Hình thái vân môi của 220 sinh viên đại học y dược TP. Hồ Chí Minh

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> HÌNH THAÙI VAÂN MOÂI CUÛA 220 SINH VIEÂN<br /> ÑAÏI HOÏC Y DÖÔÏC TP. HOÀ CHÍ MINH<br /> Leâ Vaên Cöôøng*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Qua nghieân cöùu caùc kích thöôùc cuûa moâi mieäng vaø vaân moâi cuûa 220 sinh vieân Y Khoa Ñaïi Hoïc Y Döôïc<br /> TP. Hoà Chí Minh. Chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc moâi ñoû döôùi daøy hôn moâi treân. Moâi ñoû cuûa ngöôøi Vieät Nam daøy<br /> hôn so vôùi ngöôøi Baéc Myõ vaø ngöôøi Canada.<br /> Chuùng toâi phaân chia ñöôïc 8 loaïi vaân moâi döïa treân hình daïng caùc raõnh vaø nhaän thaáy raèng vaân moâi coù<br /> hình daïng khaùc nhau giöõa moãi caù theå gioáng nhö vaân tay. Do ñoù vaân moâi coù theå öùng duïng ñeå nhaän daïng<br /> toäi phaïm trong khoa hoïc hình söï.<br /> <br /> SUMMARY<br /> MORPHOLOGY OF LIP PRINT BASED ON 220 MEDICAL STUDENTS<br /> OF UNIVERSITY OF MEDICINE AND PHARMACY HO CHI MINH CITY<br /> Le Van Cuong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 1 - 5<br /> <br /> Investigation through measuring in the area of the lower face and lip print based on 220 medical<br /> students of university of medicine and pharmacy Ho Chi Minh City. On the average, the lower lip was<br /> larger than upper lip. The Vietnamse vermilion was larger than the North American and Canadian.<br /> <br /> We classified 8 types of lip print according to the shape and course of the grooves and we<br /> found out that no lip print showed the same pattern. Lip print is individual and unique for each<br /> human being. Because they may have the same qualification as finger prints, lip print are<br /> considered to be a new important area of in criminal search of the forensic science.<br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Töø nhöõng naêm 1902 caùc neáp nhaên treân phaàn<br /> moâi ñoû cuûa ngöôøi ñaõ ñöôïc nhaø nhaân chuûng hoïc<br /> Fisher moâ taû. Tuy nhieân maõi ñeán naêm 1970, Kazuo<br /> Suzuki(8) nghieân cöùu vaân moâi treân 150 ngöôøi Nhaät töø<br /> 4 ñeán 85 tuoåi trong ñoù coù 5 caëp song sinh baèng<br /> phöông phaùp thoa son leân moâi ñoû ñeå laáy vaân moâi.<br /> Szuki ñaõ chia ra laøm 4 loaïi vaân moâi.<br /> Töø naêm 1969 – 1974 Yasuo Tsuchihashi(9) ñaõ<br /> nghieân cöùu vaân moâi treân 1364 ngöôøi Nhaät baèng<br /> phöông phaùp chuïp aûnh vaø söû duïng maùy in vaân tay<br /> cuûa Coâng ty Hollisten ñeå laáy vaân moâi, taùc giaû ñaõ ghi<br /> nhaän vaân moâi coù hình aûnh ñaëc bieät rieâng cho töøng caù<br /> nhaân. Vaân moâi ñöôïc xem laø höõu ích trong laõnh vöïc<br /> <br /> ñieàu tra hình söï treân cô sôû caùc raõnh treân moâi. Nhöõng<br /> naêm sau naøy coù Ludwig Hirth 1975(5) nghieân cöùu vaân<br /> moâi ôû ngöôøi Ñöùc, Mercedes Alverez Seguí(6) naêm<br /> 2000 nghieân cöùu vaân moâi treân ngöôøi Chaâu AÂu vaø B.