Giáo trình thủy nông - Chương 9

Chia sẻ: Nguyễn NHi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

153
lượt xem 42
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

BIỆN PHÁP PHÒNG LŨ, CHỐNG ÚNG 9.1 NGUYÊN NHÂN VÀ TÁC HẠI CỦA ÚNG THUỶ, LŨ LỤT: Úng thủy và lũ lụt là thiên tai có tác hại rất lớn đối với đời sống của nhân dân.Úng thủy là hiện tượng ngập nước ở đồng ruộng, tác hại trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp. Lũ lụt là thiên tai dữ dội tàn phá cả một vùng rộng lớn, không chỉ vào đồng ruộng mà còn vào cả những khu dân cư, công nghiệp, không chỉ tác hại cho sản xuất nông nghiệp mà còn tác hại đến tất...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình thủy nông - Chương 9

Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 CHÆÅNG 9 : BIÃÛN PHAÏP PHOÌNG LUÎ, CHÄÚNG UÏNG 9.1 NGUYÃN NHÁN VAÌ TAÏC HAÛI CUÍA UÏNG THUYÍ, LUÎ LUÛT: UÏng thuíy vaì luî luût laì thiãn tai coï taïc haûi ráút låïn âäúi våïi âåìi säúng cuía nhán dán.UÏng thuíy laì hiãûn tæåüng ngáûp næåïc åí âäöng ruäüng, taïc haûi træûc tiãúp âãún saín xuáút näng nghiãûp. Luî luût laì thiãn tai dæî däüi taìn phaï caí mäüt vuìng räüng låïn, khäng chè vaìo âäöng ruäüng maì coìn vaìo caí nhæîng khu dán cæ, cäng nghiãûp, khäng chè taïc haûi cho saín xuáút näng nghiãûp maì coìn taïc haûi âãún táút caí moüi ngaình. I/ Nguyãn nhán : 1/Nguyãn nhán khaïch quan: a/ Do mæa låïn: Viãût Nam laì mäüt næåïc nhiãût âåïi- gioï muìa, læåüng mæa haìng nàm tæång âäúi låïn 1800-2000mm/nàm ( ÂN 2094mm/nàm, Tam Âaío 5488mm / nàm, Ninh Thuáûn 800mm/nàm..). Læåüng mæa låïn nhæng phán bäú khäng âãöu trong nàm, muìa mæa chiãúm 70-80% læåüng mæa nàm (ÂN thaïng 9-12 chiãúm 74%) Læåüng mæa táûp trung vaìo muìa mæa do âoï thæåìng xuyãn gáy nãn luî luût vaì ngáûp uïng. b/ Âëa hçnh âëa thãú phæïc taûp : ∗ Vuìng nuïi, trung du: âäü däúc màût âáút låïn nãn doìng chaíy táûp trung nhanh gáy ra nhæîng tráûn luî queït vaì luî äúng. Do âëa hçnh nháúp nhä taûo thaình nhæîng thung luîng nhoí nãn khi mæa låïn táûp trung vaìo gáy uïng cuûc bäü. ∗ Vuìng âäöng bàòng: åí miãön Trung säng ngàõn, âäöng bàòng nhoí heûp gáön biãøn êt bë uïng. ÅÍ âäöng bàòng Bàõc bäü thæåìng bë caïc maûng læåïi säng låïn chia càõt thaình nhæîng vuìng nhoí coï hãû thäúng âã âiãöu bao quanh, caïc vuìng naìy nhæ nhæîng vuìng chaío, vãö muìa mæa næåïc trong âäöng tháúp hån næåïc säng Hâ < Hs, taûo thaình nhæîng tuïi næåïc gáy khoï khàn cho