Giáo trình thủy nông - Chương 3

Chia sẻ: Nguyễn NHi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

195
lượt xem 78
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

PHƯƠNG PHÁP TƯỚI VÀ KỸ THUẬT TƯỚI 3-1: KHÁI NIỆM Phương pháp tưới và kỹ thuật tưới là yếu tố có ảnh hưởng rất lớn đến nhu cầu nước của cây trồng và quyết định năng suất cây trồng. *Phương pháp tưới: là cách đưa nước vào ruộng và biến nước đó thành nước trong đất cung cấp cho cây trồng. *Kỹ thuật tưới: là biện pháp kỹ thuật cụ thể, được áp dụng để thực hiện các phương pháp tưới đã đề ra. Hiện nay có 4 phương pháp tưới sau: .Phương pháp tưới mặt đất: .Phương pháp tưới...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình thủy nông - Chương 3

CHÆÅNG 3 CHÆÅNG 3: PHÆÅNG PHAÏP TÆÅÏI VAÌ KYÎ THUÁÛT TÆÅÏI 3-1: KHAÏI NIÃÛM Phæång phaïp tæåïi vaì kyî thuáût tæåïi laì yãúu täú coï aính hæåíng ráút låïn âãún nhu cáöu næåïc cuía cáy träöng vaì quyãút âënh nàng suáút cáy träöng. *Phæång phaïp tæåïi: laì caïch âæa næåïc vaìo ruäüng vaì biãún næåïc âoï thaình næåïc trong âáút cung cáúp cho cáy träöng. *Kyî thuáût tæåïi: laì biãûn phaïp kyî thuáût cuû thãø, âæåüc aïp duûng âãø thæûc hiãûn caïc phæång phaïp tæåïi âaî âãö ra. Hiãûn nay coï 4 phæång phaïp tæåïi sau: .Phæång phaïp tæåïi màût âáút: .Phæång phaïp tæåïi phun mæa: .Phæång phaïp tæåïi ngáöm: .Phæång phaïp tæåïi nhoí gioüt: 3-2: PHÆÅNG PHAÏP TÆÅÏI VAÌ KYÎ THUÁÛT TÆÅÏI MÀÛT ÂÁÚT *Æu âiãøm: -Thiãút kãú, thi cäng vaì quaín lyï tæång âäúi âån giaín -Tæåïi trong moüi âiãöu kiãûn khê háûu -Coï taïc duûng thau chua- ræîa màûn vaì phuì håüp våïi hãû thäúng tæåïi tæû chaíy. *Nhæåüc âiãøm: -Nàng suáút tæåïi khäng cao, täøn tháút næåïc låïn. -Phán bäú næåïc khäng âäöng âãöu trãn ruäüng. -Täún cäng san bàòng màût ruäüng vaì diãûn têch chiãúm âáút låïn 3-2-1: Kyî thuáût tæåïi d·i: Næåïc âæåüc chuyãøn âãún kãnh cäú âënh cáúp cuäúi cuìng, sau âoï âæa vaìo mæång tæåïi thäng qua caïc thiãút bë láúy næåïc. Næåïc âæåüc âæa vaìo d·i vaì ngáúm xuäúng âáút theo chiãöu thàóng âæïng. 50÷ 100 m A- A Kãnh cäú âënh cáúp cuäúi cuìng Mæång tæåïi taûm thåìi 3÷ 6 m Båì giaíi A a.Âiãöu kiãûn aïp duûng cuía tæåïi d·i: -Duìng tæåïi cho caïc loaûi cáy heûp haìng nhæ : rau, laûc.. -Thuáûn låüi âäúi våïi vuìng coï âäü däúc màût âáút trung bçnh (0.005÷ 0.02) -Âiãöu kiãûn nguäön næåïc phong phuï. b.Caïc yãúu täú cuía kyî thuáût tæåïi giaíi: Xaïc âënh kyî thuáût tæåïi d·i laì xaïc âënh caïc yãúu täú -Læu læåüng láúy vaìo âáöu d·i, q0 -Täúc âäü næåïc chaíy vaìo âáöu d·i, v0 26
