33(4): 8-17 T¹p chÝ Sinh häc 12-2011<br />
<br />
<br />
<br />
HAI LOµI C¸ MíI THUéC GIèNG CHANNA (CHANNIDAE, PERCIFORMES)<br />
§¦îC PH¸T HIÖN ë NINH B×NH, VIÖT NAM<br />
<br />
NGUYÔN V¡N H¶O<br />
<br />
ViÖn Nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n I<br />
<br />
Khi nghiªn cøu ®Þnh lo¹i c¸c loµi kh«ng cã mâm; O. ®−êng kÝnh m¾t; Op. PhÇn sau m¾t; T.<br />
v©y bông thuéc gièng Channa ë ViÖt Nam, ChiÒu dµi ®Çu; OO. Kho¶ng c¸ch hai m¾t; hT.<br />
chóng t«i cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu c¸ trµu tiÕn ChiÒu cao ®Çu; H. ChiÒu cao lín nhÊt cña th©n;<br />
vua vïng Hoa L−, tØnh Ninh B×nh qua c¸c tiªu daD. Kho¶ng c¸ch tr−íc v©y l−ng; dpD. Kho¶ng<br />
b¶n l−u gi÷ ë B¶o tµng c¸ vµ c¸c mÉu c¸ sèng c¸ch sau v©y l−ng; daP. Kho¶ng c¸c tr−íc v©y<br />
®ang nu«i d−ìng ë Phßng Di truyÒn chän gièng ngùc; daV. Kho¶ng c¸ch tr−íc v©y bông; daA.<br />
cña ViÖn Nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n 1, sau Kho¶ng c¸ch tr−íc v©y hËu m«n; Lcd. ChiÒu dµi<br />
®ã l¹i ®−îc tiÕp cËn víi c¸ ®ang nu«i d−ìng ë c¸n ®u«i; Ccd(h). ChiÒu cao c¸n ®u«i; lD. ChiÒu<br />
Tr¹i c¸ gièng ë Ninh B×nh vµ mét sè ®Þa ph−¬ng dµi gèc v©y l−ng; lA. ChiÒu dµi gèc v©y<br />
cã c¸ nµy. KÕt qu¶ cho thÊy, c¸ trµu tiÕn vua ë hËu m«n.<br />
vïng Hoa L−, tØnh Ninh B×nh kh«ng ph¶i cã tªn<br />
khoa häc lµ Channa asiatica (Linnaeus, 1758), II. KÕT QU¶ NGHI£N CøU<br />
mét loµi phæ biÕn tõ Nam Trung Quèc ®Õn B¾c 1. §Æc ®iÓm chÈn lo¹i<br />
ViÖt Nam nh− ®Þnh lo¹i cña Ng« SÜ V©n (2009)<br />
[9] mµ lµ 2 loµi c¸ míi. C¸ trµu hoa tiÕn vua - §Æc tr−ng cña gièng Channa lµ: Th©n dµi,<br />
C. hoaluensis Nguyen V. H. sp. nov. vµ c¸ trµu phÇn tr−íc h×nh trô h¬i trßn, phÝa sau dÑp bªn.<br />
®en tiÕn vua - C. ninhbinhensis Nguyen V. H. ChiÒu dµi ®Çu lín h¬n chiÒu cao th©n. Mâm<br />
sp. nov. ng¾n vµ réng. Lç mòi tr−íc vµ sau c¸ch nhau<br />
mét ®o¹n. M¾t h¬i to, n»m chÕch phÝa trªn vµ<br />
I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU tr−íc cña nöa ®Çu. Kho¶ng c¸ch 2 mÆt réng vµ<br />
b»ng. MiÖng réng, r¹ch xiªn nghiªng. Hµm trªn,<br />
C¸c mÉu c¸ nghiªn cøu thu t¹i ao nu«i vç c¸ hµm d−íi, x−¬ng l¸ mÝa vµ x−¬ng vßm ®Òu cã<br />
