Hệ chịu lực: Phần II

Chia sẻ: Nguyễn Thị Ngọc Lựu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:52

Thêm vào BST

Báo xấu

85
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hệ chịu lực: Phần II giới thiệu với người đọc các kiến thức về hệ công dạng dây cáp, võng cung, vòm mái, hệ vỏ mỏng, lí thuyết cấu trúc, bảng tra dành cho thiết kế sơ bộ. Đây là tài liệu tham khảo dành cho sinh viên ngành Xây dựng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hệ chịu lực: Phần II

11 VOØM CUNG GAÏCH XAÂY CHÌA ∗ Gaïch xaây chìa laø giai ñoaïn trung gian giöõa moät daàm chìa ñôn giaûn vaø moät voøm cung thöïc söï. Voøm cung baèng gaïch xaây chìa ñöôïc taïo ra baèng caùch xaây nhöõng vieân gaïch ñöa daàn töø hai beân loã cöûa ra ñieåm giöõa cho ñeán khi chuùng gaëp nhau. Caùch naøy ñöôïc bieát ñeán töø ngöôøi Sumerian vaø ngöôøi Ai Caäp töø naêm 2700 BC. Hình thöùc voøm cung thöïc söï , ñöôïc xaây töø nhöõng vieân gaïch, ñaù hình neâm, ñöôïc bieát ñeán töø Ai Caäp vaø Löôõng Haø vaøo khoaûng cuøng thôøi gian treân. Ñeå ñaûm baûo chaéc chaén, goùc cuûa voøm cung baèng gaïch xaây chìa phaûi doác hôn 45° (Hình 11.1). VOØM CUNG BAÈNG GAÏCH Hình 11.1: Loã cöûa baèng gaïch xaây: (a) voøm gaïch xaây chìa, vaø (b) voøm gaïch vieân hình neâm. Nhö ñaõ ñöôïc trình baøy, trong töøng ñieàu kieän chòu taûi troïng cuûa moät daây caùp treo, seõ coù moät hình thöùc caêng voõng ñöôïc hình thaønh. Voøm Cuõng nhö ñoái vôùi moät daây caùp treo, neáu taûi troïng phaân boá ñeàu theo cung coù hình daïng laät ngöôïc cuûa moät daây caùp treo nhö treân vaø laøm phöông khoaûng vöôït naèm ngang thì hình daïng chòu löïc toái öu laø vieäc chæ vôùi löïc neùn doïc truïc. Noùi caùch khaùc, ñoái vôùi moät ñieàu kieän parabola; neáu taûi troïng phaân boá ñeàu doïc theo chieàu daøi cong cuûa chòu taûi cuï theå, moät voøm cung ñöôïc xaây döïng mang hình daïng gioáng voøm cung thì hình daïng chòu löïc toái öu laø catenary (Hình 11.3). Ñoái (nhöng laät ngöôïc) moät daây caùp treo töông öùng seõ chæ chòu löïc neùn vaø vôùi moät taûi troïng taùc ñoäng, voøm cung caøng caïn thì löïc ñaïp ngang sinh khoâng chòu aûnh höôûng cuûa löïc uoán naøo. Ñieàu naøy ñuùng cho caû löïc ra caøng lôùn (Hình 11.4). phaân boá vaø taäp trung vôùi ñoä lôùn vaø ñieåm ñaët coù theå khaùc nhau (Hình 11.2). ∗ Tieáng Anh: corbeling 62
Hình 11.2: Daây caùp treo caêng voõng vaø hình thöùc voøm cung töông öùng. Hình 11.4: Phaûn löïc ñaïp ngang thay ñoåi raát nhieàu tuøy theo ñoä saâu cuûa voøm Hình 11.3: Caùc hình daïng voøm cung ñoái vôùi caùc taûi troïng phaân boá: (a) catenary cung. ñoái vôùi taûi troïng phaân boá ñeàu doïc theo ñöôøng cong cuûa voøm, vaø (b) parabola ñoái vôùi taûi troïng phaân boá ñeàu theo phöông khoaûng vöôït naèm ngang. 63
SÖÏ LAØM VIEÄC Khoâng gioáng nhö voøm cung baèng gaïch xaây chìa coù caùc vieân gaïch chòu uoán (vaø do ñoù chòu keùo), voøm cung baèng gaïch thöïc söï phuï thuoäc vaøo caùc vieân gaïch hình neâm ñeå truyeàn taûi troïng theo phöông ngang hoaøn toaøn trong öùng suaát neùn (Hình 11.5, 11.6). Hình 11.6: Caùc boä phaän cuûa voøm cung xaây gaïch. Hình 11.5: Ñaëc ñieåm hình neâm cho pheùp voøm cung truyeàn taûi troïng phöông ñöùng ñeán moãi caïnh chæ trong öùng suaát neùn. Ñeå yù raèng, vieân gaïch hình neâm coù khuynh höôùng ñaåy caùc maët ñôõ chòu ra xa do taûi troïng baûn thaân thaúng ñöùng. Ñieàu naøy daãn ñeán caùc phaûn löïc taïi moãi maët caàn vuoâng goùc vôùi maët lieân keát (neáu khoâng vuoâng goùc, söï tröôït maët coù theå xaûy ra). Ñöôøng öùng löïc Hình daùng toái öu cuûa moät voøm cung truøng vôùi ñöôøng öùng löïc cuûa noù― ñöôïc xaùc ñònh laø ñöôøng noái caùc hôïp löïc cuûa öùng löïc vaø taûi troïng cuûa töøng thaønh phaàn voøm cung xuoáng thaønh phaàn lieàn keà beân döôùi. Ñeå voøm cung hoaøn toaøn khoâng chòu uoán, ñöôøng öùng löïc phaûi truøng vôùi truïc cuûa voøm (Hình 11.7). Tuy nhieân, söï khaùc bieät nhoû giöõa Hình 11.7: Ñöôøng öùng löïc trong moät voøm cung laø ñöôøng noái caùc hôïp löïc cuûa öùng ñöôøng öùng löïc vaø truïc voøm coù theå toàn taïi ngay caû trong caùc voøm cung löïc vaø taûi troïng cuûa töøng thaønh phaàn voøm cung xuoáng thaønh phaàn lieàn keà beân döôùi. xaây gaïch chòu neùn maø khoâng gaây ra nhöõng veát nöùt do öùng suaát keùo. 64
