Hiện trạng và giải pháp phát triển nghề nuôi tôm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii De Man, 1879) Trong ruộng lúa theo hướng bền vững tại huyện Thạnh Phú – tỉnh Bến Tre

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 3/2014<br /> <br /> KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC<br /> <br /> HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGHỀ NUÔI TÔM CÀNG XANH<br /> (Macrobrachium rosenbergii De Man, 1879) TRONG RUỘNG LÚA<br /> THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI HUYỆN THẠNH PHÚ - TỈNH BẾN TRE<br /> CURRENT STATUS AND DEVELOPMENT VOCATIONAL SOLUTIONS<br /> GIANT FRESHWATER PRAWN (Macrobrachium rosenbergii De Man, 1879)<br /> FARMING IN RICE FIELDS TOWARDS SUSTAINABLE IN THANH PHU<br /> DISTRIC - BEN TRE PROVINCE<br /> Nguyễn Văn Tạo1, Nguyễn Đình Mão2<br /> Ngày nhận bài: 04/11/2013; Ngày phản biện thông qua: 13/12/2013; Ngày duyệt đăng: 13/8/2014<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Trong thời gian 7 tháng thu thập thông tin từ các cơ quan quản lý thủy sản và từ 120 hộ nuôi tôm càng xanh ruộng<br /> lúa tại 03 xã của huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre nhằm đánh giá hiện trạng và giải pháp phát triển bền vững nghề nuôi tôm<br /> càng xanh ruộng lúa. Kết quả cho thấy: diện tích nuôi tôm càng xanh ruộng lúa dao động từ 0,2 - 3,0 ha. Đa số hộ nuôi<br /> thực hiện đầy đủ các biện pháp kỹ thuật như diệt tạp và bơm bùn trong quá trình cải tạo ruộng nuôi. Mùa vụ thả giống tập<br /> trung từ tháng 4 đến tháng 6. Mật độ thả giống 2,3 ± 1,2 con/m2. Liều lượng, thành phần và thời điểm sử dụng của từng<br /> loại thức ăn trong quá trình nuôi rất khác nhau giữa các các nông hộ. Tỷ lệ sống của tôm sau 06 tháng nuôi tương đối thấp<br /> 22,6 ± 14,0%, kích cỡ thu hoạch từ 33,5 ± 5,0 g/con, sản lượng bình quân đạt 0,14 ± 0,19 tấn/hộ/năm. Giải pháp phát triển<br /> nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa theo hướng bền vững tại huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre: Nên chọn diện tích nuôi trung<br /> bình 0,5 ha và cải tạo đúng quy trình trước khi thả giống. Mùa vụ thả giống từ tháng 4 đến tháng 6, tôm giống được ương<br /> trước khi thả nuôi và mật độ thả 03 con/m2. Sử dụng thức ăn công nghiệp kết hợp với thức ăn chế biến, thức ăn tươi sống.<br /> Từ khóa: tôm càng xanh, ruộng lúa, kỹ thuật<br /> <br /> ABSTRACT<br /> During 7 months of gathering information from the fisheries management agencies and 120 giant freshwater prawn<br /> farmers in the rice fields of the 03 communes in Thanh Phu district, Ben Tre province to assess the situation and develop<br /> sustainable solutions giant freshwater prawn farming in rice fields. The results show: The size area was between<br /> 0.2 - 3.0 ha. Most farmers fully implemented the technical measures such as removal of impurities and pumping mud<br /> improvement during rice farming. Stocking seasons focus from April to June. Stocking density of 2.3 ± 1,2 pieces/m2.