<br /> Sivapathasundharam(7) naêm 2001 ñaõ nghieân cöùu vaân<br /> moâi treân 200 ngöôøi AÁn Ñoä.<br /> Qua nghieân cöùu caùc taùc giaû ñeàu nhaän xeùt vaân moâi<br /> coù hình aûnh rieâng bieät vaø khaùc nhau giöõa ngöôøi naøy<br /> vôùi ngöôøi kia nhö laø vaân tay. Nhö vaäy trong nhöõng<br /> tröôøng hôïp ñaëc bieät trong ngaønh phaùp y, phöông<br /> phaùp xaùc ñònh caù theå maø khoâng coøn laïi hình daïng ñaày<br /> ñuû, khoâng xaùc ñònh ñöôïc vaân tay thì trong tröôøng hôïp<br /> naøy moät coâng cuï môùi ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh caù<br /> theå ñoù laø vaân moâi.<br /> Rieâng ôû nöôùc ta chöa coù nghieân cöùu veà hình thaùi<br /> <br /> * Boä moân Giaûi Phaãu hoïc ÑH Y Döôïc TP HCM<br /> <br /> Giaûi phaãu hoïc<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> vaân moâi ôû ngöôøi Vieät nam. Vaân moâi ôû ngöôøi Vieät nam<br /> coù ñaëc ñieåm rieâng bieät ôû moãi ngöôøi gioáng nhö vaân tay<br /> hay khoâng vaø coù theå öùng duïng vaân moâi trong laõnh<br /> vöïc hình söï hay khoâng ñoù laø nhöõng caâu hoûi ñaõ thuùc<br /> ñaåy chuùng toâi nghieân cöùu ñeà taøi naøy.<br /> <br /> MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ TAØI<br /> Nghieân cöùu caùc soá ño cuûa mieäng, moâi ñoû vaø hình<br /> thaùi vaân moâi.<br /> Xaùc ñònh caùc soá ño cuûa mieäng vaø moâi ñoû.<br /> Xaùc ñònh caùc loaïi vaân moâi vaø ñaëc ñieåm vaân moâi ôû<br /> ngöôøi Vieät Nam.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU.<br /> Ñoái töôïng<br /> Coâng trình nghieân cöùu treân 220 sinh vieân Y khoa<br /> naêm thöù 1 vaø sinh vieân Raêng Haøm Maët naêm thöù nhaát<br /> Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP. Hoà Chí Minh coù ñoä tuoåi töø 18 →<br /> 24, gaàn 104 nam vaø 116 nöõ.<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Ño caùc kích thöôùc mieäng vaø moâi baèng thöôùc keïp<br /> Palmer caùc ñöôøng cong cuûa moâi ñöôïc ño baèng chæ<br /> khoâng co daõn vaø ño laïi baèng thöôùc keïp.<br /> Vaân moâi ñöôïc laáy baèng phöông phaùp thoa son<br /> moâi Lip ice leân moâi ñoû sau ñoù xeáp ñoâi giaáy ñeå sinh<br /> vieân ngaäm ñeå in veát son moâi leân giaáy traéng 3 ñeán 6<br /> laàn vaø choïn maãu in roõ nhaát ñeå khaûo saùt.<br /> Ngöôøi laáy maãu goàm caùc Baùc só caùn boä giaûng daïy<br /> vaø kyõ thuaät vieân Boä Moân giaûi phaãu ñaõ ñöôïc taäp huaán<br /> vaø thöïc haønh thuaàn thuïc tröôùc khi ño vaø laáy vaân moâi<br /> treân maãu.<br /> Coù phieáu nghieân cöùu cho töøng maãu nghieân cöùu.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Hình vaân moâi ñöôïc laáy baèng caùch thoa son.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Qua nghieân cöùu ño ñaït caùc chæ soá chieàu cao maët<br /> döôùi caùc soá ño cuûa mieäng, moâi ñoû vaø khaûo saùt vaân moâi<br /> treân 220 sinh vieân chuùng toâi coù keát quaû nhö sau:<br /> Giôùi tính<br /> Baûng 1: Giôùi tính trong maãu nghieân cöùu.