Giáo trình Vẽ kỹ thuật (Nghề: Cắt gọt kim loại) - Trường CĐ nghề Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Dangnhuy08 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Vẽ kỹ thuật được biên soạn gồm các nội dung chính sau: khái niệm chung về bản vẽ cơ khí; các dạng bản vẽ cơ khí cơ bản; bản vẽ cơ khí chi tiết;...Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Vẽ kỹ thuật (Nghề: Cắt gọt kim loại) - Trường CĐ nghề Thành phố Hồ Chí Minh

TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH KHOA CƠ KHÍ CHẾ TẠO GIÁO TRÌNH VẼ KỸ THUẬT NGHỀ: CẮT GỌT KIM LOẠI (Lưu hành nội bộ) TP.HCM - 2010
Môc lôc tt Néi dung Trang 1 Môc lôc.............................................................................................. 1 2 Giíi thiÖu vÒ m«n häc........................................................................ 2 3 Bµi 1: Kh¸i niÖm chung vÒ b¶n vÏ c¬ khÝ............................................ 4 4 Bµi 2: C¸c d¹ng b¶n vÏ c¬ khÝ c¬ b¶n................................................ 18 5 Bµi 3: b¶n vÏ c¬ khÝ chi tiÕt ................................................................ 60 6 Tµi liÖu tham kh¶o.............................................................................. 91 Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 1
Giíi thiÖu vÒ m«n häc VÞ trÝ, ý nghÜa, vai trß m«n häc : VÏ kü thuËt c¬ khÝ gäi t¾t lµ "VÏ kü thuËt " lµ mét m«n häc c¬ së trong ch-¬ng tr×nh ®µo t¹o c¸n bé kü thuËt ngµnh ®iÖn víi thêi l-îng tïy theo cÊp bËc häc vµ nhu cÇu cña c¸c ngµnh kh¸c nhau. - Khèi l-îng kiÕn thøc cña m«n häc "VÏ kü thuËt " rÊt lín, song víi môc tiªu vµ yªu cÇu ®µo t¹o cña bËc c«ng nh©n lµnh nghÒ cho nªn cuèn gi¸o tr×nh nµy chØ tr×nh bµy ng¾n gän c¸c vÊn ®Ò chÝnh sau: - Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ vÏ kü thuËt, vÏ h×nh häc, c¸c tiªu chuÈn tr×nh bµy b¶n vÏ, c¸c ph-¬ng ph¸p chiÕu vµ biÓu diÔn vËt thÓ, lËp vµ ®äc ®-îc nh÷ng b¶n vÏ chi tiÕt vµ b¶n ve l¾p ®¬n gi¶n theo ®óng qui -íc vµ tiªu chuÈn. M« ®un nµy ph¶i ®-îc häc ngay ë häc kú ®Çu tiªn song song víi c¸c m« ®un §iÖn kü thuËt, An toµn lao ®éng... Môc tiªu cña m«n häc: Sau khi hoµn tÊt m«n häc nµy, häc viªn cã n¨ng lùc:  VÏ/nhËn d¹ng c¸c kÝ hiÖu qui -íc trªn b¶n vÏ c¬ khÝ.  Thùc hiÖn b¶n vÏ c¬ khÝ.  Ph©n tÝch c¸c b¶n vÏ chi tiÕt, b¶n vÏ l¾p cña c¸c chi tiÕt c¬ khÝ ®¬n gi¶n ®Ó thi c«ng l¾p ®Æt c«ng tr×nh ®iÖn.  Dù to¸n khèi l-îng vËt t- cÇn thiÕt ®Ó thi c«ng c¸c chi tiÕt c¬ khÝ ®¬n gi¶n phôc vô cho viÖc söa ch÷a thiÕt bÞ ®iÖn.  KÕt hîp víi thî c¬ khÝ ®Ó ®Ò ra ph-¬ng ¸n thi c«ng, kiÓm tra qu¸ tr×nh thi c«ng. Môc tiªu thùc hiÖn cña m«n häc: Häc xong m«n häc nµy, häc viªn cã n¨ng lùc:  VÏ/nhËn d¹ng c¸c kÝ hiÖu trªn b¶n vÏ c¬ khÝ theo c¸c kÝ hiÖu qui -íc ®· häc.  Thùc hiÖn b¶n vÏ c¬ khÝ theo ®óng tiªu chuÈn ®· häc.  Ph©n tÝch c¸c b¶n vÏ chi tiÕt, b¶n vÏ l¾p cña c¸c chi tiÕt c¬ khÝ ®¬n gi¶n ®Ó thi c«ng l¾p ®Æt c«ng tr×nh ®iÖn theo c¸c yªu cÇu kü thuËt.  Dù to¸n khèi l-îng vËt t- cÇn thiÕt ®Ó thi c«ng c¸c chi tiÕt c¬ khÝ ®¬n gi¶n phôc vô cho viÖc söa ch÷a thiÕt bÞ ®iÖn theo c¸c tiªu chuÈn ®· ®-îc qui ®Þnh.  KÕt hîp víi thî c¬ khÝ ®Ó ®Ò ra ph-¬ng ¸n thi c«ng, kiÓm tra qu¸ tr×nh thi c«ng ®¹t yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh cña m«n häc: §Ó thùc hiÖn môc tiªu bµi häc nµy, néi dung bao gåm:  Qui -íc vÒ b¶n vÏ c¬ khÝ.  VÏ qui -íc c¸c chi tiÕt.  C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn vÏ vµ ®äc mét b¶n vÏ c¬ khÝ.  C¸c tiªu chuÈn qui -íc ®-îc dïng trong b¶n vÏ. Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 2
