töông lai. Moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng ñaët ra cho chuùng ta laø coâng taùc quaûn trò saûn xuaát trong caùc doanh nghieäp ñoùng taøu nöôùc ta phaûi ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo ñeå ñaït hieäu quaû cao nhaát. CAÂU HOÛI 1. Heä thoáng toå chöùc, quûn lyù ngaønh ñoùng taøu nöôùc ta hieän nay nhö theá naøo? 15
2. Cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät ngaønh ñoùng taøu Vieät nam hieän nay? Ñònh höôùng cuûa ngaønh laø gì? Hoäi ñoàng Quaûn trò Toång giaùm ñoác Caùc Cty lieân Vieän Nghieân cöùu Coâng ty taøi Khoái cô quan doanh vaø TKCK GTVT chính Toång coâng ty Caùc nhaø maùy Caùc coâng ty Ñoùng taøu Baïch Ñaèng SCTB Phaø Röøng Thieát bò ñieän töû Vaên Phoøng GTVT Ñoùng taøu Ban Haï Long Ñoùng taøu Soâng Phaù dôõ taøu cuõ Thöông Maïi Caám Ñoùng taøu Ban Taøi chính Beán Kieàn Ñoùng taøu Soâng KCN phaù dôõ taøu Keá toùan Haøn cuõ Ñoùng taøu Ban keá hoïach Tam baïc Taøu bieån Saøi XNK VT VT Thieát XNK Thieát bò ñaàu tö Goøn thuûy thuûy bò Ñoùng taøu Ban K.thuaät & Soâng Loâ SCTB 2 vaø giaøn Vaän taûi Bieån C.ngheä khoan ñoâng BTC Caùn boä & SCTB Ñoùng Taøu 76 XD&UD coâng ngheä L.Ñoäng Nam Trieäu Ñoùng taøu Hình 1.1. Sô ñoà toå chöùc Toång coâng ty CNTTVN naêm 1996 teá Ñoùng taøu Nha TV&ÑT PT ñoùng BQH Quoác Nam Haø Trang taøu 16
TOÅNG HÔÏP SOÁ LIEÄU TAØU SOÂNG ÑANG HOÏAT ÑOÄNG TRONG CAÛ NÖÔÙC CUÛA ÑAÊNG KIEÅM VIEÄT NAM (Tính ñeán 31/12/2002) (Chöa tính ñeán ñoäi taøu, thuyeàn daân gian voû goã, voû theùp, XMLT, Composite) Baûng1.1 Stt Noäi dung Soá Coâng Khaû naêng Tuoåi bình löôïng suaát Khai thaùc quaân Maùy (CV) 1 Toång soá taøu ñang 77.988 2.798.552 9,06 hoaït ñoäng 2 Toångtroïngtaûi Taøuhaøng(taán) 2.888.056 Taøukhaùch(khaùch) 249.424 3 Quoácdoanh Taøuhaøngkhoâ 820 59.903 74.552 15.08 Taøuhaøngloûng 108 18.258 20.484 11.18 Salanhaøngkhoâ 1188 0 277.597 15.79 Salanhaøngloûng 65 0 22.742 11.09 Taøukeùoñaây 750 123.005 1.145.418kg 19.73 Taøukhaùch 666 69.274 25.282 7.61 Taøucaàncaåu 120 1.866 3.292 13.67 Taøuhuùtbuøn 100 18.787 42.059 m 3 /g 38.05 Taøukhaùc 1102 73.039 188.606 10.82 4 Ngoøai quoácdoanh Taøuhaøngkhoâ 52.058 1.439.212 1.526.516 8.03 Taøuhaøngloûng 789 122.034 125.377 7.08 Saølanhaøngkhoâ 4.433 0 779.164 8.08 Saølanhaøngloûng 365 0 61.624 7.08 Taøukeùoñaåy 2.547 675.844 3.581.232kg 11.37 Taøukhaùch 9.737 22.455 224.142(NG) 8.31 Taøucaàncaåu 658 15.979 16.868 6.25 Taøuhuùtbuøn 129 13.378 25.124 m 3 /g 9.43 Taøukhaùc 2.353 78.498 51.439 7.00 17
TOÅNG HÔÏP SOÁ LIEÄU TAØU BIEÅN ÑANG HOAÏT ÑOÄNG (Töø 100GT trôû leân) (Tính ñeán 31/12/2002) Baûng1.2 Taøu mang Taøu treo Taøu mang caáp Ñaêng côø Soá lieäu chung caû nöôùc caáp VR kieåu nöùôc Vieät ngoøai Nam 1 Toångsoátaøuñanghoaïtñoäng - Soá löôïng taøu(Chieác) 649 58 707 - Toångdungtích (GT) 1.156.075 519.335 1.675.410 - Toångtroïngtaûi (DWT) 1.848.472 748.901 2.597.373 2 Tuoåi bình quaân(Naêm) 14.78 13.17 14.65 - SL taøu töø 10 naêm trôû xuoáng 226 9 235 (Chieác) 143 12 155 - SL taøu lôùn hôn 20 naêm(Chieác) 3 Theocoângduïng - Taøuhaøngtoånghôïp (Chieác) 423 18 441 -Taøuchôûdaàu(Chieác) 44 8 52 - Taøucontainer(Chieác) 4 9 13 - Taøukhaùchbieån(Chieác) 16 0 16 - Caùcloaïi khaùc(Chieác) 162 23 185 4 Theotuyeánhoaïtñoäng - Tuyeánquoácteá(Chieác) 134 55 189 - Tuyeántrongnöôùc(Chieác) 515 3 518 5 Theoloïai hình sôû höõu - Nhaønöôùc(Chieác) 341 57 398 - Tö nhaân(Chieác) 308 1 309 CHÍNH PHUÛ 18
