Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo - Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa: Phần 1

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:239

Thêm vào BST

Báo xấu

150
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 Tài liệu Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của tác giả Trần Văn Sơn trình bày cơ sở lý luận về pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước; thực trạng pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo - Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa: Phần 1

TS. TRẤN VẢN SƠN TĂNG CirỞNG PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA TRONG HOAT ĐỘNG GIẢI ỌUYÊT KHlỂu NẠI, TÔ CÁO NHÀ XUẤT BÁN Tư PHÁP HÀ NỘI • 2007
pháp quan trọng đè bảo đảm , d u y tri p h á p chê xã hội chủ nghĩa và kỷ lu ậ t trong quán lỹ nhà nước, là phươììg thức đè báo đ á m quvén tự do i'à lợi icb liỢp p h á p cùa cóng dân, cơ quan, tó chức. Tu\' nhiên, trân thực t ế hoạt động này vẫn còn nhiều hạn chế, vẻu kém. K hông ít cơ quan h à n h chinh nhà nước và n h ữ n g người có thám quyền còn thiếu trách nhiệm I'à nhộn thức chưa đầy đủ về công tác g iải quyết khiếu nại. tô' cáo. C hát lượng giãi quyết khiếu nại, tó'cáo còn tháp. S ò ỉượng vụ việc giãi quyết sai chiếm tý lệ kh ô n g nhó. v ẫ n còn không ít vi p h ạ m các q u y đ ịnh về thám quyền, trinh tự, thời hạn g iá i quyết khiếu nại, tò cáo. N h iều quyết định, kết luận g iá i quyết khiếu nại, t ố cáo đà có hiệu lực pháp lu ậ t n h ư n g chậm thi hành hoậc kh ô n g được thi hành. Công tác th a n h tra. kiêm tra việc thi hành pháp lu ật khiếu nại, tó cáo chưa được q u a n tám đ ú n g mửc. Hiệu quả g iả i quyết khiếu nại, tỏ' cáo còn hạn chế. K ỷ cương, ký lu ậ t h à n h chinh tro n g g iá i quyết khiếu nại, tô' cáo còn bị buông lỏng. Các h à n h vi vi p h ạ m p h á p luật khiếu nại, tô'cáo chưa dược x ử lý nghiêm m inh. Trinh độ cán bộ làm công tác tham m ưu, giái quyết khiếu nại, íố c á o còn bát cập V.U.. Trước yêu cầu n á n g cao hiệu q u á quán lý nhà nước, xáy d ự n g N h à nưởc p h á p quyến, cái cách hành chinh, hội nhập quốc t ế và bào đ ả m quvền tự do. lơi ích hợp p h á p của còng dán. cơ quan, tô chức th i việc tảng cưỡng p h á p c h ế xở hội chú nghĩa trong h oạt động 6
giái quyết khiếu nại, tỏ cáo của các cơ q u a n hành chin h nhà ìiưởc là m ộ t \êii C Ơ I / cấp bách. Đê có n h ử n g g iá i p h á p tả n g cường p h á p c h ế xã hội chứ nghĩa trong g iá i quyết khiếu nại, tó cáo của các cơ q u a n hành chin h nhá nước, nhiều vân để pháp /v' đ a n g được đ ặ t ra cẩn p h á i được giái cỉáp thấu đáo, có căn cứ khoa học và thực tiền. Vởi yêu cầu đó, N h á x u á t hán T ư p h á p x u ấ t bản cuốn sách “T ả n g c ư ờ n g p h á p c h é x ã h ộ i c h ủ n g h ĩ a t r o n g h o a t đ ộ n g g i ả i q u y ế t k h i ê u n ạ i, tô cá o " của Tiến sỹ Trấn Văn Sơ??, Phó Vụ trưởìĩg Vụ II, V ăn phòng C hin h phủ. X in trân trọng giớĩ thiệu UỚI bạn đọc! T h á n g 5 !2 0 0 7 N H À XUẤT BẢN T ư P H Á P
