Giáo trình Sửa chữa và bảo dưỡng bơm 1 (Nghề: Sửa chữa thiết bị chế biến dầu khí - Trung cấp) - Trường Cao Đẳng Dầu Khí

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:83

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

(NB) Giáo trình Sửa chữa và bảo dưỡng bơm 1 trang bị cho người học những kiến thức về cấu tạo, nguyên lý hoạt động , biết được các dạng hư hỏng, phán đoán sau đó đưa ra các biện pháp khắc phục sửa chữa và rèn luyện kỹ năng sửa chữa, bảo dưỡng các loại bơm trong ngành công nghiệp chế biến dầu khí. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Sửa chữa và bảo dưỡng bơm 1 (Nghề: Sửa chữa thiết bị chế biến dầu khí - Trung cấp) - Trường Cao Đẳng Dầu Khí

TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ  GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN: SỬA CHỮA - BẢO DƯỠNG BƠM 1 NGHỀ: SỬA CHỮA THIẾT BỊ CHẾ BIẾN DẦU KHÍ TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP (Ban hành theo Quyết định số 212/QĐ-CĐDK ngày 01 tháng 03 năm 2022 của Trường Cao đẳng Dầu khí) Bà Rịa Vũng Tàu, 2022 (Lưu hành nội bộ)
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. Trang 2/83
LỜI GIỚI THIỆU Bảo dưỡng bơm rất quan trọng và có ứng dụng rộng rãi để vận chuyển nguyên liệu và năng lượng trong các hệ thống công nghệ. Không có bơm chắc chắn sẽ không thực hiện được các quá trình liên tục để sản xuất ra những sản phẩm cần thiết như: sợi hóa học, thức ăn tổng hợp, xà phòng, phân đạm, sơn, xăng, dầu, các nguyên liệu quan trọng cho công nghiệp chế tạo máy như sắt thép, kim loại màu, đặc biệt là trong ngành công nghiệp dầu khí… Các quá trình điều khiển hiện đại ngày nay không thể thiếu bơm. ...... Sự hoạt động của bơm, máy nén có ảnh hưởng lớn đến hoạt động của toàn bộ dây chuyền công nghệ, đến môi trường, đến quá trình điều khiển, đến năng suất của máy và quá trình sản phẩm. Chính vì vậy việc hiểu biết và nắm vững nguyên lý làm việc, cấu tạo, tính toán, thiết kế, sửa chữa, lắp ghép và vận hành các máy bơm là hết sức cần thiết. Để trao đổi và cung cấp những kiến thức về các vấn đề trên, chúng tôi biên soạn cuốn giáo trình “Bảo dưỡng, sừa chữa bơm” này. Giáo trình được sử dụng làm tài liệu giảng dạy chính thức cho học sinh học ngành sửa chữa thiết bị chế biến dầu khí, hệ Cao đẳng của trường Cao Đẳng Dầu Khí. Đồng thời sách còn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên các các trường đại học, trung học chuyên nghiệp, trường dạy nghề, cán bộ kỹ thuật công tác tại các nhà máy, xí nghiệp. Nội dung của giáo trình gồm: Bài mở đầu: giới thiệu về vị gtris của mô đun và ứng dụng của bơm trong công nghiệp chế biến dầu khí Bài 1: Sửa chữa – Bảo dưỡng Bơm piston Bài 2: Sửa chữa – Bảo dưỡng Bơm bánh răng Bài 3: Sửa chữa – Bảo dưỡng Bơm màng Bài 4: Sửa chữa – Bảo dưỡng Bơm ly tâm Do khuôn khổ cuốn sách có hạn, nên trong quá trình biên soạn và trình bày không thể tránh khỏi các thiếu sót. Chúng tôi mong nhận được các ý kiến đóng góp của bạn đọc để lần xuất bản sau được tốt hơn. Xin chân thành cảm ơn! BRVT, ngày 01 tháng 03 năm 2022 Tham gia biên soạn 1. Chủ biên: Nguyễn Thành Danh 2. Lê Duy Nam 3. Bùi Việt An Trang 3/83
