Hiệu quả can thiệp của dược sĩ lâm sàng trong việc sử dụng kháng sinh trên bệnh nhân phẫu thuật tiêu hóa, gan mật tụy tại Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> <br /> HIỆU QUẢ CAN THIỆP CỦA DƯỢC SĨ LÂM SÀNG TRONG VIỆC<br /> SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRÊN BỆNH NHÂN PHẪU THUẬT TIÊU HÓA,<br /> GAN MẬT TỤY TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH<br /> Đỗ Bích Ngọc*, Đặng Nguyễn Đoan Trang*,**<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> <br /> Mở đầu: Vấn đề sử dụng kháng sinh (KS) hợp lý đang là một thách thức lớn của toàn thế giới đặc biệt<br /> là trong phẫu thuật. Sử dụng KS không hợp lý trong phẫu thuật có thể đưa đến việc tăng nguy cơ gặp tác<br /> dụng phụ, tăng độc tính, tăng nguy cơ đề kháng KS và tăng chi phí điều trị. Theo ASHP, các dược sĩ lâm<br /> sàng (DSLS) có vai trò nổi bật trong các chương trình quản lý KS. Do đó, việc đánh giá hiệu quả can thiệp<br /> của DSLS trong việc sử dụng KS trong phẫu thuật rất cần thiết trên thực hành lâm sàng.<br /> Mục tiêu: Khảo sát tình hình sử dụng KS, đánh giá tính hợp lý và hiệu quả can thiệp của DSLS trong<br /> việc sử dụng KS trên bệnh nhân phẫu thuật tiêu hóa, gan mật tụy tại Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố<br /> Hồ Chí Minh (TP. Hồ Chí Minh).<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả có so sánh trước – sau<br /> được thực hiện trên 300 hồ sơ bệnh án (HSBA) được chỉ định phẫu thuật tiêu hóa, gan mật tụy tại<br /> khoa Ngoại tiêu hóa và Ngoại gan mật tụy Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh trong 2<br /> khoảng thời gian: trước can thiệp (01-03/2016) và sau can thiệp (01-03/2018) với 150 HSBA mỗi<br /> nhóm. Tính hợp lý của việc sử dụng KS được xác định dựa trên Hướng dẫn của Bộ Y tế Việt Nam<br /> (2015), Hiệp hội Bệnh nhiễm khuẩn Hoa Kỳ (IDSA) (2010 và 2014), The Sanford Guide To<br /> Antimicrobial Therapy (2016) và các phác đồ sử dụng kháng sinh dự phòng (KSDP) tại các khoa ngoại<br /> Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh.<br /> Kết quả: Sau khi có sự can thiệp của DSLS, có sự gia tăng có ý nghĩa thống kê tỷ lệ hợp lý chung<br /> về sử dụng KS trong phẫu thuật (KSDP tăng từ 13% lên 74%, p < 0,05, kháng sinh điều trị (KSĐT)<br /> tăng từ 25,3% lên 50%, p < 0,05); giảm thời gian sử dụng KS (KSDP từ 2 (1 ; 5) ngày xuống còn 1<br /> (1;1) ngày (p < 0,05); KSĐT từ 5 (3;7) ngày xuống còn 3 (0;5) ngày (p < 0,05)); rút ngắn thời gian<br /> nằm viện sau phẫu thuật của BN từ 7 (5 ; 9) ngày xuống 6 (4; 8) ngày (p < 0,05). Kết quả phân tích<br /> hồi quy logistic cho thấy chỉ có thời gian phẫu thuật (OR = 3,047; 95% CI = 1,001 - 1,038; p = 0,037)<br /> và sự can thiệp của DSLS (OR = 1,019 ; 95% CI = 0,745 - 5,941; p < 0,001) là có liên quan có ý nghĩa<br /> thống kê đến tính hợp lý trong sử dụng KSDP.