Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
HIEÄU QUAÛ CUÛA GAÂY TEÂ TUÛY SOÁNG BAÈNG HOÃN HÔÏP BUPIVACAINE<br />
(MARCAIN) VAØ FENTANYL TRONG MOÅ LAÁY THAI<br />
Phaïm Ñoâng An*, Nguyeãn Vaên Chöøng**<br />
<br />
TOÙM TAÉT:<br />
Teâ tuûy soáng laø phöông phaùp voâ caûm thöôøng ñöôïc aùp duïng trong moå laáy thai. Phöông phaùp naøy ñaõ<br />
boäc loä caû nhöõng thuaän lôïi vaø baát lôïi. Muïc ñích cuûa nghieân cöùu laø ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa vieäc söû duïng hoãn<br />
hôïp Marcain-Fentanyl ñeå gaây teâ tuûy soáng trong moå laáy thai. Phöông phaùp nghieân cöùu thöû nghieäm laâm<br />
saøng ngaãu nhieân coù nhoùm chöùng, tieán haønh treân 120 saûn phuï coù chæ ñònh moå laáy thai, ñoàng yù choïn teâ tuûy<br />
soáng laøm phöông phaùp voâ caûm trong luùc tieán haønh phaãu thuaät. Soá saûn phuï naøy ñöôïc chia ngaãu nhieân<br />
thaønh 2 nhoùm; moãi nhoùm 60 ngöôøi. Nhoùm I duøng ñôn thuaàn 12mg Marcain 0,5% taêng troïng, nhoùm II<br />
duøng 12mg Marcain 0,5% taêng troïng coù pha theâm 20 μg Fentanyl (0,4 ml). Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy<br />
nhoùm II coù thôøi gian ñaït möùc phong beá ôû T5 nhanh hôn nhoùm I, thôøi gian taùc duïng cuûa thuoác teâ ôû nhoùm II<br />
keùo daøi hôn nhoùm I (p 0,05<br />
bình (kg)<br />
73)<br />
80)<br />
Chieàu cao trung<br />
bình (cm)<br />
<br />
154 ± 4,8<br />
(145-165)<br />
<br />
153,6 ± 4,5<br />
(145-163)<br />
<br />
Baûng 2: Thôøi gian öùc cheá caûm giaùc trung bình ôû möùc<br />
T5<br />
Nhoùm I (M)<br />
<br />
Nhoùm II (M+F)<br />
<br />
p<br />
<br />
4,9 ± 1,8 (311,5)<br />
<br />
p < 0, 001<br />
<br />
Giaù trò (phuùt) 9 ± 3,4 (3,5-17)<br />
<br />
Thôøi gian taùc duïng cuûa thuoác teâ<br />
Baûng 3: Thôøi gian taùc duïng cuûa thuoác teâ.<br />
Giaù trò (phuùt)<br />
<br />
Nhoùm I (M)<br />
<br />
Nhoùm II (M+F)<br />
<br />
P<br />
<br />
103,4 ± 22,2<br />
(60-140)<br />
<br />
183,3 ± 31,6<br />
(90-245)<br />
<br />
p < 0,001<br />
<br />
Ñaùnh giaù möùc ñoä giaûm ñau trong moå<br />
Baûng 4: Ñaùnh giaù möùc ñoä giaûm ñau<br />
Ñau<br />
<br />
Nhoùm I (M)<br />
n = 60<br />
n<br />
<br />
%<br />
<br />
Nhoùm II (M+F)<br />
n = 60<br />
n<br />
<br />
Toång coäng<br />
<br />
%<br />
<br />
(p = 0,022 < 0,05).<br />
<br />
Tyû leä thaát baïi cuûa teâ tuûy soáng<br />
Vôùi 3 tröôøng hôïp saûn phuï ñau nhieàu phaûi chuyeån<br />
sang meâ noäi khí quaûn thì tyû leä thaát baïi cuûa teâ tuûy soáng<br />
trong moå laáy thai ghi nhaän chung cho nghieân cöùu<br />
naøy laø 2,5%.<br />
Thay ñoåi nhòp tim cuûa saûn phuï<br />
Khoâng coù tröôøng hôïp naøo nhòp tim giaûm döôùi 40<br />
laàn/phuùt, nhòp tim dao ñoäng töø 42-160 laàn/phuùt.<br />
Khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ giöõa 2<br />
nhoùm.<br />
<br />
p > 0,05<br />
<br />
53<br />
<br />
Thay ñoåi huyeát aùp ñoäng maïch toái ña<br />
140<br />
<br />
120.4<br />
<br />