Quy luaät khoaûng moät phaàn ba giöõa ∗ noùi raèng neáu ñöôøng öùng löïc naèm ñoåi, hình daùng toái öu cuûa daây caùp seõ chuyeån ñoåi vaø caáu truùc vaãn oån trong khoaûng moät phaàn ba giöõa voøm cung (hoaëc töôøng chòu löïc hay ñònh. Nhöng neáu söï ñaët taûi thay ñoåi treân moät voøm cung moûng laøm moùng), thì chæ coù öùng suaát neùn xaûy ra vaø khoâng coù öùng suaát keùo ñöôïc cho hình daùng cuûa noù khoâng coøn laø toái öu thì noù seõ suïp ñoå. Ñeå traùnh sinh ra (Hình 11.8). ñieàu naøy, hình daùng cuûa voøm cung coù theå ñöôïc daèn laïi giuùp noù khoâng bò uoán cong leân (Hình 11.9 vaø 11.10). Moät voøm cung baèng gaïch moûng (khoâng chòu öùng suaát keùo hay uoán) seõ khoâng oån ñònh khi ñieàu kieän ñaët taûi thay ñoåi. Nhöng neáu voøm cung coù hình daùng nhö vaäy ñöôïc xaây theâm beân treân moät khoái töôøng gaïch seõ khoâng bò uoán cong leân vaø oån ñònh. Vì lyù do naøy, caùc voøm cung khoâng mang hình daùng toái öu coù theå (vaø, trong lòch söû, ñaõ) ñöôïc xaây baèng gaïch maø vaãn ñaûm baûo söï oån ñònh neáu coù töôøng gaïch ñöôïc xaây chung quanh. Ví duï cuûa hình daùng voøm cung khoâng toái öu laø voøm baùn nguyeät vaø voøm ñænh nhoïn (Hình 11.11). Hình 11.8: Moâ hình minh hoïa quy luaät khoaûng moät phaàn ba giöõa: (a) löïc taùc ñoäng leân khoái moùng trong khoaûng moät phaàn ba ôû giöõa vaø gaây ra chæ öùng suaát neùn treân maët neàn, vaø (b) löïc naèm ra ngoaøi khoaûng moät phaàn ba giöõa gaây ra öùng suaát keùo (naâng leân) treân moät phaàn maët neàn. Nguyeân lyù naøy ngaên öùng suaát keùo xaûy ra trong caùc caáu truùc chòu neùn (nhö laø voøm cung) mieãn laø ñöôøng öùng luaät naèm trong khoaûng moät phaàn ba trung taâm. Söï oån ñònh Maëc duø voøm cung vaø daây caùp voõng coù hình daùng toái öu gioáng nhau, chuùng khaùc nhau veà söï oån ñònh noäi taïi khi ñieàu kieän nhaän taûi thay ñoåi. Neáu ñoä lôùn hoaëc vò trí cuûa taûi troïng leân moät daây caùp voõng thay Hình 11.9: Caùc hình thöùc voøm cung baèng gaïch xaây. ∗ Tieáng Anh: the middle third rule 65
voøm leäch hoaëc do giaõn nôû vì nhieät. Khôùp ñöôïc söû duïng giuùp traùnh bieán daïng uoán do leäch truïc hoaëc giaõn nôû vì nhieät. Voøm cung hai khôùp coù lieân keát khôùp taïi hai chaân voøm; öùng suaát uoán giaûm toái thieåu ôû gaàn ñieåm töïa nhöng voøm bò uoán taïi trung ñieåm. Voøm cung ba khôùp laøm giaûm bieán daïng uoán ôû caû ñieåm töïa ôû chaân laãn qua suoát khoaûng vöôït Hình 11.10: Söï oån ñònh cuûa voøm cung: (a) voøm cung ba khôùp voán laø hình tam giaùc nhôø vaøo lieân keát khôùp ôû trung ñieåm cho pheùp söï chuyeån vò do leäch oån ñònh, trong khi (b) voøm cung boán khôùp baát oån ñònh. truïc hay giaõn nôû vì nhieät maø khoâng bò uoán. Hình 11.11: Söï oån ñònh cuûa voøm cung baèng gaïch xaây: (a) vì gaïch xaây khoâng chòu ñöôïc öùng suaát keùo, caùc voøm cung moûng baèng gaïch xaây luoân baát oån ñònh vaø coù khuynh höôùng suïp ñoå khi coù boán khôùp hoaëc nhieàu hôn, vaø (b) caùc voøm cung coù khoái töôøng gaïch Hình 11.12: Caùc sô ñoà voøm cung: (a) cöùng; (b) hai khôùp giuùp voøm bò uoán ít ñi taïi xaây chung quanh oån ñònh vaø coù khaû naêng chòu ñöôïc caùc taûi troïng thay ñoåi. hai chaân; vaø (c) ba khôùp, giuùp voøm bò uoán (do bieán daïng hoaëc giaõn nôû vì nhieät) ít ñi VOØM CUNG KHOÂNG BAÈNG GAÏCH xuyeân suoát. Voøm cung cuõng ñöôïc laøm baèng nhöõng loaïi vaät lieäu chòu öùng suaát keùo Trong vieäc xaây döïng ngaøy nay, söï khaùc nhau giöõa hình daùng voøm (vaø uoán), nhö theùp, goã daùn, vaø beâ-toâng coát theùp. Coù ba hình thöùc cung vôùi ñöôøng öùng löïc toái öu cuûa noù khoâng coøn quan troïng nhieàu thöôøng ñöôïc söû duïng trong caùc lieân keát cuûa ba loaïi vaät lieäu naøy: cöùng nhö tröôùc ñaây, nhôø vaøo khaû naêng chòu ñöôïc öùng suaát keùo vaø uoán cuûa (khoâng coù khôùp), hai khôùp, vaø ba khôùp (Hình 11.12) (voøm cung boán vaät lieäu. khôùp hoaëc nhieàu hôn thì khoâng oån ñònh). Voøm cung cöùng khoâng cho pheùp quay taïi ñieåm lieân keát ôû chaân; voøm cung cöùng bò uoán khi truïc 66