<br /> Kết luận: Chương trình can thiệp trên việc sử dụng KS trong phẫu thuật tiêu hóa, gan mật tụy với sự<br /> tham gia của DSLS đã làm tăng tỷ lệ sử dụng KS hợp lý. Cần tiếp tục duy trì hoạt động can thiệp của<br /> DSLS để tối ưu hiệu quả điều trị lâm sàng.<br /> Từ khóa: kháng sinh, can thiệp của dược sĩ lâm sàng, phẫu thuật tiêu hóa, gan mật tụy<br /> ABSTRACT<br /> IMPACT OF CLINICAL PHARMACY INTERVENTION ON ANTIBIOTIC USE IN<br /> GASTROINTESTINAL AND HEPATOBILIARY SURGERY<br /> *<br /> Khoa Dược, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh<br /> **<br /> Khoa Dược, Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: PGS TS. Đặng Nguyễn Đoan Trang ĐT: 0909907976 Email: trang.dnd@ump.edu.vn<br /> <br /> <br /> 178 Chuyên Đề Dược<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> AT UNIVERSITY MEDICAL CENTER HOCHIMINH CITY<br /> Do Bich Ngoc, Dang Nguyen Doan Trang<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 178 – 184<br /> <br /> Introduction: Rational use of antibiotics is a great challenge worldwide, especially in surgery.<br /> Irrational use of antibiotics in surgery results in the increased risk of adverse drug reactions, toxicity,<br /> antibiotic resistance and cost of treatment. ASHP believes that pharmacists have a responsibility to take<br /> prominent roles in antimicrobial stewardship programs. Assessment of effectiveness of clinical pharmacy<br /> intervention on prophylactic and therapeutic antibiotic use in surgery is very necessary in clinical practice.<br /> Objectives: To investigate the use of antibiotics, to assess appropriateness and effectiveness of clinical<br /> pharmacy intervention on antibiotic use in gastrointestinal and hepatobiliary surgery at University<br /> Medical Center HCMC.<br /> Materials and methods: A before and after cross – sectional study was conducted on 300 medical<br /> records of patients ungergoing gastrointestinal and hepatobiliary operations at University Medical Center<br /> HCMC in 2 periods of time: before intervention (01-03/2016) and after intervention (01-03/2018) with 150<br /> medical records each group. The appropriateness of antibiotic usage was assessed using guidelines from the<br /> Vietnam’s Ministry of Health (2015), Infectious Diseases Society of America (IDSA) (2010 and 2014), The<br /> Sanford Guide to Antimicrobial Therapy (2016) and guidelines from Surgery Departments of University<br /> Medical Center HCMC.<br /> Results: After clinical pharmacy intervention, the proportion of antibiotics appropriately used<br /> increased significantly (from 13% to 74%, p < 0.05 for antibiotic prophylaxis and from 25.3% to 50%,<br /> p < 0.05 for post surgery antibiotics). Duration of antibiotic therapy reduced from 2 (1;5) days to 1<br /> (1;1) day for prophylactic antibiotics (p < 0.05) and from 5 (3;7) days to 3 (0;5) days for therapeutic<br /> antibiotics (p < 0.05). Length of hospital stayed after surgery reduced from 7 (5;9) days to 6 (4;8) days<br /> (p < 0.05). Logistic regeression analysis showed that only duration of operation (OR = 3.047 ; 95%<br /> CI = 1.001 – 1.038; p = 0.037) and clinical pharmacy intervention (OR = 1.019 ; 95% CI = 0.745 – 5.941;<br /> p < 0.001) were significantly associated with rational use of antibiotics.