Huyền thoại U Minh: Phần 2

Chia sẻ: Minh Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:134

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Với Huyền thoại U Minh, quá khứ sẽ hòa quyện với hiện tại, làm nên sức mạnh mới, tạo nên “Huyền thoại” mới của vùng đất đã lưu danh sử Tài liệu. Tài liệu là tập hợp bởi các bài viết và hình ảnh của các tác giả trong và ngoài tỉnh Kiên Giang xuất bản sẽ góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống vô giá ấy của U Minh nói riêng và của vùng đất Kiên Giang nói chung. Mời các bạn cùng tham khảo phần 2 Tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Huyền thoại U Minh: Phần 2

huyÒn tho¹i u minh U Minh thîng trong hai cuéc kh¸ng chiÕn gi¶i phãng d©n téc T rong hai cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña nh©n d©n ta chèng kÎ thï x©m lîc lµ thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü, cïng víi qu©n vµ d©n c¶ níc, qu©n vµ d©n U Minh Thîng ®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín, ®· lµm nªn mét U Minh víi nhiÒu chiÕn c«ng lõng lÉy, mét U Minh huyÒn tho¹i. Vai trß vµ nh÷ng cèng hiÕn lín lao cña ®Êt vµ ngêi U Minh Thîng trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn cã thÓ khã nãi hÕt ®îc, nhng còng cã thÓ kh¸i qu¸t trªn mét sè nÐt chÝnh vµ qua ®ã cµng gióp ta thªm hiÓu vÒ sù vÜ ®¹i cña cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n khu c¨n cø c¸ch m¹ng U Minh nãi chung vµ U Minh Thîng nãi riªng trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi, gian khæ vµ vÎ vang. Sau cuéc khëi nghÜa Nam Kú (23 - 11 - 1940), giÆc Ph¸p ®µn ¸p d· man nh÷ng n¬i khëi nghÜa, c¬ së c¸ch m¹ng bÞ tæn thÊt nÆng nÒ, c¸c ®ång chÝ Phan V¨n B¶y (Xø ñy viªn), Vâ V¨n KiÖt vµ nhiÒu ®ång chÝ kh¸c ®· vÒ U Minh x©y dùng c¨n cø vµ lùc lîng c¸ch m¹ng, chuÈn bÞ cho cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi. - Trong c¸ch m¹ng Th¸ng 8 n¨m 1945 nh©n d©n vïng U Minh kÕt hîp víi c¸c n¬i kh¸c næi dËy giµnh chÝnh quyÒn t¹i thÞ x· R¹ch Gi¸ vµ quËn Phíc Long vµo ngµy 27/8/1945 vµ quËn An Biªn vµo ngµy 28-8-1945. - Ngµy 23 - 9 - 1945, thùc d©n Ph¸p trë l¹i t¸i chiÕm Sµi Gßn. Cuéc kh¸ng chiÕn ë Nam Bé b¾t ®Çu, sau ®ã thùc d©n Ph¸p lÇn lît t¸i chiÕm toµn bé Nam 98
huyÒn tho¹i u minh Bé. C¸c c¬ quan vµ lùc lîng vâ trang c¸c tØnh thuéc Khu 9 vµ Khu 8 ®· vÒ vïng U Minh. - Th¸ng 4/1946, lùc lîng vò trang khu 9 tõ U Minh Thîng ra Giång RiÒng, Gß Quao diÖt ¸c, ph¸ tÒ vµ tiÕn c«ng nhiÒu ®ån bèt giÆc. GiÆc tiÕn ®©u, nh©n d©n trong vïng ®Òu tù gi¸c lµm tr×nh b¸o cho chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng vµ kiªn quyÕt ®¸nh tr¶, lµm chËm tèc ®é tiÕn qu©n vµ lµm thÊt b¹i ý ®å chiÕm ®ãng cña giÆc. Qu©n d©n U Minh Thîng vµ nh©n d©n trong vïng cßn lËp nhiÒu tuyÕn ®¸nh ®Þch, ph¸ lé, ph¸ cÇu, chÆn xe c¬ giíi, lµm rµo c¶n trªn c¸c s«ng, kinh chÆn tµu ®Þch... Rõng U Minh Thîng vµ lßng d©n n¬i ®©y thùc sù ®· che bé ®éi vµ ng¨n qu©n thï. - Khi thùc d©n Ph¸p t¸i chiÕm, U Minh Thîng lµ mét c¨n cø mµ c¸c lùc lîng qu©n sù vµ chÝnh trÞ c¸c tØnh miÒn T©y rót vÒ ®Ó cñng cè lùc lîng chuÈn bÞ cho cuéc chiÕn ®Êu míi. ChÝnh t¹i ®©y vµo ngµy 13/6/1946, qu©n vµ d©n ta ®· lËp nªn chiÕn c«ng vang déi diÖt hµng tr¨m tªn giÆc t¹i C©y Bµng (x· VÜnh Hßa). TiÕp sau ®ã lµ trËn ®¸nh tµu Ph¸p ngµy 5/10/1947, nhÊn ch×m 2 tµu s¾t LCS t¹i s«ng Ba §×nh ngay Vµm C¸i Nøa, diÖt 60 tªn ®Þch, bÎ gÉy cuéc hµnh qu©n gi¶i v©y ®ån Ch¾c B¨ng - §©y lµ mét chiÕn th¾ng cã ý nghÜa rÊt quan träng... - §Õn n¨m 1949, c¸c c¬ quan cña Trung ¬ng côc MiÒn Nam, cña §¶ng vµ c¸c c¬ quan cña Nam Bé vµ Khu 9 ®ãng t¹i U Minh Thîng, U Minh H¹ vµ rÊt nhiÒu n¬i ë rõng ®íc N¨m C¨n (nay lµ huyÖn §Çm D¬i vµ Ngäc HiÓn). - Thùc d©n Ph¸p còng thÊy râ vÞ trÝ cña U Minh nªn t×m mäi c¸ch b¾n ph¸, hµnh qu©n thäc s©u vµo vïng nµy. Cã lóc tªn Thñ tíng bï nh×n NguyÔn V¨n T©m (cha cña NguyÔn V©n Hinh) ®Ò nghÞ ®æ dÇu ®èt s¹ch rõng U Minh, nhng chóng kh«ng thùc hiÖn ®îc. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, nhiÒu c¬ quan, ®¬n vÞ quan träng cña khu, cña tØnh... ®· vÒ ®ãng t¹i U Minh Thîng: + Xø ñy, Trung ¬ng Côc ®ãng ë cµm kinh Hai, x· VÜnh ThuËn. + NhiÒu c¬ quan cña khu vµ cña tØnh ®ãng ë §êng S©m x· VÜnh B×nh, VÜnh Hßa. + Qu©n y ph©n liªn khu miÒn T©y ®ãng ë S¸u Ngµn - kinh 14 - 13 - 11, x· VÜnh ThuËn; D©n y tØnh ®ãng ë kinh Ba, x· VÜnh ThuËn. + Trêng Lôc qu©n TrÇn Quèc TuÊn cña Bé T lÖnh Nam Bé, trêng lôc qu©n Gia §Þnh, trêng Thanh niªn Cøu quèc, trêng Phô n÷ cøu quèc T©y Nam Bé, trêng ThiÕu sinh qu©n khu 9... 99