Yªu cÇu vÒ ®¸nh gi¸ hoµn thµnh m«n häc VÒ kiÕn thøc: - Tiªu chuÈn tr×nh bµy b¶n vÏ. - Ph-¬ng ph¸p vÏ c¸c khèi h×nh häc, vÏ giao tuyÕn.. - Ph-¬ng ph¸p vÏ/biÓu diÔn h×nh chiÕu, h×nh c¾t mÆt c¨t. VÒ kü n¨ng: - Ph©n tÝch c¸c b¶n vÏ kü thuËt c¬ khÝ c¬ b¶n. - VÏ qui -íc mét sè chi tiÕt m¸y th«ng dông. - VÏ c¸c b¶n vÏ chi tiÕt, b¶n vÏ l¾p, b¶n vÏ c¸c mèi ghÐp. - Gia c«ng theo b¶n vÏ mét sè chi tiÕt c¬ khÝ th«ng dông. VÒ th¸i ®é:  Bµi kiÓm tra 1: 30 phót: KiÓm tra viÕt (vÏ b¶n vÏ). §¸nh gi¸ kÕt qu¶ tiÕp thu bµi kh¸i niÖm chung vÒ b¶n vÏ c¬ khÝ vµ c¸c d¹ng b¶n vÏ c¬ khÝ c¬ b¶n.  Bµi kiÓm tra 2: 30 phót: §¸nh gi¸ kÕt qu¶ tiÕp thu vÒ bµi B¶n vÏ c¬ khÝ chi tiÕt. Cã thÓ ¸p dông c¶ 2 h×nh thøc kiÓm tra viÕt (vÏ b¶n vÏ) vµ kiÓm tra tr¾c nghiÖm.  Bµi kiÓm tra 3 (KiÓm tra kÕt thóc m«n häc): 60 phót KiÓm tra kÕt thóc m«n häc nh»m ®¸nh gi¸ kiÕn thøc, kü n¨ng cña häc viªn khi vËn dông c¸c nguyªn t¾c cña vÏ kü thuËt vµo c¸c vÊn ®Ò gia c«ng söa ch÷a nhá c¸c chi tiÕt c¬ khÝ.  Bµi kiÓm tra cã thÓ thùc hiÖn t¹i líp, gi¸o viªn cho häc viªn nh÷ng yªu cÇu cô thÓ cña mét b¶n vÏ c¬ b¶n.  C¸c vÊn ®Ò träng t©m ph¶i ®¸nh gi¸ ®-îc lµ: B¶n vÏ ®óng qui c¸ch, vÏ ®óng c¸c h×nh chiÕu, h×nh c¾t, c¸c mèi ghÐp, ghi ®óng qui -íc c¸c ch÷ sè, dung sai... dù trï chÝnh x¸c khèi l-îng vËt t-, ph-¬ng ¸n thi c«ng hîp lý. C¸c bµi kiÓm tra cÇn ®¸nh gi¸ ®-îc néi dung träng t©m (môc tiªu thùc hiÖn) cña tõng bµi häc (xem phÇn c¸c bµi d¹y). Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 3
Bµi 1 Kh¸i niÖm chung vÒ b¶n vÏ c¬ khÝ Giíi thiÖu: B¶n vÏ kü thuËt lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó diÔn ®¹t ý ®å cña nhµ thiÕt kÕ, lµ v¨n kiÖn kü thuËt c¬ b¶n dïng ®Ó chØ ®¹o s¶n xuÊt, lµ ph-¬ng tiÖn th«ng tin kü thuËt ®Ó trao ®æi th«ng tin gi÷a nh÷ng ng-êi lµm kü thuËt víi nhau. B¶n vÏ ®-îc thùc hiÖn b»ng c¸c ph-¬ng ph¸p khoa häc, chÝnh x¸c theo nh÷ng qui t¾c thèng nhÊt cña tiªu chuÈn nhµ n-íc. §èi t-îng nghiªn cøu cña m«n VÏ kü thuËt lµ c¸c b¶n vÏ kü thuËt . Nh÷ng b¶n vÏ kü thuËt dïng trong ngµnh c¬ khÝ gäi chung lµ b¶n vÏ c¬ khÝ. §Ó lËp vµ ®äc ®-îc c¸c b¶n vÏ kü thuËt thi ®ßi hái häc viªn ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ vÏ kü thuËt vµ nh÷ng kû n¨ng sö dông c¸c dông cô vÏ. Néi dung bµi häc nµy nh»m trang bÞ cho häc viªn nh÷ng kiÕn thøc vÒ vËt liÖu, dông cô vÏ vµ c¸c tiªu chuÈn tr×nh bµy b¶n vÏ. Môc tiªu thùc hiÖn: Häc xong bµi häc nµy, häc viªn cã n¨ng lùc:  Sö dông ®óng chøc n¨ng c¸c lo¹i dông cô vÏ kü thuËt theo néi dung bµi ®· häc.  Tr×nh bµy ®óng h×nh thøc b¶n vÏ c¬ khÝ nh-: khung tªn, lÒ tr¸i, lÒ ph¶i, ®-êng nÐt, ch÷ viÕt ... theo néi dung bµi ®· häc. Néi dung chÝnh: 1.1. VËt liÖu vµ dông cô vÏ kü thuËt. 1.1.1. VËt liÖu vÏ. a. GiÊy vÏ: Trong vÏ kü thuËt th-êng sö dông c¸c lo¹i giÊy vÏ sau ®©y: - GiÊy vÏ tinh: lµ lo¹i giÊy h¬i dµy cã mét mÆt nh½n vµ mét mÆt r¸p. Khi vÏ b»ng bót ch× hay bót mùc ®Òu dïng mÆt nh½n. - GiÊy bãng mê: th-êng dïng ®Ó can c¸c b¶n vÏ. - GiÊy kÎ « li: th-êng dïng ®Ó vÏ c¸c b¶n vÏ ph¸c. b. Bót ch×: Th-êng sö dông c¸c lo¹i bót ch× ®en cã kÝ hiÖu nh- sau: - Lo¹i cøng kÝ hiÖu lµ H: cã c¸c kÝ hiÖu tõ 1H, 2H, 3H ... ®Õn 9H. Lo¹i nµy th-êng dïng ®Ó vÏ nh÷ng ®-êng cã yªu cÇu ®é s¾c nÐt cao. - Lo¹i cã ®é cøng trung b×nh kÝ hiÖu lµ HB: lo¹i nµy th-êng sö dông, do ®é cøng võa ph¶i vµ t¹o ®-îc ®é ®Ëm cÇn thiÕt cho nÐt vÏ Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 4