<br /> Dosage, composition and timing of use of each type of food during feeding are very different between the farmers. The<br /> survival rate after 06 months of shrimp farming is relatively low 22.6 ± 14.0%, harvest size from 33.5 ± 5.0 g/shirmp, the<br /> average yield was 0.14 ± 0,19 tons/farmer/year. Rice fields of sustainable development solutions should be selected farms<br /> average area of farm 0.5 ha and correct improvement process before stocking. Stocking season was from April to June,<br /> shrimp were reared stocking and the stocking density of 03 shrimp/m2. Feeding was the food industry, processed foods and<br /> fresh foods.<br /> Keywords: giant freshwater prawn, rice field, technical<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Nguyễn Văn Tạo: Cao học Nuôi trồng thủy sản 2009 - Trường Đại học Nha Trang<br /> PGS. TS. Nguyễn Đình Mão: Viện Nuôi trồng thủy sản - Trường Đại học Nha Trang<br /> <br /> 166 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 3/2014<br /> 3. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu<br /> 3.1. Phương pháp thu thập số liệu<br /> - Nguồn số liệu thứ cấp: Thu thập số liệu thống<br /> kê, tổng kết của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông<br /> thôn Bến Tre; Phòng Nông nghiệp và Phát triển<br /> nông thôn huyện Thạnh Phú; Ủy ban nhân dân các<br /> xã: Mỹ An, An Thuận, An Điền thuộc huyện Thạnh<br /> Phú, tỉnh Bến Tre. Số liệu thu thập bao gồm: diện<br /> tích nuôi, năng suất, sản lượng tôm nuôi, hình<br /> thức nuôi...<br /> - Nguồn số liệu sơ cấp: Số liệu thu được thông<br /> qua quan sát thực tế, phỏng vấn trực tiếp người dân<br /> nuôi tôm tại các xã nêu trên bằng bộ câu hỏi đã<br /> chuẩn bị trước. Số mẫu được điều tra ngẫu nhiên là<br /> 120 mẫu (40 mẫu/xã).<br /> 3.2. Phương pháp xử lý số liệu<br /> Sử dụng phần mềm Microsoft Excel xử lý số<br /> liệu theo pháp pháp thống kê mô tả để tính các giá<br /> trị trung bình, giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất, độ<br /> lệch chuẩn. Các chỉ số thống kê được dùng để mô<br /> tả các thông số kỹ thuật các đặt trưng kinh tế xã hội<br /> của hộ nuôi… và dựa vào các chỉ số này để rút ra<br /> nhận xét sau khi đã tiến hành phân tích so sánh.<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Nghề nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa trên<br /> địa bàn huyện Thạnh Phú - tỉnh Bến Tre đã mang lại<br /> hiệu quả kinh tế khá cao cho người nuôi. Tuy nhiên,<br /> trong thời gian gần đây lợi nhuận từ mô hình nuôi<br /> tôm càng xanh trong ruộng lúa mang lại không ổn<br /> định và có chiều hướng giảm do chất lượng giống<br /> kém, tôm nuôi chậm lớn, kích cỡ thu hoạch không<br /> đồng đều, môi trường nuôi ngày càng suy giảm. Xuất<br /> phát từ tình hình thực tế trên, việc