huyÒn tho¹i u minh C«ng binh xëng ë U Minh Thîng ¶nh: TL + Ngµy 31/1/1946 mét cuéc häp gi÷a 2 Bé chØ huy chiÕn Khu 8 vµ chiÕn Khu 9 bµn b¹c quyÕt ®Þnh xem nªn b¸m trô t¹i ®Þa bµn chèng giÆc hay lµ rót mét bé phËn lín lùc lîng vò trang lªn miÒn §«ng. MÆc dï cã 2 luång ý kiÕn, nhng vÉn cã mét sè lín chØ huy c¸c ®¬n vÞ quyÕt t©m b¸m trô t¹i ®Þa bµn tiÕp tôc chiÕn ®Êu chèng Ph¸p, thµnh lËp Së chØ huy t¹i Phíc Long (R¹ch Gi¸). + Cuèi th¸ng 2 n¨m 1946, Bé chØ huy chiÕn Khu 9 triÖu tËp héi nghÞ t¹i Ngang Dõa nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh, x¸c ®Þnh nhiÖm vô ph¸t ®éng du kÝch chiÕn tranh, duy tr× cuéc kh¸ng chiÕn. Héi nghÞ quyÕt ®Þnh 2 vÊn ®Ò: - LËp 3 ph©n côc chÝnh trÞ gióp c¸c tØnh trë vÒ ®Þa ph¬ng tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 9/1946. - LËp 3 ph©n khu Qu©n sù ë vïng ®éc lËp, tËp trung ë 3 huyÖn Phíc Long, An Biªn vµ Cµ Mau, lËp phßng tuyÕn chiÕn ®Êu ë thÞ trÊn Phíc Long, thÞ trÊn XÎo R«, chî Thø Ba. Héi nghÞ còng quyÕt ®Þnh x©y dùng c¨n cø C¸i B¸t, Ro Ghe (An Biªn), C¸i Tµu (Cµ Mau) VÜnh ThuËn, Phíc Long, T©n DuyÖt, T©n ThuËn, Nam Cµ Mau. §©y lµ bíc ngoÆt cña cuéc kh¸ng chiÕn ë Khu 9, bëi nã t¹o c¬ së duy tr× cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi vµ quyÕt ®Þnh x©y dùng c¨n cø hËu ph¬ng lÇn ®Çu tiªn cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. + Ngµy 5/8/1946, tØnh R¹ch Gi¸ triÖu tËp cuéc häp ®¹i biÓu ë ThÇy Qu¬n, bµn vÒ viÖc x©y dùng cñng cè tæ chøc §¶ng, mÆt trËn, chÝnh quyÒn vµ bÇu ban chÊp hµnh tØnh ñy l©m thêi. §ång chÝ NguyÔn Xu©n Hoµng ®îc bÇu lµm BÝ th 100
huyÒn tho¹i u minh tØnh ñy. §©y lµ mèc thêi gian c¬ quan chØ huy qu©n sù ®Çu tiªn cña tØnh R¹ch Gi¸ ®îc thµnh lËp. + §Çu n¨m 1947, khu ñy vµ Bé chØ huy chiÕn Khu 9 tõ Xu©n Hßa (KÕ S¸ch) dêi vÒ c¨n cø C©y Bµng ®Ó l·nh ®¹o vµ chØ huy Khu 9 kh¸ng chiÕn. + Ngµy 5 th¸ng 10/47 ®¬n vÞ B¹c Liªu do ®ång chÝ Lª Hång Ph¸t chØ huy dïng thñy l«i ®¸nh ch×m 2 tµu LCS cña qu©n Ph¸p t¹i s«ng Ba §×nh diÖt gÇn 100 tªn bÎ g·y cuéc hµnh qu©n gi¶i táa cña ®Þch. + Tõ cuèi n¨m 1947, vïng U Minh Thîng ®îc gi¶i phãng. + §Çu th¸ng 11/1949, Xø ñy, ñy Ban kh¸ng chiÕn hµnh chÝnh vµ Bé T lÖnh Nam bé tõ §ång Th¸p chuyÓn vÒ Khu 9 ®ãng t¹i vïng U Minh Thîng vµ U Minh H¹. Lóc nµy, ®ång chÝ Lª DuÈn lµ BÝ th Xø ñy Nam bé. + Cuèi th¸ng 3/1954, ta bao v©y bøc rót ®ån XÎo R«, huyÖn An Biªn hoµn toµn gi¶i phãng. - Ngµy 20 - 7 - 1954, hiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ ®îc ký kÕt. Vïng tËp kÕt 200 ngµy cña Nam Bé tõ phÝa Nam s«ng C¸i Lín ch¹y ra biÓn ®Õn Cµ Mau, U Minh Thîng vµ H¹ n»m trong vïng tËp kÕt nµy. N¬i ®©y hµng ngµy ®ãn nhËn th©n nh©n ®ång bµo cña bé ®éi vµ c¸n bé tËp kÕt, c¶ ®ång bµo vïng ®Þch t¹m bÞ chiÕm tham quan vµ t×m hiÓu vÒ chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña ViÖt Minh, cña ch¸nh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa. §©y còng lµ n¬i ®µo t¹o cÊp tèc c¸c lo¹i c¸n bé ë l¹i MiÒn Nam c«ng t¸c hoÆc båi dìng c¬ së bÝ mËt ho¹t ®éng c«ng khai, hîp ph¸p; 200 ngµy cña vïng tËp kÕt ®Ó l¹i dÊu Ên s©u ®Ëm trong nh©n d©n, næi râ Ngêi d©n U Minh vãt ch«ng tham gia ®¸nh giÆc ¶nh: TL 101
huyÒn tho¹i u minh chÕ ®é u viÖt cña c¸ch m¹ng, ch¨m lo ®êi sèng nh©n d©n lao ®éng, më líp chèng mï ch÷, ch÷a bÖnh cho nh©n d©n, vui ch¬i gi¶i trÝ lµnh m¹nh v.v.., ®ång bµo ®Õn tham quan ®Òu thÊy râ, chÕ ®é nµy kh¸c h¼n víi chÕ ®é cña bän Ph¸p vµ bï nh×n tay sai. Mü - DiÖm nhËn râ vïng U Minh lµ c¸i rón cña cuéc kh¸ng chiÕn ë T©y Nam Bé nªn chóng dïng chÝnh s¸ch DÜ céng DiÖt céng. (Dïng céng s¶n diÖt céng s¶n); chóng ®· lËp ngay khu An Phíc víi mu ®å tiªu diÖt céng s¶n ngay tõ ®Çu. T¹i §Æc khu An Phíc ®Þch ®· giÕt h¹i hµng ngh×n c¸n bé, ®¶ng viªn vµ ®ång bµo ta trong vßng cha ®Çy 3 n¨m (tõ th¸ng 4 - 1955 - 1957) víi biÕt bao cùc h×nh tµn b¹o, d· man. Bän Mü ngôy ®¸nh gi¸ c¨n cø U Minh lµ vÊn ®Ò chiÕn lîc quan träng trong chiÕn tranh gi÷a ta vµ ®Þch ë miÒn T©y. Ai chiÕm lÜnh ®îc vïng nµy sÏ giµnh thÕ chñ ®éng trªn chiÕn trêng. NÕu ®Þch chiÕm ®îc vïng nµy sÏ b¶o vÖ ®îc hËu cø vïng 4 chiÕn thuËt t¹i thµnh phè CÇn Th¬, ph¸ tan ®îc