120<br />
119.6<br />
<br />
mmHg<br />
<br />
100<br />
<br />
115.1<br />
<br />
103.9<br />
<br />
114.7<br />
<br />
99.3<br />
<br />
112.4<br />
<br />
102.3<br />
<br />
101.6<br />
<br />
80<br />
<br />
109.5<br />
<br />
113.6<br />
116.1<br />
<br />
113.8<br />
113.6<br />
<br />
114.4<br />
113.4<br />
<br />
116.7<br />
115.6<br />
<br />
116.2<br />
117.2<br />
<br />
M<br />
<br />
60<br />
<br />
M+F<br />
<br />
40<br />
20<br />
<br />
Thôøi gian<br />
<br />
0<br />
Tröôùc teâ<br />
<br />
2'<br />
<br />
4'<br />
<br />
6'<br />
<br />
8'<br />
<br />
10'<br />
<br />
15'<br />
<br />
20'<br />
<br />
25'<br />
<br />
30'<br />
<br />
Bieåu ñoà 1: Thay ñoåi huyeát aùp ñoäng maïch toái ña<br />
<br />
Thay ñoåi SpO2, nhòp thôû trong moå<br />
<br />
Lieàu löôïng thuoác<br />
<br />
SpO2 ñöôïc ghi nhaän laø 100% trong suoát cuoäc moå<br />
ôû caû 2 nhoùm. Nhòp thôû dao ñoäng töø 13- 30 laàn/phuùt.<br />
<br />
Bupivacain taêng troïng laø dung dòch thuoác teâ ñöôïc<br />
öa chuoäng hieän nay ñeå tieán haønh TTS moå laáy thai.<br />
Bôûi vì noù coù khuynh höôùng lan tôùi choã loõm cuûa vuøng<br />
ñoát soáng ngöïc ôû tö theá naèm giuùp cho möùc phong beá<br />
caûm giaùc deã daøng ñaït tôùi T6-T5<br />
<br />
Ñaùnh giaù chæ soá Apgar<br />
Baûng 5: So saùnh chæ soá Apgar<br />
Apgar 1 phuùt Apgar 5 phuùt<br />
p<br />
Nhoùm I (M) n = 60 9,2 ± 0,4 (8 - 10)<br />
10<br />
p > 0,05<br />
Nhoùm II (M+F) n = 9,2 ± 0,4 (8 - 10)<br />
10<br />
p > 0,05<br />
60<br />
<br />
Taùc duïng khoâng mong muoán treân hai<br />
nhoùm saûn phuï<br />
80%<br />
58.3%<br />
<br />
Nhoùm I (M)<br />
<br />
63.3%<br />
<br />
Nhoùm II (M+F)<br />
<br />
60%<br />
40%<br />
16.7%<br />
20%<br />
<br />
10.0%<br />
<br />
5.0%<br />
<br />
3.3%<br />
<br />
10.0%<br />
<br />
6.7%<br />
0.0%<br />
<br />
5.0%<br />
<br />
0%<br />
Tuït HA<br />
<br />
Noân, buoàn noân<br />
<br />
Laïnh run<br />
<br />
Böùt röùt khoù chòu<br />
<br />
Ngöùa<br />
<br />
Bieåu ñoà 2: Taùc duïng khoâng mong muoán.<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
Qua khaûo saùt ñaëc ñieåm chung giöõa hai nhoùm<br />
nghieân cöùu chuùng toâi ghi nhaän tuoåi, caân naëng,<br />
chieàu cao saûn phuï töông töï nhau (p> 0,05). Nhö<br />
vaäy soá lieäu thu ñöôïc ôû hai nhoùm hoaøn toaøn ngaãu<br />
nhieân vaø khaùch quan.<br />
<br />
54<br />
<br />
Lieàu bupivacaine taêng troïng ñöôïc nhieàu taùc giaû<br />
thoáng nhaát duøng laø 12mg(9). Theo Chestnut lieàu naøy<br />
neân “giaûm moät chuùt khi gaây teâ cho saûn phuï coù chieàu<br />
cao thaáp, hoaëc taêng nheï moät chuùt khi gaây teâ cho saûn<br />
phuï ôû tö theá ngoài”(9).<br />
Norris(16) nhaän xeùt, khoâng coù söï töông quan coù yù<br />
nghóa thoáng keâ giöõa chieàu cao, caân naëng vaø möùc ñoä<br />
teâ lan leân cao khi gaây teâ tuûy soáng moå laáy thai cho caùc<br />
saûn phuï coù chieàu cao töø 146-175 cm, caân naëng töø<br />