Chương I C ơ S Ở LÝ L U Ậ N V Ể P H Á P C H Ể XẢ H Ộ I C H Ủ N G H ĨA T R O N G H O Ạ T Đ Ộ N G G l Ả l q Ù y Ế T K H IẾ U N Ạ I, T Ố C Ả O C Ủ A CÁC c ơ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ N ư ớ c I. KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VÀ HOẠT ĐỘNG GIẢI QUYẾT KHIÊU NẠI, TỐ CÁO CỦA CÁC c ơ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỞC VẾ GIÀI QUYẾT KHIÉU NẠI, T ố CÁO 1. Khiếu nại, tô' cáo a) K h iế u n ạ i Khiếu nại là m ột h iện tư ợ ng xã hội được q u a n niệm và h iẻu theo n h iề u góc độ khác n h a u . T h u ậ t ngữ "khiếu nại" th eo tiê n g L a tinh là "com plaint" có n ghĩa là việc p h à n n àn, p h à n ứng. bất bình của một người nào đó đối với m ột v ấn để có liên q u a n đến lợi ích cua mình. Theo giãi thích của T ừ điến tiếng V iệt thì khiếu nại là "đề n g h ị cơ q u a n có th ấ m quyền xét m ột việc làm m à m in h kh ô n g đ ổ n g ỳ, cho lá trá i phép hay
Tăng cưòng pháp chẻ xã hội chủ nghĩa tro n g hoạt đ ộ n g giải quyết khiếu nại, tố cáo không hợp lý... . Về góc độ A:ã hội. khiếu nại là hiện tượng p h á t sinh trong đòi sông xã hội, thê hiện sự phán ứng có tính tự nhiên của một người dối vói h à n h vi của ngưòi khác khi họ cho rằn g h à n h vi đó không p h ù hỢp vối các quy tắc, chuấn mực trong đời sông cộng đồng, xâm phạm đến quyền và lợi ích của mình. Mỗi ngưòi trong xn hội nói chung coi việc khiếu nại là phương tiện đê tự vệ và có quyển yêu cầu các thiêt chê xã hội báo vệ quyển và lợi ích của mình khi bị xám phạm , v ể góc độ này thì khiếu nại p hán á n h hiện tưỢng vi phạm nhữ ng quy tác của xã hội, của cộng đồng, từ đó đòi hỏi xà hội cần phái có phương thức để giái quyết nhữ ng vi p h ạ m đó. Về góc độ chinh trị ■p h á p lý thì khiếu nại là mộl quvén dân chủ cơ b á n của công dán dược pháp luật quy định và bảo đ á m thực hiện bỏi bộ máy n h à nưốc. Quyển khiếu nại đưỢc coi là "quyền đê báo vệ quyền". được sử dụng khi quyển chủ th ẻ của bàn th â n công dân khiếu nại hoặc của ngưòi do m ình bảo hộ bị vi phạm do quvết định hoặc h à n h ví trái p h áp lu ậ t thuộc Viện Ngôn ngữ học, Từđiến tiếng Việt, Nxb- Dà Nẫng - Tning láin Từ điến học. Hà Nội - Đà Nầng, 1998, tr. ■183. 10
Chương I. Cơ sỏ lý luận vế pháp chè xã hội chủ nghĩa tro n g hoạt dộng giải quyết khiếu n ạ ị^ tô cáo... phạm vi q u á n lý nhà nước của các ccí q u a n n h à nước hoạr n h ân viên n h à nưổc'‘'. Trong môi q u a n hệ giữa cóng dàn với N h à nưóc thì khiếu nại là một h ìn h thửc công dân hướng đến các cơ q u an n h à nước, hay tổ chức xã hội, tô’ chức kinh tế. đdn vị vũ tr a n g khi th ấ y quyết định hav h à n h vi xâm p h ạ m tới quyển, lợi ích của minh*'’. I ^ i ế u nại là phương tiện công d â n th a m gia quán lý n h à nước và xă hội, phán á n h n ể n d á n chủ cúa một quô’c gia. Trong mối q u a n hệ giữa N hà nước (chủ th ể q u ản ý) với công d á n (đối tưỢng q u án lý) thì k h iế u n ạ i là sự p h ả n ửng, là k ên h "thông tin ngược" từ đốì tượng q u á n lý đến chủ th ể q u ản lý vể n h ủ n g tồn tại, khiếm khuyết của q u ả n lý n h à nước. Thông qua khiếu n ại và giải quyết khiếu nại n h à nưốc kiểm tra , giám s á t hoạt động của bộ m áy và hoàn th iện hoạt động q u á n lý của mình. Khiêu nại là một kênh thông tin có giá trị chân thực, khách qu an p h a n án h hoạt động của quyền lực n h à nước, do đó khiếu nại còn được coi là công cụ đê P(.