12 VOØM MAÙI Voøm maùi laø moät caáu truùc kieåu voøm cung ba chieàu truyeàn löïc ñeán goái töïa bôûi chæ öùng suaát neùn. (Caùc hình thöùc maùi coù hình daùng kieåu voøm, ñöôïc thieát keá chòu ñöôïc chuû yeáu löïc keùo, ñöôïc gia cöôøng, coù hình thöùc vaø laøm vieäc khaùc, ñöôïc trình baøy thuoäc nhoùm caáu truùc voû moûng ôû muïc sau.) Hieåu moät caùch ñôn giaûn nhaát, voøm maùi laø moät voøm cung ñöôïc phaùt trieån tònh tieán theo phöông thöù ba. Vaø cuõng gioáng nhö moät voøm cung, voøm maùi (nguyeân thuûy laø moät keát caáu gaïch xaây) chæ coù theå chòu neùn maø khoâng coù khaû naêng choáng laïi löïc keùo. Vì lyù do naøy, caùc caáu truùc voøm caàn ñöôïc choáng ñôõ lieân tuïc doïc theo moãi caïnh ñaùy. Hình 12.1: Caùc hình thöùc voøm maùi hình truï: (a) barrel, (b) catenary, vaø (c) ñænh VOØM MAÙI HÌNH TRUÏ nhoïn. Voøm maùi hình truï laø moät voøm maùi coù hình daïng maët caét daïng barrel voøm cung chòu taùc ñoäng. Söùc chòu caét cuûa voøm maùi cho pheùp taûi (baùn nguyeät, hay Roman), catenary, hoaëc ñænh nhoïn (Gothic) (Hình troïng lan truyeàn (theo goùc 45º ôû moãi beân) ñeán vuøng keà beân (Hình 12.1). 12.2). SÖÏ LAØM VIEÄC Khaû naêng choáng laïi löïc phöông ngang Söï phaân boá löïc Moät voøm maùi cuõng khaùc vôùi moät chuoãi caùc voøm cung töông öùng ôû Moät voøm maùi khaùc vôùi moät chuoãi caùc voøm cung töông öùng ôû caùch noù khaû naêng choáng laïi löïc phöông ngang. Caùc voøm cung laøm vieäc ñoäc phaûn öùng laïi taûi troïng taäp trung. Caùc voøm cung laøm vieäc ñoäc laäp vaø laäp; do vaäy moät löïc theo phöông ngang taùc ñoäng leân moät voøm cung ôû taûi troïng taùc ñoäng leân moät voøm cung khoâng truyeàn löïc sang caùc voøm bieân seõ gaây cho taát caû caùc voøm cung bò ngaõ nhö moät daõy ñoâ-mi-noâ. cung keà beân; toaøn boä taûi troïng ñöôïc truyeàn xuoáng döôùi trong noäi boä Ngöôïc laïi, khaû naêng choáng laïi löïc tröôït cuûa phaàn chaân voøm maùi cho 67
pheùp noù laøm vieäc nhö hai böùc töôøng chaén choáng laïi caùc löïc taùc ñoäng theo phöông ngang song song vôùi chieàu daøi voøm maùi (Hình 12.3). Hình 12.2: Söï phaân boá löïc trong (a) caùc voøm cung ñoäc laäp vaø (b) moät voøm maùi. Hình 12.3: Caùch thöùc phaûn öùng ñoái vôùi löïc xoâ ngang trong (a) caùc voøm cung ñoäc laäp vaø (b) voøm maùi. Khaû naêng choáng laïi löïc ñaïp Cuõng nhö caùc hình thöùc voøm cung, taát caû voøm maùi (baát keå hình daùng) ñeàu sinh ra löïc ñaïp. Ñöôøng truyeàn löïc ñaïp caøng caïn thì löïc ñaïp caøng lôùn. Neáu voøm maùi goái tröïc tieáp leân moùng, löïc ma saùt giöõa moùng vaø neàn ñaát coù theå ñuû ñeå choáng laïi hieän töôïng voøm bò beïp. Tuy nhieân, Hình 12.4: Caùc phöông caùch choáng laïi löïc ñaïp ngang trong voøm maùi: (a) löïc ma neáu voøm maùi goái leân treân hai töôøng thaúng ñöùng song song (hoaëc treân saùt cuûa moùng, (b) xu höôùng voøm maùi goái leân töôøng thaúng ñöùng laøm ñaàu töôøng dang caùc daàm song song ñaët treân coät thaúng ñöùng), löïc ñaïp seõ laøm cho ñænh ra, (c) voøm maùi baùn nguyeät Roman vôùi chaân voøm ñöôïc xaây theâm khoái töôøng ñaëc, (d) töôøng dang ra xa nhau. Moät caùch ñeå trieät tieâu löïc ñaïp ngang laø theâm truï töôøng ñaëc Romanesque, (e) cuoán bay Gothic, vaø (f) daây caùp giaèng. caùc daây caùp giaèng ôû chaân voøm maùi. 68
Nhöõng ngöôøi La Maõ xöa laïi söû duïng moät hình thöùc khaùc ñeå choáng laïi VOØM LAMELLA löïc ñaïp; hoï xaây theâm nhöõng khoái lôùn baèng gaïch taïi phaàn döôùi cuûa Voøm lamella (voøm söôøn moûng) ñöôïc hình thaønh töø nhöõng voøm cung maùi voøm. Nhôø khoái xaây theâm naøy, ñöôøng truyeàn löïc ñaïp trôû neân cong xieân (nghieâng goùc treân maët baèng) giao nhau theo löôùi hình thoi. saâu hôn nhieàu, vaø naèm trong vuøng moät phaàn ba ôû giöõa cuûa töôøng ñeå Theo nghóa heïp nhaát, hình thöùc caáu taïo lamella bao goàm nhöõng caáu nhôø ñoù töôøng khoâng bò ñoå nhaøo. Vì hình baùn nguyeät cuûa voøm maùi kieän ngaén ñöôïc lieân keát vôùi nhau theo moät goùc taïo thaønh hình maët Roman khoâng phaûi laø hình thöùc chòu löïc toái öu (catenery laø hình daùng gioû nan ñan. Caáu truùc naøy ñaëc bieät thích hôïp cho vieäc söû duïng caùc toái öu cho maùi voøm coù tieát dieän khoâng ñoåi), phaàn döôùi (döôùi 52º) cuûa caáu kieän baèng goã, theùp, hay beâ-toâng coát theùp coù kích thöôùc töông ñoái voøm maùi coù xu höôùng oaèn cong höôùng leân. Chính taûi troïng cuûa khoái nhoû nhöng ñeå vöôït khoaûng vöôït lôùn. Voøm lamella coù theå coù hình xaây theâm choáng laïi xu höôùng naøy vaø duy trì cho toaøn boä voøm maùi daïng truï hay baùt uùp. laøm vieäc chæ trong löïc neùn. Trong