T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008<br />
<br />
KÕt qu¶ ®iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i vµ thiªn ®Þch cña s©u ¨n l¸ muång ®en<br />
(Cassia siamea Lamk) T¹i c¸c tØnh B¾c K¹n, Th¸i Nguyªn vµ VÜnh Phóc<br />
§Æng Kim TuyÕn (Tr−êng §H N«ng l©m - §H Th¸i Nguyªn)<br />
<br />
1. §Æt vÊn ®Ò<br />
Muång ®en lµ loµi c©y thuéc hä Vang, bé §Ëu lµ c©y gç tÇng cao, dÔ trång, kh«ng kÐn ®Êt,<br />
sinh tr−ëng nhanh, võa cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt l¹i võa cã t¸c dông phßng hé m«i tr−êng sinh th¸i rÊt<br />
tèt [1]. Trong ch−¬ng tr×nh dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng cña ChÝnh phñ th× c©y muång ®en lµ mét<br />
trong nh÷ng loµi c©y ®−îc chän trång chÝnh ®Ó phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc ë n−íc ta. Tuy nhiªn<br />
trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng ph¸t triÓn ë v−ên −¬m còng nh− rõng trång, c©y muång ®en th−êng bÞ<br />
mét sè loµi s©u ¨n l¸, g©y ¶nh h−ëng lín ®Õn sè l−îng, chÊt l−îng vµ tèc ®é sinh tr−ëng cña rõng<br />
trång hµng n¨m, lµm gi¶m chøc n¨ng phßng hé cña rõng trong khu vùc, g©y nh÷ng thiÖt h¹i vÒ kinh<br />
tÕ, m«i tr−êng... Nh÷ng th«ng tin, tµi liÖu vÒ c¸c loµi s©u h¹i c©y muång ®en nãi chung vµ s©u ¨n l¸<br />
nãi riªng cßn h¹n chÕ [6]. V× vËy viÖc ®iÒu tra, nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn s©u ¨n l¸ vµ thiªn ®Þch còng<br />
nh− x¸c ®Þnh loµi s©u h¹i chÝnh ¨n l¸ c©y muång ®en nh»m x©y dùng c¬ së cho viÖc dù tÝnh dù b¸o<br />
vµ phßng trõ chóng trong t−¬ng lai lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch.<br />
2. Néi dung ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br />
2.1 Néi dung nghiªn cøu<br />
- §iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i l¸ vµ x¸c ®Þnh mét sè loµi s©u h¹i chÝnh ¨n l¸ c©y muång<br />
®en ë rõng trång.<br />
§iÒu tra thµnh phÇn thiªn ®Þch, x¸c ®Þnh mét sè loµi thiªn ®Þch chÝnh cña s©u h¹i chÝnh<br />
¨n l¸ c©y muång ®en.<br />
2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br />
§iÒu tra quan s¸t trùc tiÕp t¹i rõng trång muång ®en thuÇn loµi hoÆc hçn giao cã ®é tuæi tõ 7-12.<br />
Sè liÖu ®iÒu tra s©u h¹i vµ thiªn ®Þch ®−îc chia lµm 4 ®ît:<br />
- §ît 1: Th¸ng 1; 2; 3.<br />
- §ît 3: Th¸ng 7; 8; 9.<br />
<br />
- §ît 2: Th¸ng 4; 5; 6.<br />
- §ît 4: Th¸ng 10; 11, 12<br />
<br />
- ChuÈn bÞ c¸c mÉu biÓu vµ c¸c dông cô cÇn thiÕt ®Ó thu thËp sè liÖu<br />
- TiÕn hµnh lËp c¸c « tiªu chuÈn, diÖn tÝch O.T. C 1000m2, sè liÖu thu thËp t¹i 3 ®iÓm<br />
nghiªn cøu: L©m tr−êng Chî Míi, huyÖn Chî Míi, tØnh B¾c K¹n; tØnh Th¸i Nguyªn, HuyÖn LËp<br />
Th¹ch – VÜnh Phóc. Mçi ®iÓm nghiªn cøu lËp 18 O.T.C. C¸c O.T.C ph¶i mang tÝnh ®¹i diÖn cho<br />
khu vùc ®iÒu tra vµ ®−îc bè trÝ trªn c¸c d¹ng ®Þa h×nh kh¸c nhau: Ch©n ®åi, s−ên ®åi, ®Ønh ®åi.<br />
Trong O.T.C chän 30 c©y theo ph−¬ng ph¸p rót mÉu hÖ thèng ®iÒu tra trong c©y ®iÒu tra 5<br />
cµnh, trong cµnh thu thËp toµn bé c¸c c¸ thÓ (Trøng, s©u non, nhéng, s©u tr−ëng thµnh) cña mçi loµi [4].<br />
* §èi víi s©u h¹i: Theo dâi tÇn suÊt xuÊt hiÖn (møc ®é phæ biÕn) vµ g©y h¹i, mËt ®é cña<br />
