Hiệu quả cắt cơn co tử cung của Atosiban trong điều trị chuyển dạ sinh non tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vũ Anh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> HIỆU QUẢ CẮT CƠN CO TỬ CUNG CỦA ATOSIBAN<br /> TRONG ĐIỀU TRỊ CHUYỂN DẠ SINH NON<br /> TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA QUỐC TẾ VŨ ANH<br /> Đoàn Châu Quỳnh*, Nguyễn Duy Tài**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Atosiban đã được chứng minh có tác dụng giảm gò với tỉ lệ thấp tác dụng không mong muốn<br /> trong điều trị chuyển dạ sinh non. Atosiban được sử dụng tại BV ĐKQT Vũ Anh từ 2012 đến nay. Mục đích của<br /> nghiên cứu là đánh giá hiệu quả của Atosiban trong điều trị chuyển dạ sinh non tại bệnh viện này từ tháng 1<br /> năm 2012 đến 30 tháng 4 năm 2016.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu, báo cáo loạt ca trên 31 hồ sơ bệnh án của những thai phụ 24<br /> tuần - 33 tuần 6 ngày, nhập viện với chẩn đoán chuyển dạ sinh non và được điều trị cắt cơn co tử cung bằng<br /> atosiban, tất cả bệnh nhân này đều truyền atosiban liên tục 48 giờ. Chuyển dạ sinh non được xác định có ≥ 4 cơn<br /> gò/ 30 phút và CTC < 25 mm qua siêu âm ngã âm đạo. Hiệu quả giảm gò được xác định bằng số bệnh nhân không<br /> sinh sau 48 giờ. Nghiên cứu cũng đánh giá tác dụng không mong muốn trên mẹ và các kết cục chu sinh.<br /> Kết quả: Tỉ lệ thai phụ không sinh sau 48 giờ là 93,5%, thời gian trì hoãn sinh non trung bình là 41,5 ngày.<br /> Tác dụng không mong muốn trên mẹ là nôn ói 3,2% và mạch nhanh 3,2%. Tim thai cơ bản không thay đổi trong<br /> quá trình dùng thuốc. Tuổi thai trung bình lúc sinh là 35,2 tuần. Tỉ lệ điểm số Apgar 5 phút ≥ 7 là 90,3%. Hai<br /> trường hợp điều trị thất bại có đặc điểm là đái tháo đường thai kì với chỉ số đường huyết cao trong khi điều trị.<br /> Kết luận: Atosiban có hiệu quả cắt cơn co tử cung trong điều trị chuyển dạ sinh non với rất ít tác dụng<br /> không mong muốn. Cân nhắc điều trị cho những bệnh nhân có đái tháo đường thai kì về khả năng thất bại<br /> điều trị.<br /> Từ khóa: Atosiban, chuyển dạ sanh non, thuốc cắt cơn co tử cung.<br /> ABSTRACT<br /> TOCOLYSIS WITH ATOSIBAN IN THE MANAGEMENT OF PRETERM LABOR<br /> AT VU ANH HOSPITAL<br /> Doan Chau Quynh, Nguyen Duy Tai<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 21 - No 1 - 2017: 123 - 128<br /> <br /> Objective: Atosiban has been shown to be an effective tocolytic drug with a low rate of side effects in<br /> management of preterm labor. Atosiban has been practiced at Vu Anh International Hospital from 2012. The<br /> purpose of the retrospective study is to evaluate the effects of atosiban for routine treatment of women with<br /> preterm labor at this hospital from 01/01/2012 to 30/04/2016.