viãûc tiãu næåïc nãn váún âãö tiãu uïng cho Bàõc bäü ráút quan troüng. ∗ Vuìng ven biãøn : chëu aính hæåíng cuía thuíy triãöu nãn khi triãöu cæåìng gàûp luî låïn khäng tiãu ra âæåüc( âäöng bàòng Nam Bäü) c/ Âiãöu kiãûn âëa cháút: mæûc næåïc ngáöm cao, âáút bë áøm æåït gáy uïng cuûc bäü d/ Loìng säng khäng coï nàng læûc chuyãøn næåïc sinh ra luî luût. 2/Nguyãn nhán chuí quan: a/ Cäng taïc thuíy låüi coìn yãúu: -Chæa coï cäng trçnh tiãu thoaït næåïc hoàûc nãúu coï nhæng chæa hoaìn chènh -Chæa coï cäng trçnh træî luî, ngàn næåïc ngoaûi lai xæí lyï næåïc näüi âëa -Cäng trçnh tiãu næåïc, cäng trçnh phoìng luî chæa âäöng bäü -Cäng taïc quaín lyï tiãu coìn b/ Ræìng âáöu nguäön bë phaï hoaûi, khi mæa xuäúng khäng coï ræìng cáy giæî næåïc, gáy chaíy táûp trung chay xuäúng haû læu gáy luî luût. II. Taïc haûi cuía uïng thuíy luî luût : 1/UÏng thuíy : ∗ Næåïc ngáûp âäöng ruäüng nãn khäng thãø caìy cáúy canh taïc âæåüc 11
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 * Mæûc næåïc trong ruäüng væåüt quaï khaí nàng chëu ngáûp cuía cáy träöng. ∗ Giaím nàng suáút cáy träöng, aính hæåíng xáúu âãún sæû sinh træåíng cuïa cáy träöng ∗ Âäöng ruäüng bë láöy hoïa, giaím diãûn têch träöng troüt 2/Luî luût: ∗ Gáy thiãût haûi låïn vãö ngæåìi vaì cuía ∗ Khi luî vãö mæûc næåïc säng cao gáy khoï khàn cho viãûc tiãu uïng ∗ Xoïi låî loìng säng, doìng säng bë âäøi doìng, phaï hoaûi caïc cäng trçnh thuíy låüi, giao thäng.. 9.2 BIÃÛN PHAÏP PHOÌNG LUÎ LUÛT : I/ Âàõp âã ngàn luî: Ngàn chàûn næåïc luî traìn vaìo âäöng ruäüng, khu dán cæ. *Âã ngáûp: chëu âæåüc nhæîng tráûn luî nhoí, khi luî låïn næåïc traìn qua âã mang phuì sa bäöi âàõp cho âäöng ruäüng, âæåüc xáy dæûng khi chæa coï khaí nàng xáy âã låïn. *Âã khäng ngáûp: chëu âæåüc nhæîng tráûn luî låïn, tuyãún âã gáön song song våïi hæåïng doìng chaíy. Âã khäng chëu ngáûp Âã chëu ngáûp Säng Xaïc âënh chiãöu cao âã: - Xaïc âënh Qluî TK ( p = 0,1 % , P = 0,01% ) - Mæûc næåïc luî cho pheïp - Tênh læu læåüng luî vaì cao màût næåïc - Xaïc âënh chiãöu räüng âã( tênh äøn âënh nhæ âáûp âáút) Khi tênh toaïn âæåìng màût næåïc coï thãø tênh theo cäng thæïc sau : T = a + t *`3 (b / B ) 2 T: Chiãöu cao âã tênh tæì baîi säng a: Âäü cao an toaìn cuía âã B: Chiãöu räüng màût næåïc khi chæa coï âã t: Chiãöu sáu ngáûp cuía næåïc luî trãn baîi khi chæa coï âã Khi thiãút kãú phaíi kiãøm tra mä hçnh: B b T t 12