- Lo¹i mÒm kÝ hiÖu lµ B: cã c¸c kÝ hiÖu tõ 1B, 2B, 3B ... ®Õn 9B. Lo¹i nµy th-êng dïng ®Ó vÏ nh÷ng ®-êng nÐt cã yªu cÇu ®é ®Ëm cao. Khi sö dông cÇn l-u ý ®Ó tr¸nh bôi ch× lµm bÈn b¶n vÏ. c. C¸c vËt liÖu kh¸c: Gåm cã tÈy dïng ®Ó tÈy ch× hay tÈy mùc, cã thÓ dïng dao s¾c (dao c¹o) ®Ó c¹o vÕt bÈn trªn b¶n vÏ, giÊy nh¸m dïng ®Ó mµi nhän bót ch×, b¨ng dÝnh, ®inh ghim dïng ®Ó ghim tê giÊy vÏ, kh¨n lau. 1.1.2. Dông cô vÏ vµ c¸ch sö dông. a. Bµn vÏ (V¸n vÏ): Lµm b»ng gç mÒm, mÆt v¸n ph¼ng vµ nh½n. C¹nh tr¸i dïng ®Ó tr-ît th-íc T nªn ®-îc bµo thËt nh½n. Tïy khæ b¶n vÏ mµ dïng c¸c lo¹i v¸n vÏ cã kÝch th-íc kh¸c nhau. b. C¸c lo¹i th-íc: Trong vÏ kü thuËt th-êng sö dông c¸c lo¹i th-íc vÏ sau:  Th-íc dÑp: Dµi (300500) mm, dïng ®Ó kÎ nh÷ng ®o¹n th¼ng (h×nh 1.1). H×nh 1.1: Th-íc dÑp  Th-íc ch÷ T: gåm th©n ngang dµi vµ ®Çu T cã ®Þnh hay xoay ®-îc trªn th©n ngang. Th-íc dïng ®Ó kÎ c¸c ®-êng th¼ng song song n»m ngang hay nghiªng, x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm th¼ng hµng, hay kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh nµo ®ã theo ®-êng chuÈn cã tr-íc b»ng c¸ch tr-ît ®Çu T däc theo c¹nh tr¸i v¸n vÏ. (h×nh 1.2). H×nh 1.2: Th-íc ch÷ T Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 5
 Th-íc rËp trßn: Dïng vÏ nhanh c¸c ®-êng trßn, cung trßn khi kh«ng quan t©m l¾m vÒ kÝch th-íc cña ®-êng trßn, cung trßn ®ã (h×nh 1.3). H×nh 1.3: Th-íc rËp trßn  £ ke: trong vÏ kü thuËt sö dông mét bé gåm cã hai chiÕc, mét chiÕc cã h×nh tam gi¸c vu«ng c©n vµ chiÕc cßn l¹i cã h×nh tam gi¸c vu«ng vµ cã hai gãc lµ 300 vµ gãc kia lµ 600 .£ ke dïng ®Ó ®o ®é vµ cßn dïng phèi hîp víi th-íc T hay th-íc dÑt ®Ó kÎ c¸c ®-êng th¼ng ®øng hay xiªn. (h×nh 1.4).  Th-íc cong: dïng ®Ó vÏ H×nh 1.4: £ kecong kh«ng ph¶i lµ cung trßn. Khi vÏ ph¶i c¸c ®-êng x¸c ®Þnh Ýt nhÊt 3 ®iÓm thuéc ®-êng cong, sau ®ã chän 1 cung trªn th-íc cong sao cho cung nµy ®i qua 3 ®iÓm ®ã. H×nh 1.5: Th-íc cong c. Hép com pa: Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 6
Hép com pa vÏ kü thuËt th-êng dïng cã c¸c dông cô: Com pa vÏ ®-êng trßn, com pa ®o, bót kÎ mùc, c¸c ®Çu nèi com pa.  Com pa vÏ ®-êng trßn: Dïng ®Ó vÏ c¸c ®-êng trßn cã ®-êng kÝnh lín h¬n 12 mm. NÕu vÏ c¸c ®-êng trßn cã ®-êng kÝnh lín h¬n n÷a th× ta ch¾p thªm ®Çu nèi. Khi vÏ cÇn chu ý c¸c ®iÓm sau: - DÇu kim vµ ®Çu ch× (hay ®Çu mùc) ®Æt vu«ng gãc víi mÆt bµn vÏ. - Khi vÏ c¸c ®-êng trßn ®ång t©m nªn dïng kim cã ngÊn ë ®Çu hay dïng c¸i ®inh t©m ®Ó tr¸nh kim kh«ng Ên s©u xuèng v¸n vÏ hoÆc lµm cho lç t©m trªn b¶n vÏ to ra lµm cho nÐt vÏ mÊt chÝnh x¸c. Khi sö dông ngãn tay trá vµ ngãn tay c¸i cÇm nóm com pa, quay mét c¸ch ®Òu ®Æn vµ liªn tôc theo mét chiÒu nhÊt ®Þnh.  Com pa ®o: Com pa ®o dïng ®Ó ®o ®é dµi ®o¹n th¼ng tõ th-íc kÎ li ®Æt lªn b¶n vÏ. Hai ®Çu kim cña com pa ®Æt ®óng vµo hai ®Çu mót cña ®o¹n th¼ng hoÆc hai v¹ch ë trªn th-íc kÎ li, sau ®ã ®-a lªn b¶n vÏ b»ng c¸ch Ên nhÑ hai ®Çu kim xuèng mÆt giÊy vÏ.  