ỈS. TS. Dinh Vãn Mậu, Quvéiỉ lựv nhà nước và quyển công dàn, Nxb. Tư phá)). Hã Nội, 2003, Ir. 55. TS, Dinh Văn Mậu. TS. Phạm nồng Thái, Luật hành chinh Việt Nam, Nxb- Thành phố Hồ Chí Minh, 1996, tr. 393. 11
Tăng cường pháp chê'xã hội chủ nghĩa tro n g hoạt dộng giải quyết khiếu nại, tô cáo còng dán giám s á t việc thực thi quyền lực Iihà nước. Khái niệm về khiếu nại đã được th ể hiện trong một số văn b ả n quy phạm pháp lu ậ t như; Pháp lệnh Quy định việc xét và giái quyết các khiếu nại. tố cáo của công dán n ảm 1981. P h áp lệnh Khiếu nại, t ố cáo của còng đản n ả m 1991 V.V.. Tuy nhiên khái niệm khiếu nại chỉ chính thức được ghi n h ậ n đầv đủ trong L uật Khiếu nại, tô* cáo n ăm 1998: ''Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức, hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do L u ậ t này quy định, đ ề nghị cơ quan, tó chức, cá nhán có th ả m quyền xem xét lại quyết đ ịn h hành chinh, h à n h vi hành chinh hoặc quvết đ ịnh k ỷ lu ật cán bộ, công chức k h i có cản cử cho rằng quyết đ ịnh hoặc hành vi đó là trái p h á p luật, xá m p h ạ m quyền, lợi ích hợp p h á p của m inh" (khoản 2 Điểu 2). Tuy nhiên, khái niệm này chỉ giới h ạ n n h ừ n g khiếu nại p h á t sinh trong lĩnh vực q u ả n lý h à n h chính n h à nưóc mà đôi tượng khiếu nại là quvết định h à n h chính, h à n h vi h ành chính. Trong điều kiện xây dựng N hà nước pháp quvên, mở rộng d â n chủ xã hội chủ nghĩa cần có khái niệm pháp lý về khiếu nại rộng hơn, toàn diện hơn mà hạt n h â n của ĩìó là công dân, tổ chức có quyền yêu cầu các cơ quan n h à nưốc xem xét lại các q u v ế t định, h à n h Vi mà họ cho ràn g là trái p h áp luật, xâm phạm tới quyền 12
Chương t. Cơ sđ lý luận về pháp ch ế xâ hội chủ nghĩa tro n g h o ạ t dộng giải quyết khiếu nại, tò 'c á o ... và lợi ích hỢp pháp của mình, Như vậy, khiếu nại p h át sinh khi quyền và lợi ích bị xâm phạm bởi hoạt động thực thi quyền lực cùa bộ máy nhà nước, là hình thức phàn kh án g cùa cá nhân, tô chức đối vói quyết định, h à n h vi của cơ quan n hà nưác, cùa ngưòi có th ẩm quyền trong cơ quan n h à nước, v ề phương diện này trong pháp lu ật nưỏc ta quy định có hai hình thửc khiếu nại thuộc hai lĩnh vực khác nhau đó là khiếu nại h à n h chính và khiếu nại tư pháp. Khiếu n ạ i h à n h chinh là việc còng dán, cơ quan, tô’ chức yèu cầu cơ quan n hà nước, người có th ẩ m quyển xem xét lại các quyết định, h à n h vi của cơ q u a n n h à nước, cáii bộ, công chức p h á t sinh trong q u ả n lý h à n h chính n hà nưổc. m à người khiếu nại cho rằ n g quvết định, h à n h vi đó trá i p h á p luật, xám p h ạm quyển, lợi ích hỢp p h á p của mình. K hiếu n ạ i tư p h á p là việc công dãn yêu cầu cơ quan tư pháp {cơ quan Điểu tra, Tòa án, Viện Kiểm sát, cơ q u a n Thi h à n h án...), cán bộ, công chức có th ẩ m quyền trong cơ q u a n tư pháp xem xét lại những quyết định, h à n h vi p h á t sinh trong hoạt dộng tư p h á p m à ngưòi khiếu nại cho rằng quvết định, h à n h vi đó đă xâm phạm đến quyền và lợi ích hỢp pháp của mình, 13