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 II/ Naûo veït vaì nàõn thàóng loìng säng: Khi loìng säng bë bäöi làõng vaì uäún khuïc laìm giaím khaí nàng thaïo luî cuía säng nãn cáön naûo veït vaì nàõn thàóng loìng säng âãø tàng khaí nàng thoaït luî cuía säng . 1/Naûo veït loìng säng: Vuìng âäöng bàòng cæía säng bë bäöi làõng laìm mæûc næåïc säng dáng lãn laìm traìn vaìo hai båì gáy luût nãn cáön naûo veït âãø haû tháúp mæûc næåïc säng xuäúng. Khi naûo veït coï thãø âaìo sáu xuäúng hoàûc âaìo räüng ra. Âæåìng màût næåïc âãø âaím baío nhiãûm vuû phoìng luî thäng qua tênh toaïn thuíy læûc âãø xaïc âënh. Trong giai âoaûn qui hoaûch coï thãø duìng cäng thæïc sau: y = (δ * B ) / b hay δ = ( y * b) / B Trong âoï: δ : Âäü sáu mæûc næåïc âæåüc haû tháúp B : Chiãöu räüng cuía màût càõt luî thiãút kãú y : Chiãöu sáu naûo veït b : Chiãöu räüng naûo veït B δ y b 2/Nàõn thàóng caïc âoaûn säng : Khi doìng säng quanh co uäún khuïc laìm tàng chiãöu daìi næåïc chaíy, laìm dáng cao mæûc næåïc luî vaì thoaït luî khoï khàn. Trong træåìng håüp naìy duìng biãûn phaïp nàõn thàóng doìng säng, ruït båït chiãöu daìi næåïc chaíy, tàng täúc âäü laìm læu täúc doìng chaíy tàng lãn ( V = C Ri ), tàng khaí nàng thoaït luî cuía loìng säng ( Q= Vω). âäü quanh co âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc K= Lsäng/Lnàõn cuäúi, doìng säng quanh co khi K > 1,5. Chuï yï: Do nàõn thàóng loìng säng laìm tàng læu täúc nãn coï khaí nàng laìm xoïi låí haû læu cáön kiãøm tra hiãûn tæåüng xoïi låí vaì cáön coï biãûn phaïp phoìng chäúng xoïi låí. Do laìm tàng khaí nàng thoaït luî nãn haû læu coï thãø bë ngáûp luût. III . Biãûn phaïp ngàn luî vaì phán luî: 1/Ngàn luî : Âãø âãö phoìng luî åí âáöu nguäön cáön phaíi xáy dæûng nhæîng cäng trçnh âiãöu tiãút læu læåüng. Læu læåüng giæî laûi âãø âiãöu tiãút chênh laì pháön læu læåüng væåüt qua læu læåüng an toaìn cuía säng. 13
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 2/Biãûn phaïp phán luî : Tuìy theo âiãöu kiãûn âëa hçnh vaì tçnh hçnh cuû thãø choün caïc biãûn phaïp phán luî sau : a/ Phán luî sang con säng bãn caûnh räöi chaûy thàóng ra biãøn. b/ Phán luî sang con säng bãn caûnh räöi âi vaìo haû læu cuía säng âoï. c/ Træî næåïc luî vaìo khu chæïa sau âoï thaïo ra säng d/ Phán luî sang vuìng dán cæ thæa thåït e/ Ngàn luî bàòng kãnh caïch ly luî nuïi træí Biãøn Ngàn luî säng naìy nhæng gáy ngáûp uïng cho vuìng khaïc, khu phán luî vaì âai phán luî seî bë thiãût haûi nãn cáön coï so saïnh phæång aïn âãø choün biãûn phaïp thêch âaïng nháút. S.Thaïi Bçnh S.Häöng S.