Hiệu quả chương trình vật lý trị liệu trong điều trị hội chứng ống cổ tay mức độ nhẹ và trung bình

TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 16 - 12/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> HIỆU QUẢ CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ TRỊ LIỆU<br /> TRONG ĐIỀU TRỊ HỘI CHỨNG ỐNG CỔ TAY MỨC ĐỘ NHẸ<br /> VÀ TRUNG BÌNH<br /> Lê Thị Thanh Tuyền1, Phạm Ngọc Phúc1<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả điều trị của chương trình Vật lý trị liệu đối với người<br /> bệnh hội chứng ống cổ tay mức độ nhẹ và trung bình tại khoa Vật lý trị liệu- Phục hồi<br /> chức năng Bệnh viện Quân Y 7A. Đối tượng và Phương pháp: Nghiên cứu can thiệp lâm<br /> sàng so sánh trước và sau điều trị không có nhóm chứng được thực hiện tại khoa Vật lý<br /> trị liệu- Phục hồi chức năng Bệnh viện Quân Y 7A trên 37 người bệnh. Từ tháng 12/2017<br /> đến tháng 8/2018. Sử dụng bộ câu hỏi Quick Dash. Kết quả: Điểm Quick DASH của<br /> người bệnh hội chứng ống cổ tay có cải thiện đáng kể, trước điều trị của 61 bàn tay là<br /> 73,19 ± 15,00, sau điều trị điểm Quick DASH giảm còn 34,04 ± 13,15. Nghiên cứu cho<br /> thấy không có mối liên quan giữa bên tay với thời gian điều trị trung bình với (p = 0,917<br /> > 0,05). Kết luận: Các triệu chứng của bệnh có cải thiện rõ rệt trước và sau nghiên cứu.<br /> Điều này cho thấy chương trình vật lý trị liệu bao gồm nhiều phương thức trị liệu cụ thể<br /> là siêu âm, điện xung, tập vận động đem lại hiệu quả cho người bệnh hội chứng ống cổ<br /> tay vô căn mức độ nhẹ, trung bình. Và chương trình vật lý trị liệu có thể là một lựa chọn<br /> điều trị mới và an toàn cho việc điều trị hội chứng ống cổ tay.<br /> Từ khóa:Hội chứng ống cổ tay, Vật lý trị liệu.<br /> EFFICACY OF PHYSICAL THERAPY IN THE TREATMENT OF MILD<br /> TO MODERATE CARPAL TUNNEL SYNDROME<br /> ABSTRACT<br /> Objectives: Evaluation of effective treatment of Physiotherapy programs for patients<br /> with mild and moderate carpal tunnel syndrome at the Department of Physiotherapy<br /> and Rehabilitation in Military Hospital 7A. Subject and method: Comparative clinical<br /> trial before and after treatment with no control group was performed at Department of<br /> Physiotherapy and Rehabilitation of Military Hospital 7A on 37 patients. Time: From<br /> December 2017 to August 2018. Results: The Quick DASH score of patients with carpal<br /> tunnel syndrome improved significantly, before treatment of 61 hands was 73.19 ± 15.00,<br /> 1<br /> Bệnh viện Quân y 7A/QK7<br /> Người phản hồi (Corresponding): Lê Thị Thanh Tuyền (thanhtuyen.trucluu@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 20/10/2018, ngày phản biện: 30/10/2018<br /> Ngày bài báo được đăng: 30/12/2018<br /> <br /> <br /> 4<br />  HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG MỞ RỘNG LẦN I BỆNH VIỆN QUÂN Y 7A<br /> <br /> after treatment of the Quick DASH point decreased to 34.04 ± 13.15. There was not the<br /> relationship between the dominant hand and duration of treatment (p = 0.917> 0.05).<br /> Conclusion: Symptoms of the disease also improved markedly before and after the study.<br /> This shows that physiotherapy programs include modality therapies such as ultrasound,<br /> pulse electrotherapy, exercise training that are effective for patients with mild to moderate<br /> carpal tunnel syndrome. And physiotherapy programs can be a new and safe treatment<br /> option for the treatment of carpal tunnel syndrome.