Khảo sát tần suất các yếu tố nguy cơ tai biến mạch máu não

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> KHAÛO SAÙT TAÀN SUAÁT CAÙC YEÁU TOÁ NGUY CÔ<br /> TAI BIEÁN MAÏCH MAÙU NAÕO<br /> Buøi Thò Lan Vi*, Vuõ Anh Nhò**<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Nghieân cöùu khaûo saùt caùc taàn xuaát caùc nguy cô tai bieán maïch maùu naõo ôû caùc beänh thieáu maùu n aõo caáp<br /> vaø xuaát huyeát naõo. Caùc yeáu toá nguy cô ñöôïc khaûo saùt döïa treân caùc taøi lieäu nghieân cöùu tröôùc: caùc yeáu toá<br /> nguy cô coù chöùng côù ñaáy ñuû vaø caùc yeáu toá nguy cô ít coù chöùng côù cô baûn. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy:<br /> yeáu toá nguy cô coù chöùng cöù; THA 67,7%, ÑTÑ 20,3%, beänh tim 11.1%, TIAs 10%, Tieàn söû TBMMN 43%.<br /> Caùc yeáu toá nguy cô ít coù chöùng cöù ñaày ñuû: huùt thuoác 66%, roái loïan lipid 65%, ít vaän ñoäng 65%. Keát quaû<br /> nghieân cöùu cho thaáy caùc yeáu toá nguy cô coù chöùng côù laø yeáu toá cô baûn gaây tai bieán maïch maùu naõo, caùc keát<br /> quaû nghieân cöùu khoâng coù khaùc nhieàu so caùc nghieân cöùu tröôùc.<br /> <br /> SUMMARY<br /> STUDYING THE RISK FACTORS OF STROKE<br /> Bui Thi Lan Vi, Vu Anh Nhi * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 91 – 96<br /> <br /> The study evaluates the frequency of risk factors of ischemic stroke and heamorrhagic stroke. Based<br /> on the recent studies, they are divided into 2 groups: evidence-adequate factors and evidence-little<br /> factors. This study finds: evidence-adequate factors; HTN 67.7%, diabetes mellitus 20.3%, heart diseases<br /> 11.1%, TIAs 10%, past history of stroke 43% and evidence-little factors: smoking 66%, lipidemia disorders,<br /> little exercise 65%. The result of study finds that evidence-adequate factors are the main factors causing<br /> stroke. It’s not much different from other studies.<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> <br /> CAÙC YTNC CUÛA ÑOÄT QUÒ<br /> <br /> Tai bieán maïch maùu naõo (TBMMN) laø beänh thaàn<br /> kinh thöôøng gaëp, töû vong cao ôû Vieät Nam vaø treân theá<br /> giôùi(6,17,23). Nhoùm beänh lyù naøy thöôøng ñeå laïi di chöùng<br /> keùo daøi vaø laø gaùnh naëng cho gia ñình vaø xaõ hoäi. Cho<br /> ñeán nay, giaûi phaùp phoøng ngöøa ñoät quò vaãn laø chieán<br /> löôïc hieäu quaû nhaát ñeå laøm giaûm haäu quaû veà kinh teá vaø<br /> söùc khoûe cuûa beänh maïch maùu naõo. Taïi Vieät Nam,<br /> nhieàu nghieân cöùu ñeà caäp ñeán taàn suaát caùc yeáu toá nguy<br /> cô (YTNC) cuûa tai bieán maïch maùu naõo, tuy nhieân söï<br /> keát hôïp giöõa caùc YTNC aûnh höôûng ñeán töøng loaïi ñoät<br /> quò thieáu maùu cuïc boä vaø xuaát huyeát naõo coøn ít taùc giaû<br /> ñeà caäp tôùi. Coâng trình naøy ñöôïc thöïc hieän nhaèm khaûo<br /> saùt taàn suaát caùc YTNC ñoät quò vaø söï keát hôïp caùc YTNC<br /> aûnh höôûng tôùi ñoät quò nhö theá naøo, qua ñoù coù bieän<br /> phaùp phoøng ngöøa ñoät quò thích hôïp.<br /> <br /> Caùc yeáu toá nguy cô ñaõ coù chöùng côù ñaày ñuû<br /> Nhöõng yeáu toá coù Nhöõng yeáu toá coù tieàm Nhöõng yeáu toá<br /> theå thay ñoåi ñöôïc: naêng thay ñoåi ñöôïc: khoâng theå thay ñoåi<br /> ñöôïc:<br /> Taêng huyeát aùp<br /> Ñaùi thaùo ñöôøng<br /> Tuoåi<br /> Beänh tim<br /> Taêng Homocystein<br /> Giôùi<br /> Rung nhó<br /> maùu<br /> Yeáu toá di truyeàn/ gia<br /> Nhoài maùu cô tim<br /> Phì ñaïi thaát traùi<br /> ñình<br /> roäng môùi ñaây<br /> Chuûng toäc<br /> Huùt thuoác laù<br /> Vuøng ñòa lyù<br /> Thieáu maùu cuïc boä<br /> thoaùng qua<br /> <br /> * BV Ñieàu Döôõng.TPHCM<br /> ** Boä moân TK ÑHYD.TPHCM.