CHÆÅNG 3 -Chiãöu daìi láúy næåïc vaìo d·i, l -Chiãöu daìi cuía d·i. L -Thåìi gian láúy næåïc vaìo d·i, t -Chiãöu räüng d·i, b. c.Phæång phaïp xaïc âënh caïc yãúu täú cuía kyî thuáût tæåïi d·i: Dæûa trãn cå såí hçnh thaình doìng chaíy trãn d·i våïi caïc giaí thiãút sau: -Doìng chaíy trãn d·i laì doìng âãöu. -Caïc yãúu täú âàûc træng cuía âáút: âäü däúc, hãû säú nhaïm xem nhæ khäng thay âäøi. Xeït cho mäüt âån vë chiãöu räüng d·i. α.Xaïc âënh täúc âäü vaì læu læåüng láúy vaìo âáöu d·i: Âãø xaïc âënh v0; q0 ta thiãút láûp cäng thæïc xaïc âinh váûn täúc vaì læu læåüng taûi màût càõt x báút kyì naìo âoï. y dy q0 h y y-dy v0 x x dx Täúc âäü næåïc chaíy taûi màût càõt caïch âáöu d·i mäüt âoaûn laì x v x = C1 RI Theo : CT − Bazanh 87 R C1 = δ+ R δ: hãû säú nhaïm hay hãû säú gäö ghãö màût d·i, thæåìng khoaíng (1.5÷4.0) Xem chiãöu sáu låïp næåïc trãn d·i y ráút nhoí so våïi chiãöu räüng d·i thç R≈ y (màût càõt ngang hçnh chæí nháût) Màût khaïc xem y
CHÆÅNG 3 β. Xaïc âënh chiãöu daìi láúy næåïc vaìo d·i l: qx Tæì phæång trçnh cán bàòng næåïc trãn âoaûn dx: qx+dx qx- qx+dx= qngáúm,dx (1) qngam; dx Trong âoï: qngáúm,dx: læu læåüng ngáúm bçnh quán trãn âoaûn dx, xaïc âënh theo cäng thæïc Koschiacäúp (chæång 2) q ngam ,dx = v.ω = k t .dx.1 k0 q ngam ,dx = β dx tα Trong âoï: k0: täúc âäü ngáúm huït bçnh quán trong âån vë thåìi gian thæï nháút. t: thåìi gian tênh tæì khi bàõt âáöu láúy næåïc. α: hãû säú phuû thuäüc vaìo tênh cháút vaì âäü áøm trong âáút (0.3÷ 0.8) β: hãû säú hiãûu chènh aính hæåíng cuía viãûc ngáûp næåïc âäúi våïi täúc âäü ngáúm huït, β>1. β .k 0 (1) ⇒ c. y − c( y − dy ) = − 2 2 dx tα β .k 0 ⇒ 2c. y.dy = − dx tα Dáúu (-) biãøu thë hai âaûi læåüng x; y luän biãún thiãn ngæåüc chiãöu nhau Khi x= 0 thç y= h; x= l thç y= 0, têch phán 2 vãú ta coï: β .k 0 l 0 2c ∫ y.dy = − ∫ dx tα h 0 β .k 0 ⇒ −c.h 2 = − l tα c.h 2 t α q 0 t α ⇒l = = β .k 0 β .k 0 γ.Xaïc âënh chiãöu daìi d·i L: Khi ngæìng cung cáúp næåïc vaìo d·i åí thåìi gian t, thç trãn chiãöu daìi láúy næåïc váùn coìn mäüt låïp næåïc coï chiãöu sáu åí âáöu laì h vaì åí cuäúi laì 0. Âãø låüi duûng læåüng næåïc coìn laûi thç chiãöu daìi cuía d·i L cáön daìi hån chiãöu daìi láúy næåïc l mät âoaûn (L- l). Sao cho læåüng næåïc coìn laûi naìy tiãúp tuûc chaíy âi vaì ngáúm vaìo âoaûn (L- l) vaì laìm cho âäü áøm trong âoaûn naìy âaût âãún âäü áøm qui âënh maì khäng phaíi thaïo âi. h WC WL-l L-l l Wngáúm,l Phæång trçnh cán bàòng næåïc trãn 1 âån vë chiãöu räüng: WL-l = Wc- Wngáúm, l (2) Trong âoï: 28