<br /> Conclusion: The antibiotic intervention program in gastrointestinal and hepatobiliary operations with<br /> pharmacist participation increased total compliance rate of antibiotics. Clinical pharmacy intervention<br /> should be sustained to optimize treatment outcomes.<br /> Key words: antibiotics, clinical pharmacy interventions, gastrointestinal and hepatobiliary surgery.<br /> ĐẶTVẤNĐỀ nguy cơ đề kháng KS và tăng chi phí điều trị(7).<br /> Theo thống kê tại châu Âu và Bắc Mỹ, có 74,2<br /> Vấn đề sử dụng kháng sinh hợp lý đang là – 86% các bác sĩ phẫu thuật sử dụng kháng<br /> một thách thức lớn của toàn thế giới khi hiện<br /> sinh dự phòng và không sử dụng sau 24 giờ(16).<br /> tượng đề kháng kháng sinh ngày càng phổ Tại Việt Nam, có trên 96,7% bệnh nhân phẫu<br /> biến và mang tính chất toàn cầu. Một trong thuật được chỉ định kháng sinh trung bình từ<br /> những nguyên nhân chủ yếu đưa đến tình 6-7 ngày sau phẫu thuật, các hướng dẫn sử<br /> trạng đề kháng kháng sinh tăng nhanh như<br /> dụng kháng sinh dự phòng và điều trị nhiễm<br /> hiện nay là việc sử dụng kháng sinh không khuẩn sau phẫu thuật ít được tuân thủ tại các<br /> hợp lý trong phẫu thuật. Lạm dụng kháng cơ sở điều trị(9). Do đó, sự kiểm soát việc sử<br /> sinh trong phẫu thuật có thể đưa đến việc tăng dụng kháng sinh trong phẫu thuật là rất cần<br /> nguy cơ gặp tác dụng phụ, tăng độc tính, tăng thiết. Theo Hội Dược sĩ của Hệ thống Y tế Hoa<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Dược 179<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Kỳ (ASHP), các dược sĩ có vai trò nổi bật trong Trong công thức trên, cỡ mẫu tối thiểu cần<br /> các chương trình quản lý kháng sinh và góp thu thập là 38 hồ sơ bệnh án (HSBA) mỗi nhóm.<br /> phần vào các chương trình phòng ngừa và Trên thực tế, chúng tôi thu thập được 150<br /> kiểm soát nhiễm khuẩn của hệ thống y tế(1). Sự HSBA mỗi nhóm thỏa điều kiện chọn mẫu.<br /> can thiệp của DSLS làm giảm 0,68-1,36 triệu Phương pháp chọn mẫu: chọn mẫu ngẫu<br /> USD chi phí điều trị và giảm 867 ngày điều trị nhiên<br /> cho bệnh nhân phẫu thuật(12). Tại Việt Nam,<br /> Tiêu chí đánh giá tính hợp lý trong sử dụng<br /> việc đánh giá hoạt động Dược lâm sàng vẫn<br /> KSDP và KSĐT trên bệnh nhân phẫu thuật<br /> còn hạn chế, chưa có nhiều dữ liệu về hiệu<br /> quả của việc can thiệp của DSLS trong việc sử Tính hợp lý của việc chỉ định KSDP được đánh giá<br /> dụng kháng sinh trong phẫu thuật. Đề tài bằng các tiêu chí sau:<br /> được tiến hành nhằm đánh giá hiệu quả sự - Loại KSDP hợp lý<br /> can thiệp của DSLS lên việc sử dụng kháng - Liều KSDP hợp lý<br /> sinh trong phẫu thuật, từ đó đề xuất những - Thời điểm sử dụng KSDP hợp lý<br /> định hướng phát triển hoạt động Dược lâm<br /> - Thời gian sử dụng KSDP hợp lý<br /> sàng tại bệnh viện.