Kết quả điều trị 52 trường hợp phình động mạch chủ bụng dưới thận bằng can thiệp nội mạch tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ 52 TRƯỜNG HỢP<br /> PHÌNH ĐỘNG MẠCH CHỦ BỤNG DƯỚI THẬN<br /> BẰNG CAN THIỆP NỘI MẠCH TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Nguyễn Văn Quảng*, Phạm Minh Ánh*, Trần Quyết Tiến**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị phình động mạch chủ bụng dưới thận bằng can thiệp nội mạch.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu mô tả.<br /> Kết quả: Có 52 bệnh nhân phình động mạch chủ bụng (ĐMCB) duới thận được can thiệp với tuổi trung<br /> bình 73,2 ± 6,3; nam giới 40 trường hợp (76,9%). Tăng huyết áp 63,5% và hút thuốc lá chiếm 71,1%; bệnh mạch<br /> vành 59,6%. Chiều dài cổ túi phình trung bình 28 ± 9,1mm; đường kính cổ gần túi phình trung bình 18,3 ±<br /> 3,6mm; gập góc cổ túi phình 63,1 ± 9,4 độ; đường kính trung bình của túi phình là 55,17 ± 8,6 mm; chiều dài<br /> ĐMC từ ngay dưới ĐM thận thấp hơn đến chạc ba chủ- chậu trung bình 109 ± 16,7mm. Mổ chương trình chiếm<br /> tỉ lệ cao (96,2%). Gây tê tại chỗ cho đa số các trường hợp (44,2%). Đặt ống ghép nội mạch trong phình ĐMCB<br /> đơn thuần 5,8%; ĐMCB đến ĐM chậu 2 bên 82,7%; ĐMCB đến ĐM chậu 1 bên 11,5%; làm tắc động mạch<br /> chậu trong 25% trường hợp. Thời gian nằm viện trung bình là 5,7 ± 3,2 ngày. Thời gian can thiệp trung bình<br /> 195  67,5 phút. Biến chứng nhồi máu cơ tim 3,8%; suy hô hấp 1,9%; tử vong 1,9%; rò ống ghép loại II 17,6%.<br /> Tỷ lệ thành công ngắn hạn trong vòng 30 ngày và trung hạn lần lượt là 98,1% và 96,1%.<br /> Kết luận: Can thiệp nội mạch điều trị phình ĐMCB là phương pháp hiệu quả, với tỷ lệ biến chứng và tử<br /> vong thấp, thời gian hồi phục nhanh, thích hợp cho các bệnh nhân lớn tuổi kèm nhiều bệnh kết hợp.<br /> Từ khóa: Phình động mạch chủ bụng dưới thận, điều trị nội mạch phình ĐMCB, ống ghép nội mạch.<br /> ABSTRACT<br /> OUTCOME OF ENDOVASCULAR REPAIR OF INFRARENAL ABDOMINAL AORTIC ANEURYSM<br /> AT CHO RAY HOSPITAL: 52 CASES<br /> Nguyen Van Quang, Pham Minh Anh, Tran Quyet Tien<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 21 - No 2 - 2017: 187 - 194<br /> <br /> Objective: To evaluate the results of endovascular repair (EVAR) of infrarenal abdominal aortic<br /> aneurysm (AAA).<br /> Methods: Prospective descriptive.<br /> Results: The study has 52 patients with mean ages 73.8 ± 9.2, 40 cases of male (76.9%), hypertension was<br /> 63.5%, smoking was 71.1% and coronary disease was 59.6%. Proximal neck average length was 28 ± 9.1mm;<br /> proximal neck diameter average was 18.3 ± 3.6mm mm; neck angulations was 63.1 ± 9.4; AAA average diameter<br /> was 55.1 ± 8.6 mm; length from lowest renal artery to aortic bifurcation average was 110 ± 19.5mm. The elective<br /> EVAR is higher rates (96.2%). Local anesthesia was almost cases (44.2%). The tube stent graft were used in<br /> 5.8%, aorto-uni iliac (AUI) stent graft in 11.5% and bifurcated stent graft in 82.7% of cases. The mean of<br /> hospital stay was 5.7 ± 3.2days. The procedure times