Âuäúng 33% luî Haì Näüi Biãøn IV. Xáy dæûng häö chæïa næåïc phoìng luî: Caïc häö chæïa næåïc phoìng luî thæåìng âæåüc xáy dæûng åí thæåüng nguäön caïc säng suäúi thæåìng sinh ra luî luût. Täøng læåüng næåïc luî âæåüc giæî laûi trong häö ( Vhäö) laì pháön næåïc luî væåüt quaï læu læåüng an toaìn. Næåïc luî âæåüc giæî laûi coï thãø duìng : -Phaït âiãûn ( Häö chæïa låïn) -Thaïo ra cuäúi tráûn luî ( Häö chæïa beï) Q -Tæåïi Wtræí Whäö t Tuìy theo âiãöu kiãûn âëa hçnh, âëa cháút coï nhiãöu hçnh thæïc bäú trê khaïc nhau: • Bäú trê häö chæïa låïn trãn doìng säng chênh • Bäú trê häö chæïa phoìng luî phán taïn trãn caïc säng nhaïnh • Bäú trê nhiãöu häö chæïa trãn mäüt con säng (Kiãøu báûc thang: Sån La_Hoaì Bçnh; Sã san 1_Sã san 2_Sã san 3) • Bäú trê häùn håüp 14
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 V. Âiãöu tiãút luî bàòng caïc biãûn phaïp näng, lám nghiãûp: Laìm ruäüng báûc thang âãø tàng khaí nàng giæî vaì giaím doìng chaíy åí trãn caïc sæåìn däúc. Caìy sáu âãø tàng khaí nàng giæî næåïc cuía âáút. Xen canh gäúi vuû tàng âäü che phuí cuía màût âáút, tàng læåüng næåïc tháúm trong âáút. Träöng ræìng âãø tàng læåüng næåïc ngáúm vaì giaím doìng chaíy màût vãö caïc khe nuïi. 9.3 BIÃÛN PHAÏP PHOÌNG CHÄÚNG UÏNG: UÏïng laì hiãûn tæåüng ngáûp næåïc åí caïc vuìng träöng troüt quaï sæïc chëu âæûng cuía cáy träöng, gáy nhiãöu tråí ngaûi cho saín xuáút näng nghiãûp vaì âåìi säúng cuía nhán dán. Nãn cáön tçm caïc biãûn phaïp âãø khàõc phuûc caïc yãúu täú gáy uïng. Caïc biãûn phaïp thæåìng âæåüc sæí duûng âãø phoìng chäúng uïng: - Giaím båït læåüng næåïc âãø sinh ra uïng - Tàng læåüng næåïc træî trong vuìng uïng - Tiãu næåïc ra khoíi vuìng uïng I/ Biãûn phaïp giaím båït læåüng næåïc âãún sinh ra uïng: Læåüng næåïc âãún: Næåïc mæa Næåïc luî trãn caïc säng suäúi trong vuìng Doìng chaíy màût tæì khu cao âæa vãö Næåïc ngáöm 1/Giaím båït læåüng næåïc âãún tæì caïc säng suäúi: Giaím mæûc næåïc luî cuía caïc säng suäúi trong muìa mæa luî: åí miãön nuïi xáy dæûng caïc häö chæïa âãø ngàn luî, âiãöu tiãút luî. Vuìng âäöng bàòng duìng caïc cäng trçnh chæïa næåïc åí caïc caïnh âäöng cao khäng cho næåïc chaíy vaìo caïnh âäöng tháúp hoàûc âàõp âã doüc theo båì säng, suäúi khäng cho næåïc chaíy traìn lan vaìo caïnh âäöng tháúp. 