xây dựng mô hình<br /> nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa theo hướng bền<br /> vững, cải thiện điều kiện thu nhập cho người dân<br /> trong vùng là vấn đề thật sự cần thiết và có ý nghĩa<br /> xã hội sâu rộng. Vì vậy, nghiên cứu “Hiện trạng<br /> và giải pháp phát triển nghề nuôi tôm càng xanh<br /> (Macrobrachium rosenbergii De Man, 1879) trong<br /> ruộng lúa theo hướng bền vững tại huyện Thạnh<br /> Phú, tỉnh Bến Tre” là rất cần thiết. Kết quả nghiên cứu<br /> sẽ đưa ra mô hình nuôi phù hợp góp phần phát triển<br /> nghề nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa ở huyện<br /> Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre theo hướng bền vững.<br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tượng và thời gian nghiên cứu<br /> Tôm càng xanh nuôi thương phẩm trong ruộng<br /> lúa. Thời gian thực hiện từ tháng 01 đến tháng 7<br /> năm 2010 tại xã Mỹ An, An Thuận và An Điền huyện Thạnh Phú - tỉnh Bến Tre.<br /> <br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> 1. Hiện trạng kỹ thuật nuôi tôm càng xanh<br /> ruộng lúa<br /> 1.1. Đặc điểm ruộng nuôi<br /> Hầu hết các ao nuôi tôm càng xanh ruộng lúa<br /> đều có hình chữ nhật (chiếm 96,7%) nên rất thuận<br /> lợi trong cho ăn và chăm sóc quản lý, một số rất ít do<br /> địa hình hoặc do tính chất lịch sử nên có dạng hình<br /> vuông hoặc hình tứ giác.<br /> <br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> Tìm hiểu hiện trạng nghề nuôi, đánh giá hiệu<br /> quả kinh tế, đề xuất một số giải pháp về kỹ thuật<br /> và quản lý nghề nuôi tôm càng xanh thương phẩm<br /> trong ruộng lúa theo hướng bền vững.<br /> <br /> Bảng 1. Đặc điểm ruộng lúa nuôi tôm càng xanh<br /> Đơn vị tính<br /> <br /> Mỹ An<br /> (n = 40)<br /> <br /> An Thuận<br /> (n = 40)<br /> <br /> An Điền<br /> (n = 40)<br /> <br /> Tổng<br /> (n = 120)<br /> <br /> Diện tích nuôi, trong đó:<br /> <br /> ha/hộ<br /> <br /> 0,2 - 2,2<br /> <br /> 0,2 - 2,6<br /> <br /> 0,5 - 3,0<br /> <br /> 0,2 - 3,0<br /> <br /> - Diện tích ruộng lúa<br /> <br /> ha/hộ<br /> <br /> 0,12 - 1,32<br /> <br /> 0,14 - 1,82<br /> <br /> 0,30 - 1,70<br /> <br /> 0,12 - 1,70<br /> <br /> - Diện tích mương nuôi<br /> <br /> ha/hộ<br /> <br /> 0,08 - 0,88<br /> <br /> 0,06 - 0,78<br /> <br /> 0,20 - 1,30<br /> <br /> 0,06 - 1,30<br /> <br /> m<br /> <br /> 0,5 - 1,5<br /> <br /> 0,6 - 1,5<br /> <br /> 0,8 - 1,5<br /> <br /> 0,5 - 1,5<br /> <br /> - Chất đáy bùn<br /> <br /> %<br /> <br /> 62,5<br /> <br /> 97,5<br /> <br /> 97,5<br /> <br /> 85,0<br /> <br /> - Chất đáy bùn cát<br /> <br /> %<br /> <br /> 35,0<br /> <br /> 2,5<br /> <br /> 2,5<br /> <br /> 14,2<br /> <br /> - Chất đáy cát bùn<br /> <br /> %<br /> <br /> 2,5<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 0,8<br /> <br /> - Cấp thoát chung<br /> <br /> %<br /> <br /> 65,0<br /> <br /> 77,5<br /> <br /> 97,5<br /> <br /> 79,2<br /> <br /> - Cấp thoát riêng<br /> <br /> %<br /> <br /> 35,0<br /> <br /> 22,5<br /> <br /> 2,5<br /> <br /> 20,8<br /> <br /> Diễn giải<br /> <br /> Độ sâu mức nước ruộng<br /> Các loại chất đáy<br /> <br /> Hệ thống cấp thoát nước<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 167<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 3/2014<br /> <br /> Kết quả bảng 1 cho thấy, diện tích nuôi tôm<br /> càng xanh ruộng lúa của các hộ trên địa bàn<br /> nghiên cứu dao động từ 0,2 - 3,0 ha, trong đó: diện<br /> tích ruộng lúa dao động từ 0,12 - 1,70 ha và diện<br /> tích mương nuôi dao động từ 0,06 - 1,30 ha. Theo<br /> Nguyễn Thanh Phương và Trần Ngọc Hải (1999) thì<br /> diện tích thích hợp nuôi tôm càng xanh ruộng lúa có<br /> diện tích từ 0,5 - 2,0 ha. Diện tích ao vừa phải rất<br /> thuận lợi cho công tác quản lý môi trường và chăm<br /> sóc tôm nuôi. Độ sâu mực nước nuôi tôm càng xanh<br /> ruộng lúa dao động từ 0,5 - 1,5 m. Theo Phạm Xuân<br /> Thủy (2004) thì các ao nuôi tôm phải có độ sâu lớn<br /> hơn 1 m để ổn định màu nước, đảm bảo cho nhiệt<br /> độ nước trong ao ổn định.<br /> Qua khảo sát thực tế thì đáy ruộng nuôi có dạng<br /> bùn cát và cát bùn là phù hợp cho nuôi tôm vì nó dễ<br /> gây màu nước (nuôi cấy tảo) và môi trường nuôi ít<br /> bị biến động hơn, bờ ao chắc chắn và giữ nước tốt.<br /> <br /> Kết quả bảng 1 cho thấy, chất đáy bùn chiếm tỷ lệ<br /> cao nhất (85,0%), đáy bùn cát 14,2% và đất cát bùn<br /> chiếm tỷ lệ thấp nhất (0,8%). Trong đó, vùng nuôi<br /> xã Mỹ An có chất đáy bùn cát và cát bùn chiếm tỷ<br /> lệ cao nhất (37,5%). Kết quả này cho thấy, chất đáy<br /> vùng nuôi xã Mỹ An thuận lợi cho tôm càng xanh<br /> sinh trưởng và phát triển.<br /> Đa số các hộ sử dụng hệ thống cấp thoát nước<br /> chung (chiếm 79,2%). Nguyên nhân là do vùng nuôi<br /> chịu ảnh hưởng của thủy triều, cho nên từ trước đã<br /> quy hoạch và xây dựng hệ thống cấp thoát nước<br /> cho ruộng lúa chung. Đây là một trong những hạn<br /> chế của nghề nuôi tôm hiện nay ở địa phương.<br /> 1.2. Kỹ thuật cải tạo ruộng nuôi<br /> Đa số hộ nuôi thực hiện đầy đủ các biện pháp<br /> kỹ thuật cải tạo ruộng nuôi, nhưng có đến 62,5% số<br /> hộ không có biện pháp khử trùng ruộng nuôi. Các<br /> bước cải tạo được thể hiện qua bảng 2.<br /> <br /> Bảng 2. Kỹ thuật cải tạo ruộng nuôi tôm càng xanh<br /> Diễn giải<br /> <br /> Đơn vị tính<br /> <br /> Mỹ An (n = 40)<br /> <br /> An Thuận (n = 40)<br /> <br /> An Điền (n = 40)<br /> <br /> Tổng (n = 120)<br /> <br /> %<br /> %<br /> <br /> 80,0<br /> 20,0<br /> <br /> 92,5<br /> 7,5<br /> <br /> 22,5<br /> 77,5<br /> <br /> 65,0<br /> 35,0<br /> <br /> %<br /> %<br /> <br /> 57,5<br /> 42,5<br /> <br /> 45,0<br /> 55,0<br /> <br /> 10,0<br /> 90,0<br /> <br /> 37,5<br /> 62,5<br /> <br /> %<br /> %<br /> <br /> 100<br /> -<br /> <br /> 97,5<br /> 2,5<br /> <br /> 