Tăng cường pháp chê xã hội chủ nghĩa tro n g hoạt động giàí quyèt khiếu nại, tô cáo Khiếu nại h ành chinh và khiếu nại tư pháp được phán biệt chủ yếu ơ đôi tượng khiếu nại, lĩnh vực phát sinh khiếu nại và chủ thế giải quyết khiếu nại. Khiếu nại h à n h chính, xét vể bàn chất là loại khiếu nại p h á t sinh trong lình vực q uản lý h ành chinh n h à nước, xảv ra trong hoạt động của tấ t cà các cơ quan nhà nưóc, như ng chủ yếu và phổ biến là trong hoạt động châ”p h à n h và điều h à n h của các cơ quan hành chính n h à nước. Khiếu nại h à n h chinh không chỉ p h á t sinh trong quá trìn h các cơ q u a n h à n h chính nhà nưóc thực hiện chớc q uán lý nhà nước, mà còn có thế p h á t sinh trong quá trìn h các cơ q uan nhà nước khác thực hiện quán lý h à n h chính trong nội bộ cơ quan hoặc trong hệ thôVig cơ q uan như: V ăn phòng Quòc hội. Vàn phòng Chủ tịch nưóc, V àn phòng Hội đồng n h ân dân các cấp. Toà á n n h â n dân, Viện Kiểm sá t n hán dân, ví dụ: một T hẩm p hán công tác trong ngành Toà án bị Chánh á n ra quyết định kỷ luật cảnh cáo. Người Thẩm p hán đó khiếu nại quyết định kỷ lu ậ t thì đó là khiếu nại h ành chính, mặc dù khiếu nại này không xảy ra ỏ cơ quan h à n h chính n h à nước. N hư vậy. về nguyên tắc khiếu nại h à n h chính có th ể xảy ra ỏ bất cứ cđ q uan n h à nưốc nào có ban h à n h quyết định h ành chính, thực hiện h à n h vi h à n h chính. Tuv nhiên các 14
Chương I. Cơ sả lý luận vể pháp chè xã hội chủ nghĩa tro n g hoạt động giãi quyết khiêu n ại, tô' cáo... quyết định h à n h chính, h à n h vi hành chính được thực hiện chủ yếu. p h ầ n lớii trong hoạt (lộng quản lý của các cơ q u a n h à n h chính n h à nước, Việc giải quyết khiếu nại h à n h chính do các cơ q u a n h à n h ch ính n hà nước hoặc các cơ q u a n n h à nưóc khác giải quyết theo tr ìn h tự, th ú tục quy định tại L uậl Khiếu nại, tố cáo và các luật khác có liên quan hoặc do Tòa á n n h ả n d ân giai quyêt theo th ủ tục tô’ tụ n g h à n h chính được quy định tại P h áp lệnh T h ủ tục giái quyết các vụ á n h à n h chính. K hiếu nại h à n h chinh là việc công dân, cơ quan, t ổ chức theo thù tục do p h á p lu ậ t khiếu nại hành chinh q u y đ ịn h đ ề nghị người có th á m quyền trong cơ q u a n h à n h chinh nhà nước xem xét lại quyết đ ịn h h à n h chinh, h à n h vi h à n h chinh cáa cơ q u a n hà n h ch in h n h à nước hoặc của người có th ẩ m quyển trong cơ q u a n h à n h chinh nhà nước m à người kh iếu nại cho rằ n g quyết đ ịn h , h à n h vi đó là trái p h á p luật, xám p h ạ m quyền, lợi ich hợp p h á p của m inh. ĐỖì tượng của khiếu nại hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nưốc là quyết định hành chính, h«ành vi hành chính diễn ra trong hoạt động quán lý n hà nưỏc của các cơ quan hành chính. 15