MỤC LỤC LỜI GIỚI THIỆU ....................................................................................................................... 3 MỤC LỤC .................................................................................................................................. 4 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ .................................................................................................... 5 GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN ............................................................................................................ 7 BÀI MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 14 BÀI 1: SỬA CHỮA – BẢO DƯỠNG BƠM PISTON ............................................................ 18 BÀI 2: SỬA CHỮA – BẢO DƯỠNG BƠM BÁNH RĂNG .................................................. 28 BÀI 3: SỬA CHỮA – BẢO DƯỠNG BƠM MÀNG .............................................................. 34 BÀI 4: SỬA CHỮA – BẢO DƯỠNG BƠM LY TÂM ........................................................... 39 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................ 83 Trang 4/83
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Trang HÌNH 2.1: BƠM PISTON TÁC ĐỘNG ĐƠN ......................................................................... 20 HÌNH 2.2: BƠM PISTON TÁC ĐỘNG KÉP .......................................................................... 21 HÌNH 3.1: BƠM BÁNH RĂNG ĂN KHỚP NGOÀI .............................................................. 30 HÌNH 3.2: NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA BƠM BÁNH RĂNG ĂN KHỚP NGOÀI ... 30 HÌNH 4.1: BƠM BÁNH RĂNG ĂN KHỚP NGOÀI .............................................................. 35 HÌNH 4.2: SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA BƠM MÀNG .................................. 36 HÌNH 5.1: BƠM LY TÂM MỘT CẤP .................................................................................... 41 HÌNH 5.2: BƠM LY TÂM NHIỀU CẤP ................................................................................ 41 HÌNH 5.3: BƠM LY TÂM HAI MIỆNG HÚT ....................................................................... 42 HÌNH 5.5: CHIỀU CAO NÉN ................................................................................................. 44 HÌNH 5.7: CÁC LOẠI BÁNH CÔNG TÁC ............................................................................ 45 HÌNH 5.8: TRỤC BƠM GẮN VỚI BÁNH CÔNG TÁC ........................................................ 46 HÌNH 5.9: VỎ BƠM LY TÂM ................................................................................................ 46 HÌNH 5.10: ỐNG HÚT VÀ ỐNG ĐẨY CỦA BƠM LY TÂM .............................................. 47 HÌNH 5.11: CÁC BỘ PHẬN CỦA BƠM LY TÂM................................................................ 47 HÌNH 5.12: CÁC DẠNG BÁNH CÔNG TÁC ........................................................................ 48 HÌNH 5.13: CÁC VÒNG WEAR RING .................................................................................. 48 HÌNH 5.14: HỘP ĐỆM LÀM KÍN .......................................................................................... 49 HÌNH 5.15: VÒNG LÀM KÍN CƠ KHÍ .................................................................................. 49 HÌNH 5.16: DẪN ĐỘNG BẰNG MÔ TƠ ĐIỆN .................................................................... 50 HÌNH 5.17: DẪN ĐỘNG BẰNG ĐỘNG CƠ DIESEL........................................................... 50 HÌNH 5.18: DẪN ĐỘNG BẰNG TUABIN ............................................................................ 51 HÌNH 5.19: HƯỚNG CHUYỂN ĐỘNG CỦA DÒNG LƯU CHẤT ...................................... 51 HÌNH 5.20: TAM GIÁC VẬN TỐC Ở LỐI VÀO CỦA BÁNH CÔNG TÁC ....................... 52 HÌNH 5.21: PHÂN BỐ VẬN TỐC TRONG MÁNG DẪN .................................................... 53 HÌNH 5.22: CÁC CÁCH BỐ TRÍ CÁNH DẪN ...................................................................... 