TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
189
KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ NGƯỜI BỆNH LẠC NỘI MẠC TỬ CUNG
TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ ĐA KHOA NGHỆ AN NĂM 2023 - 2024
Lê Thị Thanh Tâm1, Đinh Văn Sinh2
TÓM TẮT30
Mục tiêu: Nhận xét kết quả điều trị lạc nội
mạc tử cung (LNMTC) tại Bệnh viện Hữu Nghị
Đa khoa Nghệ An năm 2023-2024. Phương
pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 42 bệnh
nhân LNMTC từ 01/01/2023 đến 30/04/2024.
Kết quả: Trong 42 bệnh nhân, 78,6% được điều
trị ngoại khoa, chủ yếu bằng mổ nội soi (32/33
ca); 21,4% điều trị nội khoa. Trong 32 ca mổ
nội soi, 56,3% có LNMTC tại buồng trứng,
43,7% tại cơ tử cung. Tỷ lệ cắt khối u buồng
trứng là 55,6%, trong khi 100% trường hợp
LNMTC tại cơ tử cung được chỉ định cắt tử
cung. Thời gian mổ trung bình đối với buồng
trứng là 83,33 ± 21,96 phút, và 120 ± 11,77
phút đối với cắt tử cung. Thời gian nằm viện
trung bình là 6,69 ± 1,58 ngày. Tỷ lệ khỏi hoàn
toàn sau điều trị là 59,5%, với 33,3% tái phát
đau. Trong nhóm mổ nội soi, tỷ lệ khỏi đạt
68,8%, trong khi điều trị nội khoa chỉ có 2/9 ca
khỏi bệnh. Kết luận: Phẫu thuật nội soi là
phương pháp điều trị chính với kết quả khỏi
bệnh cao hơn so với điều trị nội khoa.
Từ khóa: Lạc nội mạc tử cung, phẫu thuật
nội soi
1Trường Đại học Y khoa Vinh
2Bệnh viện Hữu Nghị Đa khoa Nghệ An
Chịu trách nhiệm chính: Lê Thị Thanh Tâm
SĐT: 0974231693
Email: thanhtam@vmu.edu.vn
Ngày nhận bài: 25/8/2024
Ngày phản biện khoa học: 20/9/2024
Ngày duyệt bài: 02/10/2024
SUMMARY
RESULTS OF TREATMENT PATIENS
WITH ENDOMETRIOIS AT NGHE AN
GENERAL FRIENSHIP HOSPITAL IN
2023 - 2024
Objective: To evaluate the treatment
outcomes of endometriosis at Nghe An General
Friendship Hospital in 2023-2024. Methods: A
cross-sectional descriptive study was conducted
on 42 patients with endometriosis from January
1, 2023, to April 30, 2024. Results: Of the 42
patients, 78.6% underwent surgical treatment,
primarily laparoscopic surgery (32/33 cases),
while 21.4% received medical treatment. Among
the laparoscopic cases, 56.3% had ovarian
endometriosis, and 43.7% had uterine
endometriosis. The ovarian mass resection rate
was 55.6%, and 100% of uterine endometriosis
cases were indicated for hysterectomy. The
average surgery time was 83.33 ± 21.96 minutes
for ovarian surgery and 120 ± 11.77 minutes for
hysterectomy. The average hospital stay was
6.69 ± 1.58 days. Complete recovery was
observed in 59.5% of patients, with a recurrence
rate of 33.3%. Among laparoscopic cases, the
complete recovery rate was 68.8%, while only
2/9 patients in the medical treatment group
recovered. Conclusion: Laparoscopic surgery is
the primary treatment method with higher
recovery rates compared to medical treatment.
Keywords: Endometriosis, laparoscopic
surgery.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Lạc nội mạc tử cung (LNMTC) là bệnh
lý phụ khoa mạn tính, phức tạp, dễ tái phát,
HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
190
trong đó có sự hiện diện của mô giống mô
tuyến ở nội mạc tử cung và mô đệm tùy hành
nằm ngoài buồng tử cung, thúc đẩy sự hình
thành các phản ứng viêm mạn tính và bệnh
lý phụ khoa phụ thuộc estrogen. Mặc dù đã
có nhiều nỗ lực nhưng các bác sĩ lâm sàng
hiện tại vẫn đang đối diện với không ít khó
khăn trong chẩn đoán và xử trí [1]. Mục
tiêu của điều trị LNMTC nhằm giảm đau,
giảm tiến triển, giảm tái phát bệnh, tăng
khả năng có thai và cải thiện chất lượng
cuộc sống cho người phụ nữ. Nghiên cứu
này nhằm mục đích nhận xét kết quả điều
trị người bệnh lạc nội mạc tử cung tại Bệnh
viện Hữu Nghị Đa khoa Nghệ An năm
2023-2024.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu mô tả cắt ngang.