<br /> Việc đánh giá tính hợp lý được dựa trên:<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> (1) Hướng dẫn sử dụng kháng sinh của Bộ Y<br /> Đối tượng nghiên cứu tế (2015)(4); (2) Các hướng dẫn sử dụng KSDP<br /> Bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật tại các tại các Khoa Ngoại Bệnh viện Đại học Y Dược<br /> khoa Ngoại Tiêu hóa và Ngoại Gan mật tụy TP. Hồ Chí Minh (3). Việc chỉ định KSDP được<br /> Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh xem là hợp lý nếu tuân thủ ít nhất một trong<br /> trong 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 (01 - 03/2016) và các hướng dẫn trên.<br /> giai đoạn 2 (01 - 03/2018). Tính hợp lý của việc chỉ định KSĐT được<br /> Thiết kế nghiên cứu: đánh giá bằng các tiêu chí sau:<br /> Mô tả cắt ngang, so sánh 2 giai đoạn (giai - Loại KSĐT hợp lý<br /> đoạn 1: chưa có sự can thiệp của dược sĩ lâm - Liều KSĐT hợp lý<br /> sàng, giai đoạn 2: có sự can thiệp của dược sĩ<br /> Việc đánh giá tính hợp lý được dựa trên:<br /> lâm sàng.<br /> (1) Hướng dẫn sử dụng kháng sinh của Bộ Y<br /> Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu<br /> tế (2015)(4); (2) Các hướng dẫn sử dụng kháng<br /> Công thức ước lượng cỡ mẫu:<br /> sinh của IDSA 2010 và 2014(14,15); (3) Hướng<br /> dẫn của The Sanford Guide To Antimicrobial<br /> Therapy 2016(6). Việc chỉ định KSĐT được xem<br /> p1, p2 tỷ lệ ước tính của 2 nhóm, chọn p1=<br /> hợp lý nếu tuân thủ ít nhất một trong các<br /> 0,524 và p2= 0,221 (Theo kết quả nghiên cứu<br /> hướng dẫn trên.<br /> của Nguyễn Thị Anh Thư được thực hiện tại<br /> bệnh viện Chợ Rẫy năm 2015 về quản lý sử Xử lý thống kê<br /> dụng kháng sinh, tỷ lệ sử dụng kháng sinh Tất cả các phép kiểm thống kê được xử lý<br /> không hợp lý là 52,4%, và sau khi có sự can bằng phần mềm SPSS 24.0. Các kết quả được<br /> thiệp của chương trình tỷ lệ không hợp lý<br /> xem là có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05.<br /> giảm còn 22,1%(10)).<br /> zα/2 = 1,96 với α = 0,05; độ tin cậy 95%<br /> zβ = 0,84 với β = 0,2; power = 0,8<br /> <br /> <br /> 180 Chuyên Đề Dược<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾTQUẢ Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu và đặc<br /> điểm phẫu thuật được trình bày trong bảng 1<br /> Đặc điểm mẫu nghiên cứu<br /> Bảng 1: Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu và đặc điểm phẫu thuật<br /> Trước can thiệp Sau can thiệp<br /> Đặc điểm p<br /> (N1 = 150) (N2 = 150)<br /> Tuổi (năm)<br /> 53,2 ± 14,3 54,0 ± 16,5 0,024<br /> (TB ± độ lệch chuẩn)<br /> Giới Nam 86 (57,3) 70 (46,7)<br /> 0,064<br /> (n, %) Nữ 64 (42,7) 80 (53,3)<br /> < 18,5 15 (11,7) 19 (12,7)<br /> BMI 18,5 – 22,9 60 (46,9) 81 (54,0)<br /> 2 0,379<br /> (kg/m ) (n, %) 