Khám phá những bí ẩn khoa học

Chia sẻ: Nguyễn Ngọc Tài | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Các nhà khoa học Mỹ mố đây đã phát hiện thấy, trung bình cứ mỗi thập kỷ, các laoig động vật lại xê dịch cư trú khoảng 6,1km về phía hai cực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khám phá những bí ẩn khoa học

1 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC MUÅC LUÅC Àöång vêåt àang di cû túái caác vuâng laånh hún......................................................3 Bñ êín vïì nhûäng ngoån àeân vônh cûãu ..................................................................6 Mùåt trùng seä moåc taåi Las Vegas? .................................................................. 10 Nûúác hoa coá muâi hûúng vuä truå......................................................................13 Tïë baâo göëc coá thïí chuyïín thaânh tïë baâo ung thû? ............................................15 Nuái lûãa Kilauea àaä phun traâo troân 20 nùm..................................................... 18 Tòm thêëy hoáa thaåch boâ saát biïín khöíng löì .......................................................20 Giaãi àaáp bñ êín vïì ngöi möå võ vua Ai Cêåp treã .................................................. 22 Linh miïu tai nhoån coá thïí bõ tuyïåt diïåt nhû höí rùng kiïëm ...............................23 Toác coá thïí dûå baáo tuyïët?...............................................................................24 Anh phaát hiïån con nhïån "àöìng tiïìn" caái àêìu tiïn............................................26 http://www.ebooks.vdcmedia.com
2 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Giao phöëi cheáo coá thïí xoáa söí caác loaâi àöång vêåt quyá .......................................27 Nhúâ boå nhaãy... àiïìu tra chêët lûúång àêët ...........................................................29 Bñ êín cuãa cêy têìm gûãi ...................................................................................32 Mùåt trúâi biïën thaânh... öng giaâ Noel................................................................35 Phaát hiïån caá thïí trûúãng thaânh cuãa loaâi caá voi hiïëm nhêët .................................36 Tiïën syä ngûúâi Viïåt àïì xuêët phûúng phaáp tòm sao luân cûåc nheå .........................37 Khuön mùåt múái cuãa Chuáa Jesus ....................................................................40 Nam cûåc laånh hún nhiïìu so vúái dûå àoaán ........................................................42 Ngûúâi hiïån àaåi khöng chó coá doâng maáu chêu Phi ...........................................44 Öng giaâ Noel cûúäi trïn nhûäng "cö" tuêìn löåc?.................................................45 Vöî beáo gêëu truác bùçng baánh quy hònh truác ......................................................48 Maáy bay chúã khaách khöng ngûúâi laái seä thaânh hiïån thûåc?................................49 Xem phim àen trùæng seä coá giêëc mú khöng maâu .............................................52 Tuyïët nhên taåo laâm tûâ khoai têy....................................................................54 Ûúáp laånh thûåc phêím bùçng êm thanh..............................................................56 Giaã thuyïët múái vïì nghôa àõa khuãng long úã Myä ...............................................57 Gúä boã lúâi nguyïìn cuãa xaác ûúáp Tutankhamen.................................................60 Lúâi nguyïìn xuêët hiïån nhû thïë naâo? ...............................................................61 http://www.ebooks.vdcmedia.com