giai ñoaïn Romanesque sau ñoù, caùc truï töôøng ñaëc ñöôïc xaây döïng theâm ñeå choáng löïc ñaïp. Hình thöùc cuoán bay ñöôïc saûn sinh trong giai ñoaïn Gothic giöõ nhieäm vuï choáng laïi löïc ñaïp, giaûi phoùng khoái töôøng xaây theâm (Hình 12.4). VOØM MAÙI HÌNH BAÙT UÙP Voøm maùi hình baùt uùp (voøm baùt uùp) ñöôïc hình thaønh töø moät voøm cung xoay voøng, vaø cuõng nhö moät voøm cung gaïch, noù choáng laïi chæ löïc neùn. Haàu heát voøm baùt uùp ñeàu coù maët baèng hình troøn, maëc duø coù moät soá tröôøng hôïp hình eâ-líp. Hình 12.5: Caáu taïo voøm lamella baèng goã: (a) hình thöùc maët gioû nan ñan, vaø (b) Taát caû caàn ñöôïc thieát keá choáng laïi löïc ñaïp ngang, neáu khoâng voøm coù chi tieát lieân keát. theå bò beïp vaø öùng suaát keùo seõ xuaát hieän ôû chu vi voøm. Ñoù chính laø nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán söï phaù hoaïi daàn daàn caùc voøm baùt uùp Vaät lieäu phoå bieán nhaát cuûa caáu taïo voøm lamella laø goã. Caùc thanh goã baèng gaïch xaây hay beâ-toâng khoâng coát theùp truyeàn thoáng, ñaëc bieät khi thaønh phaàn ñöôïc tieàn cheá coù chieàu daøi ñoàng nhaát, ñöôïc vaùt caïnh, xoi chuùng töïa leân töôøng hay coät thaúng ñöùng maø khoâng ñuû söùc choáng laïi loã ôû hai ñaàu, vaø roài ñöôïc lieân keát bu-loâng vôùi nhau theo hình thöùc löïc ñaïp. Neáu voøm khoâng mang hình daùng chòu löïc toái öu, caàn phaûi maët gioû nan ñan; caáu truùc naøy taïo ra hình thöùc maët traàn ñeïp maét choáng laïi xu höôùng phaàn döôùi cuûa voøm bò oaèn cong höôùng leân treân— (Hình 12.5). Theùp vaø beâ-toâng coát theùp cuõng ñaõ ñöôïc söû duïng trong thöôøng ñöôïc aùp duïng laø caùch thöùc gia taêng beà daøy tieát dieän ôû phaàn caáu taïo caùc voøm coù söôøn. naøy. 69
CHÖÔNG IV HEÄ VOÛ MOÛNG 70
13 VOÛ MOÛNG Caáu truùc voû moûng coù beà maët cong vaø chieàu cao tieát dieän raát nhoû. Caáu nhau. Ngoaøi ra coøn coù hình daùng cong töï do, khoâng xuaát phaùt töø qui truùc voû moûng truyeàn taûi troïng ñeán goái töïa chæ döôùi traïng thaùi neùn, luaät toaùn hoïc ñôn giaûn (Hình 13.1). keùo vaø caét (tröôït). Noù ñöôïc phaân bieät vôùi caáu truùc voøm maùi nhôø vaøo khaû naêng choáng laïi löïc keùo. Do vaäy, hình daùng cong cuûa caáu truùc naøy coù theå gioáng voøm maùi nhöng caùch thöùc laøm vieäc vaø ñöôøng truyeàn taûi troïng laïi thöôøng raát khaùc bieät. Nhöõng hình thöùc voû moûng ñöôïc thaáy trong töï nhieân laø voû tröùng, mai ruøa, voû soø, hoäp soï... Caáu truùc voû moûng raát hieäu quaû cho caùc caáu truùc (nhö maùi) coù taûi troïng phaân boá ñeàu vaø thích hôïp vôùi hình daïng cong. Bôûi vì coù tieát dieän raát moûng, caáu truùc naøy khoâng coù khaû naêng choáng laïi taûi troïng taäp trung gaây voõng cuïc boä. Haàu heát caáu truùc voû moûng trong kieán truùc ñöôïc caáu taïo baèng beâ-toâng coát theùp, maëc duø goã daùn, kim loaïi, vaø chaát deûo gia cöôøng thuûy tinh (GRP) coù theå ñöôïc duøng. CAÙC HÌNH THÖÙC VOÛ MOÛNG Caáu truùc voû moûng thöôøng ñöôïc phaân loaïi theo hình daïng beà ngoaøi. Caáu truùc voû moûng cong moät phöông (hình noùn, truï) coù moät phöông thaúng, vaø coù theå ñöôïc taïo ra baèng caùch uoán cong moät maët phaúng. Caáu Hình 13.1: Caùc hình thöùc voû moûng. truùc voû moûng cong daïng baùt uùp cong hai phöông cuøng chieàu. Caáu truùc voû moûng cong daïng yeân ngöïa (bao goàm hình conoid, hyperbolic paraboloid, vaø hyperboloid) cong hai chieàu vaø hai chieàu cong ngöôïc 71
VOÛ MOÛNG DAÏNG BAÙT UÙP ñöôøng vó tuyeán naèm treân 45º vaø keùo ôû phaàn beân döôùi. (Goùc chuyeån ñoåi naøy thay ñoåi tuøy thuoäc taûi troïng; 38º ñoái vôùi chæ taûi troïng baûn Hình baùt uùp laø maët troøn xoay, ñöôïc taïo ra baèng caùch xoay moät ñöôøng thaân; Hình 13.4, 13.5, 13.6). cong quanh moät truïc. Hình baùt uùp thoâng duïng nhaát laø hình voøm caàu; beà maët cuûa noù ñöôïc taïo ra baèng caùch xoay moät cung troøn quanh moät truïc thaúng ñöùng (Hình 13.2). Hình 13.3: Caùc phöông öùng suaát trong moät caáu truùc hình baùt uùp. Hình 13.2: Caùc maët troøn xoay. SÖÏ LAØM VIEÄC ÖÙng suaát trong voû moûng daïng baùt uùp coù theå ñöôïc hieåu nhö laø laøm vieäc theo hai phöông: doïc theo caùc ñöôøng kinh tuyeán vaø caùc ñöôøng vó tuyeán. Döôùi taùc ñoäng cuûa taûi troïng phaân boá ñeàu, hình baùt uùp chòu neùn doïc theo moïi ñöôøng kinh