had 205.5  87.7 minutes. Myocardial infarction was 3.8%,<br /> <br /> <br /> * Khoa Phẫu thuật Mạch máu, Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> ** Bộ môn Ngoại Lồng ngực – Tim mạch Đại học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Văn Quảng ĐT: 0918042185 Email: nguyenquangrom@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy năm 2017 187<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> acute respiratory failure was 1.9%, mortality rate was 1.9%, type II endoleak was 17.6%. The successful rates of<br /> 30 days and middle-term results were 98.1% and 96.1%, respectively.<br /> Conclusions: EVAR is safe and effective in treatment of AAA with lower rate of morbility and mortality,<br /> faster of recovery. That were especially suitable in elderly patients which high risk and comorbidities.<br /> Keywords: Abdominal Artery Aneurysm (AAA), EVAR, Stent graft.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Phình động mạch chủ bụng là bệnh Thiết kế nghiên cứu<br /> thường gặp ở người lớn tuổi. Tần suất bệnh Nghiên cứu tiến cứu mô tả<br /> khoảng 5% dân số trên 60 tuổi ở Mỹ(5), 4-8%<br /> nam và 1-3% nữ trên 60 tuổi ở Châu Âu(1). Ở<br /> Thời gian và địa điểm nghiên cứu<br /> Việt Nam, theo nghiên cứu của Văn Tần bệnh Lấy mẫu từ tháng 05 năm 2012 đến tháng 12<br /> gặp khoảng 0,85% dân số trên 50 tuổi ở thành năm 2015 tại khoa Phẫu thuật Mạch máu bệnh<br /> phố Hồ Chí Minh(9). viện Chợ Rẫy, theo dõi bệnh nhân đến tháng 12<br /> năm 2016.<br /> Mặc dù có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán,<br /> điều trị và gây mê hồi sức nhưng tỷ lệ tử Đối tượng nghiên cứu<br /> vong, biến chứng sau mổ phình động mạch Bệnh nhân phình ĐMCB dưới thận được<br /> chủ bụng vẫn còn là một thách thức cho ngành điều trị bằng can thiệp nội mạch tại BV Chợ Rẫy.<br /> phẫu thuật mạch máu, đặc biệt ở các bệnh Tiêu chuẩn loại trừ<br /> nhân có nguy cơ phẫu thuật cao do lớn tuổi, có<br /> Những trường hợp phình ĐMCB dưới thận<br /> nhiều bệnh kết hợp.<br /> kèm phình động mạch chủ ngực, hoặc có phẫu<br /> Cách đây hơn hai thập kỷ, trên thế giới, can thuật mở động mạch chủ bụng trước đó.<br /> thiệp đặt ống ghép nội mạch đã được thực hiện<br /> để điều trị một số bệnh lý động mạch chủ. Năm Phương pháp tiến hành nghiên cứu<br /> 1987 Volodos, phẫu thuật viên người Ucraina, đã Tất cả các bệnh nhân nghiên cứu được hỏi<br /> thực hiện thành công lần đầu tiên trên thế giới bệnh sử, thăm khám lâm sàng, chụp điện toán<br /> can thiệp đặt ống ghép nội mạch (Stent Graft) cắt lớp dựng hình động mạch chủ.<br /> điều trị phình động mạch chủ ngực. Năm 1991, Các thông số của phình ĐMCB được đo đạc<br /> tại Achentina, Parodi tiến hành thành công phẫu bằng phầm mềm OsiriX.<br /> thuật tương tự nhưng để điều trị phình động Chỉ định can thiệp: Phình ĐMC bụng có<br /> mạch chủ bụng. Năm 1992, tại Mỹ, Veith đã thực triệu chứng, phình dạng túi, hoặc đường kính túi<br /> hiện cùng Parodi đặt ống ghép nội mạch điều trị phình ≥5cm ở nam, ≥4,5cm ở nữ, phình động<br /> thành công phình động mạch chủ bụng. Sau đó mạch chậu ≥3cm.