c¨n cø kh¸ng chiÕn, ®Èy ViÖt Céng vµo thÕ bÞ ®éng ph¶i ph©n t¸n nhá t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng tiªu diÖt Céng s¶n; cßn nÕu Qu©n gi¶i phãng lµm chñ vïng U Minh, cã vïng c¨n cø v÷ng m¹nh lµm bµn ®¹p, tung lùc lîng tËp trung lín m¹nh, uy hiÕp ®Çu n·o vµ hËu cø ®Þch ë vïng 4 chiÕn thuËt, lµm cho ®Þch lu«n lu«n ë thÕ bÞ ®éng ®i ®Õn thÊt b¹i. ChÝnh v× thÕ mµ ®Þch lËp ra tØnh Ch¬ng ThiÖn nh»m môc ®Ých võa ¸n ng÷ kh«ng cho ViÖt Céng bung lªn, võa lµm bµn ®¹p tÊn c«ng lÊn chiÕm, ph¸ r· vïng c¨n cø kh¸ng chiÕn cña c¸ch m¹ng. N¨m 1952 - 1953 NguyÔn V¨n T©m thñ tíng bï nh×n cña Ph¸p tõng h¨m däa, sÏ ®æ dÇu ®èt ch¸y U Minh vµ sau nµy 1969, 1970, 1971 NguyÔn V¨n ThiÖu tæng thèng tay sai cña Mü, còng ®· tõng tuyªn bè ®· b×nh ®Þnh ®îc 97% l·nh thæ vµ quyÕt t©m Nhæ cá U Minh. Nhng mäi mu ma chíc quû vµ hµnh ®éng d· man cña ®Þch ®Òu kh«ng thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng tríc tinh thÇn vµ ý chÝ kiªn cêng, bÊt khuÊt cña qu©n vµ d©n ta. - Nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü (1955 - 1956), c¸n bé c¸ch m¹ng ®îc ph©n c«ng vµo lùc lîng vâ trang Hßa H¶o, mang danh nghÜa Lùc lîng vâ trang gi¸o ph¸i Hßa H¶o chèng Mü DiÖm ®· chØ huy ®¸nh nhiÒu trËn chung quanh vïng c¨n cø U Minh, g©y cho ®Þch nhiÒu thiÖt h¹i nh ë kinh 10, kinh 5, kinh 6 (huyÖn Thíi B×nh) trËn Giång RiÒng, vên Cß (Long Mü) trËn C©y Bµng (x· VÜnh Hßa - An Biªn) 102
huyÒn tho¹i u minh §Õn th¸ng 9 - 1957 ®îc liªn TØnh ñy miÒn T©y cho phÐp, tØnh tËp hîp 9 ®¹i ®éi ngÇm ®Ó thµnh lËp 2 tiÓu ®oµn, lÊy danh nghÜa lùc lîng gi¸o ph¸i ly khai chèng Mü DiÖm víi phiªn hiÖu: trung ®oµn Lª Quang vµ Ng« V¨n Së Nh vËy, n¨m 1957 c¸c tØnh thuéc khu T©y Nam Bé ®· cã lùc lîng vâ trang mang danh nghÜa cña gi¸o ph¸i Hßa H¶o ly khai chèng Mü DiÖm (trõ Trµ Vinh, ®Õn th¸ng 4 - 1959) thµnh lËp tiÓu ®oµn Cöu Long (sau ®æi thµnh lµ 501A vµ 501B) tõ gi÷a n¨m 1959 ®Õn gi÷a n¨m 1960, c¸c lùc lîng chuyÓn thµnh qu©n gi¶i phãng. Trong suèt nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Mü, qu©n vµ d©n U Minh ®· liªn tôc ®¸nh ®Þch khiÕn chóng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc ©m mu téi ¸c... ChiÕn th¾ng XÎo R« 30 - 10 - 1959, chiÕn th¾ng Ng· t C«ng sù 13 - 2 - 1960, chiÕn th¾ng KÌ Mét 24 - 8 - 1962, tiªu diÖt ®ån Kim Quy th¸ng 7-1963, diÖt ®ån Nhµ Ngang 17 - 10 - 1963 san b»ng ®ån thø 9 ngµy 16 - 11 - 1963, chiÕn th¾ng VÜnh ThuËn. HuyÖn Sö, Lôc Phi th¸ng 4 - 1964 bøc rót chi khu HiÕu LÔ t¹i thø 11 ngµy 8 - 1 - 1965, chèng ®Þch 3 lÇn hµnh qu©n quy m« lín b×nh ®Þnh lÊn chiÕm vïng c¨n cø, chiÕn th¾ng thø II (1969 - 1972); NhiÒu trËn ®¸nh tµu ë XÎo R«, Ba §×nh, S«ng C¸i Lín, trong ®ã cã chiÕn c«ng anh T Nhµ Míi (NguyÔn V¨n T)... ®· nãi lªn ®iÒu ®ã. NhiÒu sù kiÖn lÞch sö ®· diÔn ra ë U Minh Thîng trong nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc: + Th¸ng 10/1954, Xø ñy Nam bé häp phiªn ®Çu tiªn t¹i Ch¾c B¨ng. Héi nghÞ quyÕt ®Þnh ®æi tªn Ph©n Liªn khu thµnh Liªn TØnh ñy vµ ®iÒu chØnh l¹i ®Þa bµn cho phï hîp víi t×nh h×nh nhiÖm vô míi. + TØnh R¹ch Gi¸ lµ mét trong nh÷ng tØnh ë Khu 9 khëi nghÜa vò trang sím nhÊt. §iÓm tiÕn c«ng x¶y ra ë vïng U Minh Thîng - chi khu An Biªn (XÎo R«) vµo ngµy 30 th¸ng 10 n¨m 1959. Nh©n cuéc chèng cµn th¾ng lîi diÖt gÇn 100 tªn ë §«ng SËy (T©n Léc) ngµy 11/11/1959 ta ph¸t ®éng nh©n d©n ë c¸c x· BiÓn B¹ch, TrÝ Ph¶i vµ T©n Léc næi dËy diÖt ¸c ph¸ kÒm. N¨m 1959 - Trêng §¶ng cña Liªn TØnh ñy miÒn T©y Nam Bé ®· më líp t¹i rõng U Minh Thîng. + Hëng øng cao trµo ®ång khëi nghÜa do Xø ñy ph¸t ®éng, ®ªm 17 r¹ng 18 th¸ng 9 n¨m 1960, tiÓu ®oµn tØnh R¹ch Gi¸ kú tËp diÖt gän ®ån Kim Quy x· V©n Kh¸nh huyÖn An Biªn. + Cuèi th¸ng 11/1960, tiÓu ®oµn tØnh R¹ch Gi¸ l¹i tiªu diÖt 2 ®ån C¸i B¸t 103
huyÒn tho¹i u minh vÞ trÝ mét sè c¬ quan ë c¨n cø ®Þa u minh qua c¸c thêi kú (Nguån: Phßng KHCN-MT Qu©n khu 9) 104
huyÒn tho¹i u minh 105
