Kết quả bước đầu áp dụng robot trong phẫu thuật bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU ÁP DỤNG ROBOT TRONG PHẪU THUẬT<br /> BỆNH LÝ ĐƯỜNG TIẾT NIỆU TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Thái Minh Sâm*,**, Châu Quý Thuận**, Thái Kinh Luân*,**, Quách Đô La**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Chúng tôi báo cáo kết quả bước đầu ứng dụng phẫu thuật nội soi robot trong điều trị bệnh lý<br /> đường tiết niệu tại Bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả hàng loạt trường hợp (TH), tất cả các TH phẫu<br /> thuật nội soi robot trong điều trị bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh viện Chợ Rẫy, thời gian trong tháng 10/2017.<br /> Chúng tôi sử dụng hệ thống Robot Da Vinci thế hệ SiTM có 4 cánh tay. Các biến số ghi nhận gồm: tuổi, giới, chẩn<br /> đoán, phương pháp phẫu thuật, thời gian phẫu thuật, lượng máu mất, thời gian hậu phẫu, biến chứng.<br /> Kết quả: Nghiên cứu có 3 TH, trong đó 02 cắt tuyến tiền liệt tận gốc, 01 TH cắt bướu bảo tồn thận. Trường<br /> hợp 1: nam, 58 tuổi, chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt cT3aN0M0 - Nguy cơ rất cao (NCCN). Phẫu thuật nội soi<br /> cắt tuyến tiền liệt tận gốc với hỗ trợ Robot, thời gian mổ 330 phút, lượng máu mất 200ml, thời gian hậu phẫu 07<br /> ngày, không có biến chứng trong và sau mổ. Trường hợp 2: nam, 67 tuổi, chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt<br /> cT2bN0M0 - Nguy cơ trung bình (NCCN). Phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt tận gốc với hỗ trợ Robot. Thời<br /> gian mổ 270 phút, lượng máu mất 500ml, thời gian hậu phẫu 07 ngày, không có biến chứng trong và sau mổ.<br /> Trường hợp 3: nam, 40 tuổi, chẩn đoán bướu thận phải cT1aN0M0. Phẫu thuật nội soi cắt một phần thận với hỗ<br /> trợ Robot. Thời gian mổ 240 phút, lượng máu mất 200mL, thời gian hậu phẫu 05 ngày, không có biến chứng<br /> trong và sau mổ.<br /> Kết luận: Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ robot trong điều trị bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh<br /> viện Chợ Rẫy bước đầu cho kết quả khả quan, an toàn.<br /> Từ khoá: phẫu thuật nội soi, phẫu thuật Robot, tiết niệu<br /> ABSTRACT<br /> INITIAL RESULTS OF ROBOTIC-ASSISTED LAPAROSCOPIC SURGERY IN UROLOGY<br /> AT CHO RAY HOSPITAL<br /> Thai Minh Sam, Chau Quy Thuan, Thai Kinh Luan, Quach Do La<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 158 - 161<br /> <br /> Objective: We present initial result of robotic-assisted laparoscopic surgery in urology at Cho Ray hospital.<br /> Materials and Methods: A case series study, all case of robotic-assisted laparoscopic surgery in urology at<br /> Cho Ray Hospital in 10/2017. We use the da Vinci surgical System SitM with 4 arms. Analyzing age, sex,<br /> diagnosis, management, operative time, blood loss, the postoperative hospital stay, intra- or post-operative<br /> complication.