Bót kÎ mùc: Bót kÎ mùc lµ bót dïng ®Ó kÎ mùc c¸c b¶n vÏ hay c¸c b¶n can b»ng mùc ®en. Khi dïng bót mùc cÇn chó ý mÊy ®iÓm sau: - Kh«ng trùc tiÕp nhóng ®Çu bót vµo mùc, mµ ph¶i dïng bót s¾t hoÆc bót l«ng lÊy mùc, tra vµo khe gi÷a hai mÐp cña bót kÎ mùc. CÇn gi÷ cho ®é cao cña mùc cã trong bót kho¶ng tõ (6  8)mm ®Ó ®¶m b¶o cho nÐt vÏ ®Òu. - Tr-íc khi vÏ, cÇn ®iÒu chØnh èc ë ®Çu bót ®Ó nÐt vÏ cã bÒ réng theo ý muèn. - Khi vÏ gi÷ cho hai mÐp cña ®Çu bót ®Òu tiÕp xóc víi mÆt giÊy ®Ó nÐt vÏ ®Òu ®Æn; c¸n bót h¬i nghiªng vÒ h-íng di chuyÓn cña bót. - Sau khi vÏ xong, lau chïi ®Çu bót s¹ch sÏ b»ng v¶i mÒm vµ vÆn níi èc ra ®Ó hai mÐp bót t¸ch rêi nhau. Ngµy nay th-êng dïng bót mùc kim cã c¸c cë nÐt kh¸c nhau thay cho bót kÎ mùc. 1.1.3. Tr×nh tù lËp b¶n vÏ: Muèn lËp mét b¶n vÏ b»ng bót ch× hay mùc cÇn vÏ theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh cã s¾p ®Æt tr-íc. Tr-íc khi vÏ ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c vËt liÖu, dông cô vÏ vµ nh÷ng dông cô cÇn thiÕt . Khi vÏ th-êng chia th-êng chia thµnh hai b-íc lín: b-íc vÏ mê vµ b-íc vÏ ®Ëm. - Dïng lo¹i bót ch× cøng H, 2H ®Ó vÏ mê, nÐt vÏ ph¶I ®ñ râ vµ chÝnh x¸c, sau ®ã míi t« ®Ëm. - Dïng lo¹i bót ch× mÒm B, 2B t« ®Ëm c¸c nÐt c¬ b¶n vµ bót ch× cã kÝ hiÖu B hoÆc HB t« c¸c nÐt ®øt vµ viÕt ch÷. Ch× dïng ®Ó vÏ c¸c ®-êng trßn nªn dïng bót ch× dïng ®Ó vÏ c¸c ®-êng th¼ng. CÇn gi÷ cho bót ch× lu«n lu«n nhän b»ng c¸ch chuèt hay mµI trªn giÊy nh¸m. Kh«ng nªn t« ®i t« l¹i tõng ®o¹n cña nÐt vÏ. Khi t« ®Ëm c¸c nÐt vÏ nªn t« c¸c nÐt khã vÏ Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 7
tr-íc, t« c¸c nÐt ®Ëm tr-íc, c¸c nÐt m¶nh sau, kÎ c¸c ®-êng nÐt tr-íc, ghi con sè, ghi c¸c kÝ hiÖu vµ viÕt ch÷ sau: a. V¹ch c¸c ®-êng trôc vµ ®-êng t©m b»ng nÐt chÊm g¹ch m¶nh. b. T« ®Ëm c¸c nÐt c¬ b¶n theo thø tù sau: - §-êng cong lín ®Õn ®-êng cong bÐ. - §-êng b»ng tõ trªn xuèng d-íi. - §-êng th¼ng tõ tr¸i sang ph¶i. - §-êng xiªn gãc tõ trªn xuèng d-íi vµ tõ tr¸I sang ph¶i. c. T« c¸c nÐt ®øt theo thø tù nh- trªn. d. V¹ch ®-êng giãng, ®-êng ghi kÝch th-íc, ®-êng g¹ch g¹ch cña mÆt c¾t... e. VÏ c¸c mòi tªn, ghi c¸c con sè kÝch th-íc, viÕt c¸c kÝ hiÖu vµ ghi c¸c con sè kÝch th-íc, viÕt c¸c kÝhiÖu vµ ghi chó b»ng ch÷. f. T« khung vÏ vµ khung tªn. g. KiÓm tra vµ hiÖu chØnh. 1.2. C¸c tiªu chuÈn tr×nh bµy b¶n vÏ: 1.2.1. Khæ giÊy: Khæ giÊy ®-îc x¸c ®Þnh b»ng kÝch th-íc mÐp ngoµi cña b¶n vÏ, ®-îc ph©n ra c¸c khæ giÊy chÝnh vµ c¸c khæ giÊy phô. B¶ng 1.1: KÝ hiÖu vµ kÝch th-íc c¸c khæ giÊy chÝnh KÝ hiÖu khæ giÊy 44 24 22 12 11 KÝch th-íc c¸c c¹nh khæ (mm) 1189 x 841 584 x 841 594 x 420 297 x 420 297 x 210 KÝ hiÖu theo TCVN 193-66 A0 A1 A2 A3 A4 Tõ khæ giÊy A0 cã thÓ chia ra c¸c khæ giÊy A1, A2..A4. nh- (h×nh 1.6). Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 8
A A 1 2 841 A 3 A 4 1189 H×nh 1.6: quan hÖ c¸c khæ giÊy - Tõ khæ giÊy A0 chia ®«i ta cã hai tê giÊy A1. - Tõ khæ giÊy A1 chia ®«i ta cã hai tê giÊy A2. - Tõ khæ giÊy A2 chia ®«i ta cã hai tê giÊy A3. - Tõ khæ giÊy A3 chia ®«i ta cã hai tê giÊy A4. 1.2.2. Khung vÏ vµ khung tªn: Mçi b¶n vÏ ph¶i cã khung vÏ vµ khung tªn riªng. Néi dung cña khung vÏ vµ khung tªn cña b¶n vÏ dïng trong s¶n xuÊt ®-îc qui ®Þnh trong tiªu chuÈn TCVN 3821- 83.  Khung vÏ: KÎ b»ng nÐt c¬ b¶n, c¸ch c¹nh khæ giÊy 5mm. NÕu b¶n vÏ ®ãng thµnh tËp th× c¹nh tr¸i khung vÏ c¸ch c¹nh tr¸i khæ giÊy 25mm. 5 5 25 5 25 5 Khung tªn 5 Khæ giÊy ngang Khung tªn 5 Khæ giÊy ®øng H×nh 1.7: Tr×nh bµy khung vÏ  Khung tªn: Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 9