<br /> Study design: In this retrospective - case report study, 31 women in the 24th through 33th week of gestation<br /> who presented at our hospital with preterm labor were treated with atosiban; all patients received atosiban in 48<br /> hours continuously. Preterm labor was defined as ≥ 4 uterine contractions/ 30 min and cervical length < 25 mm<br /> examined by vaginal ultrasound. Tocolytic effectiveness was determined as the number of women who were still<br /> pregnant after 48 hours. Maternal side effects and perinatal outcomes were also evaluated.<br /> Results: The proportion of women who remained undelivered was 93.5%; the mean number of days after the<br /> <br /> * Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vũ Anh ** Bộ môn Sản, Đại học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Đoàn Châu Quỳnh ĐT: 0918360003 Email: doanchauquynh@yahoo.com<br /> <br /> Sản Phụ Khoa 123<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017<br /> <br /> start of tocolysis was 41.5 days. Maternal side effects were vomiting (3.2%) and tachycardia (3.2%). Baseline fetal<br /> heart rates were not changed during infusion. The mean of gestational ages at birth was 35.2 weeks. The<br /> proportion of Apgar index at 5 minute ≥ 7 was 90.3%. Two cases of failure treating presented gestational diabetes<br /> mellitus by OGTT with high serum glucose level during treating.<br /> Conclusion: Atosiban is an effective tocolytic drug in the treatment of preterm labor and has a favorable<br /> profile for side effects. It should be cautious for GDM patients because of potential failure treating.<br /> Keywords: atosiban, preterm labor, ocolysis.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Câu hỏi nghiên cứu<br /> Sinh non là nguyên nhân hàng đầu gây tử Tỉ lệ thành công của Atosiban trong điều<br /> vong và bệnh tật cho trẻ sơ sinh tại các nước trị chuyển dạ sinh non trên thai phụ có thai từ<br /> đang phát triển cũng như các nước phát triển. 24 tuần đến 33 tuần 6 ngày tại Bệnh viện Đa<br /> Tính trung bình, tỉ lệ sinh non ở các nước nghèo khoa Quốc Tế Vũ Anh từ năm 2012 – 2016 là<br /> là 12%, so với các nước có thu nhập cao là 9%(6). bao nhiêu?<br /> Điều này cho thấy sinh non thật sự là một vấn đề Mục tiêu nghiên cứu<br /> của toàn cầu. 1. Xác định tỉ lệ thành công của Atosiban<br /> Hầu hết sinh non xảy ra một cách tự nhiên. trong điều trị chuyển dạ sinh non trên thai phụ<br /> Nguyên nhân thường gặp là đa thai, nhiễm có thai từ 24 tuần đến 33 tuần 6 ngày tại Bệnh<br /> trùng, đái tháo đường, tăng huyết áp, hở eo tử viện Đa khoa Quốc Tế Vũ Anh từ năm<br /> cung và đôi khi có liên quan đến yếu tố di 2012 – 2016.<br /> truyền(6). Những hiểu biết về nguyên nhân và cơ 2. Liệt kê các tác dụng không mong muốn<br /> chế bệnh sinh đã và đang thúc đẩy phát triển các của Atosiban trong điều trị chuyển dạ sinh non.<br /> giải pháp can thiệp dự phòng sinh non.<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Việc điều trị chuyển dạ sinh non hiện nay<br /> chủ yếu là sử dụng các thuốc cắt cơn co tử cung Thiết kế nghiên cứu<br /> như các chất đồng vận beta (beta - agonists) hoặc Nghiên cứu báo cáo hàng loạt ca, hồi cứu.