92,5<br /> 7,5<br /> <br /> 95,8<br /> 4,2<br /> <br /> Bơm bùn<br /> - Có<br /> - Không<br /> Khử trùng<br /> - Có<br /> - Không<br /> Diệt tạp<br /> - Có<br /> - Không<br /> <br /> 1.3. Mùa vụ, mật độ và kích cỡ thả tôm giống<br /> Kết quả bảng 2 cho thấy, có 65,0% ruộng nuôi<br /> Do vùng nuôi tôm càng xanh ruộng lúa trên địa<br /> được bơm bùn trong quá trình cải tạo nhằm loại bỏ<br /> bàn huyện Thạnh Phú là vùng nước lợ (6 tháng mặn<br /> chất thải và tạp chất trong ruộng nuôi, đồng thời dùng<br /> và 6 tháng ngọt) nên đa số các hộ nuôi sau khi thu<br /> vôi để khử trùng. Sau khi bón vôi, 95,8% các hộ nuôi<br /> hoạch xong vụ nuôi tôm sú khoảng tháng 3 - 4, sau đó<br /> sử dụng dây thuốc cá để diệt cá. Nếu hộ nuôi chỉ<br /> tiến hành cải tạo ruộng nuôi và thả giống càng xanh<br /> bơm bùn và diệt tạp mà không sử dụng vôi (chiếm<br /> từ tháng 4 đến tháng 6. Kết quả khảo sát có 64,2% hộ<br /> 62,5%) để khử trùng thì mầm bệnh có thể còn tồn tại<br /> nuôi thả giống vào khoảng tháng 4 đến tháng 6 và có<br /> dưới đáy ruộng nuôi nên tôm nuôi có nhiều khả năng<br /> 13,3% hộ thả giống vào tháng 7. Bên cạnh đó vẫn có<br /> bị nhiễm bệnh và làm giảm đi tác dụng của công tác<br /> 22,5% hộ thả nuôi từ tháng 8 đến tháng 3 năm sau.<br /> cải tạo ao trước khi thả tôm giống.<br /> Bảng 3. Kích thước giống thả và mật độ<br /> Diễn giải<br /> <br /> Kích cỡ giống thả<br /> - Tôm P6 – 7<br /> - Tôm P8<br /> - Tôm P9<br /> - Tôm P10<br /> - Tôm P11 - 16<br /> Mật độ thả<br /> - Trung bình<br /> - Khoảng biến động<br /> <br /> Đơn vị tính<br /> <br /> Mỹ An (n = 40)<br /> <br /> An Thuận (n = 40)<br /> <br /> An Điền (n = 40)<br /> <br /> Tổng (n = 120)<br /> <br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> <br /> 7,5<br /> 22,5<br /> 20,0<br /> 45,0<br /> 5,0<br /> <br /> 5,0<br /> 27,5<br /> 30,0<br /> 17,5<br /> 20,0<br /> <br /> 7,5<br /> 7,5<br /> 35,0<br /> 45,0<br /> 5,0<br /> <br /> 6,7<br /> 19,2<br /> 28,3<br /> 35,8<br /> 10,0<br /> <br /> con/m2<br /> con/m2<br /> <br /> 2,3 ± 1,0<br /> 0,8 - 5,0<br /> <br /> 2,7 ± 1,4<br /> 0,5 - 7,5<br /> <br /> 1,9 ± 1,0<br /> 0,6 - 5,9<br /> <br /> 2,3 ± 1,2<br /> 0,5 - 7,5<br /> <br /> 168 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 3/2014<br /> tỉnh An Giang với mật độ 5 - 7 con/m2 và theo kết<br /> quả điều tra của Dương Thọ Trường (2009) tại<br /> Đồng Tháp thì mật độ nuôi tôm càng xanh ruộng<br /> lúa trung bình 16 con/m2.<br /> 1.4. Thức ăn và cách cho ăn<br /> Theo kết quả điều tra có 52,5% hộ nuôi sử dụng<br /> thức công nghiệp trong 01 tháng đầu tiên với 02 loại<br /> thức ăn hiệu Hải Vân của Đà Nẵng và LAONE của<br /> Công ty Uni - President. Sau đó, người nuôi dựa<br /> vào kinh nghiệm và điều kiện thực tế mà có chế độ<br /> sử dụng những loại thức ăn khác nhau như: thức ăn<br /> chế biến, thức ăn tươi sống và một số loại thức ăn<br /> khác như gạo lứt, khoai, mì, cơm dừa...