<br /> Results: there are 3 cases, including 02 radical prostatectomies and 01 partial nephrectomy. Case 1: A 58 -<br /> year-old male patient, diagnosis with prostate cancer cT3aN0M0 very high risk (NCCN), operative time 330<br /> minutes, blood loss 200ml, the postoperative hospital stay 7 days, no intra- or post- operative complication. Case<br /> 2: A 67 -year-old male patient, diagnosis with prostate cancer cT2bN0M0 high risk (NCCN), operative time 270<br /> <br /> <br /> * Bộ Môn Tiết Niệu học, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh ** Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: PGS TS BS. Thái Minh Sâm ĐT: 0918136666 Email: thaiminhsam@gmail.com<br /> <br /> 158 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> minutes, blood loss 500ml, the postoperative hospital stay 7 days, no intra- or post- operative complication. Case<br /> 3: A 40 -year-old male patient, diagnosis with renal cT3aN0M0 very high risk (NCCN), operative time 240<br /> minutes, blood loss 200ml, the postoperative hospital stay 5 days, no intra- or post- operative complication.<br /> Conclusions: Robotic-assisted laparoscopic surgery in urology at Cho Ray hospital has initial satisfactory,<br /> safe result.<br /> Keywords: laparoscopy, Robotic-assisted laparoscopic surgery, urology<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Trang thiết bị phẫu thuật: hệ thống phẫu thật<br /> Robot Da Vinci SiTM có 4 cánh tay và các dụng cụ<br /> Phẫu thuật nội soi đã dần thay thế phẫu<br /> phẫu thuật đi kèm.<br /> thuật mổ mở do ít xâm hại, thẩm mỹ, thời gian<br /> hồi phục nhanh.<br /> Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ Robot ra đời giữ<br /> được lợi điểm chính của phẫu thuật nội soi kinh<br /> điển bao gồm: tính chính xác, gọn nhẹ, đường<br /> mổ nhỏ, giảm lượng máu mất, giảm đau hậu<br /> phẫu, thời gian hồi phục hậu phẫu nhanh.<br /> Hơn nữa, sử dụng robot hỗ trợ giúp phẫu thuật<br /> viên thao tác thoải mái hơn dưới hình ảnh trực<br /> tiếp 3 chiều(1,11,12).<br /> Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ Robot được ứng<br /> dụng trong tiết niệu như cắt tuyến tiền liệt tận Hình 1: Hệ thống phẫu thật Robot Da Vinci SiTM<br /> gốc, cắt thận tận gốc, cắt một phần thận, lấy thận KẾTQUẢ NGHIÊN CỨU<br /> ghép, cắt tuyến thượng thận, cắt bàng bàng tận Nghiên cứu có 3 TH, trong đó 02 cắt tuyến<br /> gốc, tạo hình khúc nối bể thận niệu quản, khâu tiền liệt tận gốc, 01 TH cắt một phần thận.<br /> rò bàng quang âm đạo(2,6,7).<br /> Trường hợp 1: nam, 58 tuổi, TTL khoảng 30<br /> Bệnh viện Chợ Rẫy là bệnh viện đa khoa gr, PSA: 10.4 ng/ml, Gleason 9 (5+4), MRI: ung<br /> hạng đặc biệt, cũng là cơ sở thực hành y khoa thư tuyến tiền liệt, chưa xâm lấn túi tinh cTaN0,<br /> viện trường. Tháng 10/2017, Bệnh viện chính chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt cT3aN0M0 –<br /> thức trang bị hệ thống phẫu thật Robot Da Vinci Nguy cơ rất cao (NCCN). Phẫu thuật nội soi cắt<br /> SiTM, bệnh viện thứ 2 trang bị hệ thống phẫu thật tuyến tiền liệt tận gốc với hỗ trợ Robot, thời gian<br /> Robot Da Vinci phẫu thuật người lớn(8). Chúng mổ 330 phút, lượng máu mất 200ml, thời gian<br /> tôi báo cáo kết quả bước đầu ứng dụng hệ thống hậu phẫu 07 ngày, không có biến chứng trong và<br /> phẫu thật Robot Da Vinci trong Tiết Niệu. sau mổ.