<br /> thuốc chẹn kênh canxi hoặc thuốc đối kháng thụ<br /> Dân số mục tiêu<br /> thể oxytocin, nhằm trì hoãn cuộc chuyển dạ ít<br /> Tất cả thai kì từ 24 tuần đến 33 tuần 6 ngày<br /> nhất cho đến khi thuốc kích thích trưởng thành<br /> đang được khám và điều trị tại khoa Sản của<br /> phổi đạt tác dụng tối ưu.<br /> bệnh viện Vũ Anh.<br /> Trong các loại thuốc giảm gò thì atosiban<br /> được ra đời muộn hơn và được cho là có hiệu Dân số nghiên cứu<br /> quả giảm gò tốt và ít tác dụng không mong Tất cả thai phụ có thai từ 24 tuần - 33 tuần 6<br /> muốn trên mẹ và thai hơn. Tại bệnh viện Vũ ngày nhập viện điều trị sinh non chưa vỡ ối<br /> Anh, chúng tôi đã đưa atosiban vào phác đồ bằng atosiban tại bệnh viện Quốc Tế Vũ Anh từ<br /> điều trị sinh non từ năm 2012 đến nay, cho thấy 01/01/2012 đến 30/04/2016 thỏa các tiêu chuẩn<br /> có tác dụng giảm gò tốt và chưa có trường hợp chọn mẫu.<br /> nào bị tác dụng không mong muốn trầm trọng. Tiêu chuẩn nhận vào nghiên cứu khi hồ sơ<br /> Để có những thông tin cụ thể hơn về tác dụng bệnh án có những đặc điểm sau:<br /> giảm gò của Atosiban, chúng tôi tiến hành - Thai phụ > 18 tuổi và không rối loạn tâm<br /> nghiên cứu “Đánh giá hiệu quả cắt cơn co tử thần hay thiểu năng tâm thần.<br /> cung của Atosiban trong chuyển dạ sinh non tại<br /> - Tuổi thai từ 24 tuần đến 33 tuần 6 ngày<br /> bệnh viện ĐKQT Vũ Anh trong thời gian từ<br /> (được xác định bằng siêu âm trong 3 tháng đầu<br /> 01/01/2012 đến 30/04/2016”.<br /> <br /> <br /> 124 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thai kì). Xử lí số liệu<br /> - Có chẩn đoán chuyển dạ sinh non với đủ 3 - Số liệu được nhập và phân tích bằng phần<br /> yếu tố: mềm SPSS 18.0.<br /> Cơn gò đều đặn ≥ 20 giây, tần số ≥ 4 cơn - Sử dụng thống kê mô tả như tần suất, phần<br /> trong 30 phút trên biểu đồ tim thai cơn gò đo ít trăm, độ lệch chuẩn, trung bình để mô tả các đặc<br /> nhất 30 phút. điểm của đối tượng tham gia nghiên cứu.<br /> Chiều dài kênh cổ tử cung ≤ 25 mm. - Kiểm định có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05.<br /> Cổ tử cung mở 0 - 3 cm. - Kết quả nghiên cứu được trình bày dưới<br /> - Được điều trị chuyển dạ sinh non chưa dạng bảng, biểu.<br /> vỡ ối bằng atosiban theo phác đồ của bệnh KẾT QUẢ<br /> viện Vũ Anh.<br /> Bảng 1. Đặc điểm dịch tễ học của các đối tượng được<br /> Phác đồ sử dụng atosiban tại bệnh viện Vũ nghiên cứu<br /> Anh Đặc điểm Tần số (n) Tỉ lệ (%)<br /> - Bước 1: (lọ 1/ 37,5 mg atosiban/5 ml), lấy từ < 20 tuổi 0 0<br /> Nhóm tuổi<br /> (*) 20 - 39 tuổi 30 96,7<br /> lọ 1 ra 0,9 ml tiêm tĩnh mạch chậm (bolus) trong 31,35 ± 4,61<br /> ≥ 40 tuổi 1 3,3<br /> 1 phút. Công nhân 1 3,2<br /> - Bước 2: lấy 4,1 ml dung dịch atosiban còn Nhân viên văn phòng 16 51,6<br /> lại của lọ 1 và 5 ml dung dịch atosiban của lọ 2 Nghề nghiệp Kinh doanh 5 16,1<br /> Nội trợ 4 12,9<br /> pha loãng với (36,9 ml + 45 ml) # 82 ml dung môi<br /> Khác 6 16,2<br /> (dung dịch NaCl 0,9%), truyền tĩnh mạch với tốc Tp.HCM 24 77,4<br /> độ 24 ml/giờ trong 3 giờ, còn dư 19 ml dùng theo Nơi ở<br /> Tỉnh 7 22,6<br /> bước 3. Dân tộc Kinh 31 100<br /> Tổng số 31 100<br /> - Bước 3: từ lọ 3 đến lọ 9 (cùng với 19 ml<br /> dung