<br /> Giôùi<br /> Nöõ<br /> Nam<br /> Toång<br /> <br /> Tyû leä<br /> 116 (52,7 %)<br /> 104 (47,3 %)<br /> 220<br /> <br /> Daân toäc<br /> Baûng 2: Daân toäc trong maãu nghieân cöùu.<br /> Daân toäc<br /> Kinh<br /> Campuchia<br /> Thaùi<br /> Thieåu soá<br /> Hoa<br /> Toång<br /> <br /> Tyû leä<br /> 203 (92,3 %)<br /> 6 (2,7 %)<br /> 2 (0,9 %)<br /> 2 (0,9 %)<br /> 7 (3,2 %)<br /> 220<br /> <br /> Nôi cö nguï<br /> Baûng 3: Nôi cö nguï cuûa maãu nghieân cöùu.<br /> Nôi cö nguï<br /> Noâng thoân<br /> Thaønh phoá<br /> Mieàn nuùi<br /> Mieàn bieån<br /> Toång<br /> <br /> Tyû leä<br /> 126 (57,3 %)<br /> 54 (24,5 %)<br /> 19 (8,6 %)<br /> 21 (9,5 %)<br /> 220<br /> <br /> Chuyeân ñeà Y Hoïc Cô Sôû<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Tuoåi, chieàu cao vaø caân naëng trung<br /> bình cuûa maãu nghieân cöùu<br /> Baûng 4: Tuoåi, chieàu cao vaø caân naëng trung bình.<br /> Tuoåi<br /> Chieàu cao<br /> (cm)<br /> Caân naëng (kg)<br /> <br /> Toái thieåu Toái ña Trung bình Ñoä leäch chuaån<br /> 18<br /> 24<br /> 19,93<br /> 1,15<br /> 144<br /> 178<br /> 159,23<br /> 6,87<br /> 35,5<br /> <br /> 83<br /> <br /> 50,9<br /> <br /> 7,5<br /> <br /> Nhoùm nghieân cöùu coù tuoåi trung bình laø thanh<br /> nieân 19,93 tuoåi.<br /> Coù chieàu cao trung bình 1,59 m vaø caân naëng<br /> trung bình laø 50,9 kg.<br /> Caùc soá ño<br /> <br /> STT<br /> <br /> Coù soá ño<br /> Toái thieåu Toái ña<br /> (mm)<br /> 6<br /> Chieàu cao moâi ñoû<br /> 3<br /> 14,4<br /> döôùi (sto – li)<br /> 7<br /> Chieàu cao phaàn da<br /> 2<br /> 14<br /> moâi döôùi (li – sl)<br /> 8<br /> Chieàu cao moâi döôùi<br /> 12,4<br /> 27<br /> (sto – sl)<br /> 9 Khoang caùch 2 meùp 42,7<br /> 62,7<br /> (chr – chl)<br /> 10 Chieàu daøi vaønh moâi<br /> 54<br /> 87<br /> treân<br /> 11 Chieàu daøi vaønh moâi<br /> 51<br /> 80<br /> döôùi<br /> <br /> Trung Ñoä leäch<br /> bình<br /> chuaån<br /> 10,74<br /> 1,49<br /> 7,8<br /> <br /> 1,91<br /> <br /> 18,61<br /> <br /> 2,33<br /> <br /> 51,64<br /> <br /> 3,86<br /> <br /> 71,89<br /> <br /> 6,09<br /> <br /> 64,8<br /> <br /> 5,71<br /> <br /> Caùc daïng vaân moâi<br /> Qua nghieân cöùu chuùng toâi phaân ñöôïc 8 loaïi vaân<br /> moâi nhö sau:<br /> <br /> Baûng 6: Caùc daïng vaân moâi.<br /> <br /> Baûng 5: Caùc chæ soá ño cuûa moâi vaø mieäng.