55 HÌNH 5.23: HÌNH DẠNG CÁNH DẪN CỦA BÁNH CÔNG TÁC ...................................... 55 HÌNH 5.24: CÁCH TÍNH LƯU LƯỢNG CỦA BƠM ............................................................ 56 HÌNH 5.25: HAI BƠM GHÉP SONG SONG .......................................................................... 57 HÌNH 5.28: ĐIỀU CHỈNH BƠM BẰNG KHÓA .................................................................... 60 HÌNH 5.29: ĐIỀU CHỈNH BƠM BẰNG THAY ĐỔI SỐ VÒNG QUAY ............................. 60 HÌNH 5.31: BƠM CÓ MỘT BÁNH CÔNG TÁC ................................................................... 63 HÌNH 5.32: BƠM 2 MIỆNG HÚT........................................................................................... 63 HÌNH 5.33: BỐ TRÍ BÁNH CÔNG TÁC ĐỐI XỨNG .......................................................... 64 Trang 5/83
HÌNH 5.34: DÙNG PISTON CÂN BẰNG .............................................................................. 64 HÌNH 5.35: DÙNG ĐĨA CÂN BẰNG..................................................................................... 65 HÌNH 5.36: QUÁ TRÌNH XẢY RA HIỆN TƯỢNG XÂM THỰC ........................................ 68 HÌNH 5.37: HƯ HỎNG BỀ MẶT DO HIỆN TƯỢNG XÂM THỰC..................................... 69 HÌNH 5.41: CHO CHẤT LỎNG VÀO LỖ TRÊN THÂN BƠM ............................................ 72 HÌNH 5.42: CHI TIẾT CÔN ĐẦU HÚT BƠM ....................................................................... 76 HÌNH 5.43: MÔ TƠ ĐIỆN DẪN ĐỘNG BƠM LY TÂM ...................................................... 78 HÌNH 5.44: ĐỘNG CƠ DIEZEL DẪN ĐỘNG BƠM LY TÂM ............................................ 79 HÌNH 5.45: KẾT CẤU BỘ PHẬN LÀM KÍN DẦU TRỤC BƠM ......................................... 80 HÌNH 5.46: BƠM XOÁY ........................................................................................................ 81 Trang 6/83
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN 1. Tên mô đun: Sửa chữa, bảo dưỡng bơm 1 2. Mã mô đun: MECM53107 3. Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun: 3.1. Vị trí: Mô đun “Bảo dưỡng, sửa chữa bơm” là mô đun thực hành nghề, được bố trí học trước các môn học, mô đun chuyên ngành như: thực tập sản xuất, tiểu luận chuyên môn nghề…, và sau các môn học lý thuyết chuyên ngành. 3.2. Tính chất: Là môn học trang bị những kiến thức về bản về vận hành, bảo dưỡng và sửa chữa bơm được sử dụng trong hệ thống công nghệ của nhà máy, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các loại bơm thông dụng. 3.3. Ý nghĩa và vai trò của môn học: Mô đun trang bị cho người học những kiến thức về cấu tạo, nguyên lý hoạt động , biết được các dạng hư hỏng, phán đoán sau đó đưa ra các biện pháp khắc phục sửa chữa và rèn luyện kỹ năng sửa chữa, bảo dưỡng các loại bơm trong ngành công nghiệp chế biến dầu khí. Mô đun trang bị cho người học những kiến thức về cấu tạo, nguyên lý hoạt động , biết được các dạng hư hỏng, phán đoán sau đó đưa ra các biện pháp khắc phục sửa chữa và rèn luyện kỹ năng sửa chữa, bảo dưỡng các loại bơm trong ngành công nghiệp chế biến dầu khí. 4. Mục tiêu của Mô đun: 4.1. Về kiến thức A1. Trình bày được cấu tạo, nguyên lý hoạt động và lập được quy trình tháo lắp, bảo dưỡng, sửa các loại bơm thông dụng. 4.2. Về kỹ năng: B1. Tháo lắp, sửa chữa được các loại bơm, nhận biết được các dạng hư hỏng của máy và đề xuất phương án sửa chữa tối ưu nhất. 4.3. Về năng lực tự chủ và trách nhiệm C1. Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, làm việc theo nhóm. C2. Rèn luyện ý thức làm việc an toàn và vệ sinh công nghiệp. 5. Chương trình môn học: 5.1.Chương trình khung: Trang 7/83