CHÆÅNG 3 Wc: læåüng næåïc coìn laûi trãn chiãöu daìi láúy næåïc l sau khi âaî âoïng cäúng; Wc= µ.h.l µ : hãû säú hçnh daûng âæåìng màût næåïc, µ = 2/3 ÷ 3/4 WL- l: læåüng næåïc coìn laûi chaíy vãö vaì ngáúm xuäúng trãn âoaûn (L- l) nhæng phaíi âaím baío mæïc tæåïi m âaî qui âënh. WL- l= m (L- l) Wngáúm,l: læåüng næåïc Wc tiãúp tuûc ngáúm trãn âoaûn l Wngam ,l = k .ω ngam .t l' = k .l.t l' Trong âoï: (k d + k c ) k= 2 Våïi kc= 0; kd= kt = (β.k1)/tα t: thåìi gian tæì khi cho næåïc vaìo cho âãún khi âoïng cäúng. t’l: thåìi gian næåïc tiãúp tuûc chaíy hãút âoaûn l sau khi âaî âoïng cäúng l 2.l t l' = = v c.h β .k1 2.l ⇒ Wngam ,l = l 2t α c.h Mat − khac : c.h 2 t α l= β .k 0 k1 k0 = 1−α l.β .k1 ⇒ tα = (1 − α ).c.h 2 a Wngam , x = (1 − α )h.l Thay caïc giaï trë vaìo biãøu thæïc ta coï: (L − l ).m = µ.h.l + (1 − α )h.l Chia 2 vãú cho m.l ta coï: [µ − (1 − α )].h L = 1+ l m δ.Xaïc âënh thåìi gian láúy næåïc vaìo d·i: Thåìi gian láúy næåïc vaìo d·i t âæåüc xaïc âënh tæì 2 âiãöu kiãûn sau: -Trong thåìi gian t naìy phaíi láúy âuí læåüng næåïc tæåïi cho toaìn d·i âãø âaût mæïc tæåïi m âaî qui âënh. ⇒ m.L= q0.t m.L ⇒t = q0 -Âuí thåìi gian âãø læåüng næåïc ngáúm åí âáöu d·i væìa bàòng mæïc tæåïi m âaî qui âënh. k .t = m β .k 0 t=m tα 1 ⎛m ⎞ 1−α ⇒t =⎜ ⎟ ⎜ β .k ⎟ ⎝ ⎠ 0 φ.Xaïc âënh chiãöu räüng d·i: 29
CHÆÅNG 3 Chiãöu räüng d·i thay âäøi phuû thuäüc vaìo mäüt säú yãúu täú nhæ: tênh ngáúm cuía âáút, læu læåüng tæåïi, âëa hçnh, âäü däúc cuía d·i vaì âiãöu kiãûn vun xåïi bàòng maïy. Nãúu chè xeït vãö âiãöu kiãûn næåïc ngáúm âäöng âãöu trãn toaìn d·i thç: hmax − hmin b= i hmax; hmin: låïp næåïc màût d·i låïn nháút vaì nhoí nháút trãn chiãöu ngang cuía d·i . i: âäü däúc ngang cuía d·i. Theo kinh nghiãûm vãö tæåïi thç hmin khäng nãn nhoí hån 2÷ 3 cm. hmax = 2hbq − hmin Mat − khac qbq hbq = c 2 ⎛ qbq ⎞ ⎜ − hmin ⎟ ⇒b= i⎜ c ⎟ ⎝ ⎠ Nãúu canh taïc bàòng cå giåïi thç b= n. bmaïy n= 1, 2,3 .. bmaïy= chiãöu räüng cuía maïy. 3-2-2: Kyî thuáût tæåïi raînh a Mæång dáùn næåïc Mæång phán phäúi Kãnh Raính tæåïi åí âáút nheû cáúp 5 Màût càõt A-A A a Raính tæåïi åí âáút nàûng Næåïc âæåüc phán phäúi tæì mæång dáùn næåïc vaìo caïc raính, cho næåïc ngáúm âãöu vaìo âáút theo chiãöu ngang âãø cung cáúp cho cáy träöng. Tæåïi raính thæåìng âæåüc aïp duûng tæåïi cho caïc loaûi cáy träöng caûn, räüng haìng nhæ : ngä, mêa, khoai táy vaì caïc loaûi cáy hoü âáûu. Khoaíng caïch giæîa caïc raính phuû thuäüc vaìo tênh ngáúm cuía tæìng loaûi âáút. : a= 50÷ 60 cm Âäúi våïi âáút nheû Âäúi våïi âáút trung bçnh: a= 60÷ 75 cm : a= 80÷ 100 cm Âäúi våïi âáút nàûng Chiãöu sáu cuía raính tæåïi h phuû thuäüc tæìng loaûi raính. 30