<br /> phương pháp này được nhiều phẫu thuật viên<br /> Điều kiện giải phẫu học của túi phình<br /> tiến hành nhiều nơi trên thế giới.<br /> Cổ gần của túi phình có chiều dài trên<br /> Ở Việt Nam, tại bệnh viện Chợ Rẫy, chúng<br /> 15mm, đường kính dưới 32mm, gập góc dưới 60<br /> tôi đã tiến hành đặt ống ghép nội mạch điều trị<br /> độ, khi cổ túi phình gập góc trên 60 độ chỉ định<br /> phình động mạch chủ từ tháng 5/2012 và đã thu<br /> cân nhắc dựa trên chiều dài túi phình, kinh<br /> được những kết quả rất khả quan. Vì vậy, chúng<br /> nghiệm phẫu thuật viên, thành động mạch chủ<br /> tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm mục tiêu:<br /> đoạn cổ túi phình không vôi hóa nặng, không<br /> “Đánh giá kết quả điều trị phình động mạch chủ<br /> huyết khối thành dày.<br /> bụng dưới thận bằng can thiệp nội mạch”.<br /> Đường kính động mạch chậu ≥7mm.<br /> <br /> <br /> <br /> 188 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy năm 2017<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Ghi nhận kết quả phẫu thuật sớm 30 ngày Bảng 4. Tỷ lệ tử vong và biến chứng nghiêm trọng<br /> sau can thiệp và theo dõi sau 1, 3, 6, 12 tháng và trong vòng 30 ngày sau can thiệp<br /> hàng năm sau đó qua khám lâm sàng và chụp Biến chứng nghiêm trọng<br /> Số bệnh nhân Tỷ lệ<br /> điện toán cắt lớp dựng hình động mạch chủ. (n=52) (%)<br /> Tử vong trong 30 ngày sau can thiệp 1 1,9<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đột quỵ 0 0<br /> Nhồi máu cơ tim 2 3,8<br /> Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu Suy thận cần điều trị thay thế thận 0 0<br /> Bảng 1. Đặc điểm chung bệnh nhân nhóm nghiên Suy hô hấp 1 1,9<br /> cứu Yếu hoặc liệt hai chi dưới 0 0<br /> Thiếu máu ruột 0 0<br /> Số bệnh nhân<br /> Đặc điểm Tỷ lệ (%) Vỡ túi phình sau can thiệp 0 0<br /> n=52<br /> Tuổi trung bình 73,2 ± 6,3 Bảng 5. Tỷ lệ biến chứng liên quan kỹ thuật can thiệp<br /> Giới nam 40 76,9 trong 30 ngày<br /> Tăng huyết áp 33 63,5<br /> Biến chứng liên quan kỹ thuật và dụng Số bệnh Tỷ lệ<br /> Hút thuốc lá 37 71,1 cụ can thiệp nhân (%)<br /> Rối loạn mỡ máu 38 73,1 Tổn thương động mạch đường vào 0 0<br /> Đái tháo đường 3 5,8 Di lệch ống ghép 0 0<br /> Bệnh mạch vành 31 59,6 Rò ống ghép<br /> Hẹp động mạch cảnh 9 17,3 Loại I 0 0<br /> Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính 4 7,6 Loại II 5 9,6<br /> Bệnh thận mạn tính 2 3,8 Loại III 0 0<br /> Đặc điểm giải phẫu phình ĐMCB Loại IV 0 0<br /> Tắc, hẹp ống ghép 0 0<br /> Bảng 2. Đặc điểm giải phẫu phình ĐMCB<br /> Gãy xoắn ống ghép 0 0<br /> Đặc điểm giải phẫu phình Nhỏ Lớn Thiếu máu chi dưới cần can thiệp 0 0<br /> Trung bình<br /> ĐMCB nhất nhất<br /> Chiều dài cổ túi phình (mm) 28 ± 9,1 14 46 Kết quả chu phẫu: Bung ống ghép thành<br /> Đường kính cổ túi phình (mm) 18,3 ± 3,6 14 26 công 100% các trường hợp.<br /> `Góc cổ túi phình (độ) 63,1 ± 19,4 19 105<br /> Đường kính túi phình (mm) 55,17 ± 8,6 31 87<br /> Đánh giá kết quả chu phẫu: Thành công: 51<br /> Chiều dài ĐMC từ dưới ĐM thận trường hợp, tỷ lệ 98,1%. Không thành công: 1<br /> 109 ± 16,7 84 156<br /> đến ngã 3 chủ- chậu (mm) trường hợp, tỷ lệ 1,9% (1 trường hợp tử vong hậu<br /> Đường kính ngã 3 chủ-chậu (mm) 21 ± 7,4 17 48 phẫu do nhồi máu cơ tim, suy tim, suy hô hấp).