<br /> Keywords: CarpaTunnel Syndrome, Physical Therapy<br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ quả điều trị của chương trình Vật lý trị liệu<br /> Hội chứng ống cổ tay (HCOCT) đối với người bệnh hội chứng ống cổ tay<br /> hay còn gọi là hội chứng đường hầm ống mức độ nhẹ và trung bình”.<br /> cổ tay tên khoa học là Carpal Tunnel 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Syndrome, là tổn thương thần kinh ngoại NGHIÊN CỨU<br /> biên thường gặp nhất trong thực hành lâm 2.1. Đối tượng:<br /> sàng ở nhiều chuyên khoa khác nhau (thần<br /> kinh, cơ xương khớp,…). Một nghiên cứu 37 người bệnh điều trị tại khoa Vật<br /> ở Hoa Kỳ cho thấy 10% dân số mắc bệnh lý trị liệu- Phục hồi chức năng Bệnh viện<br /> HCOCT; trong đó, tỷ lệ nữ/ nam là 4/1 và Quân y 7A từ tháng 12 năm 2017 đến<br /> có khoảng 50% người bị cả hai tay[1], [2] tháng 8 năm 2018.<br /> Ngày nay phương pháp bảo tồn được Tiêu chuẩn lựa chọn: Người bệnh<br /> áp dụng rộng rãi tại các bệnh viện như HCOCT mức độ nhẹ và trung bình được<br /> bệnh viện thống nhất, chợ rẫy, bạch mai, đánh giá và phân loại dựa trên kết quả<br /> triều an....tuy nhiên việc áp dụng đối với EMG, người bệnh đồng ý tham gia nghiên<br /> điều trị HCOCT còn chưa có nhiều nghiên cứu. trong lúc tham gia nghiên cứu người<br /> cứu. Những nghiên cứu trên lâm sàng bệnh không áp dụng những phương pháp<br /> trước đây cho thấy áp dụng phương pháp điều trị HCOCT khác.<br /> vật lý trị liệu như siêu âm, điện xung, tập Tiêu chuẩn loại trừ: Người bệnh có<br /> vận động... cho người bệnh HCOCT ở mức chống chỉ định và không đồng ý tham gia<br /> độ nhẹ và trung bình mang lại hiệu quả nghiên cứu.<br /> điều trị tốt, giảm các triệu chứng và biến<br /> 2.2. Phương pháp<br /> chứng của bệnh có thể giúp người bệnh<br /> duy trì chất lượng cuộc sống và làm chậm Thiết kế nghiên cứu:Thiết kế nghiên<br /> quá trình phát triển của bệnh [3], [4],[5]. cứu can thiệp lâm sàng so sánh trước và<br /> Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của chương sau điều trị không có nhóm chứng.<br /> trình vật lý trị liệu bao gồm nhiều phương Công cụ nghiên cứu:Bảng câu hỏi<br /> thức trị liệu cụ thể là siêu âm, điện xung, Quick Dash<br /> tập vận động cho người bệnh HCOCT còn<br /> chưa được nghiên cứu tại Bệnh viện Quân Phương pháp tiến hành: người bệnh<br /> y 7A.  Do đó nhóm chúng tôi tiến hành sẽ được đánh giá ít nhất là 2 lần. Tất cả<br /> nghiên cứu nhằm mục tiêu: “Đánh giá hiệu người bệnh sẽ được phát bảng câu hỏi<br /> <br /> 5<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 16 - 12/2018<br /> <br /> Quick Dash[6] vào lần đầu tiên tới điều độ đủ mạnh để gây kích thích châm chích,<br /> trị tại khoa vật lý trị liệu và sau khi hoàn không gây đáp ứng vận động. Siêu âm 5-6<br /> thành liệu trình điều trị phút/ lần/ ngày, cường độ 1-1,5 W/cm2,<br /> Tất cả người bệnh được điều trị bằng tần số F là 2cm. Hướng dẫn tập vận động.<br /> phương thức trị liệu điện xung TENS 15 Người bệnh được hướng dẫn và tập trong<br /> phút/ lần/ ngày, tần số 1- 10 P.P.S, cường 10 phút/ lần, và 3 lần/ngày/tuần.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2.2.2. Bài tập trượt gân vùng cổ tay cho người bệnh hội chứng ống cổ tay<br /> Xử lý số liệu: Sử dụng phần mềm Stata 13.0.