Ph¶i bè trÝ ë gãc ph¶i vµ phÝa d-íi b¶n vÏ. Trªn khæ giÊy A4, khung tªn ®-îc ®Æt theo c¹nh ng¾n. Trªn c¸c khæ giÊy kh¸c khung tªn cã thÓ ®Æt theo c¹nh dµi hay ng¾n cña khæ giÊy (h×nh 1.8) 140 5 20 30 15 8 Ng-êi vÏ (6) (7) (1) KiÓm tra (8) (9) 8 32 (2) (4) (3) (5) 5 25 H×nh 1.8: Néi dung vµ kÝch th-íc khung tªn (1): §Çu ®Ò bµi tËp hay tªn gäi chi tiÕt, (2): VËt liÖu cña chi tiÕt. (3): Tªn tr-êng, líp. (4): TØ lÖ b¶n vÏ. (5): KÝ hiÖu bµI tËp b¶n vÏ (sè b¶n vÏ). (6): Hä vµ tªn ng-êi vÏ. (7): Ngµy lËp b¶n vÏ. (8): Ch÷ ký cña ng-êi kiÓm tra (9): Ngµy kiÓm tra b¶n vÏ. 1.2.3. TØ lÖ: Trong c¸c b¶n vÏ kü thuËt tïy theo ®é lín vµ møc ®é phøc t¹p cña vËt thÓ mµ h×nh vÏ cña vËt thÓ ®-îc phãng to hay thu nhá theo mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh. a. §Þnh nghÜa: TØ lÖ lµ tØ sè gi÷a kÝch th-íc vËt thÓ trªn h×nh biÓu diÔn víi vËt thÓ bªn ngoµi. Riªng con sè ghi kÝch th-íc lµ con sè thËt. b. C¸ch chän tØ lÖ vÏ: - TØ lÖ thu nhá: 1:2; 1:2,5; 1:4; 1:5; 1:10; 1:20; 1:25; 1:40; 1:50; 1:100. - TØ lÖ nguyªn: 1:1 - TØ lÖ phãng to: 2:1; 2,5:1; 4:1; 5:1; 10:1; 20:1; 25:1; 40:1; 50:1; 100:1. Trong b¶n vÏ chØ chän mét tØ lÖ vÏ. Trong mét sè tr-êng hîp cÇn thiÕt cho phÐp dïng tØ lÖ më réng b»ng c¸ch lÊy mét tØ lÖ quy ®Þnh trªn nh©n víi 10 mò nguyªn. KÝ hiÖu cña tØ lÖ dïng trªn b¶n vÏ ®-îc ghi trong khung tªn cña b¶n vÏ ®ã. Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 10
1.2.4. §-êng nÐt: §Ó biÓu diÔn vËt thÓ trªn c¸c b¶n vÏ kü thuËt ta dïng c¸c lo¹i nÐt vÏ cã h×nh d¹ng vµ kÝch th-íc kh¸c nhau. Tiªu chuÈn b¶n vÏ kü thuËt TCVN 8 - 2002 quy ®Þnh c¸c lo¹i nÐt vÏ vµ øng dông cña chóng theo b¶ng sau: a. C¸c lo¹i ®-êng nÐt: - NÐt c¬ b¶n (liÒn ®Ëm) b = (0,6  1,5)mm - NÐt liÒn m¶nh: b’= 1/3 b - NÐt l-în sãng: b’= 1/3 b - NÐt ®øt: b’= 1/2 b - NÐt chÊm g¹ch m¶nh: b’= 1/3 b - NÐt c¾t: b’= 1,5 b + NÐt c¬ b¶n: dïng ®Ó vÏ ®-êng bao thÊy, ®-êng bao mÆt c¾t rêi. + NÐt liÒn m¶nh: dïng ®Ó vÏ ®-êng kÝch th-íc, ®-êng giãng, ®-êng bao mÆt c¾t chËp, ®-êng g¹ch g¹ch. + NÐt l-în sãng: dïng ®Ó vÏ ®-êng c¾t l×a, ®-êng ng¨n c¸ch gi÷a h×nh c¾t vµ h×nh chiÕu. + NÐt ®øt: dïng ®Ó vÏ ®-êng bao khuÊt. + NÐt chÊm g¹ch m¶nh: dïng ®Ó vÏ ®-êng trôc, ®-êng t©m. + NÐt c¾t: dïng ®Ó vÏ vÕt mÆt ph¼ng c¾t b. Qui t¾c vÏ c¸c ®-êng nÐt: Khi hai hay nhiÒu nÐt vÏ kh¸c lo¹i trïng nhau th× theo thø tù -u tiªn sau: NÐt liÒn ®Ëm, nÐt ®øt, nÐt g¹ch chÊm m¶nh, nÐt g¹ch hai chÊm m¶nh, nÐt liÒn m¶nh.  Qui ®Þnh: - Tïy khæ b¶n vÏ mµ chän bÒ réng nÐt c¬ b¶n, sau ®ã c¨n cø vµo nÐt nµy ®Ó x¸c ®Þnh c¸c nÐt kh¸c trong b¶n vÏ. - T©m vßng trßn ®-îc x¸c ®Þnh b»ng 2 ®o¹n cña nÐt liÒn m¶nh. Víi vßng trßn cã ®-êng kÝnh nhá th× ®-êng t©m vÏ b»ng nÐt liÒn m¶nh. - NÐt ®øt n»m trªn ®-êng kÐo dµi cña nÐt c¬ b¶n th× chç nèi tiÕp vÏ hë. C¸c tr-êng hîp kh¸c, c¸c ®-êng c¾t nhau ph¶i vÏ ch¹m vµo nhau. 1.2.5. Ch÷ viÕt trong b¶n vÏ: Trªn b¶n vÏ kü thuËt ngoµi h×nh vÏ ra, cßn cã nh÷ng con sè kÝch th-íc, nh÷ng kÝ hiÖu b»ng ch÷, nh÷ng ghi chó b»ng lêi v¨n kh¸c.... Ch÷ vµ ch÷ sè ®ã ph¶i ®-îc viÕt râ rµng, thèng nhÊt dÔ ®äc vµ kh«ng g©y ra nhÇm lÉn. Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 11