Boä Boä Boä KHÑT Boä Boä Caùc Quoác GTVT & Boä TC GDÑT Thuûy ñòa Phoøng Boä saûn phöôn GTVT Caùc TAÄP ÑOAØN Tröôøng CN TT VN ÑH, Tr. VINASHIN Hoïc, Coâng nhaân chuyeân ngaønh Caùc Caùc ñôn Caùc ñôn ñôn vò tröïc vò thaønh Caùc ñôn Quoác vò thuoäc vieân cuûa vò ñoùng doanh vaø ñoùng caùc vaø söûa VINASHIN Toång cty vaø chöõa Haøng söûa chöõa Hình 1.2. Sô ñoà toå chöùc, quaûn lyù ngaønh ñoùng taøu Vieät Nam 19
CHÖÔNG II NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN CUÛA KHOA HOÏC QUAÛN TRÒ SAÛN XUAÁT 2.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån lyù thuyeát quaûn trò saûn xuaát Ngay töø naêm1776AdamSmith vaø caùcnhaøkinh teákhaùcñaõquantaâm nghieâncöùuvaø ñaëtneànmoùngcho caùclyù thuyeátveàquaûntrò saûnxuaátvaø dòch vuï. Coù nhöõngsöï kieänñaùngquantaâmnhösau: Naêm 1800 Eli Whitney ñeà xuaát veà lyù luaän vaø tieâu chuaånhoaù saûn xuaátvaø kieåmsoaùtchaátlöôïng. Naêm1881W. Taylor laø ngöôøi khai sinh ra lyù thuyeátquaûntrò lao ñoäng khoa hoïc. OÂng ñaõ xaây döïng nhöõngtieâuchuaånlöïa choïn lao ñoäng, nghieâncöùu vieächoaïchñònhvaø laäplòch tieánñoälao ñoäng,nghieâncöùucaùcnguoànñoänglöïc thuùc ñaåy ngöôøi lao ñoäng taêng naêng suaát lao ñoäng, hôïp lyù hoaù thao taùc vaø ñònh möùc lao ñoäng. Taylor vaø caùc ñoàngnghieäpcuûaoâng laø nhöõngngöôøi ñaàu tieânnghieâncöùu coù heäthoángnhöõngphöôngphaùptoátnhaátcho saûnxuaát.OÂng cuõng nghieâncöùu veà chuyeânmoân hoaù ngöôøi lao ñoäng, ngöôøi quaûn lyù, coâng nhaânchính, coângnhaânphuï……. Naêm1913 H. Ford vaø C. Sorensoñaõ keát hôïp nhöõng lyù thuyeátveà söï chuyeânmoân hoaù lao ñoäng ñeå thöïc hieän phöông phaùp daây chuyeàntrong vieäc ñoùng goùi vaø phaânphoái thòt theo ñôn ñaët haøng. Theá laø hình thaønhkhaùi nieäm veàdaâychuyeànsaûnxuaátñaõra ñôøi. Naêm 1924 W. Schenhard ñaõ nghieân cöùu lyù thuyeát veà kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm.Lyù thuyeátnaøy ñöôïc ñeà ra döïa vaøo söï keát hôïp nhöõng kieán thöùcveà toaùnthoángkeâ nhaèmñaùpöùng nhu caàuveàkieåmsoaùtvaø noù ñaõ cung caápnhöõngneàntaûngcho vieäcchoïn maãuthoángkeâvaøkieåmtrachaátlöôïng. Naêm 1938 ngöôøi ta baét ñaàu öùng duïng Computer vaøo quaûn trò saûn xuaátvaø ñieàuhaønh. Naêm 1957 baét ñaàu öùng duïng sô ñoà PERT( Program Evaluation and Review Technique) vaø sau ñoù CPM (Critical Path Method) vaøo saûn xuaát vaø ñaõ manglaïi hieäuquaûcaoveàtaøi chínhvaøthôøi giansaûnxuaát. Naêm1970ngöôøi ta baétñaàunghieâncöùunhucaàuvaättö baèngmaùytính MRP (Material RequirementPlanning) Naêm 1975 heä thoáng nghieân cöùu thieát keá baèng Computer ñaõ hình thaønh(CAD) Naêm 1980 baét ñaàu öùng duïng heä thoáng saûn xuaát töï ñoäng (MAP – ImplementedManufacturingAutomationProtocol). Naêm1985heäthoángsaûnxuaátlieânhôïp baèngComputer(CIM: Computer Intergrated Manufacturing) ñöôïc thöïc hieän. Hieän nay ôû caùc nöôùc tieân tieán vieäc ñieàu haønh saûn xuaát ñeàu söû duïngbaèngheäthoángmaùytính . Söï phaùttrieåntrongtöônglai döïa treâncô sôû: +Khoa hoïc quaûntrò. +Khoa hoïc töï nhieân. +Khoa hoïc thoângtin. 20