Tăng cường pháp chê xả h ộ i chủ nghĩa tro n g hoạt động gíài q u yết khiếu nạl, tô' cáo Ọuvểi' định hành chinh Quyết định h à n h chính là một loại quyết dịnh quản lý n h à nước do cơ q u a n h à n h chính n h à nước và ngưòi có th ả m quyền trong cơ q u a n h à n h chính nhà nưóc b a n h à n h để thực hiện chức nâng quản lý nhà nưỏc. Q uyết định q u ả n lý n h à nưốc nói chung là két quả thực hiện ý chí quyển lực đơn phương của các cơ q uan n h à nước và ngưòi có th ẩ m quyền, được ban h à n h trén cơ sờ lu ậ t và để thi h à n h lu ậ t nhằm định ra chủ trương, đường lôi, nhiệm vụ lón có tín h chất định hướng trong q uản lý h à n h chính n h à nước hoặc đ ặ t ra s ủ a đổi, băi bỏ các quy p h ạ m p háp luật h ành chính hay làm thay đổi phạm vi hiệu lực của chúng hoặc làm phát sinh, thay đổi, chấm đứ t các q uan hệ pháp luật h ành chính cụ thể, để thực hiện nhiệm vụ. chửc năng quản lý n h à nước'". Theo q u a n niệm n à y thì quyết định q u ả n lý n h à nưỏc bao gồm: q u y ết đ ịn h chủ đạo, q u y ế t định quy phạm và quyết định cá biệt. Tuy nhiên TS. Phạm Hồng Thái, Quyét định hành chinh, hành ưi hành chính ■ đôĩ tượng xét xử của Toá án, Nxb. Tống hợp Đồng Nai, 2003, tr. 17. 16
Chương I. Cơ sỏ lý luận về pháp ché' xả h ộ i chù nghĩa tro n g h o ạ t dộng giả i quyết khiêu nại, tố cáo... trước dây. theo quy định của Luậr Khiếu nại, tô” cáo nám 1998 thì; "Quyết d ịn h h à n h chinh là quyết đ ịn h bấng vàn bản của c ơ q u a n hanh chinh nhà nước hoặc của người có th â m quyền trong cơ qu a n h à n h chính n hà nước được áp d ụ n g m ột lấn đỏi vời m ột hoặc m ột sô đòi tượng cụ t h ể về m ột vấn đé cụ thê trong hoạt động q u á n lỷ hà n h chinh" (khoán 10 Điều 2). N hư vậy. quyết đ ịn h h à n h chính là đối tượng của khiếu nại h à n h chính quy định tro n g L uật Khiêu nại, tố cáo chỉ là một d ạ n g cúa quyết định q u â n lý n h à nưỏc. Q uyết đ ịn h h à n h ch in h • đòl tượng của khiêu nại h à n h ch ín h có cdc đặc điếm sau: T h ứ n h ấ t, quyết định h à n h chính được th ể hiện b ằ n g v ãn bàn. Đảy là đặc điểm về hin h thức để xác định quyết đ ịnh h à n h chinh là đốì iượng của khiếu nại h à n h chính và p h â n biệt với nhửng quyết định h à n h chính th ế hiện b ằ n g n h ữ n g hìn h thửc khác. T h ứ hai. quvết địn h h à n h chính m an g tín h đơn phương, th ế hiện ý chí của n h à nưốc buộc mọi đôì tưỢng thuộc p h ạm vi điểu chinh của quyết định phải chấp h à n h . Q uyết định h à n h chính được báo đàm b ằ n g sự cưởng chê cũa cơ q u a n chức nàng cùa n h à nước. T h ử ba, quyết dịnh h à n h chính m ang tín h p h á p lý. 17
Tăng cường pháp ché'xã h ộ i chủ nghĩa ___ trong hoạt đ ộ n g giải quyét khiéu nạl, tô’ cảo _ làm phát sinh, th a y đôi hoặc chấm dứt q u a n hệ pháp luật h à n h chính. Đây là quyết định cá biệt đế áp dụng pháp luật vào ho ạt động q uán lý n h à nước đôi với một vấn đề cụ thể và đôl tượng cụ thể. Quyết định hành chính được ban h à n h trên cơ sờ quyết định chú đạo. quyết định quy p h ạ m và cũng có th ể tr ê n cd sở của một quvết định cá biệt củ a cđ q uan h à n h chinh