Hoàn thiện chính sách, pháp luật nhằm ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu

HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT<br /> NHẰM ỨNG PHÓ HIỆU QUẢ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU<br /> <br /> Võ Tuấn Nhân<br /> Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường<br /> <br /> Tóm tắt: Để ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam đã, đang và<br /> sẽ xây dựng nhiều chính sách, pháp luật có liên quan đến BĐKH. Tuy nhiên, hiện nay việc ban hành<br /> và thực thi các chính sách, pháp luật này còn một số hạn chế và tồn tại. Bài báo này đưa ra các phân<br /> 0ch về hiện trạng các chính sách, pháp luật về BĐKH, đánh giá những tồn tại và phân 0ch các nguyên<br /> nhân. Trên cơ sở đó, đề xuất một số phương án nhằm hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về<br /> BĐKH ở Việt Nam.<br /> Từ khóa: Biến đổi khí hậu, pháp luật về biến đổi khí hậu.<br /> <br /> <br /> 1. Mở đầu Việt Nam thực hiện Thỏa thuận Paris về BĐKH.<br /> Biến đổi khí hậu (BĐKH) đã trở thành một Các thể chế, chính sách về BĐKH đã từng<br /> trong những thách thức to lớn và toàn thể bước được hình thành và hoàn thiện; nguồn<br /> nhân loại đã và đang nỗ lực 3m giải pháp ứng lực và những điều kiện cơ bản để ƯPBĐKH<br /> phó với kết quả nổi bật là sự ra đời của Công được tăng cường. Tuy nhiên, đứng trước yêu<br /> ước Khung của Liên Hợp Quốc về BĐKH (UN- cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa,<br /> FCCC), Nghị định thư Kyoto và mới đây là Thỏa thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong<br /> thuận Paris về BĐKH. thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Chiến lược<br /> Việt Nam là một trong những quốc gia phát triển KT-XH giai đoạn 2011-2020 và để<br /> chịu ảnh hưởng nặng nề của BĐKH. Nhận đồng bộ với chủ trương chuyển đổi mô hình<br /> thức được mức độ nghiêm trọng của BĐKH, tăng trưởng, tái cấu trúc nền kinh tế, phát<br /> Việt Nam đã Dch cực, chủ động triển khai các triển nhanh, bền vững, đưa nước ta cơ bản<br /> biện pháp nhằm ứng phó với BĐKH (ƯPBĐKH). trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện<br /> Quốc hội đã lồng ghép các vấn đề BĐKH vào đại vào năm 2020 và cùng với xu thế mới mang<br /> các chính sách, chương trình, kế hoạch phát Dnh toàn cầu, đòi hỏi phải có các điều chỉnh<br /> triển kinh tế - xã hội (KT-XH), từng bước thể nhằm hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp<br /> chế hóa vấn đề ƯPBĐKH trong một số đạo luật luật về BĐKH ở Việt Nam.<br /> quan trọng. Chính phủ đã phê duyệt Chương 2. Hiện trạng chính sách, pháp luật về biến<br /> trình mục Wêu quốc gia ƯPBĐKH (2008); công<br /> đổi khí hậu ở Việt Nam<br /> bố Kịch bản BĐKH và nước biển dâng (NBD)<br /> (2009, 2012 và 2016); phê duyệt Chiến lược 2.1. Nội dung của chính sách, pháp luật về<br /> quốc gia về BĐKH (2011), Chiến lược quốc biến đổi khí hậu<br /> gia về Tăng trưởng xanh (TTX) (2012). Năm Mục Wêu và định hướng của công tác<br /> 2015, Chính phủ đã phê duyệt và trình Liên ƯPBĐKH đã được xác định tương đối cụ thể<br /> Hợp Quốc bản Đóng góp dự kiến do quốc gia và rất sớm. Ngay từ Đại hội lần thứ VI của<br /> tự quyết định (INDC) của Việt Nam, góp phần Đảng Cộng sản Việt Nam (1986), vấn đề rừng<br /> cùng các nước thông qua Thỏa thuận Paris về và vệ sinh môi trường đã được đặt ra. Đại hội<br /> BĐKH tại COP21; năm 2016 phê duyệt Thỏa lần thứ VII (1992) và VIII (1996) đã tập trung<br /> thuận Paris về BĐKH, ban hành kế hoạch của vào vấn đề bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, giải<br /> <br /> 8 TẠP CHÍ KHOA HỌC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU<br /> Số 1 - Tháng 3/2017<br /> quyết vấn đề dân số, khoa học công nghệ để ƯPBĐKH trong 30 năm qua ngày càng sáng rõ.