Hiện trạng môi trường đảo Cát Bà và một số giải pháp quản lý - Cao Thị Thu Trang

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/259198209<br /> <br /> Hiện trạng môi trường đảo Cát Bà và một số giải pháp quản lý<br /> Article · January 2012<br /> <br /> CITATIONS<br /> <br /> READS<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3,286<br /> <br /> 1 author:<br /> Cao Thi Thu Trang<br /> Institute of Marine Environment and Resource<br /> 45 PUBLICATIONS   58 CITATIONS   <br /> SEE PROFILE<br /> <br /> Some of the authors of this publication are also working on these related projects:<br /> <br /> Coastal pollution in the Viet Nam View project<br /> <br /> All content following this page was uploaded by Cao Thi Thu Trang on 12 March 2014.<br /> The user has requested enhancement of the downloaded file.<br /> <br /> HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG ĐẢO CÁT BÀ VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ<br /> Cao Thị Thu Trang<br /> Viện Tài nguyên và Môi trường Biển<br /> 246 – Đường Đà Nẵng, thành phố Hải Phòng<br /> Email: trangct@imer.ac.vn<br /> Tóm tắt<br /> Đảo Cát Bà, nằm ở phía nam Vịnh Hạ Long, ngoài khơi thành phố Hải Phòng, cách trung<br /> tâm thành phố Hải Phòng khoảng 30 km, cách thành phố Hạ Long khoảng 25 km. Về mặt hành<br /> chính, đảo Cát Bà thuộc huyện đảo Cát Hải, thành phố Hải Phòng. Từ năm 2004, đảo Cát Bà đã<br /> được UNESCO công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển Thế giới.<br /> Các hoạt động phát triển kinh tế xã hội khu vực đảo Cát Bà đang diễn ra hết sức sôi động<br /> bao gồm hoạt động du lịch – dịch vụ, nuôi trồng thủy sản, nông nghiệp, tàu thuyền bến bãi. Tuy<br /> nhiên, các hoạt động này đang gây sức ép lớn đối với môi trường đảo với các vấn đề về khí thải,<br /> nước thải và chất thải rắn. Nhận diện các nguồn ô nhiễm để từ đó có những giải pháp bảo vệ môi<br /> trường, phát triển bền vững khu vực đảo là hết sức quan trọng, giúp các nhà quản lý, hoạch định<br /> chính sách có những quyết định chính xác trong phát triển kinh tế-xã hội. Bài báo này tập trung<br /> đánh giá hiện trạng môi trường đảo Cát Bà, ước tính các nguồn ô nhiễm trên đảo Cát Bà và đề<br /> xuất một số giải pháp phục vụ phát triển bền vững.<br /> Abstract<br /> Cat Ba Island, located in the southern part of Ha Long Bay, is far from Hai Phong city (Viet<br /> Nam), 30 km, and far from Ha Long city 25 km. On administration, Cat Ba Island belongs to Cat<br /> Hai District, Hai Phong city. Since 2004, Cat Ba Island had been recognized as Reserve<br /> Biosphere by UNESCO.<br /> Social - economic activities in Cat Ba Island is happening very excited, including service –<br /> tourism, aquaculture, agriculture and shipping. However, these activities are causing big<br /> pressure to environment in the Island on exhaust fume, wastewater and solid waste. Identify of<br /> polluted sources, from that propose solutions for environmental protection and sustainable<br /> development the Island is very important, it will help managers, decision makers to have correct<br /> decision in social-economic development. These papers focuses on assessment of environmental<br /> state in Cat Ba Island, estimation of pollution sources in Cat Ba Island and propose some<br /> solutions for sustainable development of the Island.<br /> 1. Mở đầu<br /> Đảo Cát Bà, nằm ở phía nam Vịnh Hạ Long, ngoài khơi thành phố Hải Phòng, cách trung<br /> tâm thành phố Hải Phòng khoảng 30 km, cách thành phố Hạ Long khoảng 25 km. Về mặt hành<br /> chính, đảo Cát Bà thuộc huyện đảo Cát Hải, thành phố Hải Phòng. Từ năm 2004, đảo Cát Bà đã<br /> được UNESCO công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển Thế giới. Hiện nay, các hoạt động kinh tế<br /> chính của đảo Cát Bà là du lịch, dịch vụ khách sạn, nuôi trồng thuỷ sản đang diễn ra hết sức sôi<br /> động. Sức ép về môi trường do các hoạt động kinh tế trên đảo Cát Bà đang ngày càng gia tăng,<br /> đặc biệt là nguy cơ ô nhiễm môi trường nước và trầm tích biển, sự gia tăng lượng chất thải rắn<br /> trên toàn đảo.<br /> 1<br /> <br /> Để có thể bảo vệ môi trường đảo theo hướng phát triển bền vững, cần thiết nhận diện các<br /> nguồn ô nhiễm, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý, bảo vệ môi trường. Bài báo này trình bày<br /> một số vấn đề môi trường trên đảo Cát Bà và các giải pháp bảo vệ môi trường, trên cơ sở đó giúp<br /> các nhà quản lý môi trường và chính quyền đảo có những quyết định chính xác hơn những vấn đề<br /> liên quan.