cấp trên. T h ứ tư, quyết định h ành chính được ban hành trẽn cơ sỏ luật và đế thi h à n h luật, Nội dung quyết định hành chính phải phù hỢp với Hiến pháp, luật, pháp lệnh và các quyết định của cơ quan nhà nước cáp trên và cơ quan nhà nưỏc có chức n âng quàn lý n h à nưổc cùngcâp. Trình tự xây dựng và b a n hành quyết định h à n h chính phải tu â n theo thủ tục do pháp luật quy định. T h ứ năm , quyết định h à n h chính do cơ q u a n h àn h chính n h à nưóc hoặc ngưòi có th ẩ m quyền của cơ q uan h à n h chính n h à nước b a n h à n h theo quy định cùa p háp luật. Việc ban h à n h q u y ết định h à n h chính là một hình thức để thực hiện h o ạ t dộng chấp h à n h và điều hành (thực hiện quyền h à n h pháp) của cd q u a n h à n h chính nhà nước. Đảy là đặc trư n g q uan trọng đè p h â n biệt quyết định h à n h ch ín h với các quyết định của các cơ 18
Chương I. Cd sở lỷ luận vé pháp chẻ xã h ộ i chủ nghĩa tro n g hoạt động g iải quyết khiêu nại. tố c á o ...__ quan tư p h á p khi thực hiện quyến tií p h á p như: quvết định khỏi tó' vụ á n cúa Viện kiem ,«át n h â n dãn. b ản án hoẠc quyết định dư a vụ án ra xét xử của Tòa án n h á n dân. quyết định thi hùnh án của cđ q u a n Thi h à n h án V.V.. Theo quy định của L uật Kliiẻu nại. tố cáo thì đôì tượng của khiêu nại h à n h chính còn bao gồm quyết định ký lu ật cán bộ, công chức. "Quyết đ ịn h kỷ lu ậ t là quyết đ ịn h bằng văn bản của ngưỉĩi đứng đầu cơ quan, t ổ chức đê áp d ụ n g m ội trong các hình thức kỷ lu ậ t là khiến trách, cánh cáo, hạ bậc lươììg. hạ ngạch, cách chức, buộc thôi uiệc đói với cán hộ, công chức thuộc quyển quán lý cùa m in h theo quy định của p h á p luật về cán bộ, công chức" (khoán 12 Điều 2 L uật Khiếu nại, tô cáo năm 1998). Quyết địiìh ký luật về b án chất cũng là một loại quyết định h à n h chính, do người đửng đầu cơ quan, tô chức ban h à n h để úp dụng một trong những hình thức ký luật khi cán bộ. côiig chức trong cơ quan, tô chức đó vi phạm chẽ độ. trách nhiệm công vại. X cl vé đói tượng, p h ạ m vi điều chinh, quyết đ ịn h h à n h chinh cá biệt có th é chia thàn h hai nhóm: N h ó m th ứ nhát, bao gồm các quyết định h à n h chính do cơ quan h à n h chinh nhà nưàc b an h à n h để 19
Tảng cường pháp chè' xâ hội chủ nghĩa tro n g hoạt động giải quyết khiếu nạị, tố cáo thực hiện rhức n ă n g q uán lý h à n h chinh n h à nước, điều chỉnh mòi q uan hệ giũa chủ th ê q u ả n lý (cơ quan hành chính nhà nước) với đôi tượng q uán lý (công dân, cd quan, tô chức). Chù thê ban h à n h quyết định hành chính thuộc nhóm nàv r ấ t rộng bao gồm các cơ quan h ành chính n h à nước và n h ữ n g người được trao quyền. Đây là nhóm quyết dịnh h à n h chính được các cơ q uan h à n h chính n h à nước ban h à n h đẽ thực hiện chửc nảng h à n h pháp, vi dụ: quyết định giao đất. quyết định th u hồi đâ't. quyết định xử lý vi p hạm hành chinh, quyết đ ịn h cưâng chê h à n h chính V.V.. Nhóm quyết định n à y là đôì tượng của khiếu nại h àn h chính và được giải quyết theo quy định củ a L uật Khiếu nại. tố cáo và n h ữ n g