CHÆÅNG 3 : h= 8÷ 12 cm Raính caûn Raính trung bçnh: h= 12÷ 18 cm : h= 18÷ 22 cm Raính sáu Chiãöu daìi cuía raính l phuû thuäüc vaìo âäü däúc cuía raính Våïi i= 0.0005 thç l= 50÷80 m Våïi i= 0.001 thç l= 40÷60 m Våïi i= 0.02 thç l= 30÷40 m Chiãöu räüng trung bçnh cuía raính thæåìng b= (30÷40) cm Raính tæåïi âæåüc chia laìm 2 loaûi: Raính kên vaì raính håí. -Raính kên: cuäúi raính âæåüc âàõp kên vaì næåïc âæåüc giæí laûi trong raính räöi ngáúm dáön vaìo âáút. Loaûi naìy thæåìng aïp duûng cho caïc loaûi âáút nàûng vaì âäü däúc màût âáút nhoí (i< 0.002). -Raính håí: khäng âàõp kên åí cuäúi raính, thæåìng duìng cho vuìng coï âäü däúc trung bçnh tråí lãn (0.002÷ 0.006) A. Kyî thuáût tæåïi raính håí: *Caïc yãúu täú kyî thuáût tæåïi raính håí: -Täúc âäü næåïc chaíy trãn raính v vaì læu læåüng láúy vaìo âáöu raính q0. -Chiãöu daìi láúy næåïc trãn raính l. -Chiãöu daìi raính L. -Thåìi gian láúy næåïc vaìo raính t. 1.Xaïc âënh täúc âäü næåïc chaíy trãn raính vaì læu læåüng láúy vaìo âáöu raính q0: -Täúc âäü næåïc chaíy trãn raính âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc Sãzi: v = C1 RI C1: hãû säú täúc âäü næåïc chaíy trãn raính, thæûc nghiãûm âaî xaïc âinh âæåüc phaûm vi thay âäøi trong khoaíng C1 = (20 ÷ 50 ) R Do âoï täúc âäü næåïc chaíy trãn raính thay âäøi trong phaûm vi. v = (20 ÷ 50 ) I .R Voi : c = (20 ÷ 50) I ⇒ v = c.R -Læu læåüng láúy vaìo raính q= ω.v= ω.c.R ω: diãûn têch màût càõt æåït cuía raính, ω= b.y b: chiãöu räüng bçnh quán màût càõt æåït. R: baïn kênh thuyí læûc, R= ω /χ χ: chu vi æåït, χ= λ.b (chæïng minh) ) ( y λ = 1+ 2 1+ m2 − m b c.ω 2 c.(b. y ) 2 ⇒q= = χ λ.b c.b ⇒q= y2 λ Taûi âáöu raính thç x= 0, y= h ta coï: 31
CHÆÅNG 3 c.b 2 q0 = h2 λ c v0 = h λ 2.Xaïc âënh chiãöu daìi láúy næåïc vaìo raính: WC qx h WL- l Wng qx+dx l L- l qngam L dx Phæång trçnh cán bàòng næåïc cho âoaûn dx: qx- qx+dx = qngáúm,dx (1) Trong âoï: qngáúm,dx: læu læåüng ngáúm (qua båì vaì âaïy raính) trãn âoaûn dx. β .k q ngam ,dx = k t .χ n .dx = α 0 b.λ 0 .dx t [ ]by λ 0 = 1 + 2γ 1 + m 2 − m γ: hãû säú hiãûu chènh coï kãø âãún aính hæåíng ngáúm cheïo båì raính (1.5÷ 2.5) [ ] (1) ⇒ c.b y 2 − ( y − dy )2 = β .α 0 b.λ0 .dx k λ t β .k 2c ⇒ . ydy = − α 0 b.λ 0 dx λ t Dáúu (-) biãøu thë 2 âaûi læåüng x vaì y luän thay âäøi ngæåüc chiãöu nhau. Khi x= 0 thç y= h; x= l thç y= 0. β .k 0 l 0 2c λ∫ y.dy = − α λ 0 ∫ dx t h 0 c.h 2 t α ⇒l = β .k 0 .