<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU Trường hợp 2: nam, 67 tuổi, TTL khoảng 40<br /> Nghiên cứu mô tả hàng loạt trường hợp gr, PSA: 12 ng/ml, Gleason 7 (3+4)<br /> (TH), tất cả các TH phẫu thuật nội soi robot trong MRI: ung thư tuyến tiền liệt, không xâm lấn<br /> điều trị bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh viện túi tinh, cT2bN0, chẩn đoán ung thư tuyến tiền<br /> Chợ Rẫy, thời gian trong tháng 10/2017. Chúng liệt cT2bN0M0 – Nguy cơ trung bình (NCCN).<br /> tôi sử dụng hệ thống phẫu thuật Robot Da Vinci Phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt tận gốc với<br /> thế hệ SiTM có 4 cánh tay. Các biến số ghi nhận hỗ trợ Robot. Thời gian mổ 270 phút, lượng máu<br /> gồm: tuổi, giới, chẩn đoán, phương pháp phẫu mất 500ml, thời gian hậu phẫu 07 ngày, không có<br /> thuật, thời gian phẫu thuật, lượng máu mất, thời biến chứng trong và sau mổ.<br /> gian hậu phẫu, biến chứng.<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 159<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Trường hợp 3: nam, 40 tuổi, CT-scan: bướu so với PTNS kinh điển. Tuy nhiên, PTNS Robot<br /> thận phải kich thước 3,3x2,7 cm, đâm độ không cũng có những ưu điểm: tính chính xác, gọn nhẹ,<br /> đồng nhất, ở đài giữa, mặt trước, ngoại vi > 50%, đường mổ nhỏ, giảm lượng máu mất, giảm đau<br /> siêu âm Doppler: không chồi bướu tĩnh mạch hậu phẫu, thời gian hồi phục hậu phẫu<br /> thận, tĩnh mạch chủ dưới. Xạ hình thận: trong nhanh. Hơn nữa, sử dụng robot hỗ trợ giúp<br /> giới hạn bình thường, GFR 2 thận tương đương. phẫu thuật viên thao tác thoải mái, tinh tế hơn so<br /> Chẩn đoán bướu thận phải cT1aN0M0. Phẫu với PTNS kinh điển do phẫu thuật viên được<br /> thuật nội soi cắt một phần thận với hỗ trợ Robot. nhìn hình ảnh trực tiếp 3 chiều(5).<br /> Thời gian mổ 240 phút, lượng máu mất 200mL, Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ Robot được ứng<br /> thời gian hậu phẫu 05 ngày, không có biến dụng trong tiết niệu như cắt tuyến tiền liệt tận<br /> chứng trong và sau mổ. gốc, cắt thận tận gốc, cắt một phần thận, lấy thận<br /> ghép, cắt tuyến thượng thận, cắt bàng bàng tận<br /> gốc, tạo hình khúc nối bể thận niệu quản, khâu<br /> rò bàng quang âm đạo. Tính ưu điểm và hạn chế<br /> của phuẫu thuật Robot trong phẫu thuật tiết niệu<br /> được trình bày trong bảng 1(3,4,6,9).<br /> Bảng 1: Tính ưu điểm và hạn chế của phẫu thuật<br /> Robot trong phẫu thuật tiết niệu(1)<br /> Loại phẫu Ưu điểm Hạn chế<br /> thuật<br /> Cắt một phần Mở rộng chỉ định so Tăng chi phí<br /> (1)<br /> thận với mổ mở. phẫu thuật.<br /> Cắt thận tận Nền tảng cho cắt bướu Ít báo cáo,<br /> (4)<br /> gốc bảo tồn thận. tăng chi phí<br /> phẫu thuật.<br /> Hình 2: vị trí đặt trocar trong cắt tuyến tiền liệt tận<br /> Cắt thận và Kết quả sớm tốt, ưu Kết quả lâu dài<br /> gốc (trước và sau phẫu thuật) niệu quản<br /> (4)<br /> thế nạo hạch. hạn chế.