mçi loµi. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra vµ ®¸nh gi¸ møc ®é h¹i l¸ theo tµi liÖu [4].<br />
* §èi víi thiªn ®Þch: C¸ch ®iÒu tra sè l−îng c¸ thÓ vµ møc ®é phæ biÕn còng t−¬ng tù nh−<br />
s©u h¹i nh−ng víi mét sè loµi c«n trïng thiªn ®Þch nh− c¸c loµi kiÕn, ong ¨n s©u th−êng sèng cã<br />
tÝnh chÊt xt héi (tæ) chóng cã sè l−îng quÇn thÓ rÊt lín nªn kh«ng tÝnh sè l−îng c¸ thÓ mµ tÝnh<br />
theo sè l−îng (tæ).<br />
119<br />
<br />
T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008<br />
<br />
+ Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu: dùa vµo tµi liÖu [4].<br />
- §Þnh lo¹i: §Þnh lo¹i theo kho¸ ph©n lo¹i c«n trïng t¹i ViÖt Nam ®ang ®−îc phæ biÕn<br />
hiÖn nay.<br />
- Tµi liÖu Sinh vËt rõng ViÖt Nam phÇn C«n trïng ®Üa CD-R 2006<br />
3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn (KÕt qu¶ nghiªn cøu tõ th¸ng 01/2007 ®Õn th¸ng 12/ 2007)<br />
3.1. Thµnh phÇn s©u h¹i l¸ muång ®en vµ x¸c ®Þnh mét sè loµi s©u h¹i chÝnh ë rõng trång.<br />
Danh lôc c¸c loµi s©u h¹i l¸ muång ®en ®−îc tæng hîp qua b¶ng d−íi ®©y.<br />
B¶ng 3.1: Danh lôc s©u h¹i l¸ Muång ®en t¹i n¨m 2007<br />
STT<br />
<br />
Tªn ViÖt Nam<br />
<br />
I<br />
<br />
Bé C¸nh v¶y<br />
<br />
(1)<br />
<br />
Hä B−ím c¶i<br />
<br />
Pleridae<br />
<br />
1<br />
<br />
B−ím chanh di c−<br />
<br />
Catopsilia pomona Fabricius<br />
<br />
+++<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
2<br />
<br />
B−ím vµng viÒn ®en<br />
<br />
Hecabe eureuma Limmacus<br />
<br />
+++<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
Hä Ngµi ®éc<br />
<br />
Lymantriidae<br />
<br />
3<br />
<br />
S©u rãm 4 tóm l«ng n©u<br />
<br />
Orgyia sp<br />
<br />
+<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
4<br />
<br />
S©u rãm 4 tóm l«ng ®á<br />
<br />
Orgyia sp<br />
<br />
-<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
Hä Ngµi tói<br />
<br />
Psychidae<br />
<br />
5<br />
<br />
S©u kÌn bã l¸<br />
<br />
Dappula tertia Templeton<br />
<br />
+<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
6<br />
<br />
S©u kÌn dµi<br />
<br />
Amatisa snelleni Heylart<br />
<br />
+<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
Hä S©u ®o<br />
<br />
Geometridae<br />
<br />
S©u ®o xanh<br />
<br />
Biston marginata Shiraki<br />
<br />
+<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
++<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
(2)<br />
<br />
(3)<br />
<br />
(4)<br />
7<br />
<br />
Tªn khoa häc<br />
<br />
T¸c h¹i<br />
<br />
Lepidoptera<br />
<br />
II<br />
<br />
Bé C¸nh cøng<br />
<br />
(5)<br />
<br />
Hä Vßi voi<br />
<br />
Curculionnidae<br />
<br />
CÇu cÊu xanh<br />
<br />
Hypomeces squamosus F.<br />
<br />
8<br />
<br />
Møc ®é phæ biÕn, g©y h¹i<br />
<br />
Coleptera<br />
<br />
III<br />
<br />
Bé C¸nh kh«ng ®Òu<br />
<br />
Hemiptera<br />
<br />
(6)<br />
<br />
Hä Bä xÝt mÐp<br />
<br />
Coreidae<br />
<br />
9<br />
<br />
Bä xÝt dµi<br />
<br />
Leptocorisa varicornis F.<br />
<br />
+<br />
<br />
Hót nhùa<br />