λ.λ0 3.Xaïc âënh chiãöu daìi raính: Khi ngæìng láúy næåïc thç trãn âoaûn l váùn coìn mäüt læåüng næåïc Wc, mäüt pháön læåüng næåïc naìy seî ngáúm xuäúng âoaûn l, pháön coìn laûi seî chaíy tiãúp xuäúng dæåïi âoaûn l. Âãø låüi duûng læåüng næåïc naìy thç chiãöu daìi cuía raính L phaíi låïn hån chiãöu daìi láúy næåïc mäüt âoaûn (L-l). Sao cho læåüng næåïc naìy ngáúm hãút vaìo âoaûn (L-l) theo âuïng mæïc tæåïi m âaî qui âënh. Phæång trçnh cán bàòng næåïc cho âoaûn dx: WL- l= Wc- Wngáúm,l (2) Trong âoï: Wc= µ.b.h.l µ: hãû säú hçnh daûng âæåìng màût næåïc. WL- l= m.ω= m (L-l).a a: khoaíng caïch giæîa hai raính. Wngam ,l = (1 − α ).b.h.l Phæång trçnh (2) tråí thaình: m(L-l).a= µ.b.h.l- (1-α).b.h.l 32
CHÆÅNG 3 ⇒m.a(L-l)= [µ-(1-α)]b.h.l Chia 2 vãú cho (m.a) [µ − (1 − α )] L b.h = 1+ l m.a 4.Xaïc âënh thåìi gian láúy næåïc vaìo raính: Thåìi gian láúy næåïc vaìo raính t phaíi âaím baío 2 âiãöu kiãûn: -Âuí næåïc tæåïi cho toaìn raính theo âuïng mæïc tæåïi m âaî qui âënh: q0.t= m.a.L m.a.L t= q0 -Âuí thåìi gian âãø næåïc ngáúm åí âáöu raính âaût âæåüc mæïc tæåïi m k t χ n .t.L = m.a.L ⎯kt: täúc âäü ngáúm huït bçnh quán trong thåìi gian t β .k 0 kt = tα 1 ⎛ m.a ⎞ 1−α ⇒t =⎜ ⎜ β .k .λ b ⎟ ⎟ ⎝ 0⎠ 0 B. Kyî thuáût tæåïi raính kên: Næåïc âæåüc âæa vaìo âáöu raính vaì cuäúi raính âæåüc giæí laûi âãø ngáúm dáön vaìo trong âáút do âoï viãûc xaïc âënh caïc yãúu täú trong kyî thuáût tæåïi raính kên âån giaín hån raính håí. 1.Læu læåüng láúy vaìo âáöu raính: q0= v.ω (m3/s) Trong âoï v: täúc âäü næåïc chaíy trong raính âaím baío khäng gáy xoïi låî, v< [v]kx ω: diãûn têch màût càõt æåït, ω= b.h0 b: chiãöu räüng trung bçnh cuía raính. h0: âäü sáu låïp næåïc trong raính khäng gáy chaíy traìn ruäüng, h0= (1/3÷1/4)h 2.Chiãöu daìi raính: h0 − h1 L= i h1; h0: âäü sáu låïp næåïc âáöu raính vaì cuäúi raính. Thæåìng âãø âáút âaût âäü tåi xäúp cáön thiãút thç h0- h1< (6÷7)cm i: âäü däúc bçnh quán cuía raính 3.Thåìi gian láúy næåïc vaìo raính: Âuí næåïc tæåïi cho toaìn raính theo âuïng mæïc tæåïi m âaî qui âënh: q0.t= m.a.L m.a.L t= q0 3-2-3: Kyî thuáût tæåïi ngáûp Tæåïi ngáûp laì taûo nãn trãn màût ruäüng mäüt låïp næåïc nháút âënh vaì næåïc ngáúm dáön tháúm vaìo âáút. Tæåïi ngáûp chè aïp duûng cho cáy träöng chëu ngáûp nhæ: luïa, coïi hoàûc aïp duûng trong træåìng håüp ræía màûn. a.Yãu cáöu vãö kyî thuáût tæåïi ngáûp: -Luän duy trç låïp næåïc trãn màût ruäüng våïi nhæîng âäü sáu khaïc nhau tuyì theo tæìng thåìi kyì sinh træåîng cuía cáy träöng. 33