<br /> <br /> Kết quả bảng 3 cho thấy, kích cỡ tôm giống<br /> thả nuôi nhỏ (Post6 - 10 chiếm 90,0%) và thả trực<br /> tiếp vào ao nuôi. Mật độ giống thả nuôi trung bình<br /> 2,3 ± 1,2 con/m2. Do diện tích nuôi ở 03 xã có sự<br /> chênh lệch nhau nên mật độ cũng có sự khác<br /> nhau, vùng nuôi An Thuận có diện tích trung bình<br /> nhỏ nên người nuôi muốn tăng mật độ nuôi để tăng<br /> hiệu quả sử dụng đất. Tuy nhiên, mật độ nuôi tại<br /> huyện Thạnh Phú - Bến Tre vẫn thấp hơn rất nhiều<br /> so với các mô hình nuôi tôm trong ruộng lúa trong<br /> khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Theo kết<br /> quả nghiên cứu của Trần Tấn Huy và ctv (2001),<br /> nuôi tôm trong ruộng lúa ở huyện Thoại Sơn -<br /> <br /> Bảng 4. Các loại thức ăn sử dụng trong nuôi tôm càng xanh ruộng lúa từ tháng thứ 2<br /> Diễn giải<br /> <br /> Đơn vị tính<br /> <br /> Mỹ An (n = 40)<br /> <br /> An Thuận (n = 40)<br /> <br /> An Điền (n = 40)<br /> <br /> Tổng (n = 120)<br /> <br /> - Chế biến<br /> <br /> %<br /> <br /> 92,5<br /> <br /> 10,0<br /> <br /> 47,5<br /> <br /> 50,0<br /> <br /> - Chế biến và tươi sống<br /> <br /> %<br /> <br /> 7,5<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 2,5<br /> <br /> -<br /> <br /> 90,0<br /> <br /> 15,0<br /> <br /> 35,0<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 37,5<br /> <br /> 12,5<br /> <br /> Các loại thức ăn<br /> <br /> - Tươi sống<br /> - Gạo lứt, khoai mì, cơm dừa<br /> <br /> %<br /> <br /> Kết quả bảng 4 cho thấy, có 50% hộ nuôi chế<br /> biến thức ăn để cung cấp cho tôm nuôi; các hộ nuôi<br /> còn lại cho ăn thức ăn chế biến kết hợp với thức ăn<br /> tươi sống, thức ăn tươi sống hoặc tận dụng thức ăn<br /> sẵn có như khoai, mì, dừa, gạo lứt... Theo nghiên<br /> cứu của Phạm Xuân Thủy (2004), thức ăn là một<br /> trong những yếu tố ảnh hưởng đến năng suất và<br /> <br /> sản lượng tôm nuôi. Cho ăn đầy đủ về số lượng và<br /> chất lượng thức ăn, tôm khỏe mạnh hơn, lớn nhanh,<br /> không gây ô nhiễm môi trường, hiệu quả kinh tế<br /> cao. Kết quả khảo sát có 37,5% hộ nuôi tôm xã An<br /> Điền sử dụng gạo lức, khoai mì và cơm dừa làm<br /> thức ăn cho tôm đã làm ảnh hưởng đến tốc độ sinh<br /> trưởng và phát triển của tôm nuôi.<br /> <br /> 1.5. Chế độ thay nước<br /> Bảng 5. Chế độ thay nước cho ruộng nuôi tôm càng xanh ở vùng nghiên cứu<br /> Lượng nước thay<br /> <br /> Đơn vị tính<br /> <br /> Mỹ An (n = 40)<br /> <br /> An Thuận (n = 40)<br /> <br /> An Điền (n = 40)<br /> <br /> Tổng (n = 120)<br /> <br /> Không thay nước<br /> 1 - 10 %<br /> 11 - 20 %<br /> 21 - 30 %<br /> 31 - 40 %<br /> 41 - 50 %<br /> <br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> <br /> 10,0<br /> 22,5<br /> 40,0<br /> 15,0<br /> 12,5<br /> <br /> 32,5<br /> 30,0<br /> 32,5<br /> 5,0<br /> -<br /> <br /> 47,5<br /> 15,0<br /> 30,0<br /> 7,5<br /> -<br /> <br /> 