văn bản quy p h ạ m pháp lu ậ t khác có liên quan. N h ó m th ử hai, bao gồm các quyết định h à n h chính do cơ q uan h à n h chính n h à nước b a n h à n h để thực hiện chức n ăng q u ả n lý thuộc p h ạ m vi nội bộ cơ quan, đon vỊ (điểu ch ỉn h môi q u a n hệ giừa T h ủ trưỏng cơ quan, đdn vị với n h â n viên trong cơ quan, đơn vi) hoặc trong hệ thống cơ q u a n n h à nước (điều chỉnh mổỉ quan hệ giừa T h ủ trư ờ n g cơ q uan câp trên với T h ủ trưởng cơ q uan cấp dưới). Dây là loại quyết đ ịn h h à n h chính đưỢc ban h à n h để chỉ đạo, điều h à n h công việc 20
Chưdng I. Cơ sỏ lý luận vé pháp chè xã hội chủ nghĩa tro n g hoạt động g iả i quyết khiêu nại, tò' cáo... cùa CíVp trê n đỏi với cnp dưới trong nội bộ cờ q u a n hoặc trong hệ thông cơ quan nhà nưỏc. thê hiện tính th ử bậc h à n h chính như: quyết dịnli khen thưởng, ký luật, quyết địn h phân công, diều động công tác. quvét định bố n h iệ m cán bộ. V.V.. Trong nhóm quvết định h à n h chính n à \ ’ chi có quyết dịnh kv luật cán bộ. công chức là thuộc đôi tượng khiếu nại h à n h chinh và được giài quvết theo quv định c ù a Luật Khiêu nại, tô cáo và pháp lu ật về cán bộ, công chửc. N hư vậy. các quyết định còn lại mặc dù lã quyết định hành chính nhưng không phái là đôi tượng khiêu nại hành chính theo quy định của L u ật Khiêu nại. tô cáo. Đỏì với loại quyết định h à n h chinh nàv nếu có khiếu nại sẽ được giái quyết theo quy định của p h á p lu ật về công vụ. C ầ n p h â n biệt quy ết định h à n h chính • đôi tượng cùa k h iế u nại h à n h .c h ín h với các vãn bản quy p h ạ m p h á p lu ậ t do các cơ q u a n hàtih chính n hà nưổc b an h à n h như: nghị quyết, nghị định cúa Chính phủ, quy ết định, chi thị c ú a T h ú tưỏng Chinh phủ: quyết dịnh, chi thị của Bộ trướng. T hù trường cơ q u a n ng an g bộ và Uý b a n n h â n d ân các cấp. Q uyết định h à n h chính là quyết định cá biệt • quyết định áp d ụ n g p h á p luật, còn các ván b á n quy p h ạm pháp lu ậ t do các cđ q u a n h à n h chính n h à nước ban h à n h là v án b á n có 21
Tăng cưởng pháp chè xã hội chủ nghĩa tro n g h oạt động giải quyết khiếu nại, tô cáo rhứa đựng quv tắc xứ sự chung, được ban h à n h dế quy dịnh chi tiết và hưỏng d ẫ n thi h à n h luật, nghị quyết cùa Quốc hội, p h áp lệnh, nghị quvết của ư v ban Thường vụ Quôc hội, nghị quyết của Hội đồng n h â n dãn hoặc vãn b á n quy phạm p háp iuật khãc của cơ quan n h à nước cã’p trên. Hai loại vãn bàn nàv mạc dù đều đo các cơ q uan h à n h chính n h à nước ban h àn b nhưng khác n h a u về p hạm vi điểu chinh, hiệu lực pháp lý. th â m quvền, trìn h tự. t h ủ tục ban hành. Các văn bán quy p h ạ m p h á p lu ậ t do các cơ quan h ã n h chính n h à nước ban h à n h không phái là dối tượng của khiếu nại h à n h chinh. Tuv nhiên, hiện nay trong giới khoa học p h á p lý có ý kiến cho rằn g cần mò rộng th á m quyền cù a Toà á n trong việc xét xử cá quyết định h àn h chính là v ã n b á n quy p h ạ m pháp luật do các cơ quan h à n h chính n h à nước ban hành. Bỏi vì một quyết dịnh h à n h chính cá biệt tưòc đoạt quyến lợi cùa một. ngưòi thì có th ế bị Toà á n xét xử, trong khi dó quvết định quy p h ạ m không chí tưóc đoạt quyển lợi cúa một ngưòi, m à còn tưỏc đoạt quvên lợi của cá một nhóm người thì không bị xét xử". Theo chúng tói. ‘ FGS. TS. N ^ y ễ n Di\ng Dung, Thè chế tư pháp trong nhà nước pháp quyển, Nxb. Tví pháp. Hà Nội. 2004, tr. 242. 22