<br />
10<br />
<br />
Bä xÝt gai<br />
<br />
Dereteryx iunata<br />
<br />
+<br />
<br />
Hót nhùa<br />
<br />
11<br />
<br />
Bä xÝt n©u vµng<br />
<br />
Clatus punctiger<br />
<br />
+<br />
<br />
Hót nhùa<br />
<br />
-<br />
<br />
¡n l¸<br />
<br />
IV<br />
<br />
Bé c¸nh th¼ng<br />
<br />
(7)<br />
<br />
Hä s¸t sµnh<br />
<br />
Phanepopteridae<br />
<br />
S¸t sµnh<br />
<br />
Climaea berezooWskii<br />
<br />
12<br />
<br />
Orthoptera<br />
<br />
Ký hiÖu: (-) RÊt Ýt xuÊt hiÖn, g©y h¹i kh«ng ®¸ng kÓ (tÇn suÊt xuÊt hiÖn 75%: h¹i rÊt nÆng [4].<br />
<br />
3.2. Thµnh phÇn thiªn ®Þch cña s©u h¹i l¸ muång ®en vµ mét sè loµi thiªn ®Þch chñ yÕu<br />
cña s©u ¨n l¸ muång ®en ë rõng trång.<br />
Thiªn ®Þch ®ãng vai trß rÊt lín trong viÖc h¹n chÕ sè l−îng quÇn thÓ s©u h¹i v× chóng trùc<br />
tiÕp b¾t måi ¨n thÞt hoÆc ký sinh lªn c¬ thÓ s©u h¹i... V× vËy khi thµnh phÇn vµ sè l−îng thiªn ®Þch<br />
cµng nhiÒu th× kh¶ n¨ng tiªu diÖt s©u h¹i còng nh− k×m htm sù g©y h¹i cña s©u h¹i cµng lín [3].<br />
B¶ng 3.4: Danh lôc thiªn ®Þch s©u h¹i l¸ Muång ®en n¨m 2007<br />
STT<br />
<br />
Tªn ViÖt Nam<br />
<br />
Tªn khoa häc<br />
<br />
I<br />
<br />
Bé C¸nh cøng<br />
<br />
Coleptera<br />
<br />
(1)<br />
<br />
Hä bä rïa<br />
<br />
Coccinellidae<br />
<br />
1<br />
<br />
Bä rïa ®á<br />
<br />
Rodolia pumina Weiser<br />
<br />
2<br />
<br />
Bä rïa vÖt ®en vµng<br />
<br />
3<br />
<br />
Bä rïa ®en 4 ®èm ®á<br />
<br />
4<br />
(2)<br />
5<br />
<br />
122<br />
<br />
Møc ®é phæ biÕn<br />
<br />
Phæ ¨n måi<br />
(ký sinh)<br />
<br />
++<br />
<br />
Trøng, s©u non<br />
<br />
Lemnia biplagiata Swatz<br />
<br />
+<br />
<br />
Trøng, s©u non<br />
<br />
Menochilus maculatus Fab<br />
<br />
+<br />
<br />
Bä rïa 12 chÊm ®en<br />
<br />
Megalocaria diladata F.<br />
<br />
-<br />
<br />
Hä hµnh trïng<br />
<br />
Carabidae<br />
<br />
Hµnh trïng<br />
<br />
Chlacnius nigicans W.<br />
<br />
+<br />
<br />
Trøng, s©u non<br />
<br />
T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008<br />
6<br />
<br />
Hµnh trïng<br />
<br />
Casnoidea indica<br />
<br />
+<br />
<br />
Trøng, s©u non<br />
<br />
7<br />
<br />
Hµnh trïng<br />
<br />
Morion orientalis<br />
<br />
-<br />
<br />
Trøng, s©u non<br />
<br />
Hä hæ trïng<br />
<br />
Cicindelidae<br />
<br />
8<br />
<br />
Hæ trïng ®en dµi<br />
<br />
Collyris formosana<br />
<br />
-<br />
<br />
Trøng, s©u non<br />
<br />
9<br />
<br />
Hæ trïng Trung Quèc<br />
<br />
Cicindela chinensis Degeer<br />
<br />
-<br />
<br />
Trøng, s©u non<br />
<br />
+<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
++<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
++<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
(3)<br />
<br />
II<br />
<br />
Bé bä ngùa<br />
<br />
Mantoptera<br />
<br />
(4)<br />
<br />
Hä bä ngùa th−êng<br />
<br />
Mantidae<br />
<br />
10<br />
<br />
Bä ngùa xanh th−êng<br />
<br />
Mantis religiosa Linnaeus<br />
<br />
11<br />
<br />
Bä ngùa Trung Quèc<br />
<br />
12<br />
<br />
Bä ngùa xanh bông réng<br />