23 – 24,9 32 (25,0) 25 (16,7)<br /> ≥ 25 21 (16,4) 25 (16,7)<br /> Hút thuốc lá Có 4 (2,7) 9 (6,0)<br /> 0,156<br /> (n, %) Không 146 (97,3) 141 (94,0)<br /> Tăng huyết áp Có 24 (15,9) 44 (29,5)<br /> 0,044<br /> (n, %) Không 126 (84,1) 106 (70,5)<br /> Đái tháo đường Có 13 (8,6) 25 (16,8)<br /> 0,044<br /> (n, %) Không 137 (91,4) 125 (83,2)<br /> Sạch 8 (5,3) 10 (6,7)<br /> Loại PT Sạch – nhiễm 100 (66,7) 86 (57,3)<br /> 0,141<br /> (n, %) Nhiễm 29 (19,3) 45 (30,0)<br /> Dơ 13 (8,7) 9 (6,0)<br /> Phương pháp PT Mở 71 (47,3) 45 (30)<br /> 0,002<br /> (n, %) Nội soi 79 (52,7) 105 (70)<br /> Thời gian PT (phút)<br /> 125 (90;185) 100 (66,25;167,5) 0,004<br /> (TV (TPV1;TPV3))<br /> Thời gian nằm viện trước PT (ngày) (TV (TPV1;TPV3)) 2 (1;4) 2 (1;4) 0,565<br /> Thời gian nằm viện sau PT (ngày) (TV (TPV1;TPV3)) 7 (5;9) 6 (4;8) 0,01<br /> TB: trung bình, PT : phẫu thuật, BMI: chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index), TV : trung vị, TPV : khoảng tứ phân vị<br /> Tình hình sử dụng kháng sinh trên bệnh được sử dụng nhiều nhất (58,7%) ở nhóm<br /> nhân phẫu thuật trước can thiệp, sau can thiệp cefazolin được<br /> Bảng 2: Sự phân bố mẫu nghiên cứu theo chỉ định sử dụng nhiều nhất (57,1%) với tỷ lệ liều hợp<br /> kháng sinh lý cao (93,2%); metronidazol đứng thứ 2<br /> Chỉ định Trước can Sau can<br /> (24,5% so với 22,1%).<br /> kháng sinh thiệp thiệp p Đa số các KSDP được chỉ định ở liều phù<br /> N1 = 150 N2 = 150 hợp hoặc thấp hơn liều khuyến cáo, trong đó<br /> Không dùng (n, %) 1 (0,7) 42 (28,0)<br /> 100% ampicillin/sulbactam được chỉ định ở<br /> KSDP (n, %) 66 (44,0) 28 (18,7) <<br /> KSĐT (n, %) 39 (26,0) 48 (32,0) 0,001 mức liều thấp hơn ½ so với khuyến cáo (1,5g<br /> KSDP + KSĐT (n, %) 44 (29,3) 32 (21,3) so với 3g).<br /> Tình hình sử dụng KSDP Đa số các trường hợp phẫu thuật trong mẫu<br /> Phần lớn bệnh nhân (BN) trong nghiên nghiên cứu đều được chỉ định KSDP trong vòng<br /> cứu được chỉ định KSDP (99,1% so với 57,3%), 60 phút trước lúc rạch da (80% so với 96,6%).<br /> trong đó BN được chỉ định 1 KSDP ở trước can Tỷ lệ BN sử dụng KSDP trong vòng 24 giờ<br /> thiệp cao hơn (67,6% so với 44,8%) và được chỉ sau phẫu thuật tăng có ý nghĩa ở nhóm sau can<br /> định 2 KSDP chiếm tỷ lệ thấp hơn (31,5% so thiệp (24,5% so với 67,2%).<br /> với 12,5%) nhóm sau can thiệp. Ceftazidim Tình hình sử dụng KSĐT<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Dược 181<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Phần lớn BN được chỉ định phối hợp 2 loại (n1 = 42, n2 = 42)<br /> Loại KSDP (n1 = 107, n2 =<br /> KSĐT (44,6% so với 43,6%), trong đó phối hợp 55)<br /> 39 (36,4) 38 (69,1) < 0,001<br /> giữa nhóm β-lactam và metronidazol được sử Liều dùng (n1 = 38, n2 =<br /> 29 (76,3) 33 (86,8) 0,237<br /> dụng nhiều nhất. Ceftazidim là KSĐT được sử 38)<br /> dụng nhiều nhất (42,5%) với 88,5% tỷ lệ liều Thời điểm sử dụng (n1 =<br /> 86 (80,4) 