<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> Coù soá ño<br /> Toái thieåu<br /> (mm)<br /> Chieàu cao taàng döôùi 52,5<br /> maët (sn – gn)<br /> Chieàu cao töø mieäng<br /> 33,8<br /> ñeán caèm (sto – gn)<br /> Chieàu cao phaàn da<br /> 8,4<br /> cuûa moâi treân (sn–ls)<br /> Chieàu cao moâi ñoû<br /> 4<br /> treân (ls – sto)<br /> Chieàu cao moâi treân<br /> 16,5<br /> (sn – sto)<br /> <br /> Giaûi phaãu hoïc<br /> <br /> Toái ña Trung Ñoä leäch<br /> bình<br /> chuaån<br /> 78,7 66,6<br /> 5,11<br /> 60,5<br /> <br /> 44,46<br /> <br /> 4,77<br /> <br /> 19,5<br /> <br /> 13,46<br /> <br /> 2,12<br /> <br /> 13,6<br /> <br /> 9,66<br /> <br /> 1,46<br /> <br /> 29,1<br /> <br /> 23,03<br /> <br /> 2,28<br /> <br /> Chuùng Tsuchih<br /> toâi<br /> ashi<br /> Nam 46<br /> 6<br /> (44,2%) (27,3%)<br /> Daïng<br /> Nöõ 47<br /> 11<br /> I:<br /> (40,5%) (26,2%)<br /> raõnh<br /> Chung<br /> thaúng<br /> 93<br /> (42,2%)<br /> Daïng Nam 15<br /> II: (14,4%)<br /> raõnh Nöõ 20<br /> thaúng (17,2%)<br /> vaø coù<br /> Chung<br /> cuõ<br /> 35<br /> moâi<br /> (15,9%)<br /> treân<br /> Daïng Nam 11<br /> III: coù (10,5%)<br /> raõnh Nöõ 19<br /> ngan (16,3%)<br /> g ôû<br /> Chung<br /> bôø<br /> 30<br /> ngoaøi<br /> (13,6%)<br /> moâi<br /> Nam 14<br /> 4<br /> Daïng (13,4%) (18,2%)<br /> IV: Nöõ 15<br /> 10<br /> raõnh (12,9%) (23,8%)<br /> cheû Chung<br /> ñoâi<br /> 29<br /> (13,2%)<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Daïng<br /> V:<br /> daïng<br /> löôùi<br /> Daïng<br /> VI:<br /> Daïng<br /> giao<br /> raõnh<br /> Daïng<br /> VII:<br /> coù<br /> noát<br /> troøn<br /> Daïng<br /> VIII:<br /> hình<br /> chuoãi<br /> haït<br /> <br /> Chuùng Tsuchih<br /> toâi<br /> ashi<br /> Nam 5<br /> 3<br /> (4,8%) (13,6%)<br /> Nöõ 3<br /> 5<br /> (2,5%) (11,9%)<br /> Chung 8<br /> (3,6%)<br /> Nam 10<br /> 7<br /> (9,6 %) (31,3%)<br /> Nöõ 10<br /> 14<br /> (8,6 %) (33,3%)<br /> Chung<br /> 20 (9%)<br /> Nam 2<br /> 2<br /> (1,9 %) (9,1%)<br /> Nöõ 2<br /> 2<br /> (1,7 %) (4,8%)<br /> Chung 4<br /> (1,8 %)<br /> Nam 2<br /> (1,9 %)<br /> Nöõ 1<br /> (0,8 %)<br /> Chung 3<br /> (1,3 %)<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Ñaëc ñieåm maãu nghieân cöùu<br /> Veà giôùi<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> trung bình laø 50,9 kg. Nhö vaäy maãu nghieân cöùu cuûa<br /> chuùng toâi thuoäc nhoùm thanh nieân coù caùc chuaån trung<br /> bình cuûa ngöôøi Vieät Nam.<br /> Veà caùc soá ño moâi treân, moâi döôùi vaø<br /> mieäng so vôùi caùc taùc giaû khaùc<br /> Baûng 7. Caùc soá ño moâi treân, moâi döôùi vaø mieäng so vôùi<br /> taùc giaû khaùc<br /> Taùc giaû<br /> Caùc soá ño (mm)<br /> Chieàu cao taàng döôùi maët<br /> (sn – gn)<br /> Chieàu cao töø mieäng ñeán caèm<br /> (sto – gn)<br /> Chieàu cao moâi ñoû treân<br /> (Ls – sto)<br /> Chieàu cao moâi treân<br /> (sn – sto)<br /> Chieàu cao moâi ñoû döôùi<br /> (sto – li)<br /> Chieàu cao phaàn da moâi döôùi<br /> (Li - sl)<br /> Chieàu cao moâi döôùi<br /> (sto – sl)<br /> Khoaûng caùch giöõa hai meùp<br /> (chr – chl)<br /> Chieàu daøi vaønh moâi treân<br /> Chieàu daøi vaønh moâi döôùi<br /> <br /> Leâ Phaïm Ngoâ<br /> Chuùng<br /> Farkas Gia Ngoïc Theá<br /> toâi<br /> Vinh Toaøn Hieån<br /> 66,6 66,7<br /> 44,46 