bè mÑ cña Phßng Di truyÒn vµ chän gièng, ViÖn r¨ng. L−ìi kh¸ ph¸t triÓn vµ kh«ng cã r¨ng.<br />
Nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n I, tõ nguån c¸ Kh«ng cã r©u. Lç mang réng. Mµng mang<br />
lÊy ë c¸c vïng n−íc thuéc tØnh Ninh B×nh. §o kh«ng nèi liÒn víi eo mang, hai bªn ph¶i vµ tr¸i<br />
®Õm c¸c mÉu dùa vµo c¸c sè ®o h×nh th¸i cña nèi liÒn víi nhau. Trong khoang trªn mang cã<br />
NguyÔn V¨n H¶o (2005). mét c¬ quan h« hÊp phô do x−¬ng trªn mang thø<br />
nhÊt vµ x−¬ng hµm d−íi t¹o thµnh. §Çu vµ th©n<br />
§Þnh lo¹i dùa theo c¸c tµi liÖu sau: C¸ n−íc ®Òu phñ mét líp v¶y l−îc. Cã c¬ quan ®−êng<br />
ngät ViÖt Nam cña Chevey & Lemason (1937), bªn tån t¹i, ®o¹n gi÷a ph©n lµm 2. C¸c v©y ®Òu<br />
Mai §×nh Yªn (1978), NguyÔn V¨n H¶o (1993, lµ tia mÒm, kh«ng cã gai. V©y l−ng vµ v©y hËu<br />
2005) vµ Kottelate (2001a). C¸ n−íc ngät Trung m«n rÊt dµi, kh«ng liÒn víi v©y ®u«i. V©y bông<br />
Quèc cña V−¬ng DÜ Khang (1962), Chu vµ nnk. n»m ë bªn ngùc cã khi kh«ng tån t¹i. V©y ®u«i<br />
(1991), Pan (1991), Zhang (2005). C¸ n−íc ngät h×nh trßn. Bãng h¬i dµi, kh«ng cã èng.<br />
Lµo cña Kottelat (2001b) vµ Campuchia cña<br />
Rainboth (1996). C¸c loµi c¸ trong gièng nµy ph©n bè ë c¸c<br />
C¸c ký hiÖu viÕt t¾t dïng trong b¸o c¸o: L. vïng n−íc ngät chñ yÕu vïng §«ng Nam ¸,<br />
ChiÒu dµi toµn bé c¸; Lo. ChiÒu dµi c¸ bá ®u«i; Trung Quèc, Ên §é, Myanma vµ ch©u Phi. Trªn<br />
D. V©y l−ng; A. V©y hËu m«n; P. V©y ngùc; V. thÕ giíi gièng Channa cã 29 loµi, trong ®ã chñ<br />
V©y bông; C. V©y ®u«i; L.1. VÈy ®−êng bªn; yÕu lµ d¹ng c¸ cã v©y bông, chiÕm 27 loµi, d¹ng<br />
Tr. V©y trªn d−íi ®−êng bªn; Ot. ChiÒu dµi c¸ kh«ng cã v©y bông cho tíi nay cã 2 loµi, ®ã<br />
<br />
8<br />
lµ: C¸ trÌo ®åi - C. asiatica (Linnaeus, 1758), ph¸t hiÖn ë c¸c vùc n−íc thuéc vïng nói ®¸ v«i<br />
ph©n bè ë Nam Trung Quèc vµ B¾c ViÖt Nam vµ tØnh Ninh B×nh, cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt víi<br />
c¸ trÌo ®åi nãc - C. nox Zhang, Musikasinthorn c¸c loµi trªn.<br />
& Watanabe, 2002, ph©n bè chñ yÕu ë Qu¶ng Dùa vµo sù gièng vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c loµi<br />