30,0<br /> 15,0<br /> 28,3<br /> 17,5<br /> 5,0<br /> 4,2<br /> <br /> Kết quả bảng 5 cho thấy, 90% hộ nuôi tại xã Mỹ<br /> An - huyện Thạnh Phú thay nước trong thời gian<br /> nuôi, trong khí đó các hộ nuôi tại xã An Điến có đến<br /> 47,5% không thay nước trong thời gian nuôi. Tôm<br /> càng xanh lớn lên phải lột xác, chu kỳ lột xác của<br /> tôm tùy thuộc vào giai đoạn phát triển, tình trạng<br /> sinh lý, điều kiện dinh dưỡng và chế độ thay nước<br /> ao nuôi… Do đó, nếu các hộ nuôi không thay nước<br /> trong thời gian nuôi làm cho môi trường bị ô nhiễm,<br /> <br /> gây ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển<br /> của tôm nuôi, từ đó làm cho hiệu quả của nghề nuôi<br /> không cao.<br /> 1.6. Tình hình bệnh trong nuôi tôm càng xanh<br /> ruộng lúa<br /> Qua khảo sát có 05 loại bệnh thường gặp trong<br /> nuôi tôm càng xanh ruộng lúa gồm: Đục cơ, đen<br /> mang, mòn phụ bộ, đóng rong và bệnh khác (tôm<br /> chậm lớn).<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 169<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 3/2014<br /> <br /> Bảng 6. Một số bệnh thường gặp trong nuôi tôm càng xanh ruộng lúa<br /> Diễn giải<br /> <br /> Loại bệnh thường gặp<br /> - Đục cơ<br /> - Đen mang<br /> - Mòn phụ bộ<br /> - Đóng rong<br /> - Khác<br /> <br /> Đơn vị tính<br /> <br /> Mỹ An (n = 40)<br /> <br /> An Thuận (n = 40)<br /> <br /> An Điền (n = 40)<br /> <br /> Tổng (n = 120)<br /> <br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> <br /> 4,5<br /> 11,4<br /> 54,5<br /> 29,5<br /> -<br /> <br /> 7,7<br /> 46,2<br /> 23,1<br /> 23,1<br /> <br /> 2,4<br /> 33,3<br /> 35,7<br /> 28,6<br /> <br /> 3,0<br /> 6,1<br /> 44,4<br /> 31,3<br /> 15,2<br /> <br /> và đóng rong (chiếm 31,3%) chiến tỷ lệ cao nhất.<br /> Do các hộ nuôi chưa tuân thủ tốt các quy trình<br /> Bên cạnh đó, có 37,5 hộ nuôi tôm càng xanh tại xã<br /> kỹ thuật về cải tạo ruộng nuôi, chưa có biện pháp<br /> An Điền sử dụng gạo lức, khoai mì và cơm dừa làm<br /> kiểm soát được lượng thức ăn và chế độ thay nước<br /> thức ăn, từ đó làm cho tôm nuôi bị bệnh chậm lớn<br /> đã gây ra sự tồn động các chất bẩn ở đáy ruộng nuôi<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất (chiếm 28,6%).<br /> làm cho tỷ lệ tôm bị bệnh mòn phụ bộ (chiếm 44,4%)<br /> 1.7. Thu hoạch và hiệu quả kinh tế<br /> Bảng 7. Tỷ lệ sống và khối lượng tôm nuôi khi thu hoạch<br /> Các chỉ tiêu khảo sát<br /> <br /> Tỷ lệ sống<br /> - Khoảng dao động<br /> - Trung bình<br /> Khối lượng<br /> - Khoảng dao động<br /> - Trung bình<br /> Năng suất nuôi<br /> - Khoảng dao động<br /> - Trung bình<br /> <br /> Đơn vị tính<br /> <br /> Mỹ An (n = 40)<br /> <br /> An Thuận (n = 40)<br /> <br /> An Điền (n = 40)<br /> <br /> Tổng (n = 120)<br /> <br /> %<br /> %<br /> <br /> 7,2 - 85,7<br /> 31,3 ± 16,7<br /> <br /> 6,7 - 59,3<br /> 18,9 ± 12,7<br /> <br /> 7,2 - 47,7<br /> 