3 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Àöång vêåt àang di cû túái caác vuâng laånh hún http://www.ebooks.vdcmedia.com
4 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Caác nhaâ khoa hoåc Myä múái àêy àaä phaát hiïån thêëy, trung bònh cûá möîi thêåp kyã, caác loaâi àöång vêåt laåi xï dõch núi cû truá khoaãng 6,1 km vïì phña hai cûåc. Àêy laâ lêìn àêìu tiïn, ngûúâi ta tòm thêëy mö hònh roä neát nhû vêåy vïì phaãn ûáng cuãa sinh vêåt hoang daä trûúác hiïån Caác loaâi àöång tûúång traái àêët êëm lïn. vêåt àang tòm kiïëm Camille Parmesan, Àaåi hoåc Texas (Myä), vaâ cöång nhûäng vuâng àêët maát meã sûå àaä thûåc hiïån möåt cuöåc phên tñch quy mö lúán trïn hún. hún 1.700 loaâi àöång vêåt. Hoå nhêån thêëy, rêët nhiïìu loaâi àang tûâ boã quï hûúng baãn quaán àïí ài tòm nhûäng vuâng àêët laånh hún hoùåc nùçm cao hún (cuäng àöìng nghôa vúái àiïìu kiïån maát meã hún). Nhûäng hoaåt àöång söëng trong muâa xuên (nhû thúâi àiïím xuêët hiïån caác loaâi di cû hay muâa sinh saãn) cuäng àûúåc àêíy súám hún 2,3 ngaây, cûá sau 10 nùm. Trong möåt phên tñch khaác, Terry Root cuãa Àaåi hoåc Standford, California (Myä), àaä töíng húåp söë liïåu tûâ 143 nghiïn cûáu àöåc lêåp vïì caác loaâi vaâ hiïån tûúång êëm lïn toaân cêìu. Hoå nhêån thêëy coá nhûäng biïíu hiïån chuyïín dõch núi cû truá cuãa haâng loaåt loaâi àöång thûåc vêåt, liïn quan àïën biïën àöíi khñ hêåu, tûâ àöång vêåt thên mïìm túái caác loaâi thuá, tûâ cêy coã túái cêy thên göî... Sûå chuyïín dõch naây laâ lúán nhêët úã nhûäng vuâng cao vaâ coá vô àöå lúán (nhûäng núi maâ theo dûå baáo laâ coá biïën thiïn nhiïåt àöå maånh nhêët). Root nhêån àõnh: "Sûå xuêët hiïån caác bùçng chûáng vúái têìn söë tûúng àûúng nhau trong caác nghiïn cûáu naây chûáng toã rùçng, taác àöång cuãa hiïån tûúång êëm lïn toaân cêìu àaä coá thïí thêëy roä trïn caác quêìn thïí àöång, thûåc vêåt". Theo caác nhaâ nghiïn cûáu, aãnh hûúãng cuãa nhiïåt àöå tùng nhanh vaâ caác nhên töë gêy stress khaác, àùåc biïåt laâ viïåc phaá huãy möi trûúâng söëng, coá thïí dïî daâng cùæt àûát möëi liïn hïå giûäa caác loaâi vaâ taái lêåp nhûäng liïn hïå múái, dêîn túái sûå tuyïåt giöëng trïn quy mö lúán, vaâ coá thïí àûa túái kïët cuåc tuyïåt chuãng. http://www.ebooks.vdcmedia.com
5 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC http://www.ebooks.vdcmedia.com
6 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Bñ êín vïì nhûäng ngoån àeân vônh cûãu Àeân chaáy hïët bêëc vaâ hïët dêìu thò phaãi tùæt, êëy vêåy maâ vêîn coá nhûäng ngoån àeân rûåc saáng qua haâng thiïn niïn kyã vúái caã “dêìu” lêîn bêëc coân nguyïn. Phaãi chùng, ngûúâi xûa àaä tòm ra kyä thuêåt chaáy trong chên khöng hay coá thïí duy trò sûå chaáy maâ khöng cêìn öxy. "Àeân" cuãa ngûúâi Nhaâ thú traâo phuáng Hy Laåp Lucian (120-180) laâ Ai Cêåp cöí àaåi. ngûúâi thñch chu du. Möåt lêìn, khi àùåt chên àïën Syrie vaâ thùm thuá khu vûåc