Thời gian học tập (giờ) Trong đó Số Mã MH/MĐ Tên môn học, mô đun tín Tổng Thực hành/ Kiểm tra Lý chỉ số thí nghiệm/ thuyết thảo luận LT TH Các môn học I 14 285 117 153 8 7 chung/đại cương COMP52001 Giáo dục chính trị 2 30 15 13 0 2 COMP51003 Pháp luật 1 15 9 5 1 COMP51007 Giáo dục thể chất 1 30 4 24 2 Giáo dục quốc phòng COMP52009 2 45 21 21 1 2 và An ninh COMP52005 Tin học cơ bản 2 45 15 29 1 FORL54002 Tiếng anh 4 90 30 56 4 0 An toàn vệ sinh lao SAEN52001 2 30 23 5 2 0 động Các môn học, mô đun II chuyên môn ngành, 47 1200 282 871 19 28 nghề Môn học, mô đun cơ II.1 18 330 190 122 14 4 sở ELEI53055 Điện kỹ thuật cơ bản 3 45 36 6 3 0 MECM55025 Hình học hoạ hình 5 120 28 87 2 3 PETR52001 Hóa đại cương 2 30 28 0 2 0 MECM53001 Dung sai 3 45 42 0 3 0 MECM53002 Vật liệu cơ khí 3 45 42 0 3 0 MECM52003 Vẽ kỹ thuật 1 2 45 14 29 1 1 Môn học, mô đun II.2 chuyên môn ngành, 29 870 92 749 5 24 nghề MECM53104 Gia công nguội cơ bản 3 75 14 58 1 2 Gia công cắt gọt kim MECM54105 4 120 6 110 0 4 loại 1 Sửa chữa - Bảo dưỡng MECM55106 5 120 28 87 2 3 van công nghiệp 1 Sửa chữa - Bảo dưỡng MECM53107 3 90 5 82 0 3 bơm 1 MECW53161 Kỹ thuật hàn cơ bản 3 75 14 58 1 2 Sửa chữa - Bảo dưỡng MECM53108 3 90 5 82 0 3 máy nén khí Sửa chữa - Bảo dưỡng MECM54109 4 120 6 110 0 4 động cơ đốt trong Trang 8/83
Thời gian học tập (giờ) Trong đó Số Mã MH/MĐ Tên môn học, mô đun tín Tổng Thực hành/ Kiểm tra Lý chỉ số thí nghiệm/ thuyết thảo luận LT TH MECM54210 Thực tập sản xuất 4 180 14 162 1 3 Tổng cộng 61 1485 399 1024 27 35 5.2. Chương trình chi tiết mô đun Thời gian (giờ) Số Thực hành, Nội dung tổng quát Kiểm tra TT Tổng Lý thí nghiệm, số thuyết thảo luận, LT TH bài tập 1 Bài mở đầu Giới thiệu về vị trí của mô đun và 1 1 ứng dụng của bơm trong công nghiệp chế biến dầu khí. 2 Bài 1: Bảo dưỡng, sửa chữa bơm piston Nguyên lý, cấu tạo của bơm piston Vận hành bơm piston 16 4 12 Các dạng hư hỏng, phương pháp kiểm tra và thực tập sửa chữa bơm bánh răng 3 Bài 2: Bơm bánh răng Nguyên lý, cấu tạo bơm bánh răng Vận hành bơm bánh răng 16 3 14 Các dạng hư hỏng, phương pháp kiểm tra và thực tập sửa chữa bơm bánh răng 4 Bài 3: Bơm màng Nguyên lý, cấu tạo bơm màng Vận hành bơm màng 18 3 14 1 Các dạng hư hỏng, phương pháp kiểm tra và thực tập sửa chữa bơm màng 5 Bài 4: Bơm ly tâm 24 3 18 1 2 Nguyên lý, cấu tạo bơm ly tâm Trang 9/83
Thời gian (giờ) Số Thực hành, Nội dung tổng quát Kiểm tra TT Tổng Lý thí nghiệm, số thuyết thảo luận, LT TH bài tập Vận hành bơm ly tâm Các dạng hư hỏng, phương pháp kiểm tra và thực tập sửa chữa bơm ly tâm 6 Cộng 75 14 57 1 3 6. Điều kiện thực hiện mô đun: 6.1. Phòng học Lý thuyết/Thực hành: Đáp ứng phòng học chuẩn 6.2. Trang thiết bị dạy học: Projetor, máy vi tính, bảng, phấn, các loại bơm và mô hình bơm 6.3. Học liệu, dụng cụ, mô hình, phương tiện: Giáo trình, mô hình học tập, giáo án, tài liệu tham khảo, phiếu học tập, quy trình thực hành. 6.4. Các điều kiện khác: Người học tìm hiểu thực tế về công tác xây dựng phương án gia công, sản xuất tại xí nghiệp. 7. Nội dung và phương pháp đánh giá: 7.1. Nội dung: - Kiến thức: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kiến thức - Kỹ năng: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kỹ năng. - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trong quá trình học tập, người học cần: + Nghiên cứu bài trước khi đến lớp. + Chuẩn bị đầy đủ tài liệu học tập. + Tham gia đầy đủ thời lượng môn học. + Nghiêm túc trong quá trình học tập. 7.2. Phương pháp: Người học được đánh giá tích lũy mô đun như sau: 7.2.1. Cách đánh giá - Áp dụng quy chế đào tạo Cao đẳng hệ chính quy ban hành kèm theo Thông tư số 09/2017/TT-LĐTBXH, ngày 13/3/2017 của Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội. Trang 10/83