57,3- 93,6 kg vôùi cuøng moät lieàu bupivacaine taêng<br />
troïng laø 12mg. Möùc öùc cheá caûm giaùc ñau ñaùnh giaù<br />
baèng kim ñaàu tuø (pinprick) ñaït töø T7- C8.<br />
Thuoác nhoùm morphinique theâm vaøo dung dòch<br />
thuoác teâ trong giôùi haïn an toaøn ñöôïc khuyeán caùo<br />
ñoái vôùi morphine laø 0,1-0,25 mg, ñoái vôùi fentanyl laø<br />
10-20 μg(9,13).<br />
Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi lieàu<br />
bupivacaine taêng troïng ñaõ duøng laø12mg vaø lieàu<br />
fentanyl theâm vaøo laø 20 μg naèm trong khuyeán caùo<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
cuûa nhieàu taùc giaû, cho neân keát quaû coù ñöôïc coù theå<br />
aùp duïng trong thöïc teá laâm saøng.<br />
Taùc duïng öùc cheá caûm giaùc<br />
Thôøi gian ñaït öùc cheá caûm giaùc ôû möùc T5<br />
<br />
Franchis ghi nhaän möùc voâ caûm thích hôïp ñeå moå<br />
laáy thai maø saûn phuï khoâng bò ñau phaûi töø T6 trôû leân(8).<br />
F.J Mercier nhaän ñònh möùc phong beá voâ caûm phaûi ñaït<br />
ít nhaát laø tôùi T5. Norris nhaán maïnh: “Chæ khi möùc ñoä<br />
voâ caûm ñaït treân T5 thì saûn phuï seõ khoâng ñau trong<br />
suoát cuoäc moå laáy thai”(14). Haàu heát caùc taùc giaû ñeàu<br />
nhaán maïnh möùc ñoä phong beá phaûi leân ñeán T4 thì<br />
môùi baûo veä ñöôïc saûn phuï khoâng bò ñau trong moå laáy<br />
thai(8,9,10,13,14,21,24,25).<br />
Chuùng toâi choïn möùc öùc cheá caûm giaùc ñau ôû T5 ñeå<br />
ñaùnh giaù thôøi gian khôûi ñaàu taùc duïng cuûa bupivacaine<br />
(marcain) khi coù pha theâm fentanyl vaøo. Keát quaû ñaït<br />
ñöôïc ôû nhoùm II(M+F) coù thôøi gian nhanh gaàn gaáp<br />
ñoâi so vôùi nhoùm I(M) (4,9 ± 1,8 phuùt so vôùi 9 ± 3,4<br />
phuùt) vaø söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa thoáng keâ (p <<br />
0,001). Khi möùc öùc cheá caûm giaùc ñau ñaït ñeán T5 laø<br />
thôøi ñieåm phaãu thuaät vieân baét ñaàu raïch da ñeå moå laáy<br />
thai. Söï khôûi ñaàu taùc duïng cuûa thuoác teâ nhanh hôn<br />
khi theâm fentanyl vaøo ñem laïi lôïi ñieåm: saûn phuï ñöôïc<br />
tieán haønh moå sôùm hôn, giaûm bò öùc cheá taâm lyù trong<br />
thôøi gian chôø ñôïi, taïo söï an taâm, tin töôûng ôû PTV, saûn<br />
phuï vaø BS GM. Keát quaû naøy phuø hôïp vôùi nhaän ñònh<br />
cuûa taùc giaû Deborah(11) vôùi bupivacaine taêng troïng lieàu<br />
töø 12 - 15mg thì thôøi gian khôûi ñaàu taùc duïng cuûa<br />
thuoác teâ töø 4 -8 phuùt, Datta(21) khi theâm fentanyl lieàu<br />
15μg vaøo dung dòch bupivacain taêng troïng lieàu töø 12 15mg thì thôøi gian khôûi ñaàu taùc duïng laø 5 phuùt. Buøi<br />
Quoác Coâng(1) vaø Nguyeãn Tieán Duõng(3) cuõng coù cuøng<br />
nhaän ñònh töông töï, thôøi gian khôûi ñaàu taùc duïng cuûa<br />
nhoùm bupivacaine keát hôïp vôùi fentanyl nhanh hôn so<br />
vôùi nhoùm duøng bupivacaine ñôn thuaàn.<br />
Thôøi gian taùc duïng cuûa thuoác teâ<br />
<br />
Keát quaû nghieân cöùu ghi nhaän ôû nhoùm II(M+F)<br />