T©y, Trung Quèc. kh«ng cã v©y bông trong gièng Channa, ®z x©y<br />
Hai loµi c¸ míi trong gièng Channa ®−îc dùng khãa ®Þnh lo¹i sau:<br />
<br />
Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi c¸ kh«ng cã v©y bông trong gièng Channa<br />
<br />
1(2). MiÖng h×nh cung s©u vµ hÑp, chiÒu dµi lín h¬n chiÒu réng. VÈy ®−êng bªn nhiÒu h¬n 60<br />
chiÕc...............................................C. hoaluensis Nguyen V. H. sp. nov. (c¸ trµu hoa tiÕn vua)<br />
2(1). MiÖng h×nh cung n«ng vµ réng, chiÒu dµi nhá h¬n chiÒu réng. VÈy ®−êng bªn Ýt h¬n 60 chiÕc.<br />
3(6). V©y h©u m«n cã 28-30 tia.<br />
4(5). Khëi ®iÓm v©y hËu m«n gÇn gèc v©y ®u«i h¬n mót mâm. L−ìi ng¾n, dÑt, mót h×nh tam<br />
gi¸c.Th©n mÇu s¸ng, cã 7- 10 v©n säc ngang xanh sÉm. Gèc v©y ®u«i cã 1 ®èm h×nh con m¾t<br />
râ rµng.................................................................................C. asiatica (Linnaeus) (c¸ trÌo ®åi)<br />
5(4). Khëi ®iÓm v©y hËu m«n gÇn mót mâm h¬n tíi gèc v©y ®u«i. L−ìi bÑt, mót<br />
h×nh cung trßn. Toµn th©n mÇu x¸m ®en. Gèc v©y ®u«i ®èm h×nh con m¾t<br />
kh«ng râ rµng............................C. ninhbinhensis Nguyen V. H. sp. nov. (c¸ trµu ®en tiÕn vua)<br />
6(3). V©y hËu m«n cã 31- 33 tia.............................................C. nox Zhang, Musikasinthorn &<br />
Watanab (c¸ trÌo ®åi nãc)<br />
<br />
2. M« t¶ 2 loµi c¸ míi vµ hÑp, chiÒu dµi lín h¬n chiÒu réng. VÈy ®−êng<br />
bªn nhiÒu, trªn 60 chiÕc. §èt sèng toµn th©n<br />
a. Channa hoaluensis Nguyen V. H. sp. nov., nhiÒu, tõ 56- 57 chiÕc. L−ìi dÑp dÇy, mót h×nh<br />
C¸ trµu hoa tiÕn vua (h×nh 1: a, b) cung trßn, n»m s¸t hµm d−íi, phÝa sau thu«n to<br />
MÉu vËt: Sè mÉu vµ ký hiÖu mÉu: 3 tiªu b¶n, dÇn, chiÕm ch−a hÕt chiÒu réng xoang miÖng.<br />
L = 245 - 300 mm, Lo = 198 - 265 mm, trong C¸ cã mÇu x¸m, däc th©n cã 7-8 v©n ngang h×nh<br />
®ã: dÊu ngoÆc ( 7 O). L−ìi<br />
= 315 mm, Lo = 275 mm, thu ë ao nu«i c¸ cña dÑp, mót trßn, ch−a chiÕm hÕt chiÒu réng cña<br />
ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n 1, ngµy xoang miÖng.<br />
07/05/2010 (tõ nguån c¸ thu gom ë xz Ninh M« t¶: D = 48-49; A = 28-30; P = 15-16;<br />