<br /> 2. Tài liệu và phương pháp<br /> - Tài liệu sử dụng cho bài báo chủ yếu là các kết quả nghiên cứu thuộc đề tài cấp thành<br /> phố Hải Phòng thực hiện giai đoạn 2006-2008 “Đánh giá sức tải môi trường đảo Cát Bà và đề<br /> xuất các giải pháp phát triển bền vững” [12]. Ngoài ra còn tham khảo các tài liệu liên quan như<br /> các nghiên cứu đề xuất khu dự trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà theo mô hình UNESCO [8],<br /> nghiên cứu đa dạng sinh học khu vực Cát Bà [9, 10], các tài liệu về hiện trạng và định hướng phát<br /> triển kinh tế, xã hội trên đảo Cát Bà [2, 5, 6, 7, 13, 14].<br /> - Phương pháp sử dụng trong bài báo là các phương pháp đánh giá hiện trạng môi trường<br /> nước, không khí và trầm tích biển trên cơ sở các số liệu phân tích đã có và so sánh với hệ thống<br /> tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia; phương pháp tính toán các tải lượng ô nhiễm theo UNEP 1984 và<br /> tính dự báo phát thải dựa trên quy hoạch phát triển kinh tế xã hội trên đảo [1, 15, 16], phương<br /> pháp điều tra khảo sát và thu thập tài liệu về lượng chất thải rắn thu gom được trên đảo Cát Bà.<br /> 3. Kết quả và thảo luận<br /> 3.1. Hiện trạng môi trường đảo Cát Bà<br />  Chất lượng không khí: chất lượng không khí trong khu vực còn khá tốt nếu so sánh với<br /> tiêu chuẩn chất lượng không khí xung quanh QCVN 05:2009/BTNMT . Tuy nhiên, một số khu<br /> vực trên đảo như chợ Cát Bà, cảng cá Cát Bà có dấu hiệu ô nhiễm cục bộ bởi bụi lơ lửng từ 1 1,3 lần vào mùa hè do mật độ của các phương tiện giao thông trên đảo.<br /> Bảng 1. Kết quả quan trắc chất lượng không khí tại đảo Cát Bà tháng 6/2007 (mg/m3)<br /> (Nguồn [12])<br /> TT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> Thông số<br /> TSP<br /> CO<br /> NO2<br /> SO2<br /> Bụi Pb<br /> <br /> Chợ Cát Bà<br /> 0,41<br /> 0,69<br /> 0,04<br /> 0,01<br /> 0,0055<br /> <br /> Cảng cá Cát<br /> Bà<br /> 0,33<br /> 0,60<br /> 0,06<br /> 0,02<br /> 0,0044<br /> <br /> Đường tới khu<br /> Cát Cò II<br /> 0,30<br /> 0,28<br /> 0,03<br /> 0,05<br /> 0,0054<br /> <br /> QCVN 05:2009<br /> (trung bình 1h)<br /> 0,3<br /> 30<br /> 0,2<br /> 0,35<br /> -<br /> <br />  Chất lượng nước biển ven bờ: Nước biển ven bờ vùng Cát Bà có nhiệt độ luôn ổn định và<br /> chịu ảnh hưởng của chế độ khí hậu hai mùa trong năm. Độ muối và pH của nước biển ở mức cao,<br /> đặc biệt là trong vụng Cát Bà và khu vực Bến Bèo luôn có độ muối 25‰ và pH 7,5 nên nước<br /> biển Cát Bà thuộc loại nước biển mặn. Nước biển vùng đảo Cát Bà chưa bị ô nhiễm bởi các chất<br /> hữu cơ tiêu hao ôxy. Các thong số BOD5, COD chưa vượt quá giới hạn cho phép ở cả ba khu vực<br /> khảo sát vụng Cát Bà, Cạp Gù và Xuân Đám. Nước có độ đục và hàm lượng tổng chất rắn lơ lửng<br /> thấp, hàm lượng nitơ và phốt pho ở các dạng nitrat, amoni, phốt phát đều không vượt quá giới<br /> hạn cho phép cho mục đích nuôi trồng thủy sản và phát triển du lịch (bảng 2). Tuy nhiên, các<br /> nghiên cứu của Chu Văn Thuộc và cộng sự năm 2004-2005 cho thấy hàm lượng nitrit tại Bến<br /> Bèo đã vượt quá GHCP đối với giá trị GHCP theo tiêu chuẩn của Bộ Thủy sản cũ (GHCP:<br /> 10g/l) [11].<br /> 2<br /> <br /> Bảng 2. Kết quả quan trắc chất lượng nước biển ven đảo Cát Bà (Nguồn [12])<br /> Thông số<br /> DO, mg/l<br /> BOD5, mg/l<br /> COD, mg/l<br /> NO2-, g/l<br /> NO3-, g/l<br /> NH4+, g/l<br /> N-T, mg/l<br /> PO43-, g/l<br /> P-T, mg/l<br /> <br /> Mùa mưa, tháng 7/2006<br /> Cát Bà<br /> Cạp Gù<br /> Xuân Đám<br /> 5,55<br /> 5,38<br /> 5,28<br /> 0,86<br /> 0,78<br /> 2,00<br /> 2,97<br /> 2,97<br /> 2,43<br /> 7,47<br /> 5,62<br /> 6,48<br /> 81,43<br /> 65,86<br /> 73,33<br /> 78,53<br /> 61,54<br /> 73,30<br /> 1,96<br /> 0,41<br /> 1,20<br /> 17,67<br /> 14,14<br /> 14,10<br /> 0,26<br /> 0,28<br /> 0,24<br /> <br /> Mùa khô, tháng 2/2007<br /> Cát Bà<br /> Cạp Gù<br /> Xuân Đám<br /> 6,50<br /> 5,63<br /> 6,85<br /> 0,76<br /> 0,66<br /> 0,78<br /> 2,50<br /> 2,16<br /> 1,81<br /> 4,95<br /> 3,69<br /> 4,28<br /> 48,06<br /> 43,94<br /> 54,73<br /> 67,17<br /> 35,82<br /> 53,98<br /> 1,06<br /> 0,48<br /> 0,98<br /> 9,03<br /> 7,36<br /> 9,82<br /> 0,21<br /> 0,08<br /> 0,46<br /> <br /> So với GHCP trong QCVN 10:2008 đối với nước biển ven bờ (