53 (96,4) 0,006<br /> 107, n2 = 55)<br /> thấp hơn khuyến cáo ở nhóm trước can thiệp, Thời gian sử dụng (n1 =<br /> 42 (39,3) 44 (84,6) < 0,001<br /> metronidazol là KSĐT được sử dụng nhiều 107, n2 = 52)<br /> nhất (19,9%) với 82,9% tỷ lệ liều hợp lý ở n1, n2: cỡ mẫu cho các giai đoạn trước/sau can thiệp; n1<br /> nhóm sau can thiệp. và n2 của các yếu tố phân tích khác nhau dựa trên dữ<br /> liệu thực tế thu thập được. Chỉ xét tính hợp lý về liều<br /> Đa số các KSĐT được chỉ định ở liều phù hợp<br /> dùng khi lựa chọn loại KSDP hợp lý.<br /> hoặc thấp hơn liều khuyến cáo, ngoại trừ<br /> meropenem, cefoperazon/sulbactam, levofloxacin, Tính hợp lý trong chỉ định KSĐT<br /> amoxicillin/ clavulanat được chỉ định liều cao hơn Tính hợp lý trong chỉ định KSĐT trong<br /> khuyến cáo. mẫu nghiên cứu được trình bày ở bảng 4<br /> Tỷ lệ thực hiện kháng sinh đồ ở nhóm sau Bảng 4: Tính hợp lý trong chỉ định KSĐT<br /> can thiệp cao hơn 1,9 lần khác biệt có ý nghĩa Trước can<br /> Tính hợp lý (n, %) Sau can thiệp p<br /> thiệp<br /> với p < 0,05. Trong đó, ceftazidim, ceftriaxon là<br /> Loại KSĐT<br /> 2 KS có tỷ lệ đề kháng cao nhất (63,6%); 73 (88,0) 78 (83,9) 0,439<br /> (n1 = 83, n2 = 93)<br /> meropenem, cefoperazon/sulbactam vẫn còn Liều dùng<br /> 21 (28,8) 47 (60,3) < 0,001<br /> nhạy cảm với nhiều chủng vi khuẩn (87,5%). (n1 = 73, n2 = 78)<br /> <br /> Tính hợp lý trong chỉ định kháng sinh trên n1, n2: cỡ mẫu cho các giai đoạn trước/sau<br /> bệnh nhân phẫu thuật can thiệp; n1 và n2 của các yếu tố phân tích<br /> khác nhau dựa trên dữ liệu thực tế thu thập<br /> Tính hợp lý trong chỉ định KSDP<br /> được. Chỉ xét tính hợp lý về liều dùng khi lựa<br /> Tính hợp lý trong chỉ định KSDP trong<br /> chọn loại KSĐT hợp lý.<br /> mẫu nghiên cứu được trình bày ở bảng 3<br /> Các nhóm kháng sinh thường sử dụng<br /> Trong quá trình nghiên cứu, ở nhóm trước<br /> không phù hợp theo nghiên cứu này là<br /> can thiệp chỉ có 1 trường hợp PT sạch không<br /> cefoperazon/sulbactam trong nhiễm khuẩn ổ<br /> sử dụng KSDP, sau khi có sự can thiệp của<br /> bụng, fosfomycin, secnidazol không nằm<br /> DSLS tỷ lệ này tăng lên 97,6%. Đa số các<br /> trong khuyến cáo. Đa số các trường hợp đánh<br /> trường hợp đánh giá sử dụng KSDP không<br /> giá sử dụng KSĐT không hợp lý ở nhóm trước<br /> hợp lý ở nhóm trước can thiệp là do lựa chọn<br /> can thiệp là do lựa chọn liều kháng sinh không<br /> loại kháng sinh không theo khuyến cáo và thời<br /> hợp lý, thường sử dụng mức liều thấp hơn so<br /> gian sử dụng KSDP kéo dài (58,7% KSDP được<br /> với khuyến cáo (100% ceftazidim được sử<br /> lựa chọn là ceftazidim và thời gian sử dụng<br /> dụng với mức liều thấp hơn khuyến cáo trong<br /> kéo dài 2 (1;5) ngày). Sau khi có sự can thiệp tỷ<br /> nhiễm khuẩn ổ bụng), chỉ có một tỷ lệ nhỏ<br /> lệ sử dụng ceftazidim đã giảm xuống đáng kể<br /> KSĐT được sử dụng mức liều cao hơn khuyến<br /> chỉ còn 2,6% và được thay thế bằng cefazolin<br /> cáo như meropenem (8%), levofloxacin (40%),<br /> (57,1%), thời gian sử dụng KSDP trung bình<br /> amoxicillin/clavulanic acid (8,5%).