- Hướng dẫn thực hiện quy chế đào tạo áp dụng tại Trường Cao đẳng dầu khí như sau: Điểm đánh giá Trọng số + Điểm kiểm tra thường xuyên (Hệ số 1) 40% + Điểm kiểm tra định kỳ (Hệ số 2) + Điểm thi kết thúc môn học 60% 7.2.2. Phương pháp đánh giá Phương Phương Hình thức Chuẩn đầu ra Số Thời pháp đánh pháp tổ chức kiểm tra đánh giá cột điểm giá kiểm tra Tự luận/ Viết/ A1, A2, A3, Thường Trắc nghiệm/ Sau 15 Thuyết B1, B2, B3, 1 xuyên Báo cáo/trả giờ. trình/Câu hỏi C1, C2 lời câu hỏi Viết/ Tự luận/ Thuyết Trắc nghiệm/ Sau 45 Định kỳ A4, B4, C3 1 trình/Trắc Báo cáo/Thực giờ nghiệm hành A1, A2, A3, A4, Tự luận và A5, Viết/thuyết Kết thúc môn trắc Sau 75 trình/Trắc B1, B2, B3, B4, 1 học nghiệm/Thực giờ nghiệm B5, hành C1, C2, C3, 7.2.3. Cách tính điểm - Điểm đánh giá thành phần và điểm thi kết thúc mô đun được chấm theo thang điểm 10 (từ 0 đến 10), làm tròn đến một chữ số thập phân. - Điểm mô đun là tổng điểm của tất cả điểm đánh giá thành phần của môn học nhân với trọng số tương ứng. Điểm mô đun theo thang điểm 10 làm tròn đến một chữ số thập phân, sau đó được quy đổi sang điểm chữ và điểm số theo thang điểm 4 theo quy định của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội về đào tạo theo tín chỉ. 8. Hướng dẫn thực hiện mô đun Trang 11/83
8.1. Phạm vi, đối tượng áp dụng: Đối tượng Cao đẳng, trung cấp nghề sửa chữa thiết bị chế biến dầu khí. 8.2. Phương pháp giảng dạy, học tập mô đun 8.2.1. Đối với người dạy * Lý thuyết: Áp dụng phương pháp dạy học tích cực bao gồm: thuyết trình ngắn, nêu vấn đề, hướng dẫn đọc tài liệu, bài tập tình huống, câu hỏi thảo luận…. * Bài tập: Phân chia nhóm nhỏ thực hiện bài tập theo nội dung đề ra. * Thảo luận: Phân chia nhóm nhỏ thảo luận theo nội dung đề ra. * Hướng dẫn tự học theo nhóm: Nhóm trưởng phân công các thành viên trong nhóm tìm hiểu, nghiên cứu theo yêu cầu nội dung trong bài học, cả nhóm thảo luận, trình bày nội dung, ghi chép và viết báo cáo nhóm. 8.2.2. Đối với người học: Người học phải thực hiện các nhiệm vụ như sau: - Nghiên cứu kỹ bài học tại nhà trước khi đến lớp. Các tài liệu tham khảo sẽ được cung cấp nguồn trước khi người học vào học môn học này (trang web, thư viện, tài liệu...) - Tham dự tối thiểu 70% các buổi giảng lý thuyết. Nếu người học vắng >30% số tiết lý thuyết phải học lại môn học mới được tham dự kì thi lần sau. - Tự học và thảo luận nhóm: là một phương pháp học tập kết hợp giữa làm việc theo nhóm và làm việc cá nhân. Một nhóm gồm 4-6 người học sẽ được cung cấp chủ đề thảo luận trước khi học lý thuyết, thực hành. Mỗi người học sẽ chịu trách nhiệm về 1 hoặc một số nội dung trong chủ đề mà nhóm đã phân công để phát triển và hoàn thiện tốt nhất toàn bộ chủ đề thảo luận của nhóm. - Tham dự đủ các bài kiểm tra thường xuyên, định kỳ. - Tham dự thi kết thúc mô đun. - Chủ động tổ chức thực hiện giờ tự học. 9. TÀI LIỆU THAM KHẢO: - Tài liệu tiếng Việt: 1. Giáo trình bơm quạt máy nén của ĐH Hàng hải 2. Giáo trình bơm quạt máy nén của ĐH BK Hà Nội 3. Giáo trình bơm quạt máy nén của ĐH BK T.p Hồ Chí Minh 4. PHẠM THỊ THANH TÂM, Thủy khí kỹ thuật và máy bơm, trường ĐHSPKT Tp. HCM 2003. 5. HOÀNG THỊ BÍCH NGỌC, Máy thủy lực thể tích, Nxb KHKT, Hà nội 2000 - Tài liệu nước ngoài 6. ONTARIOPOWER GENERATION, Pumps Reference guide (Third edition) Trang 12/83
7. MUKESH SAHDEV, Centrifugal pumps: Basic concepts, Operation, Maintenance, and Troubleshooting. Website: www.cheresources.com 8. CARVER PUMP COMPANY, Installation, Operation, and Maintenance Instructions for vertical Pumps. Website: www.carverpump.com Trang 13/83