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
Khoa Phụ Sản, Bệnh viện Hữu nghị Đa
khoa Nghệ An, từ 01/01/2023 đến
30/04/2024
2.3. Đối tượng nghiên cứu: Người bệnh
điều trị LNMTC tại Bệnh viện Hữu nghị Đa
khoa Nghệ An năm 2023-2024.
2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
Chọn mẫu thuận tiện trong thời gian
nghiên cứu. Tất cả 42 người bệnh đủ tiêu
chuẩn được đưa vào nghiên cứu.
2.5. Biến số nghiên cứu
Phương pháp điều trị, đặc điểm khối lạc
nội mạc tử cung, thời gian phẫu thuật, số
ngày nằm viện sau phẫu thuật, biến chứng,
kết quả điều trị.
2.6. Kỹ thuật, công cụ và quy trình thu
thập số liệu: Thông tin được thu thập bằng
bệnh án nghiên cứu: Khai thác thông tin
chung, thông tin để chẩn đoán, Thu thập kết
quả điều trị.
2.7. Xử lý và phân tích số liệu
Số liệu sau khi thu thập được làm sạch và
nhập vào máy tính bằng phần mềm Epidata
3.1, sau đó chuyển sang phần mềm SPSS
20.0 để phân tích.
2.8. Đạo đức nghiên cứu
Thông tin của người bệnh được giữ bí
mật. Nghiên cứu được sự cho phép của Bệnh
viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An và chỉ
nhằm mục đích bảo vệ và nâng cao sức khỏe
cho người bệnh và cộng đồng, không nhằm
một mục đích nào khác.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Phương pháp điều trị
Phương pháp điều trị
n
%
Nội khoa
9
21,4
Ngoại khoa
Mổ mở
1
2,4
Mổ nội soi
32
76,2
Tổng
42
100
Trong 42 trường hợp LNMTC tham gia
nghiên cứu, 33 ca được chỉ định điều trị
ngoại khoa (chiếm 78,6%), trong đó chủ yếu
là mổ nội soi (32/33 ca), chỉ có 1 ca mổ mở.
Bảng 2. Vị trí lạc nội mạc tử cung qua mổ nội
soi
Vị trí
n
%
Buồng trứng phải
6
18,8
Buồng trứng trái
5
15,6
Buồng trứng hai bên
7
21,9
Cơ tử cung
14
43,7
Tổng
32
100
Trong 32 trường hợp LNMTC được mổ
nội soi, 18 ca là LNMTC tại buồng trứng,
chiếm 56,3%, 14 ca LNMTC tại cơ tử cung,
chiếm 43,7%.
TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
191
Bảng 3. Đặc điểm khối lạc nội mạc tử cung tại buồng trứng
Đặc điểm
%
Kích thước khối lạc
nội mạc (mm)
< 30
5,6
30 – 59
44,4
60 – 89
38,9
> 89
11,1
Tổng:
100
Tình trạng dính của
khối lạc nội mạc
Không dính
22,2
Dính 1 vị trí
27,8
Dính ≥ 2 vị trí
50,0
Tổng
100
Trong 18 ca LNMTC tại buồng trứng, đa số trường hợp có kích thước khối LNMTC từ 30
– 89mm (83,3%), đa số trường hợp có dính (77,8%).
Bảng 4. Phương pháp phẫu thuật nội soi
Phương pháp phẫu thuật nội soi
n
%
LNMTC
tại buồng
trứng
Bóc u
8
44,4
Cắt u
5
27,8
Cắt tử cung kèm 2 phần phụ
5
27,8
Tổng:
18
100
LNMTC
tại cơ
Cắt tử cung
Chỉ cắt tử cung
1
7,1
Cắt tử cung kèm 1 phần phụ
2
14,3
Cắt tử cung kèm 2 phần phụ
11
78,6
Tổng:
14
100
Trong 32 trường hợp mổ nội soi điều trị LNMTC, 18 trường hợp là LNMTC tại buồng
trứng, 14 trường hợp là LNMTC tại cơ tử cung. Tỷ lệ bóc u LNMTC buồng trứng là 44,4%,
cắt u là 55,6%. Tất cả 14 ca LNMTC tại cơ tử cung đều có chỉ định cắt tử cung, trong đó cắt
tử cung kèm 2 phần phụ là 78,6%.