<br /> 3. KẾT QUẢ<br /> 3.1. Đặc điểm của nhóm người bệnh nghiên cứu<br /> Bảng 3.1. Đặc điểm về tuổi của nhóm người bệnh nghiên cứu (n= 37 người)<br /> <br /> Đặc điểm về tuổi Số lượng (n) Tỷ lệ (%)<br /> 25-49 7 18,9<br /> 50-60 13 35,1<br /> ≥ 61 17 46<br /> Tổng 37 100<br /> Nhận xét: Nhóm người bệnh hội chứng ống cổ tay từ 25-49 tuổi chiếm tỷ lệ 18,9%,<br /> tỷ lệ người bệnh trên 60 chiếm tỷ lệ cao nhất 46%<br /> <br /> <br /> 6<br />  HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG MỞ RỘNG LẦN I BỆNH VIỆN QUÂN Y 7A<br /> <br /> Bảng 3.2. Đặc điểm về giới của người bệnh nghiên cứu (n=37 người)<br /> Giới Số lượng (n) Tỷ lệ (%)<br /> Nam 9 24,3<br /> Nữ 28 75,7<br /> Tổng 37 100<br /> Nhận xét: Nữ giới có 28 người bệnh chiếm 75,7%, nam giới có 9 người bệnh<br /> chiếm 24,3%. Nữ giới có tỷ lệ cao hơn nam giới nữ/ nam ≈ 3/1.<br /> Bảng 3.3. Đặc điểm về bệnh lý kèm theo liên quan đến kết quả nghiên cứu (n=37<br /> người)<br /> Bệnh lý Số lượng (n) Tỷ lệ (%)<br /> TVĐĐ- THCS cổ 16 43,2<br /> Gout 1 2,7<br /> Chưa phát hiện bệnh lý 22 59,5<br /> Nhận xét: Số người bệnh hội chứng ống cổ tay có kèm theo thoái hóa cột sống cổ<br /> hoặc thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là 16 người chiếm 43,2% và Gout là 1 người chiếm<br /> 2,7%.<br /> Bảng 3.4. Đặc điểm các phương pháp điều trị (đã và đang sử dụng) của nhóm<br /> người bệnh nghiên cứu (n=37 người)<br /> Phương pháp Số lượng (n) Tỷ lệ (%)<br /> Phẫu thuật Mổ hở 0 0<br /> Nội soi 2 5,4<br /> Bảo tồn Uống thuốc 37 100<br /> Tiêm thuốc vào khớp 1 2,7<br /> Châm cứu 12 32,4<br /> Nhận xét: Tất cả người bệnh trước khi áp dụng chương trình vật lý trị liệu đều đã<br /> uống thuốc điều trị. Có 2 người bệnh đã tiến hành phẫu thuật, 1 người tiêm thuốc vào<br /> khớp và 12 người sử dụng phương pháp châm cứu.<br /> Bảng 3.5. Phân loại bàn tay (n= 37 người)<br /> Bên Tần số Tỷ lệ (%)<br /> Tay trái 5 13,51<br /> Tay phải 8 21,62<br /> Hai bên 24 64,86<br /> Tổng 37 100,00<br /> Nhận xét:Tỷ lệ người bệnh bị hội chứng ống cổ tay cả hai bên chiếm tỷ lệ cao nhất<br /> <br /> 7<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 16 - 12/2018<br /> <br /> 64,86%.<br /> Bảng 3.6. Thống kê số ngày điều trị (n=37 người)<br /> Số ngày Số lượng (n) Tỷ lệ (%)<br /> 10 10 27<br /> 20 15 40,5<br /> 30 8 21,6<br /> 40 4 10,9<br /> Tổng 37 100<br /> Nhận xét: Tỷ lệ người bệnh điều trị kéo dài >10 ngày là 73%, >20 ngày là 32,5%<br /> 3.2. Hiệu quả điều trị<br /> Bảng 3.7. Điểm Quick DASH trước và sau điều trị (n= 61 bàn tay)<br /> Quick DASH trước Quick DASH sau<br /> 73,19 ± 15,00 (31,8 – 97,7) 34,04 ± 13,15 (13,6 – 74,7)<br /> Nhận xét: Điểm Quick DASH trước điều trị của 61 bàn tay là 73,19 ± 15,00, sau<br /> điều trị điểm Quick DASH giảm còn 34,04 ± 13,15.<br /> Bảng 3.8. Thời gian điều trị trung bình từng bên tay (n= 61 bàn tay)<br /> Bên Thời gian trung bình<br /> Tay trái 19,00 ± 11,24 (10 – 40)<br /> Tay phải 18,70 ± 10,56 ( 10 – 40)<br /> p = 0,917<br /> Nhận xét: Không có mối liên quan giữa bên tay với thời gian điều trị trung bình<br /> với (p = 0,917 > 0,05)<br /> 4. BÀN LUẬN chỉ có vai trò trong xã hội mà còn là người<br /> 4.1. Đặc điểm chung: vợ, người mẹ trong gia đình.<br /> Kết quả nghiên cứu trên 37 người Các đối tượng tham gia nghiên cứu<br /> bệnh đến điều trị tại khoa Vật lý trị liệu- có độ tuổi từ 25-60 tuổi chiếm 54% là độ<br /> Phục hồi chức năng Bệnh viện quân y 7A, tuổi lao động và 46% là trên 60 tuổi. Điều<br /> cho thấy nữ giới mắc bệnh nhiều hơn nam này cho thấy những người mắc bệnh hội<br /> giới và có khoảng 64,86% người bệnh bị chứng ống cổ tay thường nằm trong độ<br /> cả hai tay. Kết quả này tương tự với kết tuổi lao động nhưng việc phát hiện và điều<br /> quả của Vũ Anh Nhị (2010) và American trị còn gặp nhiều khó khăn do nhiều yếu<br /> Academy of Neurology (2006) [1][2]. Tỷ tố như người bệnh, công việc, thời gian và<br /> lệ nữ giới mắc bệnh nhiều hơn có thể do ảnh hưởng của bệnh lý chưa rõ ràng…<br /> tính