46,8<br /> 13,46<br /> <br /> 15<br /> <br /> 9,66<br /> <br /> 7,55<br /> <br /> 23,03 21,55<br /> 10,74<br /> <br /> 8,9<br /> <br /> 18,61 17,75<br /> 51,64 52,35<br /> 71,89 71,55 52,2 44,5 41,7<br /> 64,8 65,75<br /> <br /> Trong toång soá 220 sinh vieân naøy ngöôøi kinh<br /> chieám ña soá laø 203 chieám 92,3 %, soá coøn laïi ngöôøi<br /> Hoa 7 (3,2 %), Campuchia 6 (2,7 %), daân toïc thieåu<br /> soá vaø ngöôøi Thaùi, soá maãu gioáng nhau laø 2 (0,9%).<br /> <br /> Qua baûng 7. cho thaáy chieàu roäng mieäng cuûa chuùng<br /> toâi gioáng vôùi keát quaû cuûa Leâ Gia Vinh(3) vaø Farkas(4)<br /> nhöng coù soá ño lôùn hôn so vôùi Phan Ngoïc Toaøn(2) vaø<br /> Ngoâ Theá Haûi(1). Taùc giaû Farkas vaø coäng söï nghieân cöùu<br /> caùc soá ño treân ngöôøi Baéc Myõ vaø sinh vieân Ñaïi Hoïc<br /> Toronto Canada vaø keát quaû cho thaáy 83→85% moâi ñoû<br /> döôùi daøy hôn moâi ñoû treân phuø hôïp vôùi keát quaû chuùng<br /> toâi. Nhöng keát quaû moâi ñoû treân vaø döôùi ôû ngöôøi Vieät<br /> Nam laïi daøy hôn ngöôøi Baéc Myõ vaø Canada.<br /> <br /> Veà nôi cö nguï<br /> <br /> Veà caùc daïng vaân moâi<br /> <br /> Qua nghieân cöùu ngaãu nhieân 220 sinh vieân naêm<br /> thöù nhaát chuùng toâi coù ñöôïc 116 nöõ sinh vieân (52,7 %)<br /> vaø 104 nam sinh vieân (47,3 %).<br /> Daân toäc<br /> <br /> 126 tröôøng hôïp (57,3 %) soáng ôû noâng thoân, 54<br /> tröôøng hôïp soáng ôû thaønh phoá (24,5 %), Mieàn bieån 21<br /> (9,5 %) vaø Mieàn nuùi 19 (8,6 %). Chuùng toâi chöa thaáy<br /> coù moái lieân heä naøo giöõa kích thöôùc hình thaùi cuûa moâi<br /> mieäng vaø vaân moâi ñoái vôùi nôi cö nguï.<br /> Veà tuoåi<br /> <br /> Vì ña soá laø sinh vieân neân coù tuoåi trung bình laø<br /> 19,93, chieàu cao trung bình laø 1,59 m vaø caân naëng<br /> <br /> 4<br /> <br /> Qua keát quaû nghieân cöùu ôû baûng 6. Chuùng toâi toång<br /> keát ñöôïc 8 loaïi vaân moâi ôû thanh nieân Vieät nam. Ñaëc<br /> bieät söï phaân loaïi naøy mang tính töông ñoái vì qua khaûo<br /> saùt 220 vaân moâi gaàn 104 nam vaø 116 nöõ chuùng toâi<br /> nhaän thaáy khoâng coù vaân moâi cuûa ngöôøi naøo gioáng<br /> ngöôøi naøo neân ñaây laø moät ñaëc ñieåm veà hình thaùi ñeå<br /> xaùc ñònh moãi caù theå coù theå öùng duïng nhö vaân tay<br /> trong ngaønh hình söï hoïc.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Y Hoïc Cô Sôû<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> So saùnh vôùi taùc giaû Tsuchihashi(9) chuùng toâi nhaän<br /> thaáy coù nhöõng daïng coù tyû leä gaàn gioáng nhau giöõa<br /> ngöôøi Vieät Nam vaø ngöôøi Nhaät nhö daïng raõnh cheû ñoâi<br /> (daïng IV) coøn caùc daïng khaùc coù tyû leä raát khaùc. Chuùng<br /> toâi coù nhaän xeùt daïng II laø daïng I nhöng coù cuõ moâi<br /> treân (tubercle of upper lip). Ngoaøi ra daïng coù nhöõng<br /> noát troøn ôû moâi maø Tsuchihashi goïi laø khoâng theå phaân<br /> loaïi. Chuùng toâi cuõng nhaän thaáy coù 1 daïng ít gaëp ñoù laø<br /> vaân moâi coù hình chuoãi haït doïc theo bôø ngoaøi cuûa moâi<br /> ñoû döôùi.