tuyeán. Trong voøm baùn caàu, bôûi vì caùc ñöôøng kinh tuyeán laø baùn nguyeät, phaàn ñænh voøm laøm vieäc oån ñònh, trong khi phaàn chaân voøm coù xu höôùng phình ra ngoaøi (gioáng nhö voøm cung vaø voøm maùi) (Hình 13.3). Trong voû moûng daïng baùt uùp (coù theå chòu löïc keùo), xu höôùng voõng ngöôïc naøy coù theå ñöôïc khaùng chòu bôûi öùng suaát keùo doïc theo caùc ñöôøng vó tuyeán naèm döôùi khoaûng 45º treân vaønh ñai bieân. Vì lyù do Hình 13.4: Söï bieán daïng trong caùc voû moûng daïng caàu: (a) voøm caïn hoaøn toaøn naøy, caùc voøm caàu caïn (thaáp) chæ laøm vieäc trong traïng thaùi neùn theo trong traïng thaùi neùn, vaø (b) phaàn döôùi cuûa voøm baùn caàu coù xu höôùng phình ra ngoaøi vaø ñöôøng vó tuyeán, trong khi caùc voøm saâu hôn trong traïng thaùi neùn theo ñöôïc khaùng chòu bôûi öùng suaát keùo theo caùc ñöôøng vó tuyeán. 72
Söï khaùng chòu löïc ñaïp ngang Gioáng nhö voøm cung, taát caû voøm baùt uùp ñeàu phaùt sinh ra löïc ñaïp ngang höôùng ra ngoaøi. Maëc duø caùc voøm baùt uùp cao sinh ra ít löïc ñaïp hôn so vôùi voøm baùt uùp thaáp cuøng khoaûng vöôït, ngay caû möùc ñoä ít naøy cuõng caàn ñöôïc khaùng chòu. Trong caùc voøm baùt uùp cao, khaû naêng chòu keùo theo ñöôøng vó tuyeán trong baûn thaân voøm voû moûng thöôøng laø ñuû. Nhöng trong caùc voøm baùt uùp thaáp, thoâng thöôøng ngöôøi ta caáu taïo vaønh ñai chòu keùo baèng caùch gia taêng chieàu daøy tieát dieän ôû chaân voøm. Vì vaønh ñai chòu keùo naøy baûn thaân coù theå choáng laïi löïc xoâ ngang, voøm khoâng caàn theâm nhöõng truï giaèng. Ñieàu naøy cho pheùp Hình 13.5: ÖÙng suaát beà maët trong caùc voû moûng baùn caàu chòu taûi troïng phaân boá voøm coù theå naèm treân töôøng vaønh ñai (hay voøng coät) maø khoâng caàn ñeàu: (a) goái töïa lieân tuïc voøng quanh chaân, vaø (b) goái töïa boán ñieåm. caùc truï lieàn töôøng. Trong tröôøng hôïp coät chòu voøm, vaønh ñai chòu keùo cuõng laøm vieäc nhö moät daàm voøng vöôït qua giöõa caùc coät (Hình 13.7). Hình 13.6: Voøm baùt uùp: (a) söùc chòu caét tröôùc caùc löïc xoâ ngang nhö gioù, vaø (b) öùng suaát gaây uoán cuïc boä do caùc taûi troïng taäp trung. Caùc voøm baùt uùp eâ-líp, coù phaàn treân ôû ñænh phaúng hôn so vôùi ôû chaân, coù xu höôùng bò phình ra ngoaøi roõ raøng hôn, phuï thuoäc nhieàu vaøo khaû Hình 13.7: Vaønh ñai chòu keùo choáng laïi löïc ñaïo ra ngoaøi taïi chaân voøm: (a) ñaët naêng chòu keùo theo caùc ñöôøng vó tuyeán trong voøm ñeå oån ñònh. Ngöôïc treân goái töïa lieân tuïc treân neàn, (b) ñaët treân goái töôøng lieân tuïc, vaø (c) ñaët treân coät. laïi, caùc voøm baùt uùp parabola, cong nhieàu hôn ôû phaàn ñænh voøm vaø ít cong ôû phaàn chaân—gaàn vôùi hình daùng chòu löïc toái öu, ít coù xu höôùng bò voõng ngöôïc vaø sinh ra ít öùng suaát keùo theo ñöôøng vó tuyeán. 73
VOÛ MOÛNG CONG MOÄT PHÖÔNG Caùc voøm naøy thöôøng töïa leân caùc goái ôû goùc vaø laøm vieäc theo moät trong hai phöông (hoaëc caû hai). Hình thöùc thöù nhaát, moãi ñaàu voøm laø Caùc voû moûng daïng truï (barrel) laø daïng cong moät phöông, ñöôïc hình moät voøm cung cöùng, vaø voû moûng laøm vieäc nhö nhöõng taám caáu kieän thaønh baèng caùch phaùt trieån tònh tieán moät ñöôøng cong doïc theo moät phaúng vöôït giöõa hai voøm cung. Hình thöùc thöù hai, hai caïnh döôùi theo ñöôøng thaúng. Hình thöùc ñöôïc duøng phoå bieán nhaát laø baùn nguyeät vaø chieàu daøi voøm laø nhöõng daàm cöùng, vaø voû moûng laøm vieäc nhö nhöõng parabola. Hai hình thöùc naøy khaùc nhöõng voû moûng daïng truï khaùc ôû voøm cung noái lieàn nhau vöôït giöõa hai daàm (Hình 13.8). Vì beà daøy voû choã chuùng coù khaû naêng chòu löïc keùo. Do ñoù, chuùng coù theå töïa leân caùc toái thieåu caàn ñeå ñaûm baûo thi coâng vöôït xa yeâu caàu veà maët keát caáu goái ôû goùc hay hai ñaàu, vöôït theo chieàu daøi truïc hoaëc theo phöông cuûa trong haàu heát caùc ñieàu kieän ñaët taûi, caùc voû moûng barrel ngaén trôû neân ñöôøng cong. (Caùc daïng khaùc khoâng laøm vieäc trong öùng suaát keùo, vaø khoâng hieäu quaû, vaø do ñoù, haàu nhö khoâng ñöôïc söû duïng. ñoøi hoûi goái töïc lieân tuïc doïc theo moãi caïnh ñaùy.) Voû moûng barrel daøi SÖÏ LAØM VIEÄC Caùc voøm naøy thöôøng töïa leân caùc goái ôû goùc vaø laøm vieäc nhö nhöõng Caùch thöùc laøm vieäc cuûa caùc voû moûng barrel seõ khaùc