<br /> Tạo hình khúc Rút ngắn thời gian mổ, Tăng chi phí<br /> (2,3)<br /> nối bể thận kết quả có thể so sánh phẫu thuật.<br /> với nội soi kinh điển.<br /> Cắt tuyến Kết quả tương đương Không có chỉ<br /> (6)<br /> thượng thận mổ mở, thời gian nằm định cho ung<br /> viện ngắn, mất máu ít, thư.<br /> biến chứng thấp.<br /> Cắt tuyến tiền Giảm mất máu, giảm tỷ Tăng chi phí<br /> (9)<br /> liệt tận gốc lệ tiểu không kiểm soát phẫu thuật.<br /> so với mổ hở.<br /> Cắt bàng quang Giảm biến chứng, Thời gian phẫu<br /> (3)<br /> tận gốc giảm máu mất, giảm thuật dài, kết<br /> thời gian nằm viện so quả lâu dài về<br /> với mổ hở. ung thư ít báo<br /> cáo<br /> Nối ống dẫn Đường cong học tập Ít báo cáo,<br /> (1)<br /> tinh ngắn so với vi phẫu. tăng chi phí<br /> Hình 3: vị trí đặt trocar trong cắt một phần thận phẫu thuật<br /> BÀNLUẬN PTNS trong điều trị bệnh lý đường Tiết Niệu<br /> Bệnh nhân có chỉ định điều trị bằng PTNS có ưu thế thực hiện qua khoang phúc mạc do<br /> kinh điển đều có thể thực hiện bằng phẫu thuật phẫu trường thân quen với phẫu thuật viên Tiết<br /> nội soi (PTNS) có hỗ trợ Robot. Vấn đề đặt ra là Niệu, tránh tổn thương các cơ quan ổ bụng.<br /> chi phí điều trị hiện tại ở Việt Nam còn khá cao Ngược lại, PTNS sau phúc mạc cũng có những<br /> mặt hạn chế: thao tác khó khăn do phẫu trường<br /> <br /> <br /> 160 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> không rộng rãi như khoang bụng. PTNS có hỗ dụng cho phẫu thuật Tiết Niệu tại Bệnh viện<br /> trợ Robot, có thể thực hiện được cả hai phương Chợ Rẫy.<br /> pháp: qua khoang ngoài phúc mạc và qua KẾT LUẬN<br /> khoang bụng. Tuy nhiên, PTNS có hỗ trợ Robot,<br /> đa số các phẫu thuật viên ưu tiên lựa chọn phẫu Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ robot trong điều<br /> thuật qua phúc mạc do hệ thống phẫu thật Robot trị bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Da Vinci cần khoang thao tác linh động và rộng bước đầu cho kết quả khả quan, an toàn.<br /> rãi(1). Trong 3 TH chúng tôi đều thực hiện PTNS TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Autorino R, Zargar H, Kaouk JH (2014) "Robotic-assisted<br /> có hỗ trợ Robot qua phúc mạc. laparoscopic surgery: recent advances in urology". Fertil<br /> Bước đầu thực hiện PTNS có hỗ trợ Robot, Steril, 102 (4), 939-49.<br /> 2. Gundeti MS, Kojima Y, Haga N, et al (2013) "Robotic-<br /> chúng tôi nhận thấy thời gian mổ khá dài cho 2 assisted laparoscopic reconstructive surgery in the lower<br /> TH PTNS cắt tuyến tiền liệt tận gốc, thời gian mổ urinary tract". Curr Urol Rep, 14 (4), 333-41.<br /> gần tương đương với PTNS kinh điển. Đây là 2 3. Hemal AK, Nayyar R, Gupta NP, et al (2010) "Experience<br /> with robot assisted laparoscopic surgery for upper and lower<br /> TH đầu tiên chúng tôi thực hiện, do vậy cảm benign and malignant ureteral pathologies". Urology, 76 (6),<br /> giác sử dụng dụng cụ nội soi chưa quen, thời 1387-93.