coù thôøi gian taùc duïng keùo daøi hôn nhoùm I (M) (183,3<br />
± 31,6 phuùt so vôùi 103,4 ± 22,2 phuùt). Söï khaùc bieät<br />
naøy coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,001). Söï keùo daøi thôøi<br />
gian taùc duïng cuûa thuoác teâ giuùp cho saûn phuï khoâng bò<br />
ñau trong nhöõng tröôøng hôïp thôøi gian moå keùo daøi (ca<br />
<br />
moå khoù, dính nhieàu, phaãu thuaät vieân ít kinh<br />
nghieäm...) vaø keùo daøi thôøi gian giaûm ñau sau moå. Keát<br />
quaû cuûa chuùng toâi phuø hôïp vôùi nghieân cöùu cuûa<br />
Laurence(8), vaø Datta khi theâm fentanyl vaøo thuoác teâ<br />
Bupivacain thì thôøi gian öùc cheá voâ caûm coù theå keùo daøi<br />
töø 120 – 240 phuùt.<br />
Möùc ñoä giaûm ñau trong moå:<br />
<br />
Caû 60 saûn phuï trong nhoùm II (M+F) ñeàu khoâng<br />
ñau trong suoát cuoäc moå. ÔÛ nhoùm I (M) coù 2 saûn phuï<br />
caàn phaûi theâm thuoác giaûm ñau fentanyl vaøo cuoái cuoäc<br />
moå (VAS baèng 2) vaø 3 saûn phuï phaûi chuyeån sang meâ<br />
noäi quaûn do möùc teâ khoâng ñuû. Söï khaùc bieät naøy coù yù<br />
nghóa veà maët thoáng keâ (p < 0,05). Vôùi fentanyl theâm<br />
vaøo dung dòch thuoác teâ bupivacaine taêng troïng, ñaõ<br />
taêng cöôøng taùc duïng giaûm ñau trong moå vaø giuùp cho<br />
khaû naêng phong beá voâ caûm trôû neân hoaøn haûo hôn roõ<br />
reät so vôùi duøng bupivacaine taêng troïng ñôn thuaàn.<br />
Keát quaû cuûa chuùng toâi phuø hôïp vôùi caùc taùc giaû<br />
Dahlgren G(7), Ngiam SK vaø Chong JL(15), Choi DH(5)<br />
ñoàng thôøi nhaän ñònh veà vieäc theâm opioids vaøo dung<br />
dòch thuoác teâ ñeå gaây teâ tuûy soáng laøm taêng cöôøng khaû<br />
naêng phong beá voâ caûm trong luùc moå vaø keùo daøi thôøi<br />
gian giaûm ñau sau moå cuõng ñöôïc nhieàu taùc giaû khaùc<br />
ñoàng yù(8,9,10,11,14,21,22,23,24,25).<br />
Vôùiù 3 saûn phuï phaûi chuyeån qua meâ noäi khí quaûn,<br />
tyû leä thaát baïi cuûa chuùng toâi laø 2,5%. Khi tìm hieåu ôû caùc<br />
taùc giaû khaùc: Deborah(11) ghi nhaän tyû leä thaát baïi trong<br />
teâ tuûy soáng moå laáy thai töø 1-5% coù theå do choïc kim ôû<br />
khoaûng gian soáng thaáp vaø gaây teâ saûn phuï ôû tö theá<br />
ngoài. Datta(21) coù tyû leä thaát baïi laø 2,8, Laurence(9) laø 1%.<br />
Tyû leä thaát baïi cuûa chuùng toâi naèm trong giôùi haïn<br />
tyû leä thaát baïi cuûa caùc taùc giaû khaùc ñaõ gaëp do söï keùm<br />
lan leân treân cuûa dung dòch thuoác teâ taêng troïng<br />
nguyeân nhaân coù theå do tieán haønh gaây teâ ôû tö theá<br />
ngoài vaø khoaûng gian soáng maø chuùng toâi choïc kim<br />
thaáp (L3-L4).<br />
AÛnh höôûng treân huyeát ñoäng<br />
Truyeàn dòch tröôùc<br />
<br />
Caùc saûn phuï ñöôïc cung caáp löôïng dòch caàn thieát<br />
tröôùc moå theo nhö khuyeán caùo cuûa nhieàu taùc giaû. Tuy<br />
nhieân cuõng ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu khaùc chæ ra raèng<br />
<br />
55<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
