Kết quả nuôi cấy cụm nguyên bào sợi từ khối tế bào gốc tách từ tủy xương của bệnh nhân khớp giả thân xương dài và hoại tử chỏm xương đùi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ NUÔI CẤY CỤM NGUYÊN BÀO SỢI TỪ KHỐI TẾ BÀO GỐC<br /> TÁCH TỪ TỦY XƯƠNG CỦA BỆNH NHÂN KHỚP GIẢ THÂN XƯƠNG DÀI<br /> VÀ HOẠI TỬ CHỎM XƯƠNG ĐÙI<br /> Nguyễn Thanh Bình*, Nguyễn Thị Thu Hà*, Lý Tuấn Khải*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nuôi cấy cụm nguyên bào sợi (CFU-F) là một kỹ thuật chính để đánh giá số lượng tế bào gốc (TBG) trung<br /> mô của tủy xương.<br /> Mục tiêu: Xác định số lượng CFU-F khi nuôi cấy khối TBG tách từ tủy xương của những bệnh nhân<br /> khớp giả (KG) thân xương dài và hoại tử chỏm xương đùi (HTVKCXĐ) và tương quan giữa CFU-F với<br /> một số yếu tố khác.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 47 bệnh nhân (32 bệnh nhân khớp giả (KG), 15 bệnh nhân<br /> HTVKCXĐ) được chọc hút từ xương chậu để thu 250 ml dịch tủy xương, tách chiết cô đặc thành 30 ml<br /> khối TBG và nuôi cấy CFU-F.<br /> Kết quả: Số lượng CFU-F trên 106 tế bào có nhân của khối TBG là 56,21 ± 27,57; tổng số lượng CFU-F của<br /> 30 ml khối TBG là 52,26x103 ± 46,14x103, 2 chỉ số này có mối tương quan nghịch với tuổi bệnh nhân còn chỉ số<br /> thứ 2 có mối tương quan thuận với tổng số lượng tế bào CD34(+) của 30 ml khối TBG.<br /> Kết luận: Đây là kết quả bước đầu nuôi cấy CFU-F từ khối tế bào gốc tách từ tủy xương, là giá trị tham<br /> khảo cho các nghiên cứu tiếp theo về tế bào gốc trung mô.<br /> Từ khóa: Tế bào gốc tủy xương, khớp giả, hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ENUMERATION OF COLONY FORMING UNITS-FIBROBLAST FROM BONE MARROW-DERIVED<br /> STEM CELLS IN PATIENTS WITH LONG BONE UNUNION AND NECROSIS<br /> OF THE FEMORAL HEAD<br /> Nguyen Thanh Binh, Nguyen Thi Thu Ha, Ly Tuan Khai<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 4 - 2011: 485 - 469<br /> Culturing Colony Forming Units-Fibroblast (CFU-F) is the main assay to estimate the number of bone<br /> marrow-derived mesenchymal stem cell.<br /> Objectives: Determining the number of CFU-F in bone marrow-derived stem cells of patients with long<br /> bone union and aseptic necrosis of the femoral head and the correlation between CFU-F with some other factors.<br /> Subjects and methods: 47 patients including 32 patients with long bone union and 15 patients with<br /> aseptic necrosis of the femoral head. 250 milliliters of bone marrow aspirated from iliac of each patient was<br /> seperated and concentrated to obtain 30 milliliters of bone marrow-derived cell suspension and to perform CFU-F<br /> assay.<br /> Results: The number of CFU-F/106 nucleated cells of above-mentioned cell suspension was 56.21 ± 27.57,<br /> the total number of CFU-F of 30 milliliters of this cell suspention is 52.26x103 ± 46.14x103 and both were<br /> inversely correlated with patient ages while the latter has positive correlation with the total number of CD34(+)<br /> cells of 30 milliliters of this cell suspention.