nhau ñaùng keå thanh daàm lôùn theo phöông chieàu daøi. Do vaäy, öùng suaát xuaát hieän neáu chieàu daøi töông ñoái cuûa chuùng khaùc nhau. Theo chieàu daøi voøm, trong voøm gioáng nhö öùng suaát uoán trong moät thanh daàm; phaàn ôû phía ngöôøi ta phaân laøm voû moûng barrel ngaén vaø voû moûng barrel daøi. ñænh laøm vieäc trong traïng thaùi neùn theo suoát chieàu daøi, trong khi Voû moûng barrel ngaén phaàn ôû ñaùy trong traïng thaùi keùo (Hình 13.9, 13.10). Hình 13.8: Caùc hình thöùc laøm vieäc cuûa voû moûng barrel: (a) nhö nhöõng taám caáu kieän phaúng vöôït giöõa hai voøm cung vaø (b) nhö nhöõng voøm cung noái tieáp nhau vöôït giöõa Hình 13.9: Voû moûng barrel daøi laøm vieäc nhö moät thanh daàm vöôït giöõa caùc goái hai daàm bieân. So saùnh vôùi (c) moät voøm truï ñöôïc chòu bôûi goái töïa lieân tuïc doïc theo hai töïa hai ñaàu, gaây ra öùng suaát neùn doïc theo phaàn ôû ñænh vaø öùng suaát keùo ôû chaân. caïnh ñaùy. 74
(vöøa laøm vieäc nhö goái töïa, oån ñònh hình daùng voøm, vaø choáng laïi löïc ñaïp) (Hình 13.11). Löïc ñaïp xaûy ra treân suoát chieàu daøi voû moûng barrel. Khi caùc voøm noái tieáp nhau, löïc ñaïp cuûa hai voøm keà beân caân baèng nhau; chæ hai caïnh voøm bieân caàn phaûi choáng laïi löïc ñaïp. Hai caïnh naøy laøm vieäc nhö nhöõng daàm maûnh truyeàn löïc ñaïp ñeán caùc goái töïa vaø caàn ñöôïc gia cöôøng khaû naêng chòu löïc theo phöông ngang ñeå traùnh hieän töôïng oaèn; boä phaän gia cöôøng caïnh bieân thoâng thöôøng laø moät thanh daàm ñöôïc theâm vaøo theo phöông vuoâng goùc vôùi voøm (Hình 13.12). Hình 13.10: Sô ñoà öùng suaát trong voû moûng barrel daøi döôùi taùc ñoäng cuûa taûi troïng phaân boá ñeàu. Ñeå yù raèng, caùc öùng suaát neùn vaø keùo luoân vuoâng goùc nhau. Khoaûng Caùc hình thöùc voû moûng barrel caùch giöõa nhöõng ñöôøng cong bieåu dieãn söï taäp trung öùng suaát (khoaûng caùch caøng nhoû, Caùc voû moûng barrel coù theå ñöôïc taïo hình thaønh caùc daïng truï hoaëc öùng suaát caøng lôùn). noùn khaùc nhau (Hình 13.13). Ngoaøi ra, caùc voû giao nhau coù theå ñöôïc duøng (Hình 13.14). Tæ leä giöõa chieàu saâu vaø khoaûng vöôït cuûa voû moûng barrel daøi aûnh höôûng ñeán caùc öùng suaát phaùt sinh vaø hieäu quaû bao che cho moät dieän tích lôùn. Tæ leä naøy nhoû seõ laøm giaûm öùng suaát neùn ôû ñænh vaø öùng suaát keùo ôû chaân, cho pheùp beà daøy voû moûng hôn. Veà maët lyù thuyeát, tæ leä giöõa chieàu saâu vaø khoaûng vöôït toái öu laø 2, giaûm toái ña khoái löôïng beâ- toâng vaø theùp yeâu caàu. Trong thöïc teá, tæ leä naøy thöôøng naèm trong khoaûng 6 ñeán 10. Caùc hình thöùc cuûa caïnh bieân Ñeå caáu truùc voû moûng laøm vieäc toái öu (chæ vôùi öùng suaát neùn vaø keùo, Hình 13.11: Caùc hình thöùc ñaàu voøm voû moûng barrel nhieàu nhòp: (a) hai ñaàu coù tieát khoâng coù hieän töôïng voõng cuïc boä), hình daùng voû moûng caàn phaûi oån dieän gia taêng thaønh voøm cung naèm treân caùc coät coù daây caùp giaèng choáng laïi löïc ñaïp ñònh, qua vieäc gia cöôøng caû hai ñaàu bieân laãn hai caïnh ñaùy theo chieàu ngang, vaø (b) caùc töôøng hoài chòu löïc vöøa laø goái töïa vöøa oån ñònh hình daùng voøm vaø daøi, vaø baèng nhöõng bieän phaùp choáng laïi löïc ñaïp höôùng ra ngoaøi. Hai choáng laïi löïc ñaïp höôùng ra ngoaøi. ñaàu thoâng thöôøng ñöôïc gia cöôøng baèng caùch gia taêng beà daøy tieát dieän ñeå trôû thaønh hai voøm cung naèm treân caùc coät vaø coù theâm caùc daây caùp giaèng choáng laïi löïc ñaïp, hoaëc baèng caùch söû duïng töôøng hoài chòu löïc 75
Hình 13.14: Hình thöùc voøm barrel giao nhau. VOÛ MOÛNG DAÏNG YEÂN NGÖÏA Hình 13.12: Caùc caïnh bieân cuûa voøm ngoaøi cuøng laøm vieäc nhö moät daàm maûnh truyeàn löïc ñaïp ñeán goái töïa vaø caàn ñöôïc gia cöôøng ñeå traùnh bò oaèn. Nhöõng giao Caáu truùc voû moûng cong daïng yeân ngöïa coù chieàu cong khaùc nhau theo tuyeán cuûa caùc voøm lieàn keà khoâng caàn caáu taïo caùc gôø gia cöôøng vì löïc ñaïp taïi ñoù moãi phöông, bao goàm caùc hình thöùc conoid, hyperbolic paraboloid, ñöôïc caân baèng. vaø hyberboloid. Nhöõng beà maët naøy coù theå ñöôïc hình thaønh töø nhöõng ñöôøng thaúng di chuyeån. Söï traùi ngöôïc giöõa hình thöùc cong hai phöông vaø nhöõng ñöôøng thaúng taïo maët laøm cho caáu truùc voû moûng cong daïng yeân ngöïa troâng baát ngôø vaø ñôn giaûn