2/Chäúng næåïc chaíy tæì vuìng cao xuäúng vuìng truîng: ÅÍ vuìng uïng ngoaìi læåüng mæa råi taûi chäù gáy uïng coìn coï læåüng næåïc åí vuìng cao âäø däön vãö gáy uïng thãm tráöm troüng. Vç váûy : • Âàõp båì ngàn næåïc khäng cho næåïc chaíy vaìo vuìng uïng • Âaìo mæång tiãu sáu âãø ngàn chàûn næåïc tæì khu cao âäø vãö khu truîng • Væìa âaìo kãnh væìa âàõp båì âãø âaím baío nguyãn tàõc tiãu næåïc cho tæìng khu: khu cao, khu tháúp. 3/Giaím læåüng næåïc âãún cuía næåïc ngáöm: 15
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 Næåïc ngáöm tæì khu cao chaíy vãö hoàûc säng suäúi chaíy vãö hay tæì häö chæïa. Cáön phaíi biãút nguäön næåïc ngáöm tæì âáu chaíy vãö âãø coï biãûn phaïp thêch âaïng. Næåïc ngáöm coï thãø coï aïp hoàûc khäng coï aïp. *Næåïc ngáöm khäng aïp: Duìng biãûn phaïp tiãu ngang (kãnh) táûp trung næåïc ngáöm laûi âãø tiãu ra ngoaìi. *Næåïc ngáöm coï aïp: Duìng biãûn phaïp tiãu âæïng (giãúng) âãø haû mæûc næåïc ngáöm xuäúng. II/ Biãûn phaïp træî næåïc trong vuìng : 1/ Hçnh thæïc træî næåïc: Âãø giaím læåüng næåïc gáy uïng duìng biãûn phaïp træî næåïc taûi chäù våïi nhiãöu hçnh thæïc khaïc nhau. a/ Træî næåïc vénh viãøn: duìng vaìo viãûc khaïc hoàûc noï tæû tiãu hao bàòng hçnh thæïc bäúc håi. b/ Træî næåïc taûm thåìi: chè træî luïc khäng coï âiãöu kiãûn tiãu næåïc ra ngoaìi, sau giai âoaûn càng thàóng thç tiãu thaïo næåïc áúy ra bàòng cäng trçnh tiãu. Coï thãø træî vaìo : caïc âäöng ruäüng bàòng caïch låüi duûng khaí nàng chëu ngáûp cuía cáy träöng, khu truîng, kãnh mæång. 2/ Caïc cäng trçnh træî næåïc: a/ Træî næåïc vaìo màût ruäüng : Låüi duûng vaìo khaí nàng chëu ngáûp cuía luïa, sæïc chëu ngáûp cuía luïa caìng låïn thç khaí nàng træî næåïc caìng nhiãöu, træî ngaìy daìi âäü sáu êt hån træî ngàõn ngaìy. (2 ngaìy Htræî 250 mm, 5 ngaìy Htræî 150 mm). b/Træî næåïc vaìo khu truîng: Ao, häö, âáöm: coï thãø låüi duûng âãø træî næåïc. Khi choün caïc khu træî cáön thoaí maîn caïc âiãöu kiãûn: • Viãûc âæa næåïc vãö khu truîng tæång âäúi dãù daìng • Coï âæåìng âãø thaïo næåïc tæì khu truîng âãø ra ngoaìi • Khaí nàng træî næåïc tæång âäúi låïn Tuìy theo âiãöu kiãûn âëa hçnh duìng caïc biãûn phaïp træî næåïc sau: • Thaïo næåïc vaìo khu truîng våïi hçnh thæïc tæû chaíy vaì næåïc âæåüc giæî laûi khu truîng • Thaïo næåïc tæû chaíy kãút håüp våïi båm næåïc vaìo khu truîng • Thaïo næåïc tæû chaíy vaìo khu truîng thaïo ra bàòng båm c/Træî næåïc vaìo maûng læåïi kãnh mæång tæåïi: Kãút håüp maûng læåïi kãnh thaïo næåïc âãø træî, næåïc tæû chaíy vaìo hoàûc duìng båm