H¶i, Gia ViÔn, Ninh B×nh ngµy 20/4/2008). V = 0; C = 15-16.<br />
Paratype: 2 tiªu b¶n, ký hiÖu NB 10.05.012 5−6<br />
(c¸ ®ùc); L = 305 mm, Lo = 267 mm vµ ký hiÖu L.l = 58 59 hoÆc L.l = 21+3+34-35 =<br />
NB 10.5.013 (c¸ c¸i); L = 315 mm, Lo = 270 10 − A<br />
mm. Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thu mÉu nh− 58-59, Tr = 5-6 /10 - A.<br />
Holotype. VÈy tr−íc v©y l−ng: 10+10 = 20. VÈy quanh<br />
N¬i l−u mÉu: B¶o tµng c¸ ViÖn Nghiªn cøu c¸n ®u«i: 22. L−îc mang cung I: 8-12 chiÕc, ®èt<br />
nu«i trång thñy s¶n 1 - B¾c Ninh. sèng toµn th©n: 51-52 chiÕc.<br />
ChÈn lo¹i: Loµi C. nihbinhensis sp. nov. Lo = 5,73-6,14(5,93)H = 3,82-4,31(4,09) T<br />
= 15,00-16,98(15,62)lcd = 9,89-10,58(10,28)ccd.<br />
kh¸c víi loµi C. hoaluensis sp. nov. ë c¸c ®Æc<br />
®iÓm: miÖng h×nh cung n«ng vµ réng, chiÒu dµi T = 4,43-5,00(4,47)Ot = 6,89-7,22(7,10)O =<br />
nhá h¬n chiÒu réng. VÈy ®−êng bªn 58-59 2,28-3,45(3,22)OO = 3,65-4,24(3,83)lcd = 2,30-<br />
chiÕc. §èt sèng toµn th©n tõ 49-53 chiÕc. L−îc 2,77(2,52)ccd.<br />
mang cung I tõ 8-12 chiÕc. Loµi c¸ nµy còng H = 1,67-1,85(1,74)h. OO = 2,10-<br />
2,44(2,22)O.Lcd = 0,63-0,69(o,66)ccd.<br />
<br />
a b<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 3. C¸ trµu ®en tiÕn vua - C. ninhbinhensis Nguyen V. H. sp. nov.<br />
a. MÆt bªn; b. MÆt bông.<br />
<br />
Th©n thon dµi, phÝa tr−íc h×nh trô trßn, phÝa d−íi chØ cã ë 2 bªn, phÇn gi÷a bÞ ng¾t quzng<br />
sau dÑp bªn. ViÒn l−ng h¬i cong, nhÊt lµ tr−íc víi ®é réng gÇn b»ng 1/2 chiÒu réng miÖng<br />
v©y l−ng. ViÒn bông t−¬ng ®èi b»ng th¼ng. C¸n (h×nh 4b).<br />
®u«i ng¾n vµ cao. §Çu dÑp b»ng, h¬i ng¾n vµ Trªn 2 hµm, x−¬ng l¸ mÝa vµ x−¬ng khÈu c¸i<br />
réng ngang. PhÇn ®Çu sau m¾t h¬i gå cao. Hai ®Òu cã r¨ng nhá. R¨ng hµng ngoµi cña x−¬ng<br />
m¸ b¹nh ra vµ chøa nhiÒu thÞt. Trªn ®Ønh ®Çu cã hµm trªn vµ hµm d−íi cã d¹ng l«ng nhung.<br />
1 sè lç nhá. Mâm ng¾n, mót tÇy trßn, mót h¬i R¨ng hµng trong hµm d−íi kh¸ lín. L−ìi bÑt,<br />
vÓnh lªn, chiÒu dµi gÇn b»ng 1/3 chiÒu dµi dÇu. dÇy, mót tr−íc h×nh cung trßn, n»m s¸t hµm<br />
Rznh gi÷a mâm vµ hµm trªn liªn tôc, kh«ng bÞ d−íi, ph©n sau to, réng dÇn, chiÕm hÕt chiÒu<br />