CHÆÅNG 3 -Khäng tæåïi traìn tæì ruäüng naìy sang ruäüng khaïc, nhàòm traïnh träi maìu vaì truyãön sáu bãûnh. -Taûo âiãöu kiãûn thuáûn låüi cho viãûc cå giåïi hoaï âäöng ruäüng. b.Kêch thæåïc thæía ruäüng: Kãnh cáp 5 ú Båì thæía Thæía ruäng Kãnh cáúp 4 100 m 20÷50 m 500 m Thæía ruäüng: laì âån vë canh taïc nhoí nháút trãn âäöng ruäüng, coï aính hæåíng âãún nàng suáút tæåïi, tiãu, kyî thuáût canh taïc vaì quaín lyï âäöng ruäüng. Diãûn têch thæía ruäüng canh taïc cå giåïi laì: ωcg= 500.100= 50000 (m2) hay ωcg= 5 (ha). Tuy nhiãn âãø phuì håüp våïi âiãöu kiãûn nhán læûc thç thæía ruäüng canh taïc cå giåïi âæåüc chia thaình nhiãöu thæía nhoí våïi diãûn têch ω= (1/4 ÷ 1/2) ha. c.Bäú trê thæía ruäüng: Coï 2 hçnh thæïc bäú trê thæía ruäüng: kiãøu thäng nhau vaì kiãøu âäüc láûp. Kãnh dáùn Kãnh Kãnh dáùn thaïo Kãnh thaïo Bäú trê kiãøu âäüc láûp Bäú trê kiãøu thäng nhau *Kiãøu thäng nhau coï säú læåüng cuía láúy næåïc vaì thaïo næåïc êt, tuy nhiãn dãù laì träi maìu vaì truyãön sáu bãûnh, cung cáúp næåïc cháûm. *Kiãøu âäüc láûp khàõc phuûc âæåüc nhæåüc âiãøm trãn tuy nhiãn säú cæía láúy næåïc vaì thaïo næåïc chiãúm säú læåüng låïn. 3-3: PHÆÅNG PHAÏP TÆÅÏI VAÌ KYÎ THUÁÛT TÆÅÏI PHUN MÆA Tæåïi phun mæa laì duìng hãû thäúng gäöm: maïy båm, âæåìng äúng, voìi phun cung cáúp næåïc cho cáy träöng dæåïi daûng mæa råi. Âáy laì mäüt kyí thuáût tæåïi hiãûn âaûi, chê phê ráút täún keïm. 3-3-1. Âàûc âiãøm vaì phaûm vi sæí duûng: *Æu âiãøm: -Yãu cáöu san bàòng màût ruäüng khäng cao vaì tæåïi cho moüi âëa hçnh phæïc taûp. -Giaím diãûn têch kãnh vaì cäng trçnh trãn kãnh. -Nàng suáút tæåïi cao vaì hiãûu chènh mæïc tæåïi våïi biãn âäü räüng (50÷ 800 m3/ha). *Nhæåüc âiãøm: -Kinh phê âáöu tæ låïn vaì yãu cáöu vãö trçnh âäü kyî thuáût- quaín lyï cao. -Chëu aính hæåíng cuía gioï, nhiãût âäü vaì bäúc håi. *Phaûm vi sæí duûng: 34
CHÆÅNG 3 Tæåïi phun mæa chè aïp duûng cho loaûi cáy träöng caûn, cáy âàûc saín vaì cáy cäng nghiãûp, ngoaìi ra kyî thuáût tæåïi naìy coìn âæåüc aïp duûng cho nhæîng vuìng coï âëa hçnh âàûc biãût. 3-3-2. Phán loaûi vaì cáúu taûo maïy phun mæa: a.Phán loaûi theo cáúu taûo voìi phun: Thæåìng âæåüc chia thaình 2 loaûi sau. -Voìi phun ly tám: Dæåïi taïc duûng cuía aïp læûc, doìng næåïc âæåüc phun lãn vaì âáûp vaìo kim phun, taûo thaình nhæîng haût mæa phán bäú trãn diãûn têch tæåïi hçnh troìn, phun gáön vaì aïp læûc tháúp. -Voìi phun tia: Dæåïi aïp læûc doìng næåïc qua bäü pháûn âiãöu tiãút räöi phán