âãø træî næåïc vaìo kãnh mæång. III. Biãûn phaïp tiãu næåïc: 1/Xaïc âënh khu nháûn næåïc tiãu cuía vuìng uïng: Thæåìng laì säng låïn hoàûc ao, hä,ö âáöm chæïa. Âiãöu kiãûn cáön thoía maîn cuía khu nháûn næåïc tiãu: • Coï nàng læûc nháûn næåïc tiãu cuía khu truîng • Khu nháûn næåïc tiãu phaíi tháúp hån khu truîng âãø coï âiãöu kiãûn tæû chaíy, nãúu khäng tæû chaíy âæåüc phaíi båm, cäüt næåïc tiãu cuía khu tiãu phaíi nhoí. 2/Yãu cáöu vãö thiãút kãú truûc tiãu: 16
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 Truûc tiãu næåïc laì truûc tiãu chênh cuía khu nháûn næåïc tiãu, truûc tiãu thæåìng laì säng näüi âëa hoàûc ao âáöm tæû nhiãn. Nhiãûm vuû truûc tiãu: • Truûc tiãu dáùn næåïc tiãu ra khu nháûn næåïc tiãu • Træî næåïc tiãu taûm thåìi khi khäng tiãu hãút ra âæåüc âãø laìm nhiãûm vuû âiãöu tiãút nhàòm giaím læåüng næåïc tiãu • Træî næåïc âãø tæåïi khi cáön thiãút. • Nuäi caï • Giao thäng thuíy. Nãúu kãnh tiãu chè laìm nhiãûm vuû tiãu næåïc thç phaíi tênh toaïn sao cho màût càõt kãnh tiãu phaíi chuyãøn âæåüc Qmax cáön tiãu. Nãúu kãnh tiãu coï nhiãûm vuû træî næåïc thç màût càõt kãnh tiãu phaíi træî âuí næåïc vaì mæûc næåïc træî bçnh thæåìng phaíi tháúp hån màût âáút mäüt âäü sáu nháút âënh âãø khoíi aính hæåíng âãún sinh træåíng cuía cáy träöng. Nãúu kãnh tiãu coï kãút håüp nuäi caï thç phaíi giæî laûi mäüt låïp næåïc khoaíng 0,8-1 m. Nãúu kãnh tiãu duìng laìm âæåìng giao thäng thuíy thç khi næåïc caûn nháút thç phaíi âaím baío thuyãön beì âi laûi âæåüc. Do nhæîng yãu cáöu trãn kãnh tiãu vuìng uïng giäúng nhæ mäüt häö chæïa næåïc. Trong âoï: Hmin = MNC phaíi âaím baío yãu cáöu nuäi caï vaì giao thäng thuíy. Vtræî: laì duìng têch cáön træî laûi âãø thoía maîn caïc yãu cáöu duìng næåïc Vtiãu: dung têch phaíi tiãu ngay sau mäüt thåìi gian nháút âënh Vd: dung têch træî khi coï mæa låïn hoàûc khi khäng coï âiãöu kiãûn tiãu Hmax Vtiãu Hbt=Htræí Vtræí Hmin=Hchãtú Vchãtú a/ Xaïc âënh mæûc næåïc chãút cuía truûc tiãu: Dæûa vaìo yãu cáöu nuäi caï : Chiãöu sáu mæûc næåïc chãút h = 0,8 - 1m. h = T + ∆h Coï yãu cáöu giao thäng thuíy T: Âäü ngáûp cuía thuyãön khi chåí âuí taíi ∆h: Âäü sáu cho pheïp tæì âaïy thuyãön âãún âaïy kãnh, thæåìng h = ( 1,5 - 1,7 )T b/ Chiãöu räüng täúi thiãøu cuía truûc tiãu : Dæûa vaìo yãu cáöu giao thäng b = 2[(c+a+d/2) - m * ∆h] 17