BÀI MỞ ĐẦU ❖ GIỚI THIỆU BÀI MỞ ĐẦU Bài mở đầu Giới thiệu đến người học về các loại bơm, cấu tạo và nguyên lý hoạt động. Từ đó người học có được kiến thức và ứng dụng bơm vào công việc thực tế ❖ MỤC TIÊU BÀI MỞ ĐẦU Sau khi học xong bài này, người học có khả năng: ➢ Về kiến thức: - Trình bày được cấu tạo, nguyên lý hoạt động và lập được quy trình tháo lắp, bảo dưỡng, sửa các loại bơm thông dụng. ➢ Về kỹ năng: - Tháo lắp, sửa chữa được các loại bơm, nhận biết được các dạng hư hỏng của máy và đề xuất phương án sửa chữa tối ưu nhất. ➢ Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: - Có ý thức và trách nhiệm với bản thân, các đồng nghiệp với cộng đồng - Có tinh thần học hỏi, làm việc nhóm, không ngừng học tập trau dồi kiến thức nghề nghiệp - Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, làm việc theo nhóm. - Rèn luyện ý thức làm việc an toàn và vệ sinh công nghiệp. ❖ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP BÀI MỞ ĐẦU - Đối với người dạy: sử dụng phương pháp giảng giảng dạy tích cực (diễn giảng, vấn đáp, dạy học theo vấn đề); yêu cầu người học thực hiện câu hỏi thảo luận và bài tập bài mở đầu (cá nhân hoặc nhóm). - Đối với người học: chủ động đọc trước giáo trình (bài mở đầu ) trước buổi học; hoàn thành đầy đủ câu hỏi thảo luận và bài tập tình huống bài mở đầu theo cá nhân hoặc nhóm và nộp lại cho người dạy đúng thời gian quy định. ❖ ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN BÀI MỞ ĐẦU - Phòng học chuyên môn hóa/nhà xưởng: có - Trang thiết bị máy móc: Máy chiếu, máy phay và các thiết bị dạy học khác - Học liệu, dụng cụ, nguyên vật liệu: Chương trình mô đun, giáo trình, tài liệu tham khảo, giáo án, video, và các tài liệu liên quan. - Các điều kiện khác: Không có Trang 14/83
❖ KIỂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ BÀI MỞ ĐẦU - Nội dung: ✓ Kiến thức: Kiểm tra và đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kiến thức ✓ Kỹ năng: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kĩ năng. ✓ Năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trong quá trình học tập, người học cần: + Nghiên cứu bài trước khi đến lớp + Chuẩn bị đầy đủ tài liệu học tập. + Tham gia đầy đủ thời lượng môn học. + Nghiêm túc trong quá trình học tập. - Phương pháp: ✓ Điểm kiểm tra thường xuyên: 1 điểm kiểm tra (hình thức: hỏi miệng) ✓ Kiểm tra định kỳ lý thuyết: Không có bài kiểm. NỘI DUNG BÀI MỞ ĐẦU 1.1. VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN BƠM, QUẠT, MÁY NÉN Bơm, quạt, máy nén thuộc loại các máy thuỷ lực và máy thuỷ khí. Máy thuỷ lực thô sơ đã có từ thời cổ xưa. Guồng nước là máy thuỷ lực đầu tiên. Guồng nước lợi dụng năng lượng của nước để kéo các cối xay lương thực hoặc đưa nước vào đồng ruộng, đã được sử dụng khoảng 3000 năm trước công nguyên. Các máy hút nước có sử dụng sức người và vật được sử dụng ở Ai Cập hàng mấy ngàn năm trước công nguyên. Bơm piston được dùng ở thế kỷ thứ I trước công nguyên. Bơm piston có loại xích vô cùng được dùng rộng rãi ở Cai-rô để lấy nước ở độ sâu 91,5m vào thế kỷ thứ 5-6 trước công nguyên. Nói chung trước thế kỷ thứ 17 máy thuỷ khí rất thô sơ và ít loại. 1.1.1. Bơm piston Năm 1640 nhà vật lý học người Đức là Ôttô Henrich đã sáng chế ra bơm piston đầu tiên để bơm khí và nước dùng trong công nghiệp. Khoảng năm 1805 nhà bác học người Anh là Niu Kơmen đã phát minh ra bơm piston để lấy nước trong các nhà máy khai thác mỏ, dùng xilanh hơi ngưng tụ để tạo lực cần thiết trên trục máy nhờ áp suất khí quyển. Năm 1840-1850 nhà bác học người Mỹ là Vortington đã giả thiết cơ cấu của bơm hơi mà trong đó piston của bơm và động cơ hơi được phân bố trên một trục chung, sự chuyển động của piston được điều chỉnh nhờ một hệ thống phân bố hơi đặc biệt. Trang 15/83