Heirapolis, öng nhêån thêëy möåt pho tûúång rêët lúán àùåt giûäa möåt ngöi àïìn. Trïn traán pho tûúång laâ möåt viïn ngoåc saáng rûåc, soi roä caã khu vûåc vaâo ban àïm. Trïn baân tay phaãi laâ möåt ngoån àeân vônh cûãu. Theo lúâi kïí cuãa dên àõa phûúng thò “khöng ai biïët ngoån àeân êëy chaáy tûâ bao giúâ vaâ bao giúâ tùæt”. Hoaâng àïë Numa Pompilius (La Maä) cuäng coá möåt ngoån àeân vônh cûãu vaâ khöng hïì tiïët löå taåi sao noá cûá chaáy maäi. http://www.ebooks.vdcmedia.com
7 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Tûâ thïë kyã thûá nhêët, triïët gia La Maä Pliny àaä cho rùçng ngoån àeân vônh cûãu phaãi àûúåc thùæp bùçng möåt loaåi dêìu àùåc biïåt vaâ coá möåt súåi bêëc cuäng hïët sûác khaác thûúâng. Lúâi kïët luêån mú höì naây àûúåc caác nhaâ khoa hoåc ngaây nay böí sung nhû sau: àoá laâ möåt loaåi dêìu cûåc kyâ tinh khiïët (khöng hïì coá taåp chêët), coân bêëc coá leä àûúåc laâm tûâ amiante. Têët nhiïn, àïí àûúåc goåi laâ ngoån àeân vônh cûãu thò noá phaãi phaát saáng ñt nhêët laâ vaâi chuåc nùm maâ khöng cêìn chêm dêìu, thay bêëc. Thïë kyã thûá hai, nhaâ nghiïn cûáu Pausanius àaä mö taã khaá chi tiïët möåt ngoån àeân vônh cûãu trong taác phêím Atlicus. Sûå truâng húåp nùçm úã chöî, coá khoaãng vaâi trùm tû liïåu khaác cuäng noái vïì cêy àeân naây. Noá nùçm trong ngöi àïìn Minerve Polius úã Athen (Hy Laåp), do möåt ngûúâi coá tïn laâ Callimadun saáng chïë. Nhiïìu taác phêím cöí xûa cuãa Hy Laåp àöi khi cuäng nhùæc àïën nhên vêåt naây: “…Möåt ngûúâi taâi hoa, biïët chïë taåo nhûäng duång cuå hïët sûác kyâ laå, àùåc biïåt laâ nhûäng ngoån àeân vônh cûãu. Öng ta coá loaåi dêìu àùåc biïåt, cho pheáp nhûäng ngoån àeân naây chaáy maäi”. Àïìn thúâ thêìn Apollon Carneus vaâ àïìn Aberdain àïìu coá möåt baân thúâ, trïn àoá coá ngoån àeân vônh cûãu. Nhûng chaáy maäi laâ möåt chuyïån, coân chaáy trong gioá mûa laåi laâ bñ êín lúán hún nhiïìu. Saint Augustin (354-430) àaä mö taã vïì möåt ngoån àeân vônh cûãu trong ngöi àïìn Isis (Ai Cêåp). Àiïìu khoá hiïíu nhêët laâ noá nùçm úã phêìn khöng coá maái che, bêët chêëp gioá mûa. Tûúng tûå nhû thïë, ngoån àeân úã Edessa (Syrie) àaä chaáy suöët 500 nùm trong àiïìu kiïån thúâi tiïët khùæc nghiïåt. Nùm 1300, lyá thuyïët “dêìu àùåc biïåt” àûúåc soi roä phêìn naâo, khi nhaâ nghiïn cûáu Marcus Grecus viïët trong taác phêím Liber Ignum (Saách lûãa) rùçng möåt söë ngoån àeân vônh cûãu coá duâng nhiïn liïåu àùåc biïåt. Àoá khöng phaãi laâ dêìu maâ chó laâ möåt loaåi böåt mõn àûúåc taåo ra tûâ nhûäng “con sêu phaát saáng”, nhûng laâ loaåi sêu gò thò Marcus khöng biïët vaâ bñ êín maäi maäi bõ chön vuâi. Marcus chó noái rùçng “ta àaä quan saát súåi bêëc, noá daâi bùçng caánh tay ta. Rêët lêu sau àoá, ta quay laåi vaâ thêëy chiïìu daâi cuãa noá vêîn thïë, chùèng coá ai thay bêëc múái hay truát thïm böåt”. Nùm 1401, trong möå phêìn Pallas (con trai vua Evandra - La Maä), ngûúâi ta tòm àûúåc möåt ngoån àeân vônh cûãu vaâ cho rùçng noá àaä chaáy àûúåc 2.600 nùm. Àïí dêåp tùæt noá, theo caác bêåc cao niïn, chó coá caách àêåp vúä têët caã hoùåc truát ngûúåc “dêìu” cuãa noá. http://www.ebooks.vdcmedia.com