Bảng 5. Thời gian phẫu thuật nội soi
Thời gian phẫu thuật (phút)
%
30 – 60
21,9
61 – 90
28,1
91 – 120
46,9
> 120
3,1
Tổng:
100
Thời gian trung bình: 99,37 ± 25,77
Thời gian phẫu thuật nội soi trung bình là 99,37 ± 25,77 phút, trong đó, đối với phẫu thuật
tại buồng trứng là 83,33 ± 21,96 phút, với cắt tử cung là 120 ± 11,77 phút.
Bảng 6. Số ngày nằm viện sau phẫu thuật nội soi
Số ngày nằm viện sau phẫu thuật
n
%
≤ 5
9
28,1
6
4
12,5
7
14
43,8
8
5
15,6
Tổng:
32
100
Thời gian trung bình: 6,69 ± 1,58
HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
192
Thời gian nằm viện sau phẫu thuật trung bình 6,69 ± 1,58 ngày, ít nhất là 2 ngày, nhiều
nhất là 12 ngày.
Bảng 7. Kết quả điều trị
Nhóm điều trị
Khỏi hoàn toàn
Tái phát đau
Chuyển phẫu thuật
Tổng
n
%
n
%
n
%
n
%
Nội khoa
2
22,2%
4
44,4%
3
33,4%
9
100
Mổ mở
1
100%
-
-
-
-
1
100
Mổ nội soi
22
68,8%
10
31,2%
-
-
32
100
Tổng
25
59,5
14
33,3
3
-
42
100
Trong 42 trường hợp LNMTC tham gia
nghiên cứu, 25 ca có kết quả điều trị khỏi
hoàn toàn (hết đau), chiếm 59,5%; 14 ca có
tái phát đau, chiếm 33,3%. Trong phẫu thuật
nội soi, tỷ lệ khỏi hoàn toàn 68,8%, tái phát
đau 31,2%. Trong 9 ca điều trị nội khoa, có 3
ca phải chuyển phẫu thuật, 4 ca tái phát đau
và 2 ca hết đau.
IV. BÀN LUẬN
Trong điều trị LNMTC, theo hướng dẫn
của Bộ Y tế, bước đầu là điều trị giảm đau
bằng nội khoa, chỉ định phẫu thuật khi điều
trị nội khoa thất bại [1]. Trong 42 trường hợp
LNMTC tham gia nghiên cứu của chúng tôi,
đa số được chỉ định điều trị ngoại khoa, với
78,6%, trong đó chủ yếu là mổ nội soi (32/33
ca); tỷ lệ điều trị nội khoa 21,4%. Tỷ lệ mổ
nội soi điều trị LNMTC trong nghiên cứu
của tác giả Nguyễn Đức Toản là 87,2% [2],
của tác giả Phạm Huy Hiền hào là 92,68%
[3], phù hợp với nghiên cứu của chúng tôi.
Trong các trường hợp điều trị bằng phẫu
thuật nội soi, 18 ca là LNMTC tại buồng trứng,
chiếm 56,3%, 14 ca LNMTC tại cơ tử cung,
chiếm 43,7%. Các khối LNMTC tại buồng
trứng có kích thước chủ yếu từ 30 – 89mm
(83,3%), có dính (77,8%). Nghiên cứu của
Phạm Huy Hiền Hào cho thấy kích thước khối
LNMTC tại buồng trứng có 61% là từ 30 –
60mm, 39% là > 60mm; 100% trường hợp có
dính [3]. Nghiên cứu của tác giả Hoàng Thị
Liên Châu cho thấy kích thước khối LNMTC ≤
60mm chiếm 87%, tỷ lệ dính chiếm 76,1%,
tương tự nghiên cứu của chúng tôi [4].
Tỷ lệ bóc u LNMTC buồng trứng là
44,4%, cắt u là 55,6%. Tất cả 14 ca LNMTC
tại cơ tử cung đều có chỉ định cắt tử cung,
trong đó cắt tử cung kèm 2 phần phụ là
78,6%. Nghiên cứu của Phạm Huy Hiền Hào
cho thấy tỷ lệ bóc u LNMTC tại buồng trứng
là 70,73%, cao hơn nghiên cứu của chúng
tôi, tỷ lệ cắt u là 29,27%, thấp hơn của chúng
tôi [3]. Theo tác giả Hoàng Thị Liên Châu, tỷ
lệ bóc u LNMTC ở buồng trứng là 52,9%,
cắt u là 47,1 [4]; theo tác giả Nguyễn Văn
Tuấn, tỷ lệ bóc u là 85,5% [5]. Bóc u qua nội
soi là lựa chọn đầu tiên trong điều trị bảo tồn
LNMTC ở buồng trứng. Theo tác giả
Chapron C. và cộng sự, so nhóm bóc u trong
phúc mạc với nhóm chọc hút rồi đốt mặt
trong nang bằng dao điện lưỡng cực, tỷ lệ tái
phát triệu chứng đau bụng kinh 15,8% so với
52,9%, đau vùng chậu mạn tính 10% so với
52,9% [6].