<br /> * Bệnh viện Trung ương Quân Đội 108<br /> Tác giả liên lạc: TS BS Lý Tuấn Khải<br /> <br /> ĐT: 0912.023.465<br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học<br /> <br /> Email: lytuankhaihh108@gmail.com<br /> <br /> 465<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Conclusion: These are initially results of culturing CFU-F from bone marrow-derived stem cell which could<br /> be reference values for next rese.<br /> Key words: bone marrow-derived stem cell, nonunion, aseptic necrosis of the femoral head.<br /> ARCO(1)), có chỉ định ghép tế bào gốc tự thân<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> điều trị tại Viện Chấn thương Chỉnh hình- Bệnh<br /> Tủy xương chứa hai loại tế bào gốc (TBG)<br /> viện Trung ương Quân đội 108 và Khoa chấn<br /> chính, đó là TBG tạo máu và TBG trung mô. Các<br /> thương - Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức từ<br /> TBG trung mô (hay còn gọi là tế bào đệm của<br /> 12/2009-12/2010.<br /> tủy xương) có khả năng biệt hóa thành nhiều<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> loại mô của cơ thể như xương, sụn, mỡ... đang<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> được nghiên cứu ứng dụng điều trị nhiều bệnh<br /> và đặc biệt trong điều trị tái tạo các mô và cơ<br /> Mô tả cắt ngang<br /> quan bị bệnh hoặc bị tổn thương. TBG trung mô<br /> Các kỹ thuật sử dụng trong nghiên cứu<br /> được xác định bằng kỹ thuật nuôi cấy cụm<br /> - Tách khối TBG từ dịch hút tủy xương: mỗi<br /> nguyên bào sợi [Colony forming units –<br /> bệnh nhân được chọc hút thu gom 250 ml dịch<br /> Fibroblast (CFU-F)]. Một số nghiên cứu trên thế<br /> tủy xương từ hai mào chậu sau. Dùng phương<br /> giới đã chứng minh rằng bằng cấy ghép các TBG<br /> pháp ly tâm theo gradient tỷ trọng có sử dụng<br /> tự thân lấy từ tủy xương có thể điều trị thành<br /> dung dịch Ficoll (p=1,077) để tách lấy thành<br /> công các trường hợp gãy xương không liền, mất<br /> phần tế bào đơn nhân (trong đó có chứa các<br /> đoạn xương ở bệnh nhân khớp giả cũng như tái<br /> TBG), huyền dịch khối TBG này trong 30 ml<br /> tạo các mô xương bị hoại tử ở bệnh nhân bị hoại<br /> nước muối sinh lý.<br /> tử vô khuẩn chỏm xương đùi (HTVKCXĐ)(2,3,4).<br /> - Xét nghiệm tế bào máu và tủy xương: sử<br /> Ở Việt Nam, chúng tôi đã phối hợp với các bác<br /> dụng máy đếm tế bào tự động CD1800 (Abbott sỹ chấn thương chỉnh hình để nghiên cứu áp<br /> Hoa Kỳ) và phương pháp tế bào học kinh điển<br /> dụng phương pháp điều trị mới này. Trong qui<br /> (nhuộm Giemsa và quan sát trên kính hiển vi<br /> trình điều trị này dịch tủy xương được thu gom<br /> quang học (Olympus-Nhật bản).<br /> sau đó tách lấy thành phần TBG và ghép vào vị<br /> - Các kỹ thuật xác định thành phần khối<br /> trí tổn thương xương, do đó việc xác định chính<br /> TBG:<br /> xác thành phần TBG trung mô ghép cho bệnh<br /> nhân là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả<br /> + Đếm số lượng tế bào nhân (TBN) bằng<br /> điều trị.<br /> máy huyết học tự động CELL-DYN 1800<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> <br /> (ABBOT – Hoa Kỳ).