18,4 ± 7,1<br /> <br /> 6,7 - 85,7<br /> 22,6 ± 14,0<br /> <br /> g/con<br /> g/con<br /> <br /> 22,0 - 47,0<br /> 35,5 ± 5,5<br /> <br /> 27,0 - 47,0<br /> 32,3 ± 4,0<br /> <br /> 27,0 - 41,0<br /> 32,6 ± 5,5<br /> <br /> 22,0 - 47,0<br /> 33,5 ± 5,0<br /> <br /> tấn/ha/năm<br /> tấn/ha/năm<br /> <br /> 0,05 - 1,20<br /> 0,22 ± 0,30<br /> <br /> 0,01 - 1,00<br /> 0,15 ± 0,16<br /> <br /> 0,05 - 0,32<br /> 0,10 ± 0,06<br /> <br /> 0,09 - 1,20<br /> 0,15 ± 0,15<br /> <br /> lúc thu hoạch cao hơn các mô hình thả nuôi có<br /> Tỷ lệ sống của tôm càng xanh sau 06<br /> chế độ cho ăn không phù hợp, ít hoặc không thay<br /> tháng nuôi thấp (22,6 ± 14,0%), khối lượng<br /> nước trong quá trình nuôi. Theo nghiên cứu của<br /> trung bình 33,5 ± 5,0 g/con và năng suất đạt<br /> Lam Mỹ Lan và cs (2008) tiến hành thả nuôi tôm<br /> 0,15 ± 0,15 tấn/ha/năm, trong đó tôm nuôi tại xã Mỹ<br /> càng xanh trong ruộng lúa với mật độ khác nhau và<br /> An - huyện Thạnh Phú có khối lượng trung bình lớn<br /> sử dụng loại thức ăn khác nhau, sau 07 tháng nuôi<br /> nhất (35,5 ± 5,5 g/con). Điều này cho thấy khi nuôi<br /> tôm thu hoạch có thể đạt khối lượng trung bình từ<br /> tôm càng xanh nếu cho ăn thức ăn đầy đủ kết hợp<br /> 34,5 - 35,3 g/con.<br /> với chế độ thay nước phù hợp tôm sẽ có khối lượng<br /> Bảng 8. Hiệu quả kinh tế nghề nuôi tôm càng xanh ruộng lúa<br /> Diễn giải<br /> <br /> Tổng chi phí/ha/năm<br /> - Trung bình<br /> - Khoảng dao động<br /> Tổng thu nhập/ha/năm<br /> - Trung bình<br /> - Khoảng dao động<br /> Lợi nhuận/ha/năm<br /> - Trung bình<br /> - Khoảng dao động<br /> Tỷ suất lợi nhuận<br /> - Trung bình<br /> - Khoảng dao động<br /> Tỷ lệ lời lỗ<br /> - Lỗ<br /> - Lời<br /> <br /> Đơn vị tính<br /> <br /> Mỹ An (n = 40)<br /> <br /> An Thuận (n = 40)<br /> <br /> An Điền (n = 40)<br /> <br /> Tổng (n = 120)<br /> <br /> triệu đồng<br /> triệu đồng<br /> <br /> 11,5 ± 6,1<br /> 1,9 - 33,3<br /> <br /> 5,9 ± 4,4<br /> 1,9 - 29,0<br /> <br /> 4,3 ± 2,7<br /> 0,9 - 14,7<br /> <br /> 7,2 ± 5,5<br /> 0,9 - 33,3<br /> <br /> triệu đồng<br /> triệu đồng<br /> <br /> 20,8 ± 21,1<br /> 2,7 - 132,0<br /> <br /> 12,0 ± 12,4<br /> 0,8 - 75,0<br /> <br /> 8,3 ± 5,2<br /> 3,5 - 31,8<br /> <br /> 13,7 ± 15,3<br /> 0,8 - 132,0<br /> <br /> triệu đồng<br /> triệu đồng<br /> <br /> 9,3 ± 16,5<br /> (-5,3) ÷ 98,7<br /> <br /> 6,1 ± 8,3<br /> (-2,4) ÷ 46,0<br /> <br /> 4,1 ± 2,9<br /> 0,3 ÷ 17,1<br /> <br /> 6,4 ± 11,0<br /> (-5,3) - 98,7<br /> <br /> %<br /> %<br /> <br /> 0,7 ± 0,9<br /> (-0,6) - 4,4<br /> <br /> 0,9 ± 0,8<br /> (-0,8) - 4,0<br /> <br /> 1,1 ± 0,9<br /> 0,1 - 5,5<br /> <br /> 0,9 ± 0,9<br /> (-0,8) - 5,5<br /> <br /> %<br /> %<br /> <br /> 15,0<br /> 85,0<br /> <br /> 7,5<br /> 92,5<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 7,5<br /> 92,5<br /> <br /> 170 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br />