Hướng dẫn khám, chữa bệnh tại trạm y tế xã, phường - Tài liệu chuyên môn: Phần 2

1.2.8. Hỏi về các biện pháp tránh thai đã sử dụng<br /> - Các biện pháp tránh thai đã dùng<br /> <br /> <br /> + Loại biện pháp tránh thai.<br /> <br /> <br /> <br /> + Thời gian sử dụng của từng biện pháp.<br /> <br /> <br /> <br /> + Tác dụng phụ của từng biện pháp.<br /> <br /> <br /> <br /> + Lý do ngừng sử dụng.<br /> <br /> - Biện pháp tránh thai dùng trước khi có thai lần này<br /> Nếu có dùng, tại sao mang thai (chủ động có thai hay thất bại của biện pháp tránh thai).<br /> 1.2.9. Hỏi về lần có thai này<br /> Cán bộ y tế khi hỏi cũng cần cung cấp thông tin cho những phụ nữ sắp làm mẹ lần đầu để họ<br /> biết quá trình mang thai diễn ra như thế nào, thế nào là bình thường, thế nào là không bình<br /> thường và cần đi khám ngay<br /> - <br /> <br /> - <br /> - <br /> <br /> - <br /> <br /> - <br /> <br /> Ngày đầu kinh cuối (từ ngày này đến dự kiến đẻ là 280 ngày, nhưng cũng nói rõ trong<br /> thực tế ngày đẻ có thể dao động 2 tuần trước hoặc sau ngày dự kiến sinh).<br /> Các triệu chứng nghén.<br /> Ngày thai máy: từ ngày này đến khi đẻ trung bình là 20 tuần cho con so và 22 tuần cho<br /> con dạ (con dạ có kinh nghiệm có thể nhận biết thai máy sớm hơn).<br /> Sụt bụng: xuất hiện 2 tuần đến một tháng trước đẻ cho trường hợp đẻ lần đầu, do đầu<br /> chuẩn bị lọt. Chiều cao tử cung xuống thấp hơn - lúc này thai phụ dễ thở hơn vì cơ hoành<br /> đỡ bị tử cung chèn ép nhưng bàng quang lại bị ảnh hưởng của đầu dẫn đến tiểu nhiều lần.<br /> Trong lần có thai thứ 2 trở đi, hiện tượng này chỉ xuất hiện khi chuyển dạ.<br /> Các dấu hiệu bất thường:<br /> + Đau bụng, ra máu, dịch tiết âm đạo tăng nhiều, có mùi hôi.<br /> + Mệt mỏi, uể oải, đau đầu, ăn kém ngon (dấu hiệu thiếu máu).<br /> + Nhức đầu, hoa mắt, đau thượng vị (dấu hiệu tiền sản giật).<br /> <br /> - <br /> <br /> Dự tính ngày sinh theo ngày đầu kinh cuối.<br /> + Theo dương lịch: lấy ngày đầu kinh cuối + 7, tháng cuối + 9 hoặc - 3 (nếu + 9 quá 12).<br /> Thí dụ: Ngày kinh cuối: 15/02/2004; dự kiến đẻ 22/11/2004.<br /> + Theo âm lịch: ngày đầu kinh cuối + 15, tháng kinh cuối + 9 hoặc - 3.<br /> Thí dụ: ngày kinh cuối 5/8 (âm lịch), dự kiến đẻ: 20/05 năm âm lịch sau.<br /> <br /> + (Nếu có tháng nhuận, lấy tháng kinh cuối + 8 hoặc – 4).<br /> 2. BƯỚC 2: KHÁM TOÀN THâN<br /> - Đo chiều cao (lần khám thai đầu)<br /> - Cân nặng: cho mọi lần khám thai - nếu có thể, hướng dẫn sản phụ tự cân hàng tuần để theo<br /> <br /> Funded by the European Union<br /> <br /> TÀI LIỆU CHUYÊN MÔN HƯỚNG DẪN KHÁM, CHỮA BỆNH TẠI TRẠM Y TẾ XÃ, PHƯỜNG<br /> <br /> 103<br /> <br /> dõi sức khỏe, ghi các kết quả vào phiếu khám. Bình thường, từ tuần 10 đến tuần 40 tăng<br /> được khoảng 10kg.<br /> - Quan sát kết mạc mắt và móng tay cho mọi lần khám thai để đánh giá tình trạng thiếu máu.<br /> - Đếm mạch và đo huyết áp: cho mọi lần khám thai.<br /> - Khám tim phổi: trong lần đầu<br /> - Khám vú: trong lần đầu<br /> - Các dấu hiệu bất thường: như da xanh, niêm mạc nhợt nhạt (thiếu máu), tăng phản xạ đầu<br /> gối (tiền sản giật)...<br /> 3. BƯỚC 3: KHÁM SẢN KHOA<br /> 3.1. Ba tháng đầu:<br /> - <br /> <br /> Nắn trên mu xem đã thấy đáy tử cung chưa.<br /> <br /> - <br /> <br /> Nhìn: xem có sẹo mổ cũ trên thành bụng không.<br /> <br /> 3.2. Ba tháng giữa:<br /> Đo chiều cao tử cung.<br /> <br /> - <br /> <br /> Tìm nghe tim thai khi đáy tử cung đã ngang rốn.<br /> <br /> - <br /> <br /> Hình 1: Đo chiều cao tử cung<br /> <br /> 3.3. Ba tháng cuối:<br /> - Đo khung chậu ngoài<br /> - <br /> <br /> - <br /> <br /> - <br /> <br /> - <br /> <br /> - <br /> <br /> Đo chiều cao tử cung/vòng bụng (làm trong mọi lần<br /> thăm) để kiểm tra sự phát triển của thai.<br /> Nắn ngôi thế (làm trong mọi lần thăm) đặc biệt<br /> từ sau tuần 36 vì lúc này ngôi thai thường đã<br /> thuận.<br /> Nghe tim thai (làm trong mọi lần thăm): nghe dễ<br /> Hình 2: Đo vòng bụng<br /> nhất ở bên có lưng thai từ tuần thứ 20 trở đi<br /> Đánh giá độ cao của đầu (trong một tháng trước<br /> dự kiến đẻ). Có 4 thao tác nắn bụng với các<br /> ngón tay duỗi tối đa (như hình vẽ) để thai phụ<br /> cảm thấy thoải mái.<br /> Khi cần thiết thì thăm âm đạo<br /> <br /> Funded by the European Union<br /> <br /> TÀI LIỆU CHUYÊN MÔN HƯỚNG DẪN KHÁM, CHỮA BỆNH TẠI TRẠM Y TẾ XÃ, PHƯỜNG<br /> <br /> 104<br /> <br /> Hình 3a: Động tác thứ nhất<br /> <br /> Hình 3b: Động tác thứ hai<br /> <br /> (Nắn cực đáy tử cung tìm mông thai nhi)<br /> <br /> (Nắn phần bên tìm chân và lưng thai nhi)<br /> <br /> Hình 3c: Động tác thứ 3<br /> Nắn tìm đầu ở cực dưới tử cung<br /> <br /> Funded by the European Union<br /> <br /> Hình 3d: Động tác thứ 4<br /> Nắn tìm bướu chẩm và bướu trán<br /> để đánh giá mức độ tiến triển của ngôi<br /> <br /> TÀI LIỆU CHUYÊN MÔN HƯỚNG DẪN KHÁM, CHỮA BỆNH TẠI TRẠM Y TẾ XÃ, PHƯỜNG<br /> <br /> 105<br /> <br />