<br /> Đặc điểm phương pháp can thiệp nội mạch Kết quả trung hạn<br /> và kết quả chu phẫu<br /> Đến cuối tháng 12/2016, thời gian theo dõi<br /> Bảng 3. Đặc điểm phương pháp can thiệp đặt ống trung bình là 21,3 ± 8,7 tháng; ngắn nhất 12 tháng<br /> ghép nội mạch và dài nhất 54 tháng. Ngoại trừ 1 trường hợp tử<br /> Số bệnh Tỷ lệ vong chu phẫu, 51 bệnh nhân còn lại được<br /> Phương pháp can thiệp<br /> nhân (%)<br /> Mổ cấp cứu Mổ cấp cứu 2 3,8<br /> chúng tôi liên lạc theo dõi định kỳ. Trong số đó,<br /> và mổ 1 bệnh nhân tử vong vào tháng thứ 6 do nhiễm<br /> chương trình Mổ chương trình 50 96,2<br /> trùng huyết, 1 bệnh nhân tử vong do già yếu suy<br /> Mê nội khí quản 7 13,5<br /> Phương pháp kiệt 44 tháng sau can thiệp.<br /> Tê tủy sống 22 42,3<br /> vô cảm<br /> Tê tại chỗ 23 44,2 Đánh giá kết quả trung hạn: Thành công: 49<br /> ĐMCB đơn thuần 3 5,8 trường hợp, chiếm tỷ lệ 96,1%. Không thành<br /> Phương pháp ĐMCB đến ĐM chậu 2 bên 43 82,7 công: 2 trường hợp, chiếm tỷ lệ 3,9%.<br /> đặt ống ghép ĐMCB đến ĐM chậu 1 bên 6 11,5<br /> nội mạch Làm tắc động mạch chậu<br /> 13 25<br /> trong<br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy năm 2017 189<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> Bảng 6. Tỷ lệ tử vong và biến chứng nghiêm trọng Bảng 7. Tỷ lệ các biến chứng liên quan kỹ thuật can<br /> sau 30 ngày thiệp sau 30 ngày<br /> Số bệnh Tỷ lệ Biến chứng liên quan kỹ thuật và dụng Số bệnh Tỷ lệ<br /> Biến cố nghiêm trọng<br /> nhân (n=51) (%) cụ can thiệp nhân (%)<br /> Tử vong 2 3,9 Nhiễm trùng vết mổ 0 0<br /> Đột quỵ 0 0 Rò ống ghép 9 17,6<br /> Nhồi máu cơ tim 0 0 Loại I 0 0<br /> Suy thận cần điều trị thay thế thận 0 0 Loại II 9 17,6<br /> Suy hô hấp 0 0 Loại III 0 0<br /> Yếu liệt hai chi dưới 0 0 Loại IV 0 0<br /> Thiếu máu nuôi ruột 0 0 Tắc hẹp ống ghép 0 0<br /> Tăng kích thước túi phình >5mm 0 0 Gãy, xoắn ống ghép 0 0<br /> Vỡ túi phình 0 0 Thiếu máu chi dưới cần can thiệp 0 0<br /> Can thiệp lại 0 0 Nhiễm trùng ống ghép 0 0<br /> Rò ống ghép-ruột 0 0<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Bảng 8. So sánh đặc điểm tuổi, yếu tố nguy cơ, bệnh lý kèm theo<br /> (2) (4) (1) (5)<br /> Đặc điểm EVAR1 DREAM ACE OVER Chúng tôi<br /> Tuổi trung bình 74,1 70 69 70 73,2<br /> Hút thuốc lá 90,5% 59,6% 49,2% 95,5% 71,1<br /> Tăng huyết áp 56,4% 64,9% 76,8% 63,5<br /> Rối loạn lipid máu 49,8% 67,2% 73,1<br /> Đái tháo đường 10,3% 16,4% 22,7% 5,8<br /> Bệnh mạch vành 42,3% 43,8% 38,1% 40,7% 59,6<br /> Bệnh phổi mạn 23% 23,7% 29,4% 7,6<br /> Bệnh thận mạn 8% 12% 31,3% 3,8<br /> Trong nhóm nghiên cứu, tỷ lệ bệnh mạch Trong điều trị phình ĐMCB, phương pháp<br /> vành chiếm 59,6% với 18 trường hợp cần can can thiệp tiêu chuẩn là đặt ống ghép từ ngay<br /> thiệp mạch vành trước can thiệp động mạch dưới ĐM thận thấp hơn đến ĐM chậu chung 2<br /> chủ bụng. bên. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có tổn thương<br /> Đặc điểm phương pháp can thiệp hay giải phẫu không phù hợp, cần có sự điều<br /> chỉnh đối với từng trường hợp cụ thể. Chẳng<br /> Trong nghiên cứu, có 2 trường hợp phình<br /> hạn như chỉ đặt ống ghép ĐMCB đơn thuần,<br /> ĐMCB vỡ phải can thiệp cấp cứu, còn 50 trường<br /> hoặc đặt ống ghép ĐMCB đến ĐM chậu chung 1<br /> hợp can thiệp chương trình. Can thiệp đặt ống<br /> bên, hoặc đặt ống ghép ĐMCB đến ĐM chậu<br /> ghép nội mạch đã dần trở thành thường quy.<br /> ngoài kèm làm tắc ĐM chậu trong. Trong nghiên<br /> Một ưu thế của can thiệp nội mạch so với mổ mở<br /> cứu của chúng tôi, có 3 trường hợp (5,8%) được<br /> trong điều trị phình ĐMCB là bệnh nhân không<br /> đặt ống ghép ĐMCB đơn thuần, đây là bệnh<br /> cần gây mê toàn thân. Trong nghiên cứu này, chỉ<br /> nhân chỉ có phình ĐMCB, không kèm phình ĐM<br /> có 7 trường hợp (13,5%) được gây mê, đây là<br /> chậu chung, và đoạn ĐMCB trên và dưới túi<br /> những trường hợp đầu tiên thực hiện can thiệp,<br /> phình đủ tiêu chuẩn về chiều dài, đường kính và<br /> dự tính thời gian can thiệp có thể kéo dài. 22<br /> chất lượng thành mạch để ống ghép bám vào<br /> trường hợp (42,3%) được gây tê tuỷ sống. Có 23<br /> nên chỉ cần đặt ống ghép ĐMCB đơn thuần.<br /> trường hợp (44,2%) được gây tê tại chỗ trong đó<br /> 2 trường hợp là bệnh nhân phình ĐMCB vỡ, Chúng tôi có 6 bệnh nhân được đặt ống ghép<br /> được can thiệp cấp cứu. Tất cả đều không xảy ra ĐMCB đến ĐM chậu 1 bên, kèm với làm tắc ĐM<br /> biến chứng liên quan đến phương pháp vô cảm. chậu chung bên đối diện và thực hiện phẫu<br /> <br /> <br /> <br /> 190 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy năm 2017<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thuật cầu nối ĐM đùi-đùi. Trong 6 trường hợp Một vấn đề cần quan tâm trong kỹ thuật và<br /> kể trên, 1 trường hợp có đường kính ngã 3 chủ- chiến lược can thiệp đặt ống ghép nội mạch điều<br /> chậu nhỏ (14mm) và 1 trường hợp cổ túi phình trị phình ĐMCB là làm tắc ĐM chậu trong.<br /> dài đi kèm với túi phình ngắn (42 mm). 2 trường Trong 52 trường hợp được can thiệp, có 13<br /> hợp này không thích hợp để bung ống ghép từ trường hợp (25%) được làm tắc ĐM chậu trong.<br /> ĐMCB đến ĐM chậu 2 bên. Các trường hợp còn Mục đích chính của việc làm tắc ĐM chậu trong<br /> lại bệnh nhân có nguy cơ tim mạch cao, phình để tránh biến chứng rò ống ghép loại 2 sau khi<br /> ĐMCB lớn (65 - 77mm) kèm phình ĐM chậu đặt ống ghép kéo dài đến ĐM chậu ngoài. Làm<br /> chung 1 bên kích thước rất lớn (80mm) nên tắc ĐM chậu trong được áp dụng trong những<br /> phương án được chọn lựa là đặt ống ghép trường hợp can thiệp nội mạch đặt ống ghép<br /> ĐMCB đến ĐM chậu chung 1 bên, làm tắc ĐM ĐMCB đến ĐM chậu 1 hay 2 bên mà đoạn ĐM<br /> chậu bị phình và cầu nối ĐM đùi-đùi, vừa giúp chậu chung để ống ghép bám vào không đủ<br /> rút ngắn thời gian can thiệp, vừa điều trị triệt để chiều dài, hoặc bệnh nhân có kèm theo phình<br /> phình ĐM chậu chung kích thước lớn. Smit ĐM chậu trong cần điều trị, cụ thể:<br /> nghiên cứu về vấn đề can thiệp đặt ống ghép ĐM chậu chung ngắn (5 năm) ghi nhận suy và trung hạn với tỉ lệ thành công cao. Đặc biệt<br /> thận xảy ra ở khoảng 2% các trường hợp được thích hợp cho các bệnh nhân lớn tuổi có nhiều<br /> can thiệp nội mạch điều trị phình ĐMCB. yếu tố nguy cơ và bệnh kết hợp.