Tiªu chuÈn ViÖt nam: TCVN 7284 - 2: 2003 (ISO 3098 - 2 - 2000) thay thÕ TCVN6 - 85. Quy ®Þnh b¶ng ch÷ c¸i La tinh gåm ch÷, sè, vµ dÊu dïng trªn c¸c b¶n vÏ vµ c¸c tµi liÖu kü thuËt. Ch÷ viÕt: - Cã thÓ viÕt ®øng hoÆc viÕt nghiªng 750 - ChiÒu cao khæ ch÷ h = 14; 10; 7; 3,5; 2,5(mm) - ChiÒu cao: Ch÷ hoa = h Ch÷ th-êng cã nÐt sæ (h,g,t...) = h Ch÷ th-êng kh«ng cã nÐt sæ (a, e, m, n...) = 5/7 h - ChiÒu réng: Ch÷ hoa vµ sè = 5/7 h, ngo¹i trõ A,M = 6/7h, sè1 = 2/7h, w = 8/7h, L = 4/7h, I =1/7h Ch÷ th-êng = 4/7h, ngo¹i trõ w, m =h; f, j, l, t = 2/7h, r =3/7h - BÒ dµy nÐt ch÷ vµ sè: 1/7h 1.2.6. Ghi kÝch th-íc: KÝch th-íc ghi trªn b¶n vÏ thÓ hiÖn ®é lín cña vËt thÓ ®-îc biÓu diÔn. Ghi kÝch th-íc trªn b¶n vÏ kü thuËt lµ lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng khi lËp b¶n vÏ. KÝch th-íc ph¶i ®-îc ghi thèng nhÊt, râ rµng theo c¸c quy ®Þnh cña tiªu chuÈn viÖt nam TCVN 5705 ; 1993. Tiªu chuÈn nµy t-¬ng ®-¬ng víi tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 129; 1985. a. Nguyªn t¾c chung: C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®é lín vµ vÞ trÝ t-¬ng ®èi gi÷a c¸c phÇn tö ®-îc biÓu diÔn lµ c¸c kÝch th-íc, c¸c kÝch th-íc kh«ng phô thuéc vµo tØ lÖ h×nh biÓu diÔn. Con sè ghi kÝch th-íc trªn b¶n vÏ lµ con sè thËt. §¬n vÞ dïng lµ milimÐt trªn b¶n vÏ kh«ng ghi kÝ hiÖu ®¬n vÞ. NÕu dïng ®¬n vÞ kh¸c th× ph¶i ghi ngay sau ch÷ sè kÝch th-íc hoÆc ghi trong phÇn ghi chó cña b¶n vÏ. Dïng ®é, phót, gi©y lµm ®¬n vÞ ®o gãc vµ sai lÖch giíi h¹n cña nã b. C¸c thµnh phÇn kÝch th-íc: Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 12
 §-êng giãng: Lµ ®-êng giíi h¹n phÇn tö ®-îc ghi kÝch th-íc vµ ®-îc vÏ b»ng nÐt liÒn m¶nh, kÎ qu¸ ®-êng kÝch th-íc (35)mm. §-êng giãng cña kÝch th-íc ®é dµi vÏ vu«ng gãc víi ®-êng kÝch th-íc. Tr-êng hîp ®Æc biÖt cho phÐp vÏ xiªn gãc. Vµ chæ cung l-în ®-êng giãng ®-îc kÎ tõ giao ®iÓm cña hai ®-êng bao nèi tiÕp víi cung l-în. Cho phÐp dïng ®-êng bao, ®-êng trôc, lµm ®-êng giãng kÝch th-íc.  §-êng kÝch th-íc: §-êng kÝch th-íc x¸c ®Þnh phÇn tö ghi kÝch th-íc. §-êng kÝch th-íc cña phÇn tö lµ ®o¹n th¼ng kÎ song song víi ®o¹n th¼ng ®ã. §-êng kÝch th-íc cña ®é dµi cung trßn lµ cung trßn ®ång t©m, ®-êng kÝch th-íc cña gãc lµ cung trßn cã t©m ë ®Ønh gãc ®-êng kÝch th-íc vÏ b»ng nÐt liÒn m¶nh vµ kh«ng ®-îc dïng bÊt kú ®-êng nµo cña h×nh vÏ ®Ó thay thÕ ®-êng ghi kÝch th-íc. Giíi h¹n 2 ®Çu ®-êng ghi kÝch th-íc b»ng 2 mòi tªn, ®é lín cña mòi tªn phô thuéc vµo ®é réng cña ®-êng ghi kÝch th-íc. - Tr-êng hîp nÕu ®-êng kÝch th-íc ng¾n qu¸ th× kÐo dµi ra vµ mòi tªn vÏ ngoµi hai ®-êng giãng. - NÕu ®-êng kÝch th-íc nèi tiÕp nhau vµ qu¸ ng¾n th× thay mòi tªn b»ng nÐt chÊm hay g¹ch xiªn. - Tr-êng hîp h×nh vÏ ®èi xøng chØ vÏ mét phÇn th× ®-êng kÝch th-íc ®-îc kÎ qu¸ trôc ®èi xøng vµ chØ cã mét mòi tªn ë mét ®Çu. - Tr-êng hîp h×nh vÏ c¾t l×a, ®-êng kÝch th-íc vÉn kÎ suèt vµ ghi toµn bé sè ®o chiÒu dµi. - Khi ®-êng bao hay ®-êng giãng vÏ ngang mòi tªn th× ph¶i ng¾t ®o¹n. C¸c ®-êng kÝch th-íc c¸ch phÇn tö cÇn ghi kÝch th-íc mét kho¶ng tõ (5 -10)mm.  Ch÷ sè kÝch th-íc: Ch÷ sè kÝch th-íc chØ sè ®o kÝch th-íc, ®¬n vÞ lµ milimÐt, ch÷ sè kÝch th-íc ph¶i ®-îc viÕt râ rµng, chÝnh x¸c ë trªn ®-êng kÝch th-íc con sè ph¶i viÕt >= 3,5mm, ghi ë gi÷a vµ trªn ®-êng kÝch th-íc. C¸c ®-êng vÏ ngang qua con sè ®Òu ph¶i ng¾t ®o¹n. NÕu kh«ng ®ñ chç ghi con sè th× kÐo dµi ®-êng kÝch th-íc hay viÕt trªn gi¸ ngang.  ChiÒu ch÷ sè kÝch th-íc: - ChiÒu ch÷ sè kÝch th-íc ®é dµi phô thuéc vµo ®é nghiªng cña ®-êng kÝch th-íc so víi ®-êng b»ng cña b¶n vÏ. C¸ch ghi nh- h×nh vÏ sau: Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 300 13