<br /> <br /> Xác định số lượng cụm nguyên bào sợi<br /> (CFU-F) khi nuôi cấy khối TBG tách từ tủy<br /> xương của những bệnh nhân khớp giả thân<br /> xương dài và hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi.<br /> <br /> + Xác định thành phần TBG tạo máu CD34+:<br /> sử dụng phương pháp miễn dịch huỳnh quang<br /> tế bào dòng chảy theo hướng dẫn của<br /> ISHAGE(8). Kết quả tính bằng tỷ lệ phần trăm và<br /> tổng số tế bào CD34+ trong 30 ml khối TBG<br /> (ΣCD34+).<br /> <br /> Xác định mối tương quan giữa số lượng<br /> CFU-F với một số yếu tố khác.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> 47 bệnh nhân (39 nam, 8 nữ), gồm 32 bệnh<br /> nhân khớp giả thân xương dài và 15 bệnh nhân<br /> hoại tử chỏm xương đùi giai đoạn I, II (theo<br /> <br /> 466<br /> <br /> + Xác định TBG trung mô bằng kỹ thuật<br /> nuôi cấy cụm nguyên bào sợi CFU-F (Colony<br /> forming unit - Fibroblast) với môi trường nuôi<br /> cấy của Stem cell technologies (Canada). Kết quả<br /> được tính bằng số lượng CFU-F mọc khi nuôi<br /> cấy 106 tế bào có nhân của khối TBG [hay còn<br /> gọi là hiệu quả tạo cụm - colony forming<br /> <br /> Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> efficiency (CFE)] và tổng số lượng CFU-F trong<br /> 30 ml khối TBG (ΣCFU-F).<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Số liệu được xử lý bằng các thuật toán thống<br /> kê với phần mềm SPSS 18.0.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Bảng 1: Đặc điểm đối tượng nghiên cứu<br /> Đặc điểm<br /> <br /> 1-2<br /> <br /> Khớp giả HTVKCXĐ<br /> Chung<br /> p<br /> (1)<br /> (2)<br /> Tuổi (X±SD) 37,86±12,99 46,67±9,26 41,43±12,29 <<br /> 0,05<br /> Nam<br /> 24 (75%)<br /> 15 (100%)<br /> 39 (83%)<br /> (n,%)<br /> Giới<br /> Nữ<br /> 8 (25%)<br /> 0 (0%)<br /> 8 (17%)<br /> (n,%)<br /> <br /> Nhận xét:<br /> Đa số bệnh nhân nghiên cứu trong độ tuổi<br /> lao động (20-60 tuổi), trong đó nhóm bệnh nhân<br /> HTVKCXĐ có tuổi trung bình cao hơn nhóm<br /> bệnh nhân khớp giả (p0,05<br /> <br /> ΣCFU-F 54,58 ±<br /> 47,32 ±<br /> 52,26 ±<br /> >0,05<br /> 3<br /> 51,55<br /> 32,65<br /> 46,14<br /> (x10 )<br /> %<br /> 1,18 ± 0,47 1,12 ± 0,49 1,16 ± 0,48 >0,05<br /> CD34<br /> ΣCD34+<br /> 16,91 ±<br /> 14,15 ±<br /> (+)<br /> 14,34 ± 7,91<br /> >0,05<br /> 6<br /> 10,79<br /> 9,13<br /> (x10 )<br /> <br /> Nhận xét:<br /> Số lượng CFU-F và số lượng tế bào CD 34+<br /> trong khối TBG giữa nhóm bệnh nhân khớp giả<br /> và HTVKCXĐ là tương tự nhau (p>0,05).<br /> Bảng 4: Tương quan giữa CFE và tổng số lượng<br /> CFU-F trong khối TBG với một số yếu tố<br /> Yếu tố<br /> CFE ΣCFU-F<br /> Hệ số tương quan - 0,416 -0,313<br /> Tuổi<br /> p<br /> 0,01<br /> 0,04<br /> Hệ số tương quan 0,421<br /> 0,21<br /> SLTB tủy xương<br /> p<br /> 0,003<br /> 0,157<br /> Tổng SLTB<br /> Hệ số tương quan - 0,273 0,366<br /> CD34(+) trong khối<br /> p<br /> 0,073<br /> 0,014<br /> TBG<br /> <br /> Nhận xét:<br /> 1-2<br /> <br /> Khớp giả HTVKCXĐ Chung p<br /> (1)<br /> (2)<br /> SLTB (G/l)<br /> 66,63<br /> 66,11<br /> 66,46 >0,05<br /> Tủy<br /> ±38,29<br /> ±37,47<br /> ±37,62<br /> xương CD34+ 0,61 ± 0,29 0,71 ±0,27 0,64 ±0,29 >0,05<br /> (%)<br /> SLHC (T/l) 4,97 ±0,46 4,29 ±0,63 4,65 ±0,61