thaình nhæîng tia nhoí, phun xa vaì aïp læûc phun cao. Âãø máût âäü tæåïi phun âäöng âãöu thæåìng làõp thãm voìi phun phuû. Voìi phun chênh Kim phun Voìi phun phuû Mám xoay Voìi phun ly tám Voìi phun tia b.Phán loaûi theo aïp læûc phun: Chia laìm 3 loaûi. -Maïy phun aïp læûc tháúp: aïp læûc phun tæì (1.5÷ 2.5) at; baïn kênh phun R< 12m. -Maïy phun aïp læûc trung bçnh: aïp læûc phun tæì (2.5÷ 5) at; baïn kênh phun R= (12÷ 35)m. -Maïy phun aïp læûccao: aïp læûc phun tæì > 5 at; baïn kênh phun R= (35÷ 80)m. c. Cáúu taûo hãû thäúng phun mæa: Hãû thäúng tæåïi phun mæa thæåìng bao gäöm caïc bäü pháûn sau: -Maïy båm næåïc -ÄÚng dáùn næåïc vaì phán phäúi næåïc -Voìi phun 3-3-3. Xaïc âënh caïc yãúu täú trong kyî thuáût tæåïi phun mæa: a.Baïn kênh phun: Láúy theo cäng thæïc kinh nghiãûm -Âäúi våïi maïy phun ly tám: R = 2.4 d d:laì âæåìng kênh voìi phun (mm) -Âäúi våïi maïy phun tia: v2 R = 2. sin (2.α ) = 2. sin (2.α ).c 2 .h 2.g α: laì goïc nghiãng cuía voìi phun våïi màût phàóng ngang. v: váûn täúc ban âáöu cuía luäöng næåïc phun ra tæì voìi phun. v = c 2.g.h c= (0.96 ÷ 0.98) h: täøng cäüt næåïc phun; h= hp+hv hp: cäüt næåïc aïp læûc chäø miãûng phun. hv: cäüt næåïc täúc âäü b.Cæåìng âäü vaì âæåìng kênh haût mæa: -Cæåìng âäü phun biãøu thë cho låïp næåïc mæa âæåüc phun xuäúng trong 1 phuït 35
CHÆÅNG 3 h ρ= t h: låïp næåïc mæa (mm) t: thåìi gian tæåïi (phuït) -Âæåìng kênh haût mæa âæåüc xaïc âënh sao cho khäng laìm raïch laï cáy träöng, thäng thæåìng âæåìng kênh haût mæa thêch håüp laì: d= (1÷ 2)mm. c.Så âäö âàût voìi phun: Thæåìng thç trãn diãûn têch tæåïi, åí vë trê giæîa luän coï âäü áøm phuì håüp våïi yãu cáöu, vë trê xa thç thæìa âäü áøm, vë trê gáön laûi thiãúu. Do âoï âãø âaím baío mæïc âäü âäöng âãöu thç vë trê cuía voìi phun phaíi âæåüc âàût theo mäüt qui tàõc nháút âënh. Viãûc bäú trê caïc voìi phun coï aính hæåíng ráút låïn âãún hiãûu quaí phun mæa, thæåìng ngæåìi ta bäú trê theo caïc daûng sau: R 1.42 R 1.5 R 1.73R Daûng hçnh .chæR áût: F=1.73 R2 1 73 í nh Daûng hçnh vuäng: Fh= 2.R2 Daûng hçnh tam giaïc: F=2.6 R2 Våïi 3 daûng bäú trê trãn, thç daûng hçnh tam giaïc cho diãûn têch tæåïi hæíu êch låïn nháút. Tuy nhiãn khi täúc âäü gioï låïn thç daûng hçnh chæí nháût cho mæïc âäü âäöng âãöu hån. d.Nàng suáút tæåïi: Nàng suáút tæåïi phun âæåüc âaïnh giaï bàòng diãûn têch do maïy phun coï thãø phuû traïch tæåïi trong thåìi gian nháút âënh. Q.K .T W= m Trong âoï: W: nàng suáút tæåïi (ha) Q: læu læåüng phun (giåì) K: hãû säú sæí duûng