NÕu ®-êng kÝch th-íc cã ®é nghiªng qu¸ lín th× ch÷ sè kÝch th-íc ®-îc ghi trªn gi¸ ngang. (h×nh 1.10). H×nh 1.10: ChiÒu ch÷ sè kÝch th-íc - ChiÒu ch÷ sè kÝch th-íc gãc phô thuéc vµo ®é nghiªng cña ®-êng th¼ng vu«ng gãc víi ®-êng ph©n gi¸c cña gãc ®ã. - Kh«ng cho phÐp bÊt kú ®-êng nÐt nµo cña b¶n vÏ kÎ chång lªn ch÷ sè kÝch th-íc, trong tr-êng hîp ®ã c¸c ®-êng nÐt ®-îc vÏ ng¾t ®o¹n. H×nh 1.11: NÐt vÏ kh«ng c¾t ch÷ sè kÝch th-íc - §èi víi kÝch th-íc bÐ, kh«ng ®ñ chæ ®Ó ghi ch÷ sè kÝch th-íc, th× ch÷ sè ®-îc viÕt trªn phÇn kÐo dµi cña ®-êng kÝch th-íc hay viÕt trªn gi¸ ngang. - Khi cã nhiÒu ®-êng kÝch th-íc song song víi nhau hay ®ång t©m th× ch÷ sè kÝch th-íc viÕt so le.  C¸c kÝ hiÖu: Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 14
- §-êng kÝnh: trong mäi tr-êng hîp tr-íc ch÷ sè kÝch th-íc cña ®-êng kÝnh ghi kÝ hiÖu . ChiÒu cao cña kÝ hiÖu b»ng chiÒu cao ch÷ sè kÝch th-íc. §-êng kÝch th-íc cña ®-êng kÝnh kÎ qua t©m cña ®-êng trßn. - B¸n kÝnh: trong mäi tr-êng hîp tr-íc ch÷ sè kÝch th-íc cña b¸n kÝnh ghi kÝ hiÖu R (ch÷ hoa), ®-êng kÝch th-íc cña b¸n kÝnh kÎ qua t©m cña cung trßn. §èi víi nh÷ng cung trßn cña b¸n kÝnh qu¸ lín th× cho phÐp ®Æt t©m ë gÇn cung trßn, khi ®ã ®-êng kÝch th-íc ®-îc kÎ gÊp khóc. Tr-êng hîp c¸c cung trßn qu¸ bÐ kh«ng ®ñ chæ ghi ch÷ sè kÝch th-íc hay kh«ng ®ñ chæ vÏ mòi tªn th× ch÷ sè hay mòi tªn ®-îc ghi hay vÏ ë ngoµi. - §èi víi h×nh cÇu: tr-íc ch÷ sè kÝch th-íc cña ®-êng kÝnh hay b¸n kÝnh cña h×nh cÇu ghi ch÷ “cÇu” vµ dÊu  hay R. - H×nh vu«ng: tr-íc ch÷ sè kÝch th-íc c¹nh cña h×nh vu«ng ghi dÊu □ (vÝ dô:□16) cã nghÜa lµ h×nh vu«ng cã c¹nh lµ 16). §Ó ph©n biÖt phÇn mÆt ph¼ng víi mÆt cong, th-êng dïng nÐt liÒn m¶nh g¹ch chÐo phÇn mÆt ph¼ng.. - §é dµi cung trßn: phÝa trªn ch÷ sè kÝch th-íc ®é dµi cung trßn cã ghi dÊu cung trßn vÝ dô cung AB . §-êng kÝch th-íc lµ ®-êng trßn ®ång t©m, ®-êng giãng kÎ song song víi ®-êng ph©n gi¸c cña gãc ch¾n cung ®ã.  C¸ch ghi kÝch th-íc: - KÝch th-íc ®o¹n th¼ng. - KÝch th-íc cung trßn, ®-êng trßn. - KÝch th-íc gãc. - KÝch th-íc h×nh cÇu - h×nh vu«ng. Ho¹t ®éng II: tù häc vµ th¶o luËn nhãm - §äc c¸c tµi liÖu tham kh¶o: 1. C¸c tiªu chuÈn nhµ n-íc: Tµi liÖu thiÕt kÕ (1985); Dung sai l¾p ghÐp (1977); Bu-l«ng, ®ai èc, vÝt cÊy (1985).TCVN 2244 - 91 2. VÏ kü thuËt c¬ khÝ - TrÇn H÷u QuÕ - NXB §¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp - Hµ Néi 1988. 3. Gi¸o tr×nh h×nh häc häa h×nh - TrÇn H÷u QuÕ - NXB Gi¸o dôc - Hµ Néi 1983. 4. Kü thuËt líp 10 phæ th«ng - NXB Gi¸o dôc - Hµ Néi 1995. 5. VÏ kü thuËt - Hµ Qu©n dÞch - NXB C«ng nh©n kü thuËt - Hµ Néi 1986. 6. Gi¸o tr×nh VÏ kü thuËt - TrÇn H÷u QuÕ vµ NguyÔn V¨n TuÊn – NXB Gi¸o dôc - Hµ Néi 2006. 7. Gi¸o tr×nh VÏ kü thuËt cña dù ¸n. C©u hái vµ bµi tËp Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 15
C©u hái: 1. Tr×nh bµy c¸c vËt liÖu vÏ vµ dông cô vÏ ®-îc sö dông trong vÏ kü thuËt? 2. Nªu cÊu t¹o vµ c«ng dông cña th-íc T trong vÏ kü thuËt? 3. V× sao ph¶i thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn nãi chung vµ tiªu chuÈn b¶n vÏ nãi riªng? 4. C¸c khæ giÊy chÝnh d-îc h×nh thµnh nh- thÕ nµo? Cho biÕt kÝch th-íc cña c¸c khæ giÊy tiªu chuÈn? 5. Con sè kÝch th-íc ®-îc ghi nh- thÕ nµo? Nªu râ chiÒu cña con sè kÝch th-íc? 6. Nªu c¸c yÕu tè kÝch th-íc. C¸c yÕu tè kÝch th-íc ®-îc kÎ nh- thÕ nµo? 7. Nªu kÝch th-íc khung tªn cña b¶n vÏ? Cho biÕt c¸c néi dung ®-îc ghi trong khung tªn? Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 16