dịch của bước 2), pha 37,5 mg/ 5ml (*) trung bình ± độ lệch chuẩn<br /> atosiban với 45 ml NaCl 0,9%, truyền tĩnh Đối tượng nghiên cứu đều là dân tộc Kinh,<br /> mạch duy trì với tốc độ 8 ml/ giờ trong những đang sinh sống tại thành phố Hồ Chí Minh<br /> giờ tiếp theo. (77,4%) với tuổi trung bình là 31,35 tuổi ± 4,61<br /> - Tổng thời gian điều trị giảm gò là 48 - tuổi. Đại đa số các trường hợp thai phụ là nhân<br /> 49 giờ. viên văn phòng hoặc kinh doanh (67,7%).<br /> <br /> - Theo dõi mạch, huyết áp, SpO2 mẹ bằng Bảng 2. Đặc điểm tiền sử về sản khoa của đối tượng<br /> máy monitor mỗi 15 phút, theo dõi tim thai cơn nghiên cứu<br /> Đặc điểm Tần số Tỉ lệ (%)<br /> gò bằng monitor liên tục trong 3 giờ đầu.<br /> Con so 15 48,4<br /> - Nếu sinh hiệu mẹ ổn định và tim thai Tiền sử sản khoa<br /> Con rạ 16 51,6<br /> không có dấu hiệu bất thường thì theo dõi sinh Có 7 22,6<br /> Tiền sử sinh non<br /> hiệu mẹ và đo biểu đồ tim thai cơn gò (CTG) Không 24 77,4<br /> Tiền sử sẩy thai, phá Có 8 25,8<br /> trong 30 - 60 phút mỗi 12 giờ sau đó.<br /> thai quý 1 Không 23 74,2<br /> - Khi kết thúc dịch truyền, đo CTG 60 phút, Có 2 6,5<br /> Tiền sử phá thai quý 2<br /> siêu âm đo chiều dài kênh CTC. Không 29 93,5<br /> Có 5 16,1<br /> Tiêu chuẩn điều trị thành công Vết mổ cũ<br /> Không 26 83,9<br /> - Bệnh nhân không sinh sau 48 giờ truyền<br /> atosiban.<br /> <br /> <br /> Sản Phụ Khoa 125<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017<br /> <br /> Hơn 50% trường hợp có tiền sử sinh non 2 đối tượng thất bại điều trị lúc nhập viện có tần<br /> hoặc sẩy thai, phá thai trước đó. Vết mổ cũ chỉ số cơn co là 1 - 2 cơn/ 10 phút với triệu chứng<br /> gặp trong 16,1% trường hợp. than phiền là trằn bụng và không ra huyết âm<br /> Bảng 3. Đặc điểm của thai kì lần này của đối tượng đạo. Số đối tượng nghiên cứu có ≥ 5 cơn co/10<br /> nghiên cứu phút chiếm tỉ lệ 12,9%.<br /> Đặc điểm Tần số Tỉ lệ (%) Tỉ lệ 60 51,6 Trước điều trị<br /> * +5 (%) 50 48,4<br /> Tuổi thai 29,35 ± 3,08 tuần (24 - 33 tuần)<br /> Sau điều trị<br /> Khâu vòng Có 4 12,9 40 35,5 35,5<br /> CTC Không 27 87,1<br /> 30<br /> Đặt Có 16 51,6 16,1<br /> 20 12,9<br /> Progesterone Không 15 48,4<br /> 10<br /> Có 1 3,2 0 0 0 0<br /> Đa ối 0<br /> Không 30 96,8<br /> 0 cơn gò/ 10 < 1 cơn gò/ 10 1- 2 cơn gò/ 10 3- 4 cơn gò/ 10 ≥ 5 cơn gò/ 10<br /> Đơn thai 30 96,8 phút phút phút phút phút<br /> Số lượng thai<br /> Song thai 1 3,2<br /> Tiểu đường Có 6 19,4 Biểu đồ 1. Đặc điểm của tần số cơn co tử cung trước<br /> thai kì Không 25 80,6 và sau điều trị<br /> Nhiễm trùng Có 2 6,5 Sau điều trị cắt cơn co bằng atosiban, 64,6%<br /> tiểu Không 29 93,5<br /> đối tượng cắt được cơn co tử cung, 35,5% đối<br /> Tổng số 31 100<br /> tượng vẫn còn 1-2 cơn co/10 phút có thể dẫn đến<br /> (*) trung bình ± độ lệch chuẩn<br /> chuyển dạ sinh non.<br /> Tuổi thai trung bình của đối tượng nghiên<br /> 64,5<br /> cứu là 29,35 tuần. Tuổi thai nhỏ nhất là 24 tuần Tỉ lệ 70 Trước điều trị<br /> (%) 60<br /> và lớn nhất là 33 tuần 5 ngày. Đại đa số là đơn 50 44,8<br /> Sau điều trị<br /> <br /> thai chiếm tỉ lệ 96,8%. 