ng¾t quzng ë gi÷a, gÇn mót mâm h¬i cong vÒ réng cña xoang miÖng (h×nh 4c).<br />
phÝa sau (h×nh 4a).<br />
Lç mòi mçi bªn 2 chiÕc, c¸ch xa nhau. Lç<br />
MiÖng h¬i lín, h×nh cung n«ng vµ réng, mòi tr−íc h×nh èng nhá, kÐo dµi d¹ng r©u, chiÒu<br />
chiÒu dµi nhá h¬n chiÒu réng, r¹ch h¬i xiªn. dµi b»ng 1/4 ®−êng kÝnh m¾t, n»m s¸t rznh<br />
Hµm d−íi h¬i nh« h¬n hµm trªn. Mót sau x−¬ng mâm. Lç mòi sau d¹ng trßn bÑt, n»m gÇn m¾t<br />
hµm trªn v−ît qu¸ viÒn sau m¾t víi ®é dµi gÇn h¬n lç mòi tr−íc hoÆc b»ng 2/3 tíi lç mòi tr−íc.<br />
b»ng ®−êng kÝnh m¾t. M«i trªn võa ph¶i, nèi M¾t h¬i trßn hoÆc bÇu dôc däc, n»m chÕch viÒn<br />
liÒn víi m«i d−íi ë gãc miÖng. M«i d−íi lín trªn vµ nöa tr−íc cña ®Çu. Kho¶ng c¸ch 2 m¾t<br />
h¬n m«i trªn vµ phÇn cuèi to bÌ. Rznh sau m«i réng vµ låi. Kh«ng cã r©u. Khe mang lín. Mµng<br />
<br />
<br />
12<br />
mang kh«ng liÒn víi eo, mµ liÒn 2 bªn, v−ît qu¸ V©y hËu m«n còng rÊt dµi, khëi ®iÓm t−¬ng øng<br />
c¶ eo, ®é réng b»ng 3/4 chiÒu réng miÖng. §é víi tia thø 17 cña v©y l−ng, gÇn mót mâm h¬n<br />
réng phÝa tr−íc cña mµng mang chØ b»ng 1/3 ®é gèc v©y ®u«i, mót sau t−¬ng ®−¬ng víi mót sau<br />
réng phÝa sau. v©y l−ng. HËu m«n s¸t ngay tr−íc v©y hËu m«n.<br />
V©y l−ng rÊt dµi vµ liªn tôc, khëi ®iÓm sau V©y ®u«i trßn. C¸c v©y ®Òu lµ tia mÒm.<br />
khëi ®iÓm v©y ngùc, ngang víi vÈy ®−êng bªn §Çu vµ th©n phñ vÈy võa ph¶i. §Ønh ®Çu vµ<br />
thø 9, c¸ch mót mâm b»ng 1/2 tíi gèc v©y ®u«i, m¸ cã c¸c vÈy to h¬n. PhÇn ngùc vµ bông phñ<br />
gèc sau cña nã c¸ch gèc v©y ®u«i chØ b»ng vÈy nhá, nh−ng nh×n m¾t th−êng vÉn ph©n biÖt<br />
®−êng kÝnh m¾t, mót sau v©y vuît qu¸ gèc v©y ®−îc. H×nh d¸ng vÈy trªn th©n vµ bông rÊt kh¸c<br />
®u«i nhiÒu. Kho¶ng c¸ch tr−íc v©y l−ng lín h¬n nhau. §−êng bªn kh«ng hoµn toµn liÒn mµ ®øt<br />
kho¶ng c¸ch tr−íc v©y ngùc. V©y ngùc cã khëi ®o¹n. Th−êng ®−êng bªn kÐo dµi tõ trªn lç mang<br />
®iÓm ngang víi vÈy ®−êng bªn thø 4, ng¾n h¬n ®Õn ngang tia thø 16 cña v©y l−ng hoÆc vÈy<br />
chiÒu dµi ®Çu, mót cuèi trßn, c¸ch hËu m«n 8-10 ®−êng bªn thø 21 th× ®øt ®o¹n, xuèng 1 hµng vÈy<br />
tÊm vÈy hoÆc b»ng h¬n 1/2 kho¶ng c¸ch v©y víi 3 vÈy chuyÓn tiÕp vµ tíi ngang khëi ®iÓm v©y<br />