8 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Nùm 1450, möåt nöng dên úã Padoue (Italy), trong luác caây xúái caánh àöìng cuãa mònh àaä tòm àûúåc möåt caái bònh bùçng àêët nung, kïë àoá laâ hai bònh nhoã bùçng kim loaåi, möåt bùçng vaâng vaâ möåt bùçng baåc. Trong hai huä naây laâ möåt loaåi chêët nhúân kyâ laå, nûãa nhû dêìu nûãa nhû mêåt ong. Bïn trong caái bònh bùçng àêët nung laâ möåt caái bònh àêët nung khaác àûång möåt ngoån àeân vônh cûãu vêîn àang chaáy. Bõ chön dûúái àêët (khöng biïët tûâ bao giúâ) vaâ chaáy trong àiïìu kiïån ñt öxy nhû vêåy, àoá quaã laâ möåt bñ êín. Nùm 1610, nhaâ nghiïn cûáu Ludovicius Vives khùèng àõnh öng àaä tûâng nhòn thêëy möåt ngoån àeân vônh cûãu (chaáy qua 1.500 nùm) vaâ bõ àaám thúå göëm àêåp vúä. Nhaâ sûã hoåc Cambden (Anh) vaâo nùm 1586 cuäng nhùæc vïì möåt ngoån àeân vônh cûãu taåi phêìn möå cuãa Constantius Chlorus, cha cuãa Costantin Àaåi Àïë. Chlorus qua àúâi nùm 306 úã Anh vaâ tûâ àoá, coá möåt ngoån àeân vônh cûãu àûúåc àùåt trong phêìn möå cuãa öng. Vua Henri 8 vaâo nùm 1539 àaä giaãi taán rêët nhiïìu nhaâ thúâ vaâ tu viïån úã Anh, tûâ àoá, coá rêët nhiïìu ngoån àeân vônh cûãu àûúåc thùæp lïn vaâ khöng bao giúâ tùæt, trûâ khi bõ àêåp vúä. ÚÃ Têy Ban Nha, cuäng coá möåt ngoån àeân vônh cûãu àûúåc tòm thêëy taåi Cordone vaâo nùm 1846. Caác phaát hiïån noái trïn chûáng toã nhûäng ngoån àeân kyâ bñ naây khöng phaãi laâ saãn phêím cuãa riïng Hy Laåp, Ai Cêåp hay La Maä. Linh muåc Evariste - Regis Huc (1813-1860) laâ ngûúâi rêët thñch du ngoaån úã chêu AÁ vaâ àaä tòm àûúåc möåt ngoån àeân bêët tûã nhû vêåy úã Têy Taång vaâo nùm 1853. Nhûng taåi sao thöng tin vïì loaåi àeân bñ êín naây laåi ñt oãi àïën vêåy? Möåt söë ngûúâi cho rùçng chuáng chó laâ saãn phêím cuãa oác tûúãng tûúång, vò ngûúâi xûa khöng thïí naâo taåo ra nhûäng kyâ tñch nhû thïë. Tuy nhiïn, möåt söë nhaâ sûã hoåc laåi lêåp luêån rùçng, “vêåy bùçng caách naâo, ngûúâi ta coá thïí taåo ra kim tûå thaáp khi maâ cêìn cêíu, xe nêng hay xe taãi chûa xuêët hiïån?”. Nhaâ hoáa hoåc Brand (Hambourg - Àûác) vaâo nùm 1669 nhêån àõnh nhûäng ngoån àeân vônh cûãu naây chaáy lêu nhû thïë laâ do phöët pho. Ngûúâi khaác laåi cho rùçng chuáng chaáy lêu laâ do khöng cêìn khöng khñ, ngûúåc laåi, nïëu tiïëp xuác vúái khöng khñ chuáng seä tùæt. Nïëu quaã yá kiïën naây laâ àuáng, thò leä naâo ngûúâi xûa àaä biïët kyä thuêåt huát chên khöng? Vaã chùng, lûãa chaáy khöng cêìn öxy laâ chuyïån hïët sûác khoá hiïíu. Nhûäng cuöåc tranh luêån naây buöåc ngûúâi ta quay vïì möåt bñ êín khaác: kyä thuêåt chiïëu saáng cuãa ngûúâi Ai Cêåp. Trïn caác àûúâng phöë Ai Cêåp cöí, ngûúâi ta duâng àeân dêìu vaâ àuöëc. Nhiïn liïåu laâ nhûäng cùån baä coá nhiïìu chêët beáo vaâ chêët http://www.ebooks.vdcmedia.com
9 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC nhúân. Nhûng úã nhûäng hêìm möå àûúåc àaâo sêu vaâo nuái àïën 100 meát thò caác nö lïå vaâ nhaâ àiïu khùæc àaä laâm viïåc vúái aánh saáng gò? Trong caác hêìm möå naây, khöng hïì coá dêëu vïët cuãa ngoån àeân hay ngoån àuöëc naâo. Vêåy phaãi chùng ngûúâi Ai Cêåp àaä duâng caác loaåi gûúng àïí phaãn chiïëu aánh saáng mùåt trúâi? Nhûng caác loaåi “gûúng” thúâi êëy chó bùçng baåc, vaâ chó coá thïí phaãn chiïëu 40% aánh saáng, nghôa laâ úã àöå sêu vaâi chuåc meát, boáng töëi seä laåi bao phuã hoaân toaân. Vaâ röìi möåt phaát hiïån chêën àöång àaä laâm thïë giúái khaão cöí baâng hoaâng: taåi àïìn Hator úã Denderah (àûúåc xêy dûång caách àêy hún 4.200 nùm) coá möåt gian phoâng nùçm rêët sêu. Trong àoá coá nhûäng bûác veä cho thêëy ngûúâi Ai Cêåp “àaä sûã duång nhûäng duång cuå kyâ laå tröng nhû boáng àeân àiïån ngaây nay!”