trong vieäc taïo maët. CAÙCH THÖÙC TAÏO MAËT Hình conoid ñöôïc taïo ra baèng caùch di chuyeån moät ñaàu ñoaïn thaúng töïa treân moät ñöôøng cong (thöôøng laø ñöôøng cong troøn hay parabola) vaø ñaàu kia töïa treân moät ñöôøng thaúng (hay moät ñöôøng cong caïn hôn) (Hình 13.15). Hình hyperbolic paraboloid (hypar) ñöôïc taïo ra baèng caùch di chuyeån moät ñöôøng cong parabola loài treân moät ñöôøng cong loõm cuøng ñoä cong. Hình daùng naøy cuõng coù theå ñöôïc taïo ra baèng caùch di chuyeån nhöõng ñöôøng thaúng xieân goùc töïa leân nhau (Hình 13.16). Hình 13.13: Caùc hình thöùc toå hôïp voøm barrel cho dieän tích che phuû lôùn. 76
Hình hyperboloid ñöôïc taïo ra baèng caùch xoay moät ñöôøng thaúng xieân goùc quanh moät truïc thaúng ñöùng. Maët caét thaúng ñöùng qua truïc naøy laø moät ñöôøng hyperbola (Hình 13.17). Hình 13.15: Caùch thöùc taïo maët conoid baèng caùch di chuyeån moät ñaàu ñoaïn thaúng töïa treân moät ñöôøng cong vaø ñaàu kia töïa treân moät ñöôøng thaúng. Ñeå yù raèng, caùc maët caét theo phöông xieân goùc vôùi caùc ñöôøng thaúng taïo maët (ñöôøng neùt ñöùt) laø nhöõng ñöôøng cong, taïo ra hình daùng yeân ngöïa cong nheï. Hình 13.17: Caùch thöùc taïo maët hình truï troøn xoay vaø hình hyperbola. CAÙCH THÖÙC LAØM VIEÄC Moät caùch toång quaùt, öùng suaát trong moät caáu truùc voû moûng daïng yeân ngöïa lieân quan ñeán chieàu cuûa ñöôøng cong. Ñoái vôùi caùc maùi voû moûng, öùng suaát neùn xuaát hieän trong caùc ñöôøng cong loài (laøm vieäc kieåu voøm cung), öùng suaát keùo trong caùc ñöôøng cong loõm (laøm vieäc chòu keùo) (Hình 13.18). Hình 13.16: Hai phöông phaùp taïo maët hyperbolic paraboloid: (a) baèng caùch di chuyeån moät ñöôøng cong parabola loài treân moät ñöôøng cong loõm cuøng ñoä cong, vaø (b) baèng caùch di chuyeån nhöõng ñöôøng thaúng xieân goùc töïa leân nhau. 77
Hình 13.18: ÖÙng suaát neùn vaø keùo trong voû moûng hypar caïnh thaúng. Löïc xoâ ngang coù theå ñöôïc giaûm thieåu nhôø vaøo caùc daây giaèng töø hai goùc treân ñeå traùnh hieän töôïng ñoå nhaøo. 78
14 BAÛN GAÁP NEÁP Khaû naêng chòu taûi troïng cuûa moät baûn phaúng, moûng raát giôùi haïn vaø chæ Cuõng nhö voû moûng, baûn gaáp neáp ñaëc bieät thích hôïp cho keát caáu maùi. aùp duïng ñoái vôùi khoaûng vöôït nhoû. Cöôøng ñoä chòu löïc vaø ñoä cöùng cuûa Veà maët lyù thuyeát, beà daøy baûn cuûa baûn gaáp neáp caàn phaûi lôùn hôn beà noù seõ gia taêng ñaùng keå khi ñöôïc gaáp neáp, töùc gia taêng chieàu cao tieát daøy voû cuûa voû moûng töông öùng, vì caàn choáng laïi traïng thaùi voõng cuïc dieän, vaø do ñoù, taêng söùc choáng laïi hieän töôïng voõng (Hình 14.1). boä giöõa nhöõng neáp gaáp. SÖÏ LAØM VIEÄC Treân haàu heát moïi maët, caùch thöùc laøm vieäc cuûa caùc baûn gaáp neáp töông töï cuûa voû moûng barrel, chuùng khaùc nhau ñaùng keå tuøy thuoäc chieàu daøi töông ñoái. Baûn gaáp neáp ngaén coù caïnh treân maët baèng doïc theo neáp gaáp ngaén, coøn baûn gaáp neáp daøi coù caïnh theo chieàu ñoù daøi hôn. Baûn gaáp neáp ngaén Hình 14.1: Hình thöùc gaáp neáp laøm gia taêng raát lôùn chieàu cao tieát dieän (vaø söùc choáng laïi hieän töôïng voõng) cuûa nhöõng vaät lieäu moûng. Caáu truùc naøy thöôøng töïa leân caùc goái ôû goùc vaø laøm vieäc theo hai hoaëc moät trong hai phöông. Hình thöùc thöù nhaát laø moãi ñaàu voøm ñöôïc gia Baûn gaáp neáp laø caáu truùc beà maët phaúng bò gaáp neáp, truyeàn taûi troïng cöôøng thaønh khung ba khôùp, caùc baûn laøm vieäc nhö nhöõng baûn phaúng ñeán goái töïa chuû yeáu döôùi öùng suaát keùo, neùn, vaø caét. Bôûi vì khoaûng vöôït giöõa hai khung. Hình thöùc thöù hai laø moãi caïnh daøi ôû ñaùy ñöôïc caùch giöõa nhöõng neáp gaáp raát nhoû so vôùi khoaûng vöôït, caùc löïc uoán gia cöôøng thaønh daàm, vaø baûn gaáp neáp—moûng hôn—laøm vieäc nhö trong baûn cuõng nhoû so vôùi caùc löïc keùo vaø neùn. moät chuoãi caùc khung ba khôùp vöôït giöõa hai daàm bieân (Hình 14.2). Baûn gaáp neáp phaùt huy hieäu quaû ñoái vôùi nhöõng keát caáu (nhö maùi) chòu taûi troïng phaân boá ñeàu vaø khoâng yeâu caàu hình daùng beà maët phaúng. Haàu heát baûn gaáp neáp ñöôïc xaây döïng baèng beâ-toâng coát theùp, maëc duø goã daùn, kim loaïi, vaø chaát deûo gia cöôøng thuûy tinh (GRP) coù theå ñöôïc söû duïng cho caùc khoaûng vöôït khoâng lôùn laém. 79