ngùc ®Õn v©y hËu m«n. Kh«ng cã v©y bông. hËu m«n ®i vµo gi÷a th©n vµ c¸n ®u«i.<br />
<br />
a b c<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 4. H×nh ®Çu c¸ trµu ®en tiÕn vua - Channa ninhbinhensis Nguyen V. H. sp. nov.<br />
a. MÆt l−ng; b. MÆt bông; c. Hµm d−íi vµ l−ìi.<br />
<br />
C¸ cã d¹ dµy, cã 1 thïy h¹ vÞ, ruét ng¾n h¬n ®u«i cã ®èm h×nh con m¾t, ë c¸ nhá râ cßn c¸<br />
chiÒu dµi th©n vµ víi 3 lÇn gÊp khóc. Bãng h¬i lín mê h¬n. C¸c v©y l−ng, v©y ®u«i vµ v©y hËu<br />
h×nh trô dµi tíi tËn phÇn sau cña c¸n ®u«i, m«n x¸m sÉm, kh«ng v©n. Trªn th©n, c¸c v©y<br />
kh«ng cã èng bãng h¬i. l−ng, v©y ®u«i vµ v©y hËu m«n ë 1 sè c¸ thÓ cßn<br />
MÇu s¾c: Th©n vµ ®Çu mÇu x¸m ®en, phÝa cã nhiÒu ®èm tr¾ng nhá.<br />
bông x¸m nh¹t. Däc th©n kh«ng cã v©n säc C¸c sè ®o h×nh th¸i cña c¸ trµu ®en tiÕn vua<br />
ngang. Gèc v©y ngùc cã ®èm trßn ®en. Gèc v©y ®−îc chØ dÉn ë b¶ng 2.<br />
<br />
B¶ng 2<br />
C¸c sè ®o cña c¸ trµu ®en tiÕn vua - C. ninhbinhensis Nguyen V. H. sp. nov.<br />
Holotype Paratype Trung b×nh<br />
STT C¸c chØ tiªu<br />
1 2 3 (n = 3 )<br />
1 L (mm ) 315 305 315 311,67<br />
2 Lo (mm ) 275 267 270 270,67<br />
3 Lo/H7,73 5,73 5,93 6,14 5,93<br />
4 Lo/Ddµy th©n 6,11 7,03 6,92 6,69<br />
5 Lo/T 3,82 4,31 4,15 4,09<br />
6 Lo/daD 3,62 3,71 3,80 3,71<br />
7 Lo/dpD 25,00 22,25 22,50 23,25<br />
8 Lo/daP 3,93 4,11 4,15 4,06<br />
9 Lo/daA 2,07 2,05 2,11 2,08<br />
10 Lo/lcd 16,18 15,71 15,00 15,62<br />
11 Lo/h 10,58 9,89 10,38 10,28<br />
<br />
<br />
13<br />
12 T/Ot 4,80 4,43 5,00 4,74<br />
13 T/O 7,20 6,89 7,22 7,10<br />
14 T/Op 1,57 1,59 1,51 1,56<br />
15 T/OO 3,43 2,82 3,42 3,22<br />
16 T/hT 2,00 1,63 1,63 1,75<br />
17 T/réng ®Çu 1,67 1,44 1,44 1,52<br />
18 T/Dµi miÖng 2,67 2,38 2,71 2,59<br />
19 T/Réng miÖng 2,32 1,94 2,24 2,17<br />
20 T/lcd 4,24 3,65 3,61 3,83<br />
21 T/h 2,77 2,30 2,50 2,52<br />
22 H/Dµy th©n 1,07 1,18 1,13 1,13<br />
23 H/h 1,85 1,67 1,69 1,74<br />
24 OO/O 2,10 2,44 2,11 2,22<br />
25 Réng ®Çu/réng miÖng 1,39 1,34 1,55 1,43<br />
26 Dµi miÖng/Réng miÖng 0,87 O,81 0,83 0,84<br />
27 Lcd/h 0,65 0,63 0,69 0,66<br />
28 LD/lA 1,57 1,48 1,49 1,51<br />