<br /> Mục đích của việc can thiệp ngoại khoa điều TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> trị phình ĐMCB, cho dù là can thiệp đặt ống 1. Becquemin JP, et al (2011). A randomized controlled trial of<br /> endovascular aneurysm repair versus open surgery for<br /> ghép nội mạch hay mổ mở, đều giúp ngăn ngừa<br /> abdominal aortic aneurysms in low-to- moderate-risk patients.<br /> nguy cơ vỡ phình ĐMCB, một biến chứng nguy J Vasc Surg, 53(5):1167-1173.<br /> hiểm dẫn đến tử vong cao. Tuy vậy, sau khi can 2. Brown LC, et al (2012). The UK Endovascular Aneurysm repair<br /> (EVAR) trials: randomised trials of EVAR versus standard<br /> thiệp thành công, vẫn tồn tại một tỷ lệ các bệnh therapy. Health Technology Assessment, 16(9):1-212.<br /> nhân vỡ túi phình. Nghiên cứu của chúng tôi 3. Collin J, et al. (1988). Oxford screening programme for<br /> chưa ghi nhận trường hợp nào vỡ túi phình sau abdominal aortic aneurysm in men aged 65 to 74 years. Lancet,<br /> 2(8611):613-615.<br /> can thiệp. Các nghiên cứu trên thế giới theo dõi 4. DeBruin JL, et al (2010). Long-Term of Open or Endovascular<br /> lâu dài ghi nhận tỷ lệ vỡ túi phình sau can thiệp Repair of Abdominal Aortic Aneurysm. New England Journal of<br /> Medicine, 362(20):1881-1889.<br /> là 0,6 - 2%, khác nhau không có ý nghĩa thống kê<br /> 5. Lederle FA, et al (2012). Long-Term Comparison of<br /> so với mổ mở(2,4,5). Đây là biến chứng nặng, nếu Endovascular and Open Repair of Abdominal Aortic<br /> không phát hiện và can thiệp kịp thời sẽ dẫn đến Aneurysm. New England Journal of Medicine, 367(21):1988-1997.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy năm 2017 193<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> 6. Rhodes K, et al (2011). Bilateral internal iliac artery occlusion suất và các yếu tố nguy cơ mẫu điều tra 4807 người trên 50<br /> for EVAR. Vascular disease management, 8:E1-E5. tuổi. Y học Tp. Hồ Chí Minh, Đại học Y Dược TP.HCM, chuyên<br /> 7. Schanzer A, Greenberg RK, Hevelone N, et al (2011). Predictors đề hội nghị khoa học kỹ thuật bệnh viện Bình Dân, tập 12, phụ<br /> of abdominal aortic aneurysm sac enlargement after bản số 1, tr. 5-77.<br /> endovascular repair. Circulation, 123(24):2848–2855.<br /> 8. Smit JGM, Marle JV (2012). Repair of abdominal aortic<br /> aneurysms with aorto-uni-iliac stentgraft and femoro-femoral Ngày nhận bài báo: 15/02/2017<br /> bypass. S Afr J Surg, 50(2):33-36.<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 28/02/2017<br /> 9. Văn Tần, Phan Thanh Hải, Lê Hoàng Ninh và cs (2008). Phình<br /> động mạch chủ bụng dưới động mạch thận tại Tp HCM: Tần Ngày bài báo được đăng: 05/04/2017<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 194 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy năm 2017<br />