. Phaãi chùng àêy chñnh laâ kyä thuêåt aánh saáng bñ êín. Nhaâ khoa hoåc Erich Von Daniken (Àûác) àang cöë cöng taái taåo nhûäng boáng àeân to tûúáng naây trong phoâng thñ nghiïåm, nhûng vêîn chûa tòm àûúåc cöët loäi cuãa vêën àïì. Caác nhaâ Ai Cêåp hoåc cuäng chaâo thua, vò roä raâng thúâi êëy chûa coá àiïån. Vêåy, nhûäng ngoån àeân êëy àûúåc thùæp saáng bùçng gò? Giaãi àûúåc baâi toaán naây, chuáng ta cuäng seä coá cêu traã lúâi cho bñ êín vïì nhûäng ngoån àeân vônh cûãu. http://www.ebooks.vdcmedia.com
10 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Mùåt trùng seä moåc taåi Las Vegas? Viïåc xêy dûång khaách saån soâng baåc Mùåt Trùng seä giöëng nhû troâ gieo xuác xùæc àöëi vúái Michael Henderson. Nïëu viïîn caãnh cuãa öng thaânh hiïån thûåc, àaãm baão moåi ngûúâi seä chùèng cêìn phaãi ài àêu xa àïí giaãi trñ cuâng chõ Hùçng. Khaách saån àûúåc coi laâ lúán vaâ sang troång chûa tûâng coá trïn traái àêët àang tòm Mö hònh kiïëm chöî àûáng úã thuã àö cúâ baåc cuãa nûúác Myä. khaách saån soâng Nhûng ngûúâi ta ûúác tñnh seä cêìn möåt lûúång tiïìn baåc baåc Mùåt Trùng. khöìng löì àïí coá thïí biïën dûå aán mang tïn "Mùåt Trùng" naây thaânh hiïån thûåc. Henderson, ngûúâi àïì xuêët saáng kiïën, laâ möåt thûúng nhên giaâu coá ngûúâi Canada göëc Ireland. Henderson noái. "Nïëu kiïëm àuã vöën àêìu tû khoaãng 5 tyã USD, thò dûå aán Mùåt Trùng seä àûúåc hoaân thaânh trong 5 nùm". Àïí thêëy roä têìm cúä cuãa dûå aán taáo baåo naây, ngûúâi ta àaä so saánh: khaách saån soâng baåc Mùåt Trùng seä laâm lu múâ saån soâng baåc Bellagio thûúång haång (vúái mûác http://www.ebooks.vdcmedia.com
11 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC àêìu tû khoaãng 1,8 tyã USD). Thêåm chñ möåt kiïåt taác khaách saån soâng baåc sùæp ra àúâi, Le Reve, cuäng seä chó vûún cuâng lùæm laâ túái con söë 2,5 tyã USD. Khu vui chúi xa xó Mùåt Trùng seä àaåt tiïu chuêín 5 sao, göìm 10.000 phoâng vaâ röång hún 1 km2, trong àoá coá möåt khu soâng baåc Moon Casino àöì söå, vúái caác phoâng game àa daång àuã moåi kñch cúä vaâ vuä trûúâng Metropolis Discotheque hoaåt àöång thêu àïm. Trung têm toaâ nhaâ laâ bïí búi Crater Wave, chu vi 152 m, coá mùåt nûúác vöî vïì nhû nhûäng laân soáng àaåi dûúng. Bao quanh noá laâ möåt loaåt caác bïí búi nhoã vaâ bïí nûúác khoaáng, àûúåc böë trñ nhû nhûäng miïång höë löìi loäm trïn mùåt trùng. Khaách tham quan coá thïí vui àuâa taåi Trung têm vui chúi dûúái nûúác (Sea of Crater Wave Pool. Serenity Aquatic Center) röìi trûúåt qua nhûäng maáng trûúåt vaâo thùèng böìn nûúác trung têm. Du khaách cuäng coá thïí ài vaâo buöìng nghó ngúi Lunar Lander Lounge nùçm úã giûäa bïí búi, bùçng caách ài xuyïn qua nhûäng con àûúâng boåc kñnh trong suöët úã dûúái nûúác. Ngoaâi ra, khaách du lõch coá thïí thû giaän taåi suöëi nûúác khoaáng Tranquility Spa vaâ chùm soác sûác khoeã taåi trung têm Wellness. Taåi khu vûåc thùæng caãnh