huyÒn tho¹i u minh vµ Kim Quy (lÇn 2), ®¸nh thiÖt h¹i nÆng qu©n viÖn, gi¶i phãng hoµn toµn x· V©n Kh¸nh. + §Çu th¸ng 2/1961, lùc lîng du kÝch bao v©y ®ån C¸i Nøa kÕt hîp binh vËn kªu gäi ®Þch ®Çu hµng, ®Õn ®ªm 19 r¹ng 20/2/1961 ®ån C¸i Nøa bá ch¹y, gi¶i phãng x· VÜnh B×nh. N¨m 1960 c¸c c¬ quan cña liªn tØnh ñy miÒn T©y Nam Bé vÒ ®ãng c¸c x· Ninh Thanh Lîi (Hång D©n) L¬ng T©m (Long Mü); Ban tuyªn v¨n gi¸o T©y Nam Bé ®ãng ë x· VÜnh ThuËn - Kinh 11, 13, 14, 1, trong rõng cã nhµ in, ®iÖn ®µi Minh ng÷. N¨m 1961 - V¨n phßng Liªn TØnh ñy ®ãng vïng ng· 5 B×nh Minh - TuÇn Th¬m. Th¸ng 5 - 1961: (tõ ngµy 8 ®Õn ngµy 12 5 1961) §¹i héi MÆt trËn d©n téc gi¶i phãng MiÒn T©y Nam Bé häp t¹i mét trêng tiÓu häc cña x· BiÓn B¹ch. Ngµy 12 5 - 1961, lÔ ra m¾t ñy ban MÆt trËn d©n téc gi¶i phãng miÒn T©y Nam Bé t¹i x· BiÓn B¹ch. T¹i c¸c tØnh MiÒn T©y, MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng còng ra m¾t sau buæi lÔ nµy. - Sau buæi lÔ nµy, tê b¸o Gi¶i phãng miÒn T©y (ra sè ®Çu tiªn) vµ tê nh©n d©n miÒn T©y ra m¾t trong dÞp kû niÖm sinh nhËt Hå Chñ tÞch. - Cuèi n¨m 1967 ®Çu 1968 chuÈn bÞ cho cuéc tÊn c«ng Xu©n MËu Th©n 1968 v¨n phßng khu ñy T©y Nam Bé vµ mét sè ngµnh (trong ®ã cã ban tuyªn huÊn Khu) ®· vÒ ®ãng vïng C¸n G¸o, cËp theo kinh x¸ng Thø 11 - vïng kinh 5 VËn chuyÓn l¬ng thùc vµo c¨n cø U Minh Thîng ¶nh: TL 106
huyÒn tho¹i u minh Nh©n d©n U Minh Thîng biÓu t×nh chèng Mü trªn kªnh x¸ng XÎo R« ¶nh: TL §Êt SÐt, kinh 5 ¤ng §u«n - vïng VÜnh B×nh - kinh X¸ng Côt - VÜnh Hßa Hng. + §Çu n¨m 1961 t¹i Êp B×nh Minh, x· VÜnh B×nh, huyÖn VÜnh Thîng, Liªn tØnh ñy miÒn T©y triÖu tËp cuéc häp më réng ®Õn c¸c ®ång chÝ BÝ th tØnh ñy do ®ång chÝ NguyÔn Thµnh Th¬ (Mêi KhÈn) lµm BÝ th chñ tr×. §ång chÝ NguyÔn §Ö lµ c¸n bé tËp kÕt võa tõ miÒn B¾c vµo, ®îc mêi tham dù Héi nghÞ. Héi nghÞ bµn vÒ tiÕp tôc më ®ît 4 §ång Khëi, chuÈn bÞ cho ®ît 5. T¹i Héi nghÞ, Ban Qu©n sù liªn tØnh miÒn T©y ®îc tæ chøc, do ®ång chÝ NguyÔn Thµnh Th¬ lµm trëng Ban, ®ång chÝ NguyÔn §Ö lµm phã Ban kiªm tham mu trëng, ®ång chÝ NguyÔn V¨n BÐ (T¸m Tïng) phã ban phô tr¸ch chÝnh trÞ. Tæ chøc Ban qu©n sù nµy lµ tiÒn th©n cña Bé T lÖnh Khu 9 sau nµy. Sau Héi nghÞ nµy, ngµy 3/6/1961, 2 tiÓu ®oµn chñ lùc khu ®îc thµnh lËp. TiÓu ®oµn 306 vµ tiÓu ®oµn 96. + Ngµy 24 th¸ng 5 n¨m 1962, ®Þch dïng trùc th¨ng ®æ qu©n xuèng Lß RÌn ®¸nh lªn KÌ Mét. TiÓu ®oµn U Minh 10 vËn ®éng tiÕn c«ng ®¸nh quþ 1 tiÓu ®oµn nµy. Chóng ®æ qu©n thªm mét tiÓu ®oµn kh¸c - Ta chiÕn ®Êu suèt ngµy diÖt gÇn 300 tªn, b¾n r¬i 2 m¸y bay lªn th¼ng. §©y lµ trËn ®¸nh ®Þch ®æ qu©n b»ng trùc th¨ng ®Çu tiªn ë U Minh Thîng. + Th¸ng 4 n¨m 1964, Qu©n khu 9 më chiÕn dÞch quy m« cì 2 trung ®oµn kÕt hîp víi lùc lîng ®Þa ph¬ng vµ du kÝch tiÕn c«ng t¹i khu vùc VÜnh ThuËn g©y cho ®Þch nh÷ng thiÖt h¹i n¨ng nÒ. Sau ®ã l¹i tÊn c«ng mét lo¹t c¨n cø kh¸c cña ®Þch, gi¶i phãng mét vïng réng lín, bao gåm c¸c x· cña huyÖn An Biªn nèi liÒn víi c¸c x· gi¶i phãng cña huyÖn VÜnh ThuËn vµ c¸c x· gi¶i phãng huyÖn 107
huyÒn tho¹i u minh Thíi B×nh, ®Õn U Minh H¹, t¹o thµnh c¨n cø ®Þa réng lín cña khu T©y Nam bé. + Ngµy 25 th¸ng 5 n¨m 1967 nhiÒu lît m¸y bay B52 ®Þch nÐm bom xuèng vïng U Minh Thîng. Sau ®ã ®Þch cho 1 tiÓu ®oµn ®æ qu©n lôc so¸t ®Õn chiÒu ®Þch rót qu©n. §©y lµ trËn nÐm bom B52 ®Çu tiªn cña ®Þch xuèng vïng U Minh Thîng. + Ngµy 22 th¸ng 12/1968, ®Þch tËp trung 15 tiÓu ®oµn cïng lùc lîng h¹m ®éi nhá trªn s«ng cña Mü, lùc lîng h¶i qu©n ngôy tæ chøc cuéc hµnh qu©n lín cÊp qu©n ®oµn gäi lµ: Hµnh qu©n th¨m dß U Minh kÐo dµi 1 th¸ng. Cuéc hµnh qu©n nµy cã m¸y bay B 52 r¶i th¶m ë hËu kinh 5 (trong rõng) vµ Mêng §µo ®Ó yÓm trî cuéc hµnh qu©n. + Ngµy 2/9/1969 ®Þch tËp trung lùc lîng gåm s ®oµn 9 bé binh, L÷ B thñy qu©n lôc chiÕn, 4 tiÓu ®oµn biÖt ®éng qu©n, 4 giang ®oµn thñy bé, 3 giang ®oµn xung phong, h¶i ®oµn 41 (s«ng §èc), h¶i ®oµn H¾c Giang (5 C¨n) 3 tiÓu ®oµn ph¸o binh, ph¸o tõ h¹m ®éi b¾n vµo, 2 trung ®oµn kh«ng qu©n, cã c¶ m¸y bay B52 yÓm trî tæ chøc cuéc hµnh qu©n lÊn chiÕm U Minh lÇn thø nhÊt. Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu, c¸c c¸nh qu©n cña ®Þch ®Òu bÞ qu©n vµ d©n U Minh chÆn ®¸nh nhiÒu trËn, g©y thiÖt h¹i cho ®Þch sau h¬n 2 th¸ng chiÕn ®Êu Du kÝch U Minh Thîng s¨n m¸y bay ®Þch ¶nh: TL 108