Hình 14.3: Baûn gaáp neáp daøi laøm vieäc nhö moät thanh daàm vöôït giöõa goái töïa ôû hai ñaàu vaø phaùt sinh öùng suaát neùn doïc theo phaàn ôû ñænh vaø öùng suaát keùo doïc theo Hình 14.2: Caùch thöùc laøm vieäc cuûa baûn gaáp neáp ngaén: (a) nhö nhöõng baûn phaúng phaàn ôû chaân. vöôït giöõa caùc khung ba khôùp ôû hai ñaàu vaø (b) nhö moät chuoãi caùc daàm ba khôùp vöôït giöõa caùc daàm bieân. So saùnh vôùi (c) moät maùi doác hai höôùng phaûi ñöôïc chòu lieân tuïc suoát caïnh ñaùy. Bôûi vì tieát dieän toái thieåu ñaûm baûo cho vieäc thi coâng lôùn hôn raát nhieàu laàn tieát dieän ñöôïc tính toaùn veà maët keát caáu trong haàu heát moïi ñieàu kieän, baûn gaáp neáp ngaén trôû neân ít hieäu quaû vaø do ñoù ít ñöôïc söû duïng. Baûn gaáp neáp daøi Caáu truùc naøy thöôøng töïa leân caùc goái ôû goùc vaø laøm vieäc nhö moät thanh daàm lôùn theo phöông chieàu daøi. Vì vaäy, caùc öùng suaát trong caáu truùc Hình 14.4: Sô ñoà öùng suaát trong moät baûn gaáp neáp daøi. Ñeå yù raèng, nhöõng öùng naøy gioáng nhö caùc öùng suaát uoán trong moät thanh daàm; phaàn beân treân suaát neùn vaø keùo luoân vuoâng goùc nhau. Khoaûng caùch giöõa caùc ñöôøng cong bieåu dieãn söï trong traïng thaùi neùn doïc suoát chieàu daøi, trong khi phaàn beân döôùi taäp trung öùng suaát (khoaûng caùch caøng nhoû, öùng suaát caøng lôùn). trong traïng thaùi keùo (Hình 14.3, 14.4). theùp yeâu caàu. Treân thöïc teá, tæ leä naøy thöôøng trong khoaûng 6 vaø 10. Tæ leä giöõa chieàu saâu vaø khoaûng vöôït cuûa baûn gaáp neáp daøi aûnh höôûng Caùc hình thöùc cuûa caïnh bieân ñeán caùc öùng suaát phaùt sinh vaø hieäu quaû bao che moät dieän tích lôùn. Tæ leä naøy nhoû seõ laøm giaûm öùng suaát neùn ôû ñænh vaø öùng suaát keùo ôû chaân, Ñeå traùnh hieän töôïng voõng, caàn phaûi oån ñònh hình daùng tieát dieän maët cho pheùp beà daøy baûn moûng hôn. Veà maët lyù thuyeát, tæ leä giöõa chieàu caét ngang, baèng caùch gia cöôøng caû hai ñaàu bieân laãn hai caïnh ñaùy saâu vaø khoaûng vöôït toái öu laø 2, giaûm toái ña khoái löôïng beâ-toâng vaø theo chieàu daøi naèm ngoaøi cuøng, vaø choáng laïi löïc ñaïp höôùng ra ngoaøi. 80
Hai ñaàu cuûa baûn gaáp neáp thoâng thöôøng ñöôïc gia taêng ñoä cöùng thaønh khung ba khôùp, goái leân caùc coät vaø coù theâm caùc daây caùp giaèng ñeå choáng laïi löïc ñaïp ngang, hoaëc ñöôïc aùp duïng töôøng hoài chòu löïc (vöøa laøm goái töïa, vöøa giuùp oån ñònh hình daùng hai ñaàu baûn gaáp neáp vaø choáng laïi löïc ñaïp höôùng ra ngoaøi) (Hình 14.5). Hình 14.6: Caïnh bieân cuûa baûn laøm vieäc nhö moät daàm maûnh truyeàn löïc ñaïp ñeán goái töïa vaø caàn ñöôïc gia cöôøng ñeå traùnh bò oaèn. Nhöõng giao tuyeán cuûa caùc neáp gaáp lieàn keà khoâng caàn caáu taïo caùc daàm gia cöôøng vì löïc ñaïp taïi ñoù ñöôïc caân baèng. Hình daùng toái öu Chieàu cao cuûa baûn gaáp neáp caøng lôùn, khaû naêng choáng laïi hieän töôïng Hình 14.5: Caùc goái töïa ôû ñaàu baûn gaáp neáp nhieàu nhòp: (a) hai ñaàu ñöôïc gia taêng voõng caøng cao. Baûn gaáp neáp doác hôn coù theå moûng hôn vì löïc neùn vaø ñoä cöùng thaønh khung ba khôùp goái treân caùc coät coù daây caùp giaèng choáng laïi löïc ñaïp keùo trong caùc caïnh giaûm; nhöng tröôøng hôïp naøy laïi laøm gia taêng dieän ngang vaø (b) caùc töôøng hoài chòu löïc vöøa laø goái töïa vöøa oån ñònh hình daùng caáu truùc taïi tích baûn. Ngöôïc laïi, baûn gaáp neáp caïn hôn thì hieäu quaû hôn veà maët hai ñaàu vaø choáng laïi löïc ñaïp höôùng ra ngoaøi. che phuû nhöng sinh ra öùng suaát lôùn hôn. Ñoä doác 45º veà maët lyù thuyeát Löïc ñaïp xaûy ra treân suoát chieàu daøi caáu truùc. Khi caùc baûn gaáp neáp noái giaûm thieåu khoái löôïng vaät lieäu xaây döïng (Hình 14.7). tieáp nhau, löïc ñaïp cuûa caùc neáp gaáp keà beân caân baèng nhau; chæ hai Khoaûng caùch giöõa nhöõng neáp gaáp bò chi phoái bôûi toång hôïp caùc yeâu caïnh bieân cuûa hai neáp gaáp ngoaøi cuøng caàn ñöôïc gia cöôøng ñeå choáng caàu veà khoaûng vöôït, beà daøy baûn toái thieåu khaû thi vaø boä luaät (Hình laïi löïc ñaïp. Boä phaän gia cöôøng laøm vieäc nhö thanh daàm, gia cöôøng 14.8). khaû naêng chòu löïc theo phöông ngang caàn thieát ñeå traùnh hieän töôïng oaèn ôû caùc caïnh bieân naøy; boä phaän naøy thoâng thöôøng laø moät thanh daàm ñöôïc theâm vaøo theo phöông vuoâng goùc vôùi baûn (Hình 14.6). 81