<br />
Tenodera sinensis Saussure<br />
Hierodula patellifera Serville<br />
<br />
III<br />
<br />
Bé c¸nh mµng<br />
<br />
Hymenoptera<br />
<br />
(5)<br />
<br />
Hä Ong s¨n måi<br />
<br />
Polistidae<br />
<br />
13<br />
<br />
Ong s¨n måi<br />
<br />
Polisces galiicus<br />
<br />
+<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
14<br />
<br />
Ong s¨n måi<br />
<br />
Polisces yapoalcus<br />
<br />
+<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
15<br />
<br />
Ong s¨n måi<br />
<br />
Polisces sulcatus<br />
<br />
-<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
Hä kiÕn cong ®u«i<br />
<br />
Myrmicinidae<br />
<br />
KiÕn cong ®u«i<br />
<br />
Myrmica sp<br />
<br />
Hä kiÕn vèng<br />
<br />
Formicidae<br />
<br />
KiÕn vèng<br />
<br />
Oecophylla smaragdina F.<br />
<br />
Hä kiÕn<br />
<br />
Formicidae<br />
<br />
KiÕn vµng<br />
<br />
Oecophilla smaragdina<br />
<br />
Hä ong ký sinh<br />
<br />
Ichneumonidae<br />
<br />
19<br />
<br />
Ong m¾t ®á<br />
<br />
20<br />
<br />
(6)<br />
16<br />
<br />
+++<br />
<br />
TÊt c¶ c¸c pha<br />
<br />
+++<br />
<br />
TÊt c¶ c¸c pha<br />
<br />
+<br />
<br />
TÊt c¶ c¸c pha<br />
<br />
+<br />
<br />
TÊt c¶ c¸c pha<br />
<br />
Trichogramma dendrolimi<br />
<br />
-<br />
<br />
Trøng<br />
<br />
Ong tÊm xanh<br />
<br />
Anastatus disparis Rusch<br />
<br />
-<br />
<br />
Trøng<br />
<br />
IV<br />
<br />
Bé c¸nh kh«ng ®Òu<br />
<br />
Hemiptera<br />
<br />
(10)<br />
<br />
Hä bä xÝt ¨n s©u<br />
<br />
Reduviidae<br />
<br />
21<br />
<br />
Bä xÝt ¨n s©u<br />
<br />
Arilus cristatus Linnaeus<br />
<br />
-<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
22<br />
<br />
Bä xÝt ¨n s©u<br />
<br />
Zelus renaclii Kolenat<br />
<br />
+<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
23<br />
<br />
Bä xÝt ¨n s©u<br />
<br />
Agrosp hodrus dohmi<br />
<br />
-<br />
<br />
S©u non<br />
<br />
(7)<br />
17<br />
(8)<br />
18<br />
(9)<br />
<br />
Nh− vËy thµnh phÇn c¸c loµi thiªn ®Þch ë rõng trång muång ®en tõ 7 - 12 tuæi t¹i c¸c<br />
®iÓm nghiªn cøu lµ t−¬ng ®èi phong phó.<br />
B¶ng 3.5: Thèng kª sè hä vµ sè loµi theo c¸c bé c«n trïng thiªn ®Þch<br />
STT<br />
<br />
Tªn Bé<br />
<br />
Sè hä<br />
<br />
%<br />
<br />
Sè loµi<br />
<br />
%<br />
<br />
1<br />
<br />
Coleptera<br />
<br />
3<br />
<br />
30.00<br />
<br />
9<br />
<br />
39.13<br />
<br />
2<br />
<br />
Mantoptera<br />
<br />
1<br />
<br />
10.00<br />
<br />
3<br />
<br />
3<br />
<br />
Hymenoptera<br />
<br />
5<br />
<br />
50.00<br />
<br />
8<br />
<br />
34.77<br />
<br />
4<br />
<br />
Hemiptera<br />
<br />
1<br />
<br />
10.00<br />
<br />
3<br />
<br />
13.05<br />
<br />
23<br />
<br />
100<br />
<br />
Tæng<br />
<br />
10<br />
<br />
100<br />
<br />
13.05<br />
<br />
KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy sè loµi c«n trïng thiªn ®Þch lµ 23 loµi víi 10 hä thuéc 4 bé<br />
kh¸c nhau, chñ yÕu lµ c¸c loµi trùc tiÕp ¨n trøng vµ s©u non.<br />
123<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