1.1.2. Máy cánh dẫn Trong những năm 1751-1754 nhà bác học Euler đã viết về lý thuyết cơ bản của tuabin nước nói riêng và của máy thuỷ khí cánh dẫn nói chung, làm cơ sở để hơn 80 năm sau, vào năm 1830 nhà bác học người Pháp là Phuôc-nây-rôn đã chế tạo thành công tuabin nước đầu tiên vàvào năm 1831 nhà bác học người Nga là Xablucôp đã sáng chế ra bơm ly tâm và quạt ly tâm đầu tiên. Đây chính là những bước nhảy lớn trong lịch sử phát triển các máy năng lượng. 1.1.3. Bơm nhiều cấp Nhà Bác học vĩ đại người Anh là Reynolds khi nghiên cứu cấu tạo của bơm nhiều cấp đã đưa vào những thiết bị định hướng cánh dẫn xuôi và ngược. Năm 1875 đã phát minh ra loại bơm tương tự như loại bơm nhiều cấp hiện đại ngày nay. 1.2. ĐỊNH NGHĨA VÀ PHÂN LOẠI 1.2.1. Định nghĩa Bơm là máy để tạo ra dòng chất lỏng. Hay nói cách khác, bơm là máy dùng để di chuyển chất lỏng và tăng năng lượng của dòng chất lỏng. Khi bơm làm việc năng lượng mà bơm nhận được từ động cơ sẽ chuyển hoá thành thế năng, động năng và trong một chừng mực nhất định thành nhiệt năng của dòng chất lỏng. Vậy bơm là loại máy thuỷ lực dùng để biến đổi cơ năng của động cơ thành năng lượng để vận chuyển chất lỏng hoặc tạo nên áp suất cần thiết trong hệ thống truyền dẫn thuỷ lực. 1.2.2. Phân loại bơm Bơm có được phân thành 3 loại: theo nguyên lý làm việc và cấu tạo của bơm: Bơm cánh dẫn gồm: Bơm ly tâm Bơm hướng trục Bơm hướng chéo Bơm xoáy Bơm thể tích gồm Bơm piston Bơm roto Bơm piston – roto Bơm phun tia Theo công dụng Bơm cấp nước nồi hơi (trong các nhà máy nhiệt điện) Bơm dầu (trong các hệ thống truyền động thủy lực) Bơm nhiên liệu Bơm cứu hỏa Bơm hóa chất Theo phạm vi cột áp và lưu lượng sử dụng Trang 16/83
Người ta chia bơm thành các loại: bơm có cột áp cao, trung bình hoặc thấp; bơm có lưu lượng lớn, trung bình hoặc nhỏ. Trong kỹ thuật có 3 loại bơm sử dụng rộng rãi là bơm ly tâm, bơm hướng trục và bơm piston. ❖ TÓM TẮT BÀI 1 Trong bài này, một số nội dung chính được giới thiệu: 1. Vài nét về lịch sử phát triển bơm, quạt, máy nén 2. Cấu tạo phân loại bơm 3. Quy trình vận hành bơm ❖ CÂU HỎI VÀ TÌNH HUỐNG THẢO LUẬN BÀI 1 Câu hỏi 1. Trình bày cấu tạo, phân loại bơm? Câu hỏi 2. Lập quy trình vận hành bơm. Bài tập. Không có bài tập. Trang 17/83
BÀI 1: SỬA CHỮA – BẢO DƯỠNG BƠM PISTON ❖ GIỚI THIỆU BÀI 1 Bài 1 Giới thiệu bơm Piston, cấu tạo và nguyên lý hoạt động bơm Piston. ❖ MỤC TIÊU BÀI 1 Sau khi học xong phần này, người học có khả năng: ➢ Về kiến thức: - Trình bày được cấu tạo, nguyên lý làm việc của bơm Piston, - Trình bày được các nguyên nhân hư hỏng. ➢ Về kỹ năng: - Tháo lắp, bảo dưỡng sửa chữa được một số dạng hư hỏng thường gặp đối với bơm Piston - Sửa chữa, khắc phục các hư hỏng của bơm. ➢ Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: - Rèn luyện thái độ nghiêm túc, cẩn thận trong công việc; - Có tinh thần làm việc độc lập, làm việc nhóm hiệu quả, đảm bảo an toàn, tuân thủ các nội quy quy định của nhà máy và các nơi làm việc ❖ , PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP BÀI 1 - Đối với người dạy: sử dụng phương pháp giảng giảng dạy tích cực (diễn giảng, vấn đáp, dạy học theo vấn đề); yêu cầu người học thực hiện câu hỏi thảo luận và bài tập bài 1 (cá nhân hoặc nhóm). - Đối với người học: chủ động đọc trước giáo trình (bài 1) trước buổi học; hoàn thành đầy đủ câu hỏi thảo luận và bài tập tình huống bài 1 theo cá nhân hoặc nhóm và nộp lại cho người dạy đúng thời gian quy định. ❖ ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN BÀI 1 - Phòng học chuyên môn hóa/nhà xưởng: có - Trang thiết bị máy móc: Máy chiếu, máy phay và các thiết bị dạy học khác - Học liệu, dụng cụ, nguyên vật liệu: Chương trình mô đun, giáo trình, tài liệu tham khảo, giáo án, video, và các tài liệu liên quan. - Các điều kiện khác: Không có ❖ KIỂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ BÀI 1 Trang 18/83