chất công việc của nữ giới có nhiều tư Nghiên cứu cũng cho thấy đa số<br /> thế phải lặp đi lặp lại nhiều lần với tần số người bệnh trước khi áp dụng chương<br /> thường xuyên vì phần lớn nữ giới không trình Vật lý trị liệu- Phục hồi chức năng<br /> <br /> 8<br />  HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG MỞ RỘNG LẦN I BỆNH VIỆN QUÂN Y 7A<br /> <br /> đều đã trải qua một số phương pháp điều 5. KẾT LUẬN<br /> trị trước đó như uống thuốc, châm cứu… Nghiên cứu cho thấy điểm Quick<br /> Ngoài ra trong các đối tượng nghiên cứu DASH của người bệnh hội chứng ống cổ<br /> có 2 trường hợp đã phẫu thuật nội soi điều tay có cải thiện đáng kể, các triệu chứng<br /> trị hội chứng ống cổ tay, 1 ca đã phẫu thuật của bệnh cũng có cải thiện rõ rệt trước và<br /> được 3 năm và 1 ca đã phẫu thuật được 2 sau nghiên cứu. Điều này cho thấy chương<br /> tháng. trình vật lý trị liệu bao gồm nhiều phương<br /> Trong 37 người bệnh hội chứng ống thức trị liệu cụ thể là siêu âm, điện xung,<br /> cổ tay thì có 16 trường hợp có kèm theo tập vận động đem lại hiệu quả cho người<br /> thoái hóa cột sống cổ và thoát vị đĩa đệm bệnh bị HCOCT vô căn mức độ nhẹ, trung<br /> điều này dẫn tới kết quả điều trị có thể bình. Và chương trình vật lý trị liệu có thể<br /> không chính xác do ảnh hưởng của bệnh là một lựa chọn điều trị mới và an toàn cho<br /> kèm theo. Do cỡ mẫu thu thập được là việc điều trị HCOCT.<br /> 37 người bệnh là cỡ mẫu nhỏ nên trong TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> nghiên cứu chúng tôi không loại trừ các 1. Vũ Anh Nhị, Lê Minh, Lê Văn<br /> yếu tố có làm cho kết quả nghiên cứu có Thính và Nguyễn Hữu Công, (2010), Bệnh<br /> thể có sai số và không chính xác. Nếu có học thần kinh cơ, NXB Đại Học Quốc Gia<br /> điều kiện chúng tôi sẽ tiếp tục thu thập Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ<br /> mẫu để nghiên cứu có tính xác thực hơn. Chí Minh, tr.74.<br /> 4.2. Hiệu quả điều trị 2. American Academy of Neurology,<br /> Sau nghiên cứu người bệnh có sự cải (2006), “Quality Standards Subcommittee:<br /> thiện đáng kể về hoạt động chức năng bàn Practice parameter for carpal tunnel<br /> tay như mở lọ, làm việc nhà, dùng dao cắt syndrome”, Neurology, 43, pp.2406–2409.<br /> thức ăn hoặc sự ảnh hưởng của vấn đề bàn 3. American Academy of<br /> tay tới công việc, hoạt động hàng ngày Orthopaedic Surgeons, (2008), Clinical<br /> cũng như mức độ đau, tê, cảm giác cầm Practice Guideline on the Treatment of<br /> nắm, cứng ở bàn tay. Điểm Quick DASH carpal tunnel syndrome.<br /> trước khi điều trị là 73,19 ± 15,00 và sau 4. American Association of<br /> khi điều trị là 34,04 ± 13,15. Điểm Quick Electrodiagnostic Medicine, (2007),<br /> DASH giảm chứng tỏ điều trị có hiệu quả the electrodiagnosis of carpal tunnel<br /> hay nói cách khác là việc điều trị đã gây ra syndrome, MuscleNerve, 20(12), pp.1477-<br /> thay đổi và đây là thay đổi tích cực, thay 86.<br /> đổi tốt cho người bệnh. 5. Katz JN, Simmon BP, (2002),<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi thời “Carpal tunnel syndrome”, NEJM, 346,<br /> gian điều trị trung bình của mỗi tay (đơn pp.1807-1812.<br /> vị ngày) tay trái 19,00±11,24 tay phải 6. MacDermid JC, Wessel J, (2004),<br /> 18,70±10,56. Không có sự khác biệt nhiều “Clinical diagnosis of carpal tunnel<br /> về thời gian điều trị mỗi tay. Ngoài ra syndrome: a systematic review”, J Hand<br /> thời gian mỗi người bệnh điều trị 20 ngày Ther, 17(2), pp.309-19.<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất là 40,5%.<br /> <br /> <br /> <br /> 9<br />