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 Trong âoï: c: Chiãöu räüng cuía thuyãön d: Khoaíng caïch giæîa hai thuyãön âãø khoíi va nhau m: Âäü däúc maïi kãnh a: Khoaíng caïch an toaìn tæì âaïy thuyãön âãún båì kãnh Âãø traïnh cho thuyãön khoíi va nhau khi coï gioï låïn hoàûc næåïc chaíy nhanh B = (c+a+d/2) > 1*tgα + c a c d ca Trong âoï: l: Chiãöu daìi thuyãön thæåìng l = ( 10 - 15 )*c α: Âäü lãûch truyãön khi gàûp gioï låïn α = 2 - 50 ∆h h b B 3/Hçnh thæïc cäng trçnh tiãu næåïc: Nhiãûm vuû cäng trçnh tiãu næåïc laì laìm thãú naìo âãø âæa næåïc ra khoíi truûc tiãu. càn cæï vaìo mæûc næåïc truûc tiãu Ht vaì mæûc næåïc khu nháûn næåïc tiãu Hs âãø choün cäng trçnh tiãu cho thêch håüp. a/ Cäúng tiãu tæû chaíy : Khi mæûc næåïc cuía truûc tiãu Ht > mæûc næåïc khu nháûn næåïc tiãu Hs b/ Båm tiãu : Khi mæûc næåïc cuía truûc tiãu Ht < mæûc næåïc khu nháûn næåïc tiãu Hs H (Ht-t) (HS-t) t Båm cäúng Båm 4/Tênh toaïn qui mä cuía cäng trçnh tiãu næåïc: a/ Cå såí tênh toaïn: Tênh toaïn cäng trçnh tiãu næåïc tæïc ta cán bàòng giæîa læåüng næåïc âãún vaì læåüng næåïc âi, læåüng næåïc coìn thæìa laûi so våïi yãu cáöu chëu ngáûp cuía cáy träöng ta cáön phaíi thaïo âi trong mäüt thåìi gian nháút âënh. trong tênh toaïn thæåìng choün thåìi âoaûn ∆T = 1 ngaìy. Âãø tênh toaïn tiãu næåïc ta phaíi xaïc âënh âæåìng quaï trçnh mæûc næåïc truûc tiãu ( Ht~ t). Âæåìng quaï trçnh mæûc næåïc naìy phaíi âaím baío yãu cáöu sau: • Âaím baío diãûn têch trong vuìng khäng bë uïng Ht < [Hmax] • Âaím baío læåüng næåïc træî âuí duìng khi cáön thiãút trong truûc tiãu • Âaím baío yãu cáöu giao thäng thuíy vaì nuäi caï Ht > [ Hmin] 18
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 Xaïc âënh ( Ht ~ t) : Ta phaíi biãút dung têch chæïa trong truûc tiãu åí tæìng thåìi âoaûn (Wâ~t) tæì dung têch Wâ ta seî coï mæûc næåïc Ht. Âæåìng quan hãû (Ht ~ Wt) âæåüc xaïc âënh dæûa vaìo âëa hçnh, âëa cháút, thuíy vàn. Váûy muäún biãút Ht ta phaíi biãút Wt, muäún biãút Wt phaíi tênh toaïn cán bàòng næåïc Tæïc Wcuäúi = Wâáöu ± ∆W ∆W: læåüng næåïc tàng giaím trong thåìi âoaûn ∆T Wâáöu: chênh laì Wcuäúi cuía thåìi âoaûn tênh toaïn træåïc. ∆W = Wâãún -Wâi - Wthaïo Wâãún = Wtiãu + Wmæa Wâi = Wbh + Wtæåïi + Wduìng = Wbh + Wtræí Wthaïo = Wcäúng ( tiãu tæû chaíy ) hay Wthaïo = Wbåm ( tiãu âäüng læûc) Wmæa Wb.håi Wtiãu Wmæa; Wtiãu; Wb.håi; Wthaïo; Wtræí= ? Wthaïo Wtræí b/ Xaïc âënh caïc yãúu täú trong phæång trçnh cán bàòng næåïc: * Wtiãu: læåüng næåïc tiãu ra truûc tiãu Wtiãu = 86,4 q Wtiãu ω∆t ( m3) q: hãû säú tiãu (l/s-ha) ω: diãûn têch