huyÒn tho¹i u minh v« cïng anh dòng, tiªu diÖt nhiÒu sinh lùc ®Þch, qu©n vµ d©n U Minh ®· buéc ®Þch ph¶i chÊm døt cuéc hµnh qu©n vµ rót toµn bé lùc lîng ra khái U Minh vµo ngµy 13/11/1969. + Th¸ng 2/1970, ®Þch huy ®éng lùc lîng lÊn chiÕm U Minh lÇn thø 2 víi qui m« lín h¬n lÇn 1. Nhng còng nh lÇn 1, chóng còng bÞ qu©n vµ d©n U Minh chÆn ®¸nh vµ tiªu diÖt. §Õn ngµy 12/3/1970 ®Þch buéc ph¶i rót ch¹y khái U Minh. + §Õn ngµy 12 th¸ng 3/1970, qu©n khu sö dông trung ®oµn 2, tiÓu ®oµn ®Æc c«ng qu©n khu ®oµn 6 ph¸o binh tËp kÝch tiªu diÖt së chØ huy chiÕn ®oµn 33 t¹i kinh Häa §å, buéc ®Þch ph¶i rót ch¹y, bÎ g·y cuéc hµnh qu©n lÊn chiÕm U Minh lÇn thø 2. + Ngµy 12 th¸ng 9 n¨m 1970, Héi nghÞ thêng vô Khu ñy vµ Qu©n khu ñy t¹i XÎo BÇn bµn vÒ viÖc ®¸nh ph¸ b×nh ®Þnh, chèng ®Þch lÊn chiÕm, nhÊt trÝ chñ tr¬ng kiªn tr× b¸m trô, tiªu hao tiªu diÖt ®Þch ng¨n chÆn vµ tõng bíc ®¸nh b¹i ©m mu lÊn chiÕm U Minh cña chóng. + Ngµy 1/12/1970, ®Þch sö dông s ®oµn 21, mét bé phËn s ®oµn 9, 1 liªn ®oµn biÖt ®éng qu©n, L÷ A thñy qu©n lôc chiÕn, thiÕt ®oµn 9, kh«ng qu©n, h¶i qu©n h¹m ®éi trªn s«ng cña Mü ®ång thêi ®iÒu ®éng qu©n b¶o an tõ c¨n cø tØnh An Giang, VÜnh Long, Trµ Vinh më cuéc hµnh qu©n lÊn chiÕm U Minh lÇn thø 3 vµ chóng dù kiÕn th¸ng 11/1971 sÏ hoµn thµnh viÖc chiÕm ®ãng U MInh. + Ngµy 01/6/1971 lµ ngµy lÔ qu©n lùc céng hßa, NguyÔn V¨n ThiÖu xuèng c¨n cø Thø 11 lµm lÔ kh¸nh thµnh chi khu HiÕu LÔ vµ mõng chiÕn th¾ng U Minh. ThiÖu huªnh hoang tuyªn bè: Bé ®éi chñ lùc ViÖt céng kh«ng cßn n÷a, chØ cßn 100 du kÝch ë U Minh Thîng vµ 100 du kÝch ë U Minh H¹, chØ ho¹t ®éng kiÓu du kÝch mµ th«i. Nhng chØ 3 th¸ng sau ®ã Bé T lÖnh qu©n khu quyÕt ®Þnh më cuéc ph¶n c«ng ®¸nh quþ s ®oµn 21. §Õn 12/9/1971, ®ît ph¶n c«ng ë U Minh Thîng kÕt thóc, ta ®· ®¸nh thiÖt h¹i nÆng s ®oµn 21 buéc ®Þch ph¶i hñy bá kÕ ho¹ch t« dµy vµ lÊp kÝn U Minh, rót bá ®ån kinh míi, kinh R¹ch C¸i Tµu. + Trong 3 n¨m b×nh ®Þnh ¸c liÖt cña ®Þch tõ 1969 - 1971, vïng U Minh Thîng vµ x· Kh¸nh L©m, ®Þch giÕt h¹i trªn 2.000 chiÕn sÜ vµ ®ång bµo ta. + Sang n¨m 1972, t¹i U Minh, qu©n d©n ta liªn tôc tæ chøc ®¸nh ®Þch, gi¶i phãng thªm mét sè x·. + Sang n¨m 1973 vµ n¨m 1974, ta gi¶i phãng phÇn lín vïng U Minh Thîng. C¬ quan Bé T lÖnh dêi lªn ®ãng t¹i r¹ch C¸i Nøa. Bé Tham mu ®ãng 109
huyÒn tho¹i u minh qu©n t¹i R¹ch Bêi Lêi. Côc chÝnh trÞ ®ãng qu©n khu vùc B×nh Minh. Côc HËu CÇn vÉn ë x· Kh¸nh L©m U Minh H¹. Vïng U Minh Thîng lóc nµy cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó lùc lîng ®Þa ph¬ng tØnh, huyÖn vµ du kÝch bao v©y tiÕn c«ng ®ån bèt g©y cho ®Þch nh÷ng tæn thÊt nÆng nÒ vµ cñng cè thÕ vµ lùc cña ta. + §ªm 16 r¹ng ngµy 17/2/1974 qu©n ta diÖt c¨n cø Kinh ChÝn BiÓn B¹ch, bøc rót 3 ®ån kinh 10 Rõng, kinh N¨m §u«ng vµ kinh KiÓm L©m; ta thõa th¾ng bøc rót lu«n c¨n cø T¸m Ngµn. + §ªm 16 r¹ng ngµy 17/2/1974 qu©n ta bøc rót ®ån XÎo C¹n Ngän. + §Çu th¸ng 4/1974 ®Þch tæ chøc hµnh qu©n hçn hîp bé binh - c¬ giíi, h¶i qu©n ®Ó gi¶i táa vµ nèi l¹i trôc s«ng C¸i Lín bÞ qu©n ta chÆn ®¸nh vµ tiªu diÖt; thõa th¾ng lùc lîng huyÖn vµ du kÝch ®îc t¨ng cêng háa lùc më hÕt ®ån bãt tõ XÐp Ba Tµu ®Õn XÎo R«. + Tõ ngµy 8 ®Õn ngµy 11 th¸ng 7 n¨m 1974, qu©n d©n ta phèi hîp tiÕn c«ng ®o¹n tõ XÎo R« ®Õn vµm s«ng C¸i Lín ®¸nh thiÖt h¹i nÆng c¨n cø XÎo R«, bøc rót ®ån cuèi cïng ë x· T©y Yªn. + §ªm 13 r¹ng ngµy 14/7/1974, ta diÖt côm ®ån tÕ x· §«ng Th¸i, bøc ch¹y 1 lo¹t ®ån kh¸c. TiÕp theo ngµy 15 th¸ng 7, qu©n ta diÖt côm ®ån tÕ x· §«ng Th¹nh. S¸ng ngµy 19/7, qu©n ta tiÕp tôc ®¸nh ®Þch gi¶i phãng 1 ®o¹n kinh x¸ng XÎo R«, gi¶i phãng 3 x· §«ng Th¸i, §«ng Hßa, T©y Yªn. ChiÕn dÞch mïa kh« 1974 - 1975 më mµn vµo ngµy 6/12/1974 ®Õn ngµy 10/1/1975, ta ®· gi¶i phãng x· BiÓn B¹ch, x· TrÝ Ph¶i; gi¶i phãng phÇn lín kinh x¸ng XÎo R«; gi¶i phãng 1 ®o¹n kinh x¸ng VÜnh ThuËn dµi 11 km. + Ngµy 14 th¸ng 2 n¨m 1975, Thêng vô khu ñy vµ qu©n khu ñy tæ chøc Héi nghÞ t¹i C¸i Nøa. Héi nghÞ ®¸nh gi¸ th¾ng lîi ®ît 1 vµ quyÕt ®Þnh tËp trung lùc lîng ®¸nh mét sè trËn t¬ng ®èi lín, diÖt cø ®iÓm lín, chñ yÕu diÖt cho ®îc qu©n c¬ ®éng ®i gi¶i táa, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i phãng triÖt ®Ó kh«ng cho ®Þch t¸i chiÕm. §©y lµ Héi nghÞ cuèi cïng cña cÊp l·nh ®¹o khu ñy vµ qu©n khu trªn ®Êt vïng U Minh Thîng cho ®Õn ngµy gi¶i phãng hoµn toµn. - Êp Bêi Lêi A C¸i Nøa x· VÜnh B×nh Nam tõng lµ c¨n cø cña Bé T lÖnh QK9, hËu cÇn qu©n khu; lµ n¬i tËp kÕt cuèi cïng cña ®êng vËn chuyÓn chiÕn lîc 1C. - Khu vùc phÝa trong ®ª rõng thuéc x· Minh ThuËn ngµy nay ®· cã Bé T lÖnh Qu©n khu vµ nhiÒu c¬ quan ë. 110