<br />
ý nghÜa tªn khoa häc loµi: tªn loµi lµ tªn 3. So s¸nh 2 loµi míi víi c¸c loµi gÇn víi<br />
tØnh thu ®−îc mÉu. chóng<br />
N¬i sèng: C¸ sèng ë c¸c vïng ngËp n−íc, Cho tíi nay víi viÖc ph¸t hiÖn 2 loµi c¸ míi<br />
vïng ®Çm lÇy ven nói ®¸ v«i vµ trong c¸c hang nµy th× d¹ng c¸ kh«ng cã v©y bông trong gièng<br />
®éng, thuéc 3 huyÖn Hoa L−, Gia ViÔn vµ Yªn Channa lªn tíi 4 loµi. Sù sai kh¸c gi÷a 2 loµi<br />
M«, tØnh Ninh B×nh. C¸ Trµu ®en tiÕn vua lµ loµi míi vµ víi c¸c loµi gÇn víi chóng trong gièng<br />
c¸ kinh tÕ vµ c¸ quý cña ®Þa ph−¬ng. ®−îc chØ dÉn ë b¶ng 3.<br />
<br />
B¶ng 3<br />
Sù sai kh¸c gi÷a 2 loµi míi vµ 2 loµi kh¸c trong gièng Channa<br />
C. hoaluensis C. ninhbinhensis C. asiatica<br />
S C. nox<br />
C¸c chØ tiªu sp. nov. sp. nov. (Linnaeus)<br />
TT (n = 7) [1]<br />
(n = 3) (n = 3) (n = 3)<br />
1 A 31-33 28-30 29-31 31-32<br />
2 P 14 15-16 14-15 14-17<br />
3 C 13-14 15-16 14 12-15<br />
4 VÈy ®−êng bªn 62-64 58-59 56-58 53-55<br />
VÈy trªn d−íi ®−êng<br />
5 5-5/11-A 5-6/10-A 5/10-A -<br />
bªn<br />
6 VÈy tr−íc v©y l−ng 21-22 20 20-22 -<br />
<br />
7 Sè l−îc mang cung I 4-6 8-12 10-12 -<br />
8 Sè ®èt sèng 56-57 51-52 49-50 53-55<br />
9 Lo/lcd 15,00-19,94 15,00-16,98 11,04-14,86 -<br />
10 T/OO 3,09-3,63 2,28-3,45 3,24-3,65 3,90-5,20<br />
Dµi miÖng/réng<br />
11 1,02-1,16 0,81-0,84 0,82-0,88<br />
miÖng<br />
H×nh cung s©u H×nh cung n«ng vµ H×nh cong H×nh cung<br />
12 MiÖng vµ hÑp, chiÒu réng, chiÒu dµi n«ng vµ n«ng vµ<br />
dµi lín h¬n nhá h¬n chiÒu réng, chiÒu réng, chiÒu<br />
<br />
<br />
<br />
14<br />
chiÒu réng réng ®ai nhá h¬n dµi nhá h¬n<br />
chiÒu réng chiÒu réng<br />
L−ìi dÑp máng,<br />
L−ìi dÑp dÇy,mót<br />
mót h×nh cung L−ìi dÑp<br />
h×nh cung trßn,<br />
trßn, phÝa sau dÇy, ng¾n,<br />
13 L−ìi phÝa sau chiÕm hÕt<br />
chiÕm ch−a hÕt mót h×nh tam<br />
chiÒu réng xoang<br />
chiÒu réng gi¸c<br />
miÖng<br />
xoang miÖng<br />
Däc th©n cã<br />
Däc th©n cã 7- 7-10 säc Toµn th©n<br />
Toµn th©n m©ï<br />
8 säc ngang ngang mÇu mÇu ®en kh¸<br />
14 Hoa v¨n trªn th©n ®en, kh«ng cã c¸c<br />
h×nh dÊu ngoÆc xanh sÉm ®Òu tõ trªn<br />
säc ngang th©n<br />
(