<br /> đã giảm xuống còn 1 ngày.<br /> Hiệu quả can thiệp của DSLS trong chỉ định<br /> Bảng 3: Tính hợp lý trong chỉ định KSDP<br /> kháng sinh trên bệnh nhân phẫu thuật<br /> Tính hợp lý (n, %) Trước Sau can<br /> p<br /> can thiệp thiệp Hiệu quả can thiệp trong chỉ định KSDP<br /> Không dùng KSDP (PT<br /> 1 (2,4) 41 (97,6)<br /> không có yếu tố nguy cơ)<br /> <br /> <br /> 182 Chuyên Đề Dược<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Sau khi có sự can thiệp của DSLS, có sự tăng cefazolin và cefazolin là KSDP chiếm tỷ lệ cao<br /> có ý nghĩa tỷ lệ hợp lý chung về sử dụng KSDP nhất trong tất cả các KSDP được sử dụng<br /> (13% so với 74%) và giảm trung vị thời gian sử (57,1%), tỷ lệ sử dụng metronidazol đứng thứ<br /> dụng KSDP từ 2 (1;5) ngày xuống còn 1 (1;1) 2 (22,1%). Kết quả này vừa phù hợp với<br /> ngày, sự khác biệt này có ý nghĩa với p < 0,05. khuyến cáo của bệnh viện vừa cải thiện hiệu<br /> Hiệu quả can thiệp trong chỉ định KSĐT quả kinh tế.<br /> Sau khi có sự can thiệp của DSLS có sự tăng KSĐT chủ yếu được sử dụng là các<br /> có ý nghĩa tỷ lệ hợp lý chung về sử dụng KSĐT cephalosporin thế hệ 3 (ceftazidim, cefoperazon/<br /> (25,3% so với 50%), giảm trung vị thời gian sử sulbactam), carbapenem (meropenem,<br /> dụng KSĐT từ 5 (3;7) ngày xuống còn 3 (0; 5) imipenem/cilastatin), metronidazol, cefazolin và<br /> ngày, giảm trung vị thời gian nằm viện sau phẫu ampicillin/sulbactam. Các lựa chọn này phù hợp<br /> thuật từ 7 (5;9) ngày xuống 6 (4;8) ngày, sự khác với các hướng dẫn IDSA(14,15), The Sandford<br /> biệt giữa 2 nhóm có ý nghĩa với p < 0,05. Guide(6), Bộ Y tế 2015(4). Theo các hướng dẫn về<br /> sử dụng kháng sinh và báo cáo trên toàn quốc về<br /> Các yếu tố liên quan đến tính hợp lý sử dụng<br /> tình hình sử dụng kháng sinh và đề kháng<br /> kháng sinh<br /> kháng sinh, độ nhạy của nhóm cephalosporin<br /> Kết quả phân tích hồi quy logistic chưa giảm dần theo thời gian (2000 – 2001 tỷ lệ đề<br /> cho thấy mối liên quan của các yếu tố tuổi, kháng của ceftzidim khoảng 25%, 2009 – 2010<br /> số bệnh mạn tính mắc kèm, loại bệnh mắc tăng lên lên đến 42%)(8). Do đó, sau khi có sự can<br /> kèm, phương pháp phẫu thuật, thời gian thiệp của DSLS, tỷ lệ sử dụng ceftazidim đã giảm<br /> phẫu thuật đến tính hợp lý chung của KSĐT xuống đáng kể từ 42,5% xuống còn 10,7%.<br /> giữa 2 nhóm trước và sau can thiệp, chỉ có<br /> Trong mẫu nghiên cứu, tỷ lệ sử dụng KSDP<br /> thời gian phẫu thuật (OR = 3,047 ; 95%<br /> hợp lý chung ở nhóm trước can thiệp chỉ là 13%,<br /> CI=1,001 - 1,038; p = 0,037) và sự can thiệp của<br /> thấp hơn so với kết quả nghiên cứu của tác giả<br /> DSLS (OR = 1,019 ; 95% CI = 0,745 - 5,941;<br /> Bùi Hồng Ngọc (27,5%)(5) và Mohamoud<br /> p