huyÒn tho¹i u minh - Êp §ßng Tranh, T©n B×nh, KÌ Mét, Níc Ch¶y x· VÜnh B×nh B¾c cã nhiªuÒu c¬ quan cña tØnh R¹ch Gi¸ lËp c¨n cø nh: UBND c¸ch m¹ng tØnh, Ban An ninh, Ban Tuyªn huÊn tØnh, §oµn v¨n c«ng, TØnh §oµn, Phô n÷ tØnh... - Khu ñy vµ TØnh ñy R¹ch gi¸ tõng ®ãng t¹i Êp Kh©m, VÜnh TiÕn x· VÜnh Hßa. C¬ quan TØnh ñy nhiÒu n¨m ë XÎo Gia x· VÜnh B×nh B¾c vµ ë VÜnh TiÕn x· ViÖt Hßa. - X· VÜnh ThuËn cã c¬ quan HËu cÇn Qu©n khu ®ãng ë Kinh N¨m; quËn y ë Kinh Hai; Ban Tuyªn huÊn khu thµnh lËp ë S¸u Ngµn Kinh 13. Trong cuéc kh¸ng chiÕn trêng kú chèng thùc d©n Ph¸p, råi chèng ®Õ quèc Mü, qu©n vµ d©n U Minh Thîng nªu cao ý chÝ c¸ch m¹ng, tinh thÇn bÊt khuÊt, kiªn trung, ®· b¸m trô kiªn cêng, võa s¶n xuÊt, võa chiÕn ®Êu, vît qua v« vµn nh÷ng thö th¸ch khèc liÖt ®Ó ®i ®Õn ngµy chiÕn th¾ng, cïng ®ång bµo chiÕn sÜ c¶ níc giµnh chiÕn th¾ng... U Minh Thîng m·i m·i lµ biÓu tîng cña chñ nghÜa Anh hïng c¸ch m¹ng, lu«n xøng ®¸ng víi niÒm tin yªu, sù ngìng mé cña ®ång bµo, ®ång chÝ c¶ níc. Cao Hµ 111
huyÒn tho¹i u minh U Minh TH¦îNG Víi CUéC CHIÕN TRANH NH¢N D¢N TI£U BIÓU, §A D¹NG Vµ HIÖU QU¶ T rong cuéc ®ä søc cam go, quyÕt liÖt víi kÎ thï tµn b¹o, l¾m qu©n nhiÒu sóng, qu©n vµ d©n U Minh Thîng, b»ng lßng yªu níc nång nµn vµ c¨m thï giÆc s©u s¾c, ®· nªu cao chñ nghÜa anh hïng, chñ ®éng, s¸ng t¹o, mu trÝ thùc hiÖn cuéc chiÕn tranh nh©n d©n v« cïng phong phó, ®a d¹ng vµ hiÖu qu¶, khiÕn kÎ thï dï cã tr¨m ph¬ng ngµn kÓ, vÉn ph¶i høng chÞu thÊt b¹i cay ®¾ng. Trong qu¸ tr×nh ®ã, nhiÒu h×nh thøc chiÕn ®Êu, nhiÒu c¸ch ®¸nh ®Þch, nhiÒu biÖn ph¸p ®Êu tranh ®· ®îc qu©n vµ d©n U Minh Thîng thùc hiÖn, gãp phÇn vµo chiÕn th¾ng vÎ vang. * §¾p c¶n rµo s«ng b¶o vÖ c¨n cø u minh Trªn vïng s«ng níc miÒn T©y Nam bé vµ U Minh Thîng, bÊt chÊp sù tµn b¹o cña giÆc, ®ång bµo ta ®· b»ng nhiÒu h×nh thøc, nhiÒu c¸ch ®Êu tranh vµ nhiÒu c¸ch ®¸nh s¸ng t¹o, g©y cho ®Þch nh÷ng thiÖt h¹i ngµy cµng lín, t¹o nªn mét cuéc chiÕn tranh nh©n d©n ®a d¹ng, hiÖu qu¶. §¾p c¶n rµo s«ng chÆn ®Þch, b¶o vÖ c¨n cø c¸ch m¹ng lµ mét trong nh÷ng c¸ch lµm nh vËy. Nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, qu©n vµ d©n U Minh Thîng vµ c¸c vïng l©n cËn ®· tõng lµm gi¸n ®o¹n, tª liÖt c¸c con ®êng giao th«ng bé tõ R¹ch Gi¸ ®i Hµ Tiªn; R¹ch Gi¸, BÕn Nhøt ®i Ngang Dõa; R¹ch 112
huyÒn tho¹i u minh Dùng c¶n trªn s«ng chÆn tµu ®Þch tiÕn c«ng vµo c¨n cø ®Þa U Minh ¶nh: TL Gi¸ ®i XÎo R«, An Biªn, Thø ChÝn, Thø Mêi Mét, Phíc Long, VÜnh Phó, Ng· N¨m, Long Mü (thêi ®ã huyÖn Long Mü - Hång D©n cßn thuéc tØnh R¹ch Gi¸). TuyÕn §Ëp §¸, VÜnh ThuËn, kinh X¸ng Ch¾c B¨ng còng bÞ ta chÆt ph¸ tõng ®o¹n...; v« hiÖu hãa giao th«ng bé, bøc rót nhiÒu ®ån, bãt, tr¹m, thÞ trÊn thÞ tø, khu dån d©n, nh÷ng n¬i kh«ng cã ®õ¬ng bé kh«ng thÓ tån t¹i ®îc. Còng nhê ®ã mµ U Minh Thîng, U Minh H¹ tho¸t khëi sù k×m to¶ thêng trùc cña qu©n thï cho m·i vÒ sau. BÞ v« hiÖu hãa c¸c tuyÕn giao th«ng ®êng bé, qu©n Ph¸p t¨ng cêng ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng ®êng thñy. (T©y Nam bé vèn lµ ®Þa h×nh ch»ng chÞt nh÷ng s«ng ngßi, kinh r¹ch dµy ®Æc nh m¹ng nhÖn). Nhng qu©n vµ d©n ta l¹i chuyÓn híng cho 3 thø qu©n (du kÝch qu©n, ®Þa ph¬ng qu©n, chñ lùc qu©n) nghiªn cøu c¸ch chÆn ®¸nh tµu ®Þch ho¹t ®éng trªn s«ng níc mµ mét trong nh÷ng trËn ®¸nh lÉy lõng nhÊt thêi ®ã lµ trËn th¾ng trªn s«ng Ba §×nh nhÊn ch×m tµu giÆc. Phong trµo §¾p c¶n, Rµo s«ng chÆn ®êng hµnh qu©n cña giÆc vµo xãm lµng ®èt ph¸, chÐm giÕt d©n lµnh ®· ph¸t triÓn m¹nh ë nhiÒu ®Þa ph¬ng. Bän giÆc còng b»ng mäi c¸ch chèng l¹i c¸c ho¹t ®éng cña ta. C¸c tr¹m g¸c, ®ån bèt ®îc dùng lªn kh¾p c¸c tuyÕn s«ng ngßi dÉn vµo vïng gi¶i phãng vµ chiÕn khu cña ta. Lùc lîng cña chóng khi ®ã cßn rÊt m¹nh. Qu©n d©n ta còng dïng mäi biÖn ph¸p ng¨n chÆn, lµm chËm bíc hµnh qu©n cña chóng ®Ó ta cã ®ñ thêi gian ®èi phã hoÆc lµ rót lui an toµn... §ång bµo, chiÕn sÜ ta ®· tÝch cùc lµm c¸c C¶n ®Êt vµ C¶n c©y trªn c¸c kinh r¹ch ®Ó ng¨n ®Þch. C¶n trªn s«ng ®îc nh©n d©n t¹o nªn rÊt phong phó vÒ qui m« vµ h×nh thøc, 113