<br /> 4. Hemal AK, Stansel I, Babbar P, et al (2011) "Robotic-assisted<br /> gian chuẩn bị máy, thời gian vào trocar và kết<br /> nephroureterectomy and bladder cuff excision without<br /> nối hệ thống máy với trocar khá lâu. Tuy nhiên, intraoperative repositioning". Urology, 78 (2), 357-64.<br /> kết quả cũng rất khả quan, không có TH nào có 5. Jain S, Gautam G (2015) "Robotics in urologic oncology". J<br /> Minim Access Surg, 11 (1), 40-4.<br /> biến chứng. Đặc biệt, thao tác khâu nối mô rất 6. Morelli L, Tartaglia D, Bronzoni J, et al (2016) "Robotic<br /> thuận tiện và linh động, tinh tế do cánh tay assisted versus pure laparoscopic surgery of the adrenal<br /> Robot có thể thực hiện được ở nhiều góc nhìn glands: a case-control study comparing surgical techniques".<br /> Langenbecks Arch Surg, 401 (7), 999-1006.<br /> khác nhau. 7. Nezhat C, Lakhi N (2016) "Learning Experiences in Robotic-<br /> Một TH cắt một phần thận, thời gian mổ 240 Assisted Laparoscopic Surgery". Best Pract Res Clin Obstet<br /> Gynaecol, 35, 20-9.<br /> phút, máu mất 200ml, không có biến chứng chảy 8. Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, Trần Vĩnh Hưng, Vũ Lê<br /> máu sau mổ. Thao tác khâu nhu mô thận không Chuyên, et al (2017) "Phẫu thuật robot trong tiết niệu:bước<br /> đầu ứng dụng tại BV Bình Dân". Tạp chí Y Dược Học-Trường<br /> quá khó khăn, tiếp cận và kiểm soát cuống thận<br /> Đại Học Y Dược Huế, Số đặc biệt (Tháng 8/2017), tr 229-232.<br /> bằng dụng cụ kẹp mạch máu nội soi thuận lợi. Y 9. Novara G, Ficarra V, Rosen RC, et al (2012) "Systematic<br /> văn cho thấy thời gian đào tạo của PTNS có hỗ review and meta-analysis of perioperative outcomes and<br /> complications after robot-assisted radical prostatectomy".<br /> trợ Robot luôn ngắn hơn PTNS kinh điển(7,10). Eur Urol, 62 (3), 431-52.<br /> Trong thời gian thực hiện báo cáo này, chúng 10. Schmitges J, M Sun, Abdollah F, et al (2012) "Blood<br /> transfusions in radical prostatectomy: a contemporary<br /> tôi chưa có TH nào cắt thận tận gốc, lấy thận population-based". Urology, 79 (2), 332-8.<br /> ghép, cắt tuyến thượng thận, cắt bàng bàng tận 11. Skolarus TA, Zhang Y, Hollenbeck BK (2010) "Robotic<br /> gốc tạo hình bàng quang ruột non, tạo hình khúc surgery in urologic oncology: gathering the evidence". Expert<br /> Rev Pharmacoecon Outcomes Res, 10 (4), 421-32.<br /> nối bể thận niệu quản, khâu rò bàng quang âm 12. Trần Ngọc Sinh (2010) "Phẫu thuật nội soi robot: nhu cầu<br /> đạo. hiện tại và xu thế tương lai". Y Học TP. Hồ Chí Minh, Tập 14<br /> (Phụ bản của Số 1), 1-9.<br /> Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu để có số<br /> lượng các TH PTNS có hỗ trợ Robot nhiều hơn<br /> Ngày nhận bài báo: 06/11/2017<br /> nữa để có những kết quả thuyết phục tính ưu<br /> điểm của PTNS có hỗ trợ Robot bước đầu ứng Ngày phản biện nhận xét bài báo: 20/11/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 15/03/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 161<br />