Moon Buggy Activity Landscape, baån coá thïí treâo lïn võ trñ cuãa möåt trong nhûäng nhaâ thaám hiïím mùåt trùng nöíi tiïëng trïn con taâu Apollo. Dûâng chên taåi nuái àaá Rock Climbing Mountain, nhûäng ngûúâi leo nuái lêìn àêìu hay caác tay kyâ cûåu àïìu coá thïí àaåt àûúåc têìm cao múái vúái mön leo nuái àêìy maåo hiïím. Nöíi bêåt taåi quaán bar nhaåc söëng Moon River Jazz laâ möåt cöåt thaác nûúác 2 têìng uöën lûúån ngoaån muåc qua chiïìu daâi cuãa quaán vaâ àöí vaâo möåt doâng söng. http://www.ebooks.vdcmedia.com
12 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Vaâ àïí xûáng àaáng laâ möåt cöng trònh têìm cúä, seä khöng thïí thiïëu caác gian haâng, trung têm höåi nghõ khöíng löì, khu vûåc thïí thao muâa àöng, sên golf vaâ sên tennis coá maái che, cuäng nhû möåt khu sinh thaái nhên taåo. Tuy nhiïn, cho duâ khu du lõch Mùåt Trùng seä coá mùåt trïn Traái Àêët, liïåu noá coá àuã sûác nêng cao sûå hûáng thuá cuãa cöng chuáng àöëi vúái viïåc di cû lïn Mùåt Trùng? Wendell Khu sinh thaái nhên taåo coá Mendell, möåt quan chûác cuãa Nasa cho biïët, àuã moåi khñ hêåu trïn Traái Àêët vúái nhiïìu nùm qua àaä coá möåt vaâi dûå aán mö phoãng nhûäng hïå àöång vêåt vaâ thûåc vêåt Mùåt Trùng trïn Traái Àêët nhûng àïën nay tûúng ûáng. khöng möåt dûå aán naâo coân töìn taåi. Tuy vêåy, Hendersen traân àêìy niïìm tin vúái dûå aán cuãa mònh. Öng khùèng àõnh àaä coá rêët nhiïìu ngûúâi àùåt phoâng vaâ caác phoâng seä kñn chöî trûúác khi caánh cûãa Mùåt Trùng múã ra. http://www.ebooks.vdcmedia.com
13 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Nûúác hoa coá muâi hûúng vuä truå Hoa höìng vöën nöíi danh vò muâi thúm ngoåt ngaâo cuãa chuáng. Nhûng liïåu trïn quyä àaåo, chuáng coá coân laâm say àùæm loâng ngûúâi nhû vêåy khöng? Haäng nûúác hoa danh tiïëng Myä IFF àaä àûa möåt böng höìng tñ hon lïn quyä àaåo, nhùçm tòm ra möåt loaåi nûúác hoa coá muâi hûúng Duâng que thûã lêëy múái: muâi hûúng vuä truå. mêîu hûúng hoa höìng. Nùm 1998, IFF húåp taác vúái Trung têm Ngûúâi maáy vaâ Tûå àöång hoáa vuä truå Wisconsin (WCSAR), àaä chïë ra möåt höåp nuöi thûåc vêåt trong quyä àaåo, coá tïn goåi laâ ASTROCULTURETTM. Chiïëc höåp naây coá kñch cúä 53x43x22 cm, àaãm baão cung cêëp àuã nhiïåt àöå, àöå êím, aánh saáng vaâ chêët dinh dûúäng cho cêy trong suöët chuyïën bay. Ngaây 28/10/1998, möåt böng höìng tñ hon coá tïn goåi Overnight Scentsation do IFF lûåa choån àaä rúâi mùåt àêët trïn taâu con thoi Endeavour, thûåc hiïån chuyïën bay 10 ngaây trong vuä truå. Caác nhaâ nghiïn cûáu nhêån thêëy, trong möi trûúâng hêëp dêîn yïëu, hoa höìng giaãi phoáng ñt tinh dêìu hún, nhûng muâi hûúng cuãa noá “àêåm àùåc vaâ thanh khiïët” hún nhiïìu so vúái trïn traái àêët. Khöng chó ngûãi muâi trûåc tiïëp, hoå coân thu thêåp 4 mêîu hûúng cuãa hoa höìng bùçng möåt súåi silicon nhoã xñu, coá thïí dïî daâng dñnh baám caác phên tûã chêët thúm. Khi con taâu trúã vïì traái àêët, caác nhaâ nghiïn cûáu àaä phên lêåp vaâ taåo ra loaåi muâi trung bònh cuãa 4 lêìn lêëy mêîu naây, böí sung vaâo nûúác hoa Zen do cöng ty Shiseido cuãa Nhêåt Baãn saãn xuêët. Sùæp túái, IFF vaâ WCSAR seä tiïëp tuåc möåt dûå aán múái trïn chuyïën bay STS- 107 cuãa taâu con thoi, dûå kiïën cêët caánh vaâo thaáng 1/2003. Kïë hoaåch cuãa hoå laâ gûãi hai loaâi thûåc vêåt khaác nhau: möåt böng hoa höìng vaâ möåt loaâi hoa luáa chêu AÁ, vaâo cuâng chiïëc höåp ASTROCULTURETM.. Viïåc àùåt chuáng caånh nhau trong höåp seä http://www.ebooks.vdcmedia.com