Chưdng I. Co sở lý luận vể pháp chẻ xã h ộ i chủ nghĩa tro n g hoạt động giải quỵèt khiêu nại, tô cáo.^^____ quyẽt địnli do cơ quan hãnh chính han h à n h dưới liiiih thức vãn bán quy Ị)hạm pháp luật có chửc năng, p h ạm vi điểu chỉnh, hiộo lực p l ì í Ì Ị ) lý. th â m quvền. trin h tự b a n h ã n h khác về cơ bàiì VỚI quyết dịnh h à n h chính cá biệt nôn không thế xem xét, ịĩiái quyết theo quv định của pháp luột khiếu nại. tỏ cáo m à được giái quyết theo quy định của Luật Hoạt dộng giám sát cùa Quô’c hội và lu ật khác có liên quan vé kiểm tra. giám s á t việc bnn h à n h vàn bán quy |)hạm pháp lu ật của các cơ q u a n n h à nưỏc. N h ư vậy, quyết dịtih h à n h chính là kết quã c ủ a sự th ể hiện ý chí quyển lực dờn pluídntí của cơ q u a n h à n h chinh n h à nước, của còng chức có thâm quyển và của các tô chức khác khi được nhà nưỏc- trao quyển. Q uyết định h à n h chính đưực b an h à n h nham thi h ã n h p h á p luật, thực hiện chức náng. nhiệm vụ hành p h á p của cơ q u a n h à n h chính n h à nưác. Các quyết định h à n h chính trái pháp lu ật là đỏl tượng của quyền khiếu nại. Quyết định h à n h chính trá i p h á p lu ậ t là quyết định đưỢc ban hãnh trá i vói các quv định của pháp lu ậ t vê nội dung và hình thức, ban h à n h không đúng thnlin quyển hoặc lạm quyền, ban h à n h không có càn cứ hoặc cán cứ khòng xác thực. 23
Tăng cưòng pháp ch ế xã hội chủ nghĩa tro n g hoạt động giải quyêt khièu nại, tố cáo Hành vi hành chinh Hành vi hàn h chinh ỉà một loại hành vì quan lý nhà nưỏc. thế hiện ý chí quyển lực của Nhà nước thông qua hoạt động của các chủ thể được Nhà nước trao quyển, 'Cgav từ Luật Khiếu nại. tô cáo năm 1998 cùng quy đinh: “Hành vi hành chinh ỉà hành vi của cơ quan hành chinh nhà nước, của người có thẩm quyến trong cơ quan hành chinh nhà nưởc khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định cùa pháp luật" (khoản 11 Điều 2). Như vậy. hành vi hành chính ỉà một dạng của h à n h vi công vụ, do cơ quan hành chính nhà nước và những ngưòi được trao quyền thực hiện, nhán d anh quyền lực nhà nước đế thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình theo quy định của pháp luật. "Yểu tô công vụ là yếu tố b ắ t buộc có tinh pháp lý đ ể phân biệt hành vi hành chinh vởi những hoạt dộng khác cùa con người, cán bộ, viên chức nhà nước""'. Nhừng hành vi của cán bộ, công chức nhà nước nhưng không phái là hành vi còng vụ. không n h ân danh quyển lực nhà nưốc khi thực hiện h ãnh vi thì không phái là đối tượng của khiếu nại h ành chính, ví dụ cán bộ. công chức khi t h a m gia q u a n h ệ d â n sự, q u a n h ệ k in h tẻ V.V.. Học viện Hành chinh quóc gia, Tài phân hành chinh, Nxb Giáo dục. Hà Nội, 1998, tr. 91. 24