huyÒn tho¹i u minh ®îc thùc hiÖn tïy theo yªu cÇu thùc tiÔn sö dông t¹i thêi ®iÓm ®ã vµ ®Þa bµn ®ã. TØnh R¹ch Gi¸ cò nay lµ tØnh Kiªn Giang cã hai con s«ng, s«ng C¸i Lín vµ s«ng C¸i BÐ ch¶y qua. TÊt c¶ nh÷ng s«ng, r¹ch (trêi sinh) m¬ng ®µo, x¸ng móc, x¸ng thæi... (nh©n t¹o) ®Òu cã nguån xa gÇn ¨n th«ng víi 2 con s«ng nµy. Vµ tÊt c¶ c¸c ®êng thñy mµ tµu giÆc cã thÓ vµo vïng gi¶i phãng hay c¨n cø U Minh ®Òu bÞ qu©n d©n miÒn T©y lµm c¸c lo¹i c¶n chÆn l¹i. Giao th«ng ®êng bé bÞ ta ph¸ ho¹i, giao th«ng ®êng thñy bÞ ta rµo, cµng h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng cuéc hµnh qu©n cµn quÐt ®Ém m¸u cña qu©n ®Þch. Vïng gi¶i phãng cña ta ®îc më réng 3 bªn, 4 bÒ, ta lµm chñ c¶ U Minh Thîng vµ U Minh H¹. NhiÒu khi qu©n ta ho¹t ®éng s¸t n¸ch kÎ thï. Qu©n giÆc chØ co côm ë c¸c tØnh lþ, chóng chØ kiÓm so¸t ®îc ban ngµy, ban ®ªm lµ cña ViÖt Minh. NhiÒu khi chØ b»ng ph¬ng tiÖn ®i l¹i th« s¬ nh: xuång 2 chÌo, xuång 4 chÌo, mui lµ hai tÊm rÌm h×nh ch÷ nhËt kÕt l¹i tõ l¸ dõa níc (Trêi m¸t th× xÕp l¹i, trêi n¾ng hay ma th× dùng lªn, 2 miÕng rÌm ®Çu chôm l¹i nh nãc nhµ h×nh tam gi¸c) mµ ta ®· tæ chøc vËn chuyÓn vò khÝ, l¬ng thùc, c¸n bé trong vïng phôc vô cho cuéc kh¸ng chiÕn. NhiÒu khi biÕt ë chç nµy, chç kia qu©n ta ®ang hiÖn diÖn vµ ho¹t ®éng m¹nh, nhng ®Þch l¹i kh«ng thÓ lµm g× ®îc, bëi ®Þch kÐo qu©n vµo tõ R¹ch Gi¸ th× bÞ c¶n TrÌm TrÑm chÆn l¹i; Hµnh qu©n tõ thÞ x· B¹c Liªu th× ®ông ngay c¶n VÜnh Hng; Tõ Long Mü qua th× vÊp v« sè c¶n nh: c¶n Cao Hét lín, Cao Hét bÐ. Trªn thùc tÕ b»ng c¸ch gi¶n ®¬n nhÊt, ®¾p c¶n, rµo s«ng, nh©n d©n T©y Nam bé ®· chän cho m×nh mét kiÓu chèng giÆc rÊt h÷u hiÖu. C¶n ®Êt, c¶n c©y vµ nhiÒu h×nh thøc rµo, c¶n ®¬n gi¶n kh¸c lµm chËm bíc hµnh qu©n cña ®Þch, ®ã lµ sù s¸ng t¹o, lµ c¸ch ®¸nh giÆc rÊt ViÖt Nam. Qua ®ã cho ta thÊy søc s¸ng t¹o to lín cña nh©n d©n trong cuéc ChiÕn tranh nh©n d©n ë níc ta nãi chung vµ ë miÒn T©y Nam bé nãi riªng. * X©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu b¶o vÖ c¨n cø u minh thîng NhiÖm vô b¶o vÒ c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng, chèng ®Þch cµn quÐt lÊn chiÕm lµ nhiÖm vô hµng ®Çu cña §¶ng bé vµ qu©n d©n trong vïng c¨n cø U Minh Thîng. Tõ khi U Minh Thîng trë thµnh c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng, thµnh vïng gi¶i phãng, qu©n d©n U Minh Thîng ®· tÝch cùc x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu, phßng 114
huyÒn tho¹i u minh Bia ghi dÊu téi ¸c qu©n x©m lîc Mü t¹i Êp Kinh Lµng §«ng Th¸i (8/1968) gian b¶o mËt chèng ®Þch cµn quÐt, lÊn chiÕm, chèng bän do th¸m, gi¸n ®iÖp b¶o vÖ c¨n cø U Minh Thîng. Trong 2 cuéc kh¸ng chiÕn, trªn ®Þa bµn U Minh Thîng cã c¸c x· §«ng Yªn, T©y Yªn, §«ng Th¸i, §«ng Hßa, §«ng Hng, V©n Kh¸nh thuéc huyÖn An Biªn vµ VÜnh ThuËn, VÜnh Phong, VÜnh Hßa, VÜnh B×nh B¾c, VÜnh B×nh Nam thuéc huyÖn VÜnh ThuËn. Vµo nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, viÖc chèng ®Þch hµnh qu©n vµ cµn quÐt ®îc thÓ hiÕn râ nÐt nhÊt b»ng c¸c c«ng tr×nh ®¾p c¶n. C¸c c¶n trªn tuyÕn x¸ng XÎo R«, Ch¾c B¨ng, s«ng Ba §×nh... ®· gãp phÇn rÊt lín trong viÖc b¶o vÖ c¨n cø U Minh Thîng. §Õn giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng ®Õ quèc Mü x©m lîc, c¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ viÖc x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu ®îc hÕt søc coi träng vµ diÔn ra rÊt phong phó, sinh ®éng, t¹o nªn vµ rÊt cã hiÖu qu¶ trong viÖc ng¨n chÆn, lµm chËm bíc tiÕn hµnh qu©n vµ gãp phÇn tiªu diÖt, tiªu hao sinh lùc ®Þch ®Ó b¶o vÖ c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng. §Çu n¨m 1961, TØnh ñy R¹ch Gi¸ chñ tr¬ng: TÝch cùc x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu, b¶o vÖ vµ x©y dùng vïng gi¶i phãng vÒ mäi mÆt...(1). V× vËy, c«ng t¸c x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu trong rõng U Minh Thîng thËt sù diÔn ra tõ n¨m 1961. Sau cao trµo ®ång khëi cña qu©n d©n miÒn Nam vµ c¸c ®ît liªn tôc tÊn c«ng, næi dËy cña qu©n d©n U Minh Thîng, x· V©n Kh¸nh hoµn toµn gi¶i phãng, c¸c x· VÜnh Hßa, VÜnh B×nh (c¶ VÜnh B×nh B¾c vµ VÜnh B×nh Nam) gi¶i (1) Theo Kiªn Giang 30 n¨m chiÕn tranh gi¶i phãng 115
huyÒn tho¹i u minh phãng c¬ b¶n, x· VÜnh Phong lµm chñ 4/7 Êp, c¸c x· §«ng Yªn, §«ng Th¸i, §«ng Hng, VÜnh ThuËn ph¸ tan tõng m¶ng khu dån d©n ®Ó ®ua d©n vÒ vên ®Êt cò. Rõng U Minh Thîng vµ vïng ven rõng th«ng ra s«ng C¸i Lín, ra biÓn ®· h×nh thµnh vïng gi¶i phãng rÊt râ rµng. Còng tõ ®ã, U Minh Thîng thËt sù trë thµnh mét c¨n cø lín cña khu 9. Trong giai ®o¹n nµy, HuyÖn ñy An Biªn (lóc nµy cha cã huyÖn VÜnh ThuËn) vµ Chi bé c¸c x· tÝch cùc thùc hiÖn x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu, b¶o vÖ ®Þa ph¬ng cña m×nh gãp phÇn b¶o vÖ c¨n cø U Minh. Trong giai ®o¹n ban ®Çu, nh©n d©n c¸c Êp gi¶i phãng lµm ch«ng tre, ch«ng cau, ch«ng ®inh cµi c¾m trªn c¸c con ®êng mµ ®Þch cã thÓ hµnh qu©n vµo xãm Êp, lËp c¸c hÇm ch«ng, gµi lùu ®¹n v.v... võa chèng ®Þch hµnh qu©n cµn quÐt, ®ång thêi còng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó du kÝch tÊn c«ng ®Þch. CÈm nang cña binh sÜ ngôy ph¸t hµnh vµo ®Çu nh÷ng n¨m n¨m 60 ®· hÕt søc chó ý c¶nh gi¸c vÒ ch«ng vµ lùu ®¹n gµi, chóng cho r»ng bÊt cø ë ®©u, ®Þa h×nh nµo còng ®Òu cã thÓ cã c¸c vËt nguy hiÓm nµy. Nh÷ng ph¬ng tiÖn, vò khÝ th« s¬ cña nh©n d©n U Minh Thîng trong phong trµo x· Êp chiÕn ®Êu ®· gãp phÇn rÊt lín trong viÖc b¶o vÖ khu c¨n cø. C¸c c¬ quan cña tØnh vµ khu còng dùa vµo c¸c x· Êp chiÕn ®Êu mµ ho¹t ®éng. Cuèi n¨m 1961, ®Çu n¨m 1962, ®Þch quyÕt liÖt gom d©n lËp Êp chiÕn lîc. Chóng coi Êp chiÕn lîc nh lµ mét lo¹i Êp chiÕn ®Êu, chèng sù x©m nhËp cña céng s¶n. Nhng c¸c Êp chiÕn lîc Êy dï cha bÞ ph¸ tan th× vÉn kh«ng thÓ nµo ng¨n chÆn næi c¸c ho¹t ®éng c¸ch m¹ng. Cßn c¸c x· Êp chiÕn ®Êu cña ta l¹i lµ tö ®Þa cña bän lÝnh Quèc gia. Ta vµ ®Þch giµnh ®i, giËt l¹i tõng xãm Êp trong vïng c¨n cø U Minh Thîng, cã lóc ®Þch ®¸nh m¹nh, ®ãng ®ån bãt dµy dÆc, mçi x· cã 5, 7 ®ån, Chóng tëng nh thÕ lµ ®· B×nh ®Þnh ®îc U Minh. Nh÷ng n¬i kh«ng cã ®ån bãt, chóng dïng bom ®¹n cïng c¸c chiÕn thuËt trùc th¨ng, thiÕt xa... lµm cho ngêi d©n kh«ng thÓ sinh sèng ®îc. Cã nh÷ng con kinh chóng ®æ hµng tiÓu ®oµn qu©n chµ x¸t mçi ngµy 2 ®ît, b¾n giÕt tÊt c¶ c¸c sinh vËt mµ chóng b¾t gÆp, ¸c liÖt nhÊt lµ trong thêi gian tõ sau TÕt MËu Th©n ®Õn n¨m 1972. Nhng, dï cho ®Þch cã sö dông søc m¹nh cña vò khÝ... ph¬ng tiÖn chiÕn tranh vµ thñ ®o¹n tµn ®éc ®¸nh ph¸ U Minh, dï cã ®ãng nhiÒu c¨n cø qu©n sù vµ dån bãt, phong trµo c¸ch m¹ng ë U Minh Thîng vÉn tån t¹i, ph¸t triÓn vµ vÉn lu«n lµ mét c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng v÷ng ch¾c. 116
huyÒn tho¹i u minh Qu©n d©n U Minh Thîng x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu ngay c¹nh ®ån bãt giÆc, b·i ch«ng, b·i löa, m×n bÈy, lùu ®¹n gµi bè trÝ thµnh mét trËn ®Þa thiªn la ®Þa vâng, bÊt cø lóc nµo ®Þch ®i cµn quÐt ®Òu cã thÓ víng ph¶i, du kÝch ë s¸t ®ån ®Þch s½n sµng tiªu diÖt kÎ thï. ChÝnh v× thÕ, rÊt nhiÒu ®ån bèt cña ®Þch ë U Minh Thîng bÞ v« hiÖu hãa; chØ cã nh÷ng ®ån quanh chi khu, c¨n cø qu©n sù cña ®Þch lµ cßn ngoan cè. Song song víi viÖc bè trÝ c¸c c¹m bÉy, c¸c x· trong U Minh Thîng trång c©y t¹o ®Þa h×nh ®Ó bé ®éi vµ du kÝch dùa vµo ®¸nh giÆc. §Ó chèng trùc th¨ng ®æ qu©n, nh©n d©n c¾m cäc trµm trªn ®ång trèng, gi¨ng d©y ch×, d©y chuèi. ViÖc lµm tëng chõng nh hÕt søc th« s¬ nµy l¹i lµm cho trùc th¨ng kh«ng d¸m ®¸p xuèng, mçi lÇn ®æ qu©n ph¶i dän b·i ngoµi xa, ®ñ th× giê cho qu©n d©n ta chuÈn bi trËn ®Þa chèng cµn. §Ó chèng xe thiÕt gi¸p M113, qu©n d©n ta ®µo hµo, ®¾p ®ª cao, phÝa trªn trång c©y lµm cho xe b¸nh xÝch kh«ng thÓ trÌo qua ®îc. PhÝa sau ®ª lµ chiÕn hµo vµ trËn ®Þa ®¸nh giÆc. ChÝnh nhê ®ã mµ chiÕn thuËt thiÕt xa vËn kh«ng thÓ ph¸t huy t¸c dông ë U Minh Thîng. Díi sù chØ ®¹o cña TØnh ñy R¹ch Gi¸, phong trµo x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu b¶o vÖ c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng ph¸t triÓn ®Òu kh¾p, ®îc nh©n d©n c¸c x· Êp tÝch cùc tham gia. Mçi ®Þa ph¬ng ®Òu cã sù s¸ng t¹o riªng cña m×nh ®Ó chèng ®Þch cµn quÐt, gãp phÇn tiªu diÖt, tiªu hao sinh lùc ®Þch. ChÝnh v× thÕ, cã nh÷ng khu vùc ®îc coi nh cÊm ®Þa ®èi víi ®Þch nh C¸i Nhum x· VÜnh Phong, Bêi Lêi x· VÜnh B×nh, x· V©n Kh¸nh, Êp 15 x· §«ng Hng X· Êp chiÕn ®Êu ë U Minh Thîng kh«ng cã hµng rµo thÐp gai, kh«ng cã th¸p canh, l« cèt Nhng mçi bôi tre, gèc c©y, bôi cá, thËm chÝ c¶ ®ång trèng ®Òu lµ ph¸o ®µi chèng giÆc lµm cho c¶ ph¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i cña Mü- ngôy khã thÓ vît qua mµ kh«ng bÞ thiÖt h¹i. Trong viÖc b¶o vÖ c¨n cø U Minh, phong trµo x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu ®· gãp phÇn c«ng søc hÕt søc quan träng. YÕu tè ®Þa lîi vµ nh©n hßa ®· kÕt hîp mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn thÓ hiÖn qua phong trµo x©y dùng x· Êp chiÕn ®Êu. * Phong trµo PH¸ Êp CHIÕN LîC ë U MINH thîng TRONG kh¸ng CHIÕN CHèNG Mü Cã thÓ nãi ë U Minh Thîng vµ nhiÒu vïng ®Êt kh¸c ë Nam bé trong thêi kú Mü - Ngôy cai trÞ, chiÕm ®ãng, ®Ó tiªu diÖt lùc lîng c¸ch m¹ng cña ta, mét trong nh÷ng thñ ®o¹n hÕt søc th©m hiÓm cña ®Þch lµ thùc hiÖn chiÕn thuËt t¸t 117