tiãu næåïc (ha) ∆t:thåìi âoaûn tênh toaïn (1 ngaìy) Nãúu khäng coï taìi liãûu hãû säú tiãu næåïc ta coï thãø duìng cäng thæïc âån giaín sau Wtiãu = 10 at ωluïa + 10 α P ωmaìu ωluïa, ωmaìu : Diãûn têch träöng luïa vaì maìu (ha) P: Læåüng mæa trong thåìi âoaûn tênh toaïn (mm) α: Hãû säú doìng chaíy at : Låïp næåïc tiãu åí ruäüng luïa at = P - ( hâ - hc + hbh) hâ , hc : Låïp næåïc âáöu vaì cuäúi thåìi âoaûn tênh toaïn hbh: Låïp næåïc bäúc håi vaì ngáúm * Wmæa = 10 ωtruûc P * Wbh = 10 ωtruûc E0 ωtruûc : Diãûn têch truûc tiãu (ha) P:Læåüng mæa trong thåìi âoaûn tênh toaïn (mm) E0 : Læåüng bäúc håi trong thåìi âoaûn tênh toaïn (mm) * Wtræí = Wtæåïi + Wduìng * Xaïc âënh dung têch thaïoWthaïo 19
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 9 - Træåìng håüp 1:Mæûc næåïc ngoaìi säng ( khu nháûn næåïc tiãu) luän luän tháúp hån truûc tiãu, thaïo næåïc bàòng cäúng tiãu tæû chaíy Ht > Hs. Trçnh tæû tênh toaïn nhæ sau: Giaí âënh mæûc næåïc truûc tiãu Ht ta coï ∆Z = Ht - Hs Giaí âinh qui mä cäúng tiãu tæû chaíy ( Cao trçnh âaïy cäúng, kháøu âäü) duìng cäng thæïc thuíy læûc våïi hçnh thæïc cäng trçnh âaî choün xaïc âënh læu læåüng qua cäúng Qc åí cuäúi thåìi âoaûn. Læång læåüng cäúng bçnh quán cuía thåìi âoaûn tênh toaïn (Qd + Qc ) Qtb = 2 Læåüng næåïc tiãu qua cäúng trong thåìi âoaûn ∆t Wcäúng = Qtb* ∆t Tæì Wcäúng ta coï ∆W ∆W = Wâãún - Wâi - Wcäúng Tæì ∆W ta coï Wcuäúi = Wâáöu ± ∆W Coìn Wâáöu chênh laì Wcuäúi thåìi âoaûn træåïc ta âaî tênh Tæì Wcuäúi tra trãn quan hãû ( Ht ~ Wt) ta âæåüc Ht’. So saïnh Ht’ våïi Ht giaí âënh. Nãúu âuïng bàòng nhau hoàûc sai säú trong phaûm vi cho pheïp 5% thç Ht giaí âënh laì âuïng. Nãúu Ht’ # Ht giaí âënh laûi Ht vaì tênh toaïn laûi tæì âáöu. Coï Ht æïng våïi mäùi thåìi âoaûn tênh toaïn ta seî coï âæåüc (Ht ~ t). So saïnh (Ht ~ t) våïi [ Hmax] vaì [ Hmin ] nãúu phuì håüp våïi giaí âënh vãö cäng trçnh laì âuïng. Nãúu Ht > [Hmax]: Tàng kháøu âäü cäúng Nãúu Ht < [Hmin] : Giaím kháøu âäü cäúng - Træåìng håüp 2: Ht < Hs : Duìng traûm båm tiãu Thæåìng giaí âënh Qbåm âãø âiãöu chènh mæûc næåïc trong truûc tiãu cho phuì håüp våïi yãu cáöu tiãu trong âäöng Tæì Qbåm ta coï Wbåm = 3600 Qbåm * n * ∆t (m3) n: Säú giåì chaûy maïy båm trong ngaìy Tæì Wbåm ta coï ∆W = Wâãún - Wâi - Wbåm Tæì ∆W Wcuäúi = Wâáöu ± ∆W Våïi Wcuäúi tra ( Ht ~ Wt) ta coï Ht` , so saïnh Ht` våïi yãu cáöu cuía truûc tiãu Nãúu Ht > [Hmax]: Tàng Qbåm Nãúu Ht < [Hmin] : Giaím Qbåm. 20