12,9% trường hợp có khâu 40<br /> 24,2<br /> vòng cổ tử cung và 51,6% trường hợp đã được 30<br /> 19,4<br /> 16,1 17,2 13,8<br /> 20<br /> đặt progesterone dự phòng sinh non trước khi<br /> 10<br /> nhập viện. 0 Chiều<br /> < 15mm 15 - 20 mm 20 - 25 mm > 25 mm dài CTC<br /> Bảng 4. Khả năng kéo dài thai kì<br /> Số ngày kéo dài thai kì Tổng số Tỉ lệ (%) Cộng dồn (%)<br /> < 48 giờ 2 6,5 6,5 Biểu đồ 2. Đặc điểm về chiều dài kênh CTC trước và<br /> 48 giờ - 7 ngày 2 6,5 12,9 sau điều trị<br /> > 7 ngày 27 87,1 100,0 Lúc vào viện: 80,6% đối tượng có chiều dài<br /> Tổng 31 100<br /> kênh CTC ≤ 20 mm. Nhóm đối tượng có chiều<br /> Trong số 31 đối tượng nghiên cứu, số ngày dài kênh CTC 15 - 20 mm chiếm tỉ lệ cao nhất<br /> trì hoãn sinh non trung bình là 41,52 ± 24,25 64,5%. Chiều dài kênh CTC trung bình lúc<br /> ngày. Thời gian trì hoãn ngắn nhất là 28 giờ, lâu nhập viện là 17,39 ± 4,25 mm, ngắn nhất là<br /> nhất là 84 ngày. 7mm, dài nhất là 24 mm. Hai đối tượng điều<br /> Hai đối tượng sinh trong vòng 48 giờ điều trị thất bại có chiều dài kênh CTC lúc vào viện<br /> trị, tức là tỉ lệ thất bại điều trị là 6,5%, hay tỉ lệ là 15 mm và 16 mm.<br /> thành công kéo dài thai kì > 48 giờ đạt được Sau điều trị: Chiều dài kênh CTC trung bình<br /> 93,5% (KTC 95%: 83,9% - 100%). sau điều trị trong số các đối tượng chưa sinh sau<br /> Đặc điểm của tần số cơn co tử cung trước và 48 giờ là 21,79 mm, ngắn nhất là 7 mm, dài nhất<br /> sau điều trị là 35 mm.<br /> Khi bắt đầu điều trị, hơn 50% đối tượng Số đối tượng có chiều dài kênh CTC sau điều<br /> trong nghiên cứu có 1 - 2 cơn co/10 phút (51,6%), trị ≤ 20 mm chiếm tỉ lệ 31,0%. Nếu so với trước<br /> <br /> <br /> 126 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 1 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> điều trị thì tỉ lệ chiều dài kênh CTC ≤ 20 mm đã Cân nặng trung bình của trẻ lúc sinh là<br /> giảm đi, hay chiều dài CTC đã có cải thiện. 2645,16 ± 627 gram. Nhóm trẻ sơ sinh đạt được<br /> Bảng 5. Đặc điểm các tác dụng không mong muốn cân nặng ≥ 2500 gram chiếm tỉ lệ 80,6%. Apgar 5<br /> xảy ra ở mẹ và thai nhi phút lúc sinh ≥ 7 chiếm tỉ lệ 90,3% (KTC 95%<br /> Tác dụng không mong muốn Tần suất Tỉ lệ (%) 77,4% - 100%).<br /> Mạch nhanh 1 3,2 Bảng 7. Các đặc điểm của trẻ lúc sinh<br /> Buồn nôn và nôn 1 3,2<br /> Đặc điểm Tần số (n) Tỉ lệ (%) 95% CI<br /> Đau ngực 0 0<br /> < 1500g 2 6,5 0,0 – 16,1<br /> Khó thở 0 0<br /> Cân 1500 - 10 nhịp/phút) trong tất cả các giảm gò của atosiban tương đương với các thuốc<br /> biểu đồ CTG từ khi bắt đầu cho đến khi kết thúc đồng vận beta hoặc thuốc chẹn kênh canxi(2,3,4,5,7).<br /> điều trị. Việc dùng thuốc nên kéo dài liên tục 48 giờ để<br /> Bảng 6. Đặc điểm tuổi thai của trẻ lúc sinh so với đạt hiệu quả cao nhất(2) bởi vì việc ngừng thuốc<br /> tuổi thai lúc vào viện khi thấy hết cơn co tử cung cho thấy khả năng<br /> Tuổi thai Tuổi thai lúc sinh (tuần) kéo dài thai kỳ không khác biệt so với giả dược(5)<br /> vào viện < 28 28 -