14 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC laâm thay àöíi thaânh phêìn muâi hûúng cuãa möîi loaâi, vaâ coá thïí cho ra möåt hûúng thúm höîn húåp múái. http://www.ebooks.vdcmedia.com
15 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Tïë baâo göëc coá thïí chuyïín thaânh tïë baâo ung thû? Caác nhaâ nghiïn cûáu Myä vûâa cho biïët, khaã nùng phên chia vö haån àõnh cuãa caã tïë baâo göëc vaâ tïë baâo ung thû dûúâng nhû àïìu do möåt loaåi protein kiïím soaát. Phaát hiïån naây giuáp chuáng ta hiïíu àûúåc quaá trònh taái baãn maänh liïåt cuãa chuáng, àöìng thúâi cuäng caãnh baáo vïì hiïím hoåa tïë baâo göëc àûúåc cêëy Cêëy gheáp gheáp coá thïí laâ mêìm möëng cuãa ung thû. tïë baâo göëc coá thïí Bònh thûúâng, trong cú thïí luön coá sùén möåt söë loaåi tïë gieo mêìm ung baâo göëc, coá khaã nùng taái taåo àïí thay thïë nhûäng tïë baâo giaâ yïëu, thû. http://www.ebooks.vdcmedia.com
16 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC laäo hoáa. Möåt trong nhûäng nhaánh nghiïn cûáu lúán cuãa khoa hoåc hiïån nay laâ khai thaác caác tïë baâo göëc naây, duâng àïí àöíi múái hoùåc sûãa chûäa caác mö hû haåi trong cú thïí. Caác tïë baâo ung thû cuäng coá àùåc tñnh tûúng tûå: nghôa laâ chuáng coá thïí phên chia nhiïìu lêìn, taåo thaânh khöëi u. Lêìn àêìu tiïn, caác nhaâ khoa hoåc àaä tòm ra möëi liïn quan giûäa hai loaåi tïë baâo naây, úã cêëp àöå phên tûã. Trong möåt nghiïn cûáu múái àêy, Robert Tsai, Viïån Àöåt quyå vaâ Röëi loaån thêìn kinh quöëc gia úã Bethesda, Maryland (Myä) vaâ cöång sûå àaä phaát hiïån thêëy, protein nucleostemin xuêët hiïån vúái söë lûúång lúán trong caác tïë baâo coá khaã nùng taái taåo nhû tïë baâo göëc phöi chuöåt, tïë baâo göëc thêìn kinh, vaâ möåt vaâi doâng tïë baâo ung thû úã ngûúâi. Ngûúåc laåi, loaåi protein naây rêët hiïëm gùåp trong nhûäng tïë baâo àaä biïåt hoáa vaâ khöng thïí phên chia àûúåc nûäa. Khi nhoám nghiïn cûáu böí sung hoùåc ruát búát haâm lûúång nucleostemin trong caác tïë baâo göëc thêìn kinh vaâ caác tïë baâo daång ung thû, thò khaã nùng phên chia cuãa chuáng giaãm hùèn. Mùåc duâ chûa biïët roä chûác nùng chñnh xaác cuãa protein naây, nhûng theo phoãng àoaán cuãa caác nhaâ khoa hoåc, dûúâng nhû nucleostemin àoáng vai troâ laâ möåt cöng tùæc phên tûã, àiïìu khiïín quaá trònh phên chia cuãa tïë baâo. Nghiïn cûáu cho thêëy, àïí kiïím soaát àûúåc quaá trònh phên chia cuãa tïë baâo göëc (sao cho khi cêëy gheáp vaâo cú thïí, chuáng khöng biïën thaânh caác tïë baâo ung thû aác tñnh), caác nhaâ khoa hoåc seä phaãi tòm hiïíu sêu hún nûäa nhûäng quaá trònh phên tûã úã giai àoaån súám cuãa tïë baâo göëc. http://www.ebooks.vdcmedia.com
17 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC http://www.ebooks.vdcmedia.com
18 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Nuái lûãa Kilauea àaä phun traâo troân 20 nùm Vaâo ngaây 3/1 túái, möåt trong nhûäng ngoån nuái lûãa hoaåt àöång maånh nhêët thïë giúái seä kyã niïåm 20 nùm phun traâo liïn tuåc, goáp phêìn mang laåi hún 2 km2 búâ biïín nham thaåch vaâ caát àen cho baäi biïín àöng nam cuãa hoân àaão Hawaii. Nham thaåch Àöëi vúái cû dên söëng taåi ngöi laâng Volcano trïn Kilauea phi xuöëng Thaái àónh ngoån nuái naây , hoaåt àöång giaãi trñ khöng laâ gò khaác Bònh Dûúng. ngoaâi haânh trònh ài vïì phña bïn kia daäy nuái nham nhúã, vûúåt qua caác doâng nham thaåch töìn taåi haâng thêåp kyã àïí xem möåt maân trònh diïîn lûãa ngoaån muåc nhêët trong thiïn nhiïn. Nham thaåch liïn tuåc lùång leä traâo ra tûâ Kilauea, thónh thoaãng laåi bùæn tung lïn nhûäng khöëi àaá noáng chaãy hûúáng ra biïín. Qua 2 thêåp kyã, nham thaåch àaä chön vuâi 111 km2, taåo ra nhûäng baäi biïín àen vaâ möåt àûúâng búâ biïín luön thay àöíi. Nhûng àöìng thúâi noá cuäng phaá huyã caác ngöi nhaâ vaâ tiïu diïåt nhûäng ai tòm caách beán maãng túái. "Nguy cú vïì möåt thaãm hoåa luön hiïån hûäu nhûng chuáng töi cöë gùæng khöng nghô túái àiïìu àoá. Àöëi vúái chuáng töi àoá laâ cuöåc söëng", Kii Morse, möåt ngûúâi dên Volcano noái. Khaách tham quan àïën àêy cuäng ngaây caâng nhiïìu, coá ngaây lïn túái haâng nghòn ngûúâi. Möåt söë coân tûå goåi laâ ngûúâi nghiïån nuái lûãa vaâ khöng bao giúâ biïët chaán vúái nhûäng caãnh tûúång siïu thûåc àoá. "Veã àeåp cuãa traái àêët chñnh laâ àûúåc sinh ra taåi àêy", Michael Matsumoto phaát biïíu sau möåt chuyïën ài thùm vaâo thaáng 7. http://www.ebooks.vdcmedia.com
19 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Vaâo thaáng 5, möåt miïång nuái lûãa múái àûúåc múã ra úã phña têy Kilauea vaâ taåo nïn möåt khu rûâng lûãa lúán nhêët trong 15 nùm trúã laåi. Àïën thaáng 7, caác doâng nham thaåch chaãy ra túái biïín vaâ thu huát túái 4.000 khaách tham quan möîi ngaây àïí xem baäi lûãa chaãy vaâo Thaái Bònh Dûúng. "Baån coá thïí xem trïn TV nhûng àïën xem Nhaâ khoa hoåc Don têån mùæt múái laâ àiïìu phi thûúâng. Baån khöng thïí Swanson àang khaão saát hiïån tûúãng tûúång caã traái àêët di chuyïín vaâ sûác noáng trûúâng. cuãa maãnh àêët böëc lïn. Khoá coá thïí tin àûúåc rùçng rêët nhiïìu phêìn cuãa hoân àaão naây àûúåc taåo ra tûâ nham thaåch", John Bayliss, möåt khaách du lõch noái. Àúåt phun traâo hiïån taåi trïn àónh Pu'u 'O'o-Kupaianaha laâ àúåt thûá 55 cuãa Kilauea, vaâ àûúåc àaánh giaá laâ phun ra lûúång nham thaåch lúán nhêët trïn daäy nuái phña àöng trong 6 thïë kyã qua. Bùæt àêìu tûâ nùm 1983, caác àúåt phun traâo nham thaåch ngùæn àaä böìi àùæp nïn ngoån Pu'u' O'o maâ bêy giúâ coá thïí nhòn roä tûâ biïín. Àêy àûúåc coi laâ möåt sûå biïën àöíi àõa chêët kyâ thuá. Caác nhaâ khoa hoåc vêîn chûa biïët chùæc khi naâo thò àúåt phun traâo naây chêëm dûát. Vaâo thûá 7 túái, taåi Cöng viïn quöëc gia caác nuái lûãa Hawaii, caác quan chûác dûå àõnh múã nhûäng chuyïën tham quan àùåc biïåt àïí kyã niïåm 20 nùm ngoån nuái lûãa hoaåt àöång. Nhaâ khoa hoåc Don Swanson noái: "Àiïìu naây laâ rêët quan troång cho têm linh cuãa chuáng ta khi àûúåc chûáng kiïën nhûäng hiïån tûúång siïu nhiïn nhû vêåy. Noá mang àïën cú höåi tòm hiïíu tûúâng têån vïì möi trûúâng chuáng ta àang sinh söëng". http://www.ebooks.vdcmedia.com
20 KHAÁM PHAÁ NHÛÄNG BÑ ÊÍN KHOA HOÅC Tòm thêëy hoáa thaåch boâ saát biïín khöíng löì http://www.ebooks.vdcmedia.com