<br /> bảo vệ có hiệu quả môi trường tự nhiên và xã Đây chính là cơ sở lý luận, chính trị quan trọng<br /> hội. Đại hội lần thứ IX (2002) và X (2006), đã định hướng cho hoạch định và thực hiện các<br /> chú ý đến giảm nhẹ tác động của thiên tai, ứng chiến lược, chương trình, kế hoạch ƯPBĐKH<br /> cứu trong trường hợp khẩn cấp, gắn chặt khai ở nước ta.<br /> thác tài nguyên với phát triển KT-XH. Gần đây, Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày<br /> Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời 03/6/2013 Hội nghị Trung ương 7 khóa XI về<br /> kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát chủ động ƯPBĐKH, tăng cường quản lý tài<br /> triển năm 2011) định hướng “Phát triển năng nguyên (QLTN) và BVMT đã nêu rõ quan điểm:<br /> lượng sạch, sản xuất sạch và Nêu dùng sạch. Chủ động ƯPBĐKH, tăng cường QLTN và BVMT<br /> Coi trọng nghiên cứu, dự báo và thực hiện các là những vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng,<br /> giải pháp ƯPBĐKH và thảm họa thiên nhiên”. có tầm ảnh hưởng lớn, quan hệ, tác động qua<br /> Chiến lược phát triển KT-XH giai đoạn 2011- lại, cùng quyết định sự PTBV của đất nước; là<br /> 2020 nêu rõ “Đẩy mạnh công tác nghiên cứu, cơ sở, Nền đề cho hoạch định đường lối, chính<br /> dự báo KTTV, BĐKH và đánh giá tác động để sách phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng,<br /> chủ động triển khai thực hiện có hiệu quả các an ninh và an sinh xã hội; phải trên cơ sở<br /> giải pháp phòng, chống thiên tai và Chương phương thức quản lý tổng hợp và thống nhất,<br /> trình quốc gia về ƯPBĐKH, nhất là NBD. Tăng liên ngành, liên vùng; ƯPBĐKH phải được đặt<br /> cường hợp tác quốc tế để phối hợp hành động trong mối quan hệ toàn cầu; không chỉ là thách<br /> và tranh thủ sự giúp đỡ của cộng đồng quốc thức mà còn tạo cơ hội thúc đẩy chuyển đổi<br /> tế” và “Phát triển hài hòa, bền vững các vùng, mô hình tăng trưởng theo hướng PTBV. Phải<br /> xây dựng đô thị và nông thôn mới. Việc thực Nến hành đồng thời TƯBĐKH và giảm phát thải<br /> hiện các định hướng phát triển vùng phải bảo KNK, trong đó thích ứng với BĐKH, chủ động<br /> đảm sử dụng đất có hiệu quả và Nết kiệm, gắn phòng, tránh thiên tai là trọng tâm.<br /> với các giải pháp ƯPBĐKH, nhất là NBD để bảo Thực hiện định hướng nêu trên, Quốc hội<br /> đảm phát triển bền vững (PTBV)”. cũng đã ban hành Luật BVMT năm 2014, Luật<br /> Bên cạnh đó, những vấn đề về phòng chống Tài nguyên nước, Luật Thuế BVMT, Luật Ngân<br /> thiên tai, phát triển thủy lợi, phát triển Đồng sách, Luật Khí tượng thủy văn,… để tạo hành<br /> bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), miền Trung,... đã lang pháp lý và điều chỉnh những mối quan<br /> được đề cập trong các Văn kiện, Nghị quyết hệ cơ bản nhất cũng như thúc đẩy công tác<br /> qua các kỳ Đại hội. ƯPBĐKH của quốc gia.<br /> Kế thừa những tư tưởng trong văn kiện Đại Trên cơ sở các văn bản của Đảng và Quốc<br /> hội lần thứ XI (2011), Đại hội lần thứ XII (2015) hội, Chính phủ, các Bộ, ngành theo chức năng,<br /> một lần nữa khẳng định: “Chủ động xây dựng, nhiệm vụ của mình đã ban hành nhiều văn bản<br /> triển khai và kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy phạm pháp luật (VBQPPL) để triển khai<br /> các chương trình, kế hoạch ƯPBĐKH, phòng thực hiện các hoạt động ƯPBĐKH.<br /> chống thiên tai cho từng giai đoạn. Nâng cao 2.2. Việc triển khai các chính sách, pháp luật<br /> năng lực dự báo, cảnh báo và ứng phó với thiên về biến đổi khí hậu<br /> tai, giám sát BĐKH và wm kiếm, cứu nạn, cứu Từ năm 2007 đến nay, Chính phủ, Thủ<br /> hộ. Đầu tư thích đáng và sử dụng có hiệu quả tướng Chính phủ đã ban hành các chiến lược,<br /> sự giúp đỡ quốc tế cho các công trình trọng kế hoạch, CTMTQG ứng phó với BĐKH để triển<br /> điểm quốc gia, các chương trình ƯPBĐKH”. khai ở cấp trung ương và địa phương, cụ thể<br /> Như vậy, nhận thức của Đảng về BVMT, như sau:<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU<br /> Số 1 - Tháng 3/2017<br /> 9<br />  - Chiến lược quốc gia về BĐKH: nêu rõ,