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Qua nghieân cöùu 220 vaân moâi cuûa sinh vieân Ñaïi<br /> Hoïc Y Döôïc chuùng toâi ghi nhaän:<br /> Caùc soá ño cuûa moâi vaø mieäng ôû ngöôøi Vieät Nam<br /> gaàn gioáng vôùi ngöôøi Baéc Myõ vaø Canada, tuy nhieân<br /> kích thöôùc moâi ñoû ôû ngöôøi Vieät Nam thì lôùn hôn (moâi<br /> daøy hôn). Neáu so saùnh töông quan cuûa khuoân maët thì<br /> kích thöôùc mieäng cuûa ngöôøi Vieät Nam lôùn hôn ngöôøi<br /> Baéc Myõ vaø Canada.<br /> Qua nghieân cöùu chuùng toâi phaân ñöôïc 8 loaïi vaân<br /> moâi vôùi loaïi vaân moâi coù daïng raõnh thaúng ñöùng chieám<br /> ña soá 42,2 %, khaûo saùt cuõng cho thaáy vaân moâi coù hình<br /> daïng ñaëc bieät rieâng cuûa moãi caù theå gioáng nhö vaân tay.<br /> Do ñoù coù theå öùng duïng trong khoa hoïc hình söï ñeå xaùc<br /> ñònh caù theå.<br /> <br /> Giaûi phaãu hoïc<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 7<br /> <br /> 8<br /> <br /> 9<br /> <br /> Ngoâ Theá Haûi, Huyønh Khaéc Cöôøng, Nguyeãn Höõu Khoâi:<br /> Goùp phaàn nghieân cöùu hình daïng, kích thöôùc vaø tyû leä<br /> khuoân maët ôû ngöôøi Vieät Nam tröôûng thaønh. Y Hoïc TP.<br /> Hoà Chí Minh, chuyeân ñeà Maét – Tai Muõi Hoïng phuï baûn<br /> soá 4, taäp 5, 2001, 125 – 130.<br /> Phan Ngoïc Toaøn: Goùp phaàn nghieân cöùu ñaëc ñieåm hình<br /> thaùi khuoân maët ngöôøi Vieät Nam tröôûng thaønh. Luaän<br /> vaên Thaïc só Y Hoïc, 1999.<br /> Leâ Gia Vinh: Veà kích thöôùc caùc boä phaän cuûa maët treân<br /> thanh nieân Vieät Nam, Y Hoïc Vieät nam, Nhaø xuaát baûn<br /> Toång hoäi Y Hoïc Vieät Nam, taäp 126, soá 1, 1985, 40 –<br /> 42.<br /> Farkas L.G., Katic M.J., Hreczko T.A., Deutsch C.,<br /> Munro I.R.: Antropometric proportions in the upper<br /> lip – lower lip – chin area of the lower face in young<br /> white adults. Am. J. Orthod, 86 (1), 1984, 52 – 60.<br /> Hirth L., Göttsch H., Goedde H.W: Lippenfurchen –<br /> variabilität und Genetik, Humangenetik, 30, 1975: 47<br /> – 62.<br /> Seguí M.A., Feucht M.M., Ponce A.C., Pascual F.A.V.:<br /> Persistent lipsticks and their lip prints: new hidden<br /> evidence at the crime scene. Forensic science<br /> international, 112, 2000, 41 – 47.<br /> Sivapathasundharam B., Prakash P.A., Sivakumar G.: Lip<br /> prints (cheiloscopy). Indian Journal of Dental Research, Vol 12,<br /> 4, 2001, 234 – 237.<br /> Suzuki K., Tsuchihashi Y.: New attempt of personal<br /> identification by means of lip print. Journal of the Indian<br /> Detal Association, 42 (1), 1970, 8 – 9.<br /> Tsuchihashi Y.: Studies on personal identification by<br /> means of lip prints. Forensic science, Volume 3, 1974,<br /> 233 – 248.<br /> <br /> .<br /> <br /> 5<br /> <br />