Thời gian phẫu thuật nội soi trung bình là
99,37 ± 25,77 phút, trong đó, đối với phẫu
thuật tại buồng trứng là 83,33 ± 21,96 phút,
với cắt tử cung là 120 ± 11,77 phút. Thời
gian nằm viện sau phẫu thuật trung bình 6,69
± 1,58 ngày, ít nhất là 2 ngày, nhiều nhất là
12 ngày. Trong 42 trường hợp LNMTC tham
gia nghiên cứu, 25 ca có kết quả điều trị khỏi
hoàn toàn (hết đau), chiếm 59,5%; 14 ca có
tái phát đau, chiếm 33,3%. Trong phẫu thuật
TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
193
nội soi, tỷ lệ khỏi hoàn toàn 68,8%, tái phát
đau 31,2%. Theo tác giả Nguyễn Đức Toản,
thời gian phẫu thuật nội soi buồng trứng
trung bình là 85,59 ± 22,01 phút, tương tự
nghiên cứu của chúng tôi; thời gian nằm viện
sau phẫu thuật là 4,58 ± 1,75 ngày [2]. Tác
giả Guo và cs báo cáo tỷ lệ tái phát LNMTC
sau 2 năm là 21,5% [7]. Nhìn chung, kết quả
điều trị LNMTC khá đa dạng, tùy thuộc vào
vị trí LNMTC, giai đoạn bị bệnh và khả năng
điều trị của từng cơ sở.
V. KẾT LUẬN
Tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ
An, giai đoạn 2023 – 2024, phương pháp
điều trị LNMTC chủ yếu là phẫu thuật nội
soi. Đối với LNMTC tại buồng trứng, 55,6%
trường hợp cắt khối LNMTC; 100% trường
hợp LNMTC tại cơ tử cung có chỉ định mổ
cắt tử cung. Thời gian mổ nội soi trung bình
đối với khối lạc nội mạc tại buồng trứng là
83,33 ± 21,96 phút, tại tử cung (cắt tử cung)
là 120 ± 11,77 phút. Thời gian nằm viện sau
phẫu thuật từ 2 ngày đến 12 ngày, trung bình
là 6,69 ± 1,58 ngày. Tỷ lệ điều trị khỏi hoàn
toàn (hết đau) chiếm 59,5%; tỷ lệ tái phát
đau chiếm 33,3%. Trong mổ nội soi, tỷ lệ
khỏi hoàn toàn 68,8%, tái phát đau 31,2%.
Trong điều trị nội khoa, tần suất bệnh nhân
khỏi bệnh thấp (2/9 ca).
TÀI LIU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế Việt Nam (2019), Hướng dẫn chẩn
đoán và điều trị lạc nội mạc tử cung, tài liệu
ban hành kèm theo Quyết định số 5306/QĐ-
BYT, ngày 07/11/2018.
2. Nguyễn Đức Toản (2017), Nghiên cứu một số
đặc điểm và kết quả điều trị u lạc nội mạc tử
cung tại buồng trứng, Luận văn thạc sỹ Y học,
Trường Đại học Y dược Huế, Đại học Huế.
3. Phạm Huy Hiền Hào, Nguyễn Thị Thu
Trang (2018), Điều trị phẫu thuật u lạc nội
mạc tử cung ở buồng trứng tại Bệnh viện Phụ
sảnTtrung ương, Tạp chí Phụ sản, Tập 16, số
01, tr 111-116.
4. Hoàng Thị Liên Châu (2013), Nghiên cứu
kết quả điều trị u lạc nội mạc tử cung tái phát
tại Khoa Phụ Sản Bệnh viện Trung ương
Huế, Luận văn chuyên khoa II, Trường Đại
học Y Dược Huế, Đại học Huế.
5. Nguyễn Văn Tuấn (2012), Nghiên cứu kết
quả điều trị u lạc nội mạc tử cung ở buồng
trứng bằng phẫu thuật phối hợp với liệu pháp
hỗ trợ chất đồng vận GnRH, Luận án Tiến sĩ
Y học, Đại học Y dược Huế.
6. Chapron C., Vercellini P., Barakat H. et al
(2002), Management of ovarian
endometriomas, Human Reproduction
Update, 8(6), pp.591-597.
7. Guo S.-W. et al (2009), Recurrence of
endometriosis and its control, Hum Reprod
Update, 15(4), 441–461.