- Nội dung: ✓ Kiến thức: Kiểm tra và đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kiến thức ✓ Kỹ năng: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kĩ năng. ✓ Năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trong quá trình học tập, người học cần: + Nghiên cứu bài trước khi đến lớp + Chuẩn bị đầy đủ tài liệu học tập. + Tham gia đầy đủ thời lượng môn học. + Nghiêm túc trong quá trình học tập. - Phương pháp: ✓ Điểm kiểm tra thường xuyên: 1 điểm kiểm tra (hình thức: hỏi miệng) ✓ Kiểm tra định kỳ lý thuyết: Có 01 bài kiểm. NỘI DUNG BÀI 1 1.3. ĐỊNH NGHĨA BƠM PISTON Bơm piston là một trong số các loại bơm thể tích, trong đó sự chuyển dịch chất lỏng được thực hiện bằng cách đẩy chất lỏng ra khỏi khoang công tác bằng các bộ phận nén ép. Khoang công tác của máy bơm thể tích là một không gian giới hạn nối thông với cửa vào tới cửa ra của máy bơm. Bộ phận nép ép là cơ cấu làm việc của máy bơm, thực hiện đẩy chất lỏng từ khoang công tác ra khỏi máy bơm (piston trụ, piston, màng rung). 1.4. PHÂN LOẠI BƠM PISTON Dựa theo dạng bộ phận ép: kiểu piston trụ, kiểu piston (chỉ loại piston mỏng dẹt) và kiểu màng rung; Dựa theo đặc tính chuyển động của khâu dẫn động: chuyển động tịnh tiến – khứ hồi; chuyển động quay (bơm trục khuỷu hoặc bơm cơ cấu cam); Dựa theo số chu kỳ nén và hút trong 1 cặp hành trình: bơm piston tác động đơn, bơm piston tác động kép. Dựa theo số lượng piston: bơm piston đơn, bơm piston kép, và bơm nhiều piston; 1.4.1. Nguyên lý hoạt động của bơm piston tác động đơn Sơ đồ bơm piston tác động đơn như hình 2.1, piston 2 liên kết với cơ cấu trúc khuỷu – thanh truyền thông qua cán piston 3, nhờ đó mà cán piston thực hiện chuyển động tịnh tiến khứ hồi trong xylanh Trang 19/83
Hình 0.1: Bơm piston tác động đơn Piston 1 trong hành trình đi sang bên phải tạo ra chân không trong khoang công tác, do đó mà van hút 6 được nâng lên và chất lỏng từ bể chứa 4 theo ống hút 5 đi vào khoang công tác 7. Trong hành trình ngược lại khi piston đi sang bên trái, van hút được đóng lại và van nén 8 được mở ra, chất lỏng bị nén đẩy vào đường ống nén 9. Như vậy ứng với mỗi vòng quay của động cơ, piston thực hiện 2 hành trình , trong đó có 1 hành trình là nén, lưu lượng theo lý thuyết trong hành trình đó là: 𝐹𝑙𝑛 𝑄𝑙ý 𝑡ℎ𝑢𝑦ế𝑡 = (m3/s) (1) 60 Trong đó: F – Diện tích piston, m2 l – Chiều dài hình trình piston, m; n – Số vòng quay của động cơ, vòng/phút Lưu lượng thực của máy bơm Q nhỏ hơn lưu lượng lý thuyết, nghĩa là có sự xuất hiện rò rỉ, hao hụt lượng chất lỏng từ sự đóng trễ của các vabm hoặc do các van lỏng lẻo, độ bịt kín giữa piston và cán lỏng lẻo, hoặc do chất lỏng không được hút vào đầy khoang công tác. Tỷ số giữa lưu lương thực và lưu lượng lý thuyết được gọi là hiệu suất thể tích của máy bơm piston. 𝑄𝑡ℎự𝑐 𝜂𝑤 = 𝑄𝑙ý 𝑡ℎ𝑢𝑦ế𝑡 Hiệu suất thể tích là một chỉ số kinh tế cơ bản đặc trưng cho khả năng làm việc của máy bơm. 1.4.2. Bơm piston tác động kép So với bơm piston tác động đơn, bơm piston tác động kép có lưu lượng chất lỏng lớn hơn và đều đặn hơn (hình 2.2). Trong đó mỗi hành trình piston thực hiện đồng thời hai quá trình nén và hút chất lỏng. Những máy bơm loại này có thể lắp đặt ngang hoặc đứng sao cho thích hợp nhất. Trang 20/83