Bµi tËp: 1. H·y vÏ khung vÏ vµ khung tªn cho khæ giÊy A4 ®øng vµ A4 ngang ®óng theo tiªu chuÈn vµ ghi c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vµo khung tªn. 2. §o vµ vÏ l¹i c¸c h×nh (H1 vµ H2) trong h×nh 1.12 d-íi ®©y vµo khæ giÊy A4 ®øng, ®o vµ ghi ®Çy ®ñ c¸c kÝch th-íc. H1 H2 H×nh 1.12: H×nh bµI tËp 2 ho¹t ®éng iii: thùc hµnh t¹i líp * Tæ chøc cho häc sinh luyÖn tËp vÏ khung vÏ, khung tªn, ghi c¸c néi dung cÇn thiÕt vµo khung tªn. * Cho häc sinh ®o vµ vÏ l¹i h×nh bµi tËp trªn vµo khæ giÊy A4, cã ghi ®Çy ®ñ kÝch th-íc hoÆc cho vÏ l¹i c¸ch chia ®-êng trßn thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau.v.v... Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 17
Bµi 2 C¸c d¹ng b¶n vÏ c¬ khÝ c¬ b¶n Giíi thiÖu: B¶n vÏ c¬ khÝ cã vai trß rÊt quan trong cho nh÷ng ng-êi lµm c«ng t¸c kû thuËt trong c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp. §Æc biÖt lµ nh÷ng c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc l¾p ®Æt, s÷a ch÷a vµ chÕ t¹o c¸c thiÕt m¸y mãc. Nh÷ng ng-êi nµy cÇn ph¶i cã kiÕn thøc vÒ vÏ kü thuËt ph¶i nh- vÏ h×nh häc, c¸c lo¹i h×nh chiÕu h×nh c¾t ®Ó h×nh dung ra chi tiÕt hay bé phËn m×nh cÇn s÷a ch÷a hay chÕ t¹o. Néi dung bµi häc nµy trang bÞ cho häc viªn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c¸c d¹ng b¶n vÏ nh»m gióp hä hoµn thµnh tèt h¬n c«ng viÖc cña m×nh. Môc tiªu thùc hiÖn: Häc xong bµi häc nµy, häc viªn cã n¨ng lùc: VÏ c¸c d¹ng b¶n vÏ c¬ khÝ c¬ b¶n nh-: c¸c lo¹i h×nh chiÕu, giao tuyÕn, h×nh c¾t, mÆt c¾t... theo qui -íc cña vÏ kü thuËt. Néi dung chÝnh: 2.1. VÏ h×nh häc: 2.1.1.Dùng ®-êng th¼ng song song, ®-êng th¼ng vu«ng gãc vµ chia ®Òu ®o¹n th¼ng: a. Dùng ®-êng th¼ng song song: Cho mét ®-êng th¼ng a vµ mét ®iÓm C ë ngoµI ®-êng th¼ng a. H·y v¹ch qua C ®-êng th¼ng b song song víi ®-êng th¼ng a.  C¸ch dùng b»ng th-íc vµ compa: - Trªn ®-êng th¼ng a lÊy mét ®iÓm B tïy ý lµm t©m, vÏ cung trßn b¸n kÝnh b»ng ®o¹n BC, cung trßn c¾t ®-êng th¼ng a t¹i ®iÓm A. - VÏ cung trßn t©m C, b¸n kÝnh CB vµ cung trßn t©m B, b¸n kÝnh CA, hai cung trßn nµy c¾t nhau t¹i D. - Nèi CD, ®ã lµ ®-êng th¼ng b song song víi ®-êng th¼ng a. C b D CB CA BC a A B H×nh 2.1: Dùng ®-êng th¼ng song song b»ng compa Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 18
 C¸ch vÏ b»ng th-íc vµ ªke: ¸p dông tÝnh chÊt c¸c gãc ®ång vÞ b»ng nhau cña c¸c ®-êng th¼ng song song b»ng c¸ch dïng ªke tr-ît trªn th-íc hoÆc hai ªke tr-ît lªn nhau, ®Ó dùng c¸c ®-êng th¼ng song song. C¸ch dùng nh- sau: §Æt mét c¹nh cña ªke trïng víi ®-êng th¼ng a ®· cho vµ ¸p s¸t c¹nh cña th-íc vµo mét c¹nh kh¸c cña ªke. Sau ®ã tr-ît ªke däc theo mÐp th-íc ®Õn vÞ trÝ c¹nh cña ªke ®i qua ®iÓm C. KÎ ®-êng th¼ng theo c¹nh ªke ®i qua ®iÓm C ta ®-îc ®-êng th¼ng b song song víi ®-êng th¼ng a. b a C H×nh 2.2: Dùng ®-êng th¼ng song song b»ng th-íc vµ ªke b. Dùng ®-êng th¼ng vu«ng gãc: Cho mét ®-êng th¼ng a vµ mét ®iÓm C kh«ng thuéc ®-êng th¼ng a. H·y v¹ch mét ®-êng th¼ng ®i qua ®iÓm C vµ vu«ng gãc víi ®-êng th¼ng a.  C¸ch dùng b»ng th-íc vµ ªke:  C a H×nh 2.3: Dùng ®-êng th¼ng vu«ng gãc b»ng th-íc vµ ªke - §Æt mét c¹nh gãc vu«ng cña ªke trïng víi ®-êng th¼ng a ®· cho vµ ¸p s¸t th-íc vµo c¹nh huyÒn ªke. Khoa: Cơ khí chế tạo – CĐN Tp. HCM 19