thåìi gian = säú giåì laìm viãûc cuía maïy / säú giåì trong mäüt ngaìy âãm T: thåìi gian tæåïi (giåì) 3-4: PHÆÅNG PHAÏP TÆÅÏI NGÁÖM 3-4-1. Âàûc âiãøm vaì phaûm vi sæí duûng: *Æu âiãøm: -Nàng suáút tæåïi cao, tiãút kiãûn næåïc vaì diãûn têch màût ruäüng. -Khäng täún cäng âãø san bàòng màût ruäüng. *Nhæåüc âiãøm: -Kinh phê âáöu tæ låïn vaì yãu cáöu vãö trçnh âäü kyí thuáût- quaín lyï cao. -Quaín lyï phæïc taûp, khoï baío quaín vaì sæîa chæîa. *Phaûm vi sæí duûng: Tæåïi ngáöm chè aïp duûng cho loaûi cáy träöng caûn, cáy âàûc saín vaì cáy cäng nghiãûp. Phæång phaïp naìy chè aïp duûng cho nhæîng vuìng khan hiãúm næåïc màût. 36
CHÆÅNG 3 3-4-2. Phán loaûi vaì cáúu taûo: *Phán loaûi: Tuyì theo aïp læûc næåïc trong âæåìng äúng ta coï caïc loaûi sau: -Hãû thäúng tæåïi ngáöm coï aïp læûc cao: loaûi naìy thæåìng duìng tæåïi cho vuìng âáút nàûng vaì yãu cáöu khoaíng caïch giæîa caïc äúng tæåïi låïn. -Hãû thäúng tæåïi ngáöm coï aïp læûc tháúp vaì khäng aïp: Khi yãu cáöu khoaíng caïch giæîa caïc äúng tæåïi nhoí vaì táúng âáút coï læûc huït mao quaín låïn. *Cáúu taûo: Tuyì theo phæång thæïc cung cáúp næåïc cho cáy träöng maì cáúu taûo tæåïi ngáöm khaïc nhau, thæång coï 2 daûng sau: -Duìng hãû thäúng äúng ngáöm âàût dæåïi màût âáút åí âäü sáu (45÷ 50)cm; cung cáúp næåïc cho cáy träöng. -Xáy dæûng caïc cäúng âiãöu tiãút trãn kãnh âãø âæa næåïc trong kãnh dáng cao lãn, cho næåïc chaíy vaìo äúng cung cáúp cho cáy träöng. 1: Tr¹m b¬m 1 3 2: èng ®Èy chÝnh 3: Van ®iÒu chØnh 2 4 5 4: èng ph©n phèi n−íc 5: Lç tho¸t n−íc cÊu t¹o hÖ thèng t−íi ngÇm 3-5: PHÆÅNG PHAÏP TÆÅÏI NHOÍ GIOÜT 3-5-1. Âàûc âiãøm vaì phaûm vi sæí duûng: *Æu âiãøm: -Nàng suáút tæåïi cao, tiãút kiãûn næåïc vaì diãûn têch màût ruäüng. -Khäng täún cäng âãø san bàòng màût ruäüng. *Nhæåüc âiãøm: -Kinh phê âáöu tæ låïn vaì yãu cáöu vãö trçnh âäü kyí thuáût- quaín lyï cao. -Quaín lyï phæïc taûp, khoï baío quaín vaì sæîa chæîa. *Phaûm vi sæí duûng: Tæåïi nhoí gioüt chè aïp duûng cho nhæîng vuìng khan hiãúm næåïc màût hoàûc trong caïc traûm giäúng. 3-5-2. Yãu cáöu vaì cáúu taûo: *Yãu cáöu cuía phæång phaïp tæåïi nhoí gioüt: -Âäü áøm phaíi âäöng âãöu (50÷ 80 gioüt / phuït) -Tæåïi theo tæìng âåüt coï låüi hån tæåïi thæåìng xuyãn, do âoï cáön hiãûu chènh laûi læu læåüng. *Cáúu taûo: Bao gäöm caïc bäü pháûn sau -Maïy båm: âàût taûi âáöu nguäön nhàòm taûo aïp læûc trong äúng. -Bçnh loüc: nhàòm giæí laûi caïc váût lå læîng coï thãø gáy tàõc ngeîn caïc läø thoaït næåïc. -ÄÚng dáùn -ÄÚng tæåïi nhoí gioüt 37