<br /> <br /> 91<br /> <br /> Caùc yeáu toá nguy cô ít chöùng côù hôn<br /> <br /> Tuoåi<br /> <br /> Nhöõng yeáu toá coù tieàm naêng thay Nhöõng yeáu toá khoâng thay<br /> ñoåi ñöôïc:<br /> ñoåi ñöôïc:<br /> Taêng lipid vaø cholesterol maùu<br /> 1. Muøa vaø khí haäu<br /> Beänh tim (sa van 2 laù, baát thöôøng<br /> cöû ñoäng thaønh thaát...)<br /> Uoáng röôïu<br /> Khoâng hoaït ñoäng theå löïc<br /> Taêng Hct<br /> <br /> Tuoåi trung bình 62,3 tuoåi (tuoåi trung bình ôû<br /> nhoùm NMN laø 66,4 vaø ôû nhoùm XHN laø 58,6)<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU<br /> <br /> Baûng 2: Phaân boá loaïi ñoät quò theo tuoåi<br /> TUOÅI<br /> ≤ 50 tuoåi<br /> 51-60 tuoåi<br /> <br /> Ñoái töôïng nghieân cöùu<br /> <br /> 61-70 tuoåi<br /> <br /> Taát caû caùc tröôøng hôïp TBMMN ñöôïc ñieàu trò taïi<br /> khoa Noäi Thaàn kinh BV Chôï Raãy töø thaùng 9/ 2003<br /> ñeán thaùng 2/ 2004 thoûa maõn tieâu chuaån choïn beänh<br /> <br /> 71-80 tuoåi<br /> <br /> Tieâu chuaån choïn beänh<br /> <br /> Thoûa maõn tieâu chuaån laâm saøng chaån ñoaùn<br /> TBMMN cuûa toå chöùc Y Teá Theá Giôùi<br /> -<br /> <br /> Coù hình aûnh chuïp caét lôùp ñieän toaùn naõo hoaëc MRI.<br /> <br /> Tieâu chuaån loaïi tröø:<br /> <br /> Caùc tröôøng hôïp XHN ôû beänh nhaân u naõo, XHN<br /> thöù phaùt sau NMN.<br /> -<br /> <br /> Caùc tröôøng hôïp xuaát huyeát döôùi nheän.<br /> <br /> Phöông phaùp nghieân cöùu:<br /> - Thieát keá caét ngang moâ taû.<br /> - Soá lieäu ñöôïc thu thaäp theo caùch:<br /> ● Tröïc tieáp hoûi beänh (hoûi beänh nhaân hoaëc ngöôøi<br /> nhaø) vaø thaêm khaùm beänh nhaân.<br /> ● Laøm ñaày ñuû xeùt nghieäm vaø ñoïc keát quaû chuïp<br /> CT scan hoaëc MRI naõo.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ:<br /> <br /> Ñaëc ñieåm daân soá:<br /> Giôùi tính:<br /> Baûng 1: Phaân boá giôùi tính<br /> <br /> Nam<br /> Nöõ<br /> <br /> NMN (%)<br /> (n =90)<br /> 56,7<br /> 43,3<br /> <br /> XHN (%)<br /> (n = 96)<br /> 56,3<br /> 43,8<br /> <br /> Toång (%)<br /> (N = 186)<br /> 56,5<br /> 43,5<br /> <br /> p > 0,05, Tyû leä nam cao hôn nöõ ôû caû 2 theå ñoät quò<br /> <br /> 92<br /> <br /> XHN<br /> (n = 96)<br /> 28<br /> 29,2%<br /> 24<br /> 25%<br /> 26<br /> 27,1%<br /> 14<br /> 14,6%<br /> 4<br /> 4,2%<br /> <br /> Toång<br /> (n = 186)<br /> 36<br /> 19,4%<br /> 45<br /> 24,2%<br /> 48<br /> 25,8%<br /> 45<br /> 24,2%<br /> 12<br /> 6,5%<br /> <br /> Ñaëc ñieåm caùc YTNC<br /> Baûng 3: Tieàn caên baûn thaân<br /> Tieàn caên baûn thaân<br /> 1.Coù tieàn caên THA<br /> - Ñ.trò lieân tuïc<br /> - Ñ.trò khoâng lieân tuïc<br /> - Khoâng ñ.trò<br /> 2. Coù tieàn caên ÑTÑ<br /> - Ñ.trò lieân tuïc<br /> - Ñ.trò khoâng lieân<br /> tuïc<br /> 3.Coù tieàn caên beänh<br /> tim<br /> - Suy tim<br /> - Rung nhó<br /> - Beänh van tim<br /> - TMCT<br /> 4.Coù tieàn caên TIAs<br /> 5.Coù tieàn caên<br /> TBMMN<br /> <br /> NMN<br /> XHN<br /> p<br /> Taàn soá Tæ leä(%) Taàn soá Tæ leä (%)<br /> 64<br /> 72,2<br /> 66,7 > 0,05<br /> 65<br /> 8<br /> 26<br /> 12,5<br /> 17<br /> 40<br /> 60<br /> 62,5<br /> 39<br /> 16<br /> 14<br /> 25<br /> 9<br /> 6<br /> 14,4<br /> 6,3<br /> 13<br /> 4<br /> 76,8<br /> 66,7<br /> 10<br /> 2<br /> 23,2<br /> 33,3<br /> 3<br /> 0<br /> 11,1<br /> 0<br /> 10<br /> 1,1<br /> 1<br /> 6,7<br /> 6<br /> 2,2<br /> 2<br /> 1,1<br /> 1<br /> 2<br /> 2,1<br /> 7,8<br /> 7<br /> 14<br /> 14,6 > 0,05<br /> 28,9<br /> 26<br /> 0,018<br /> <br /> Baûng 4: Taàn suaát caùc YTNC<br /> <br /> Coù 186 beänh nhaân, trong ñoù coù 90 (48%) beänh<br /> nhaân NMN vaø 96 beänh nhaân XHN (52%)<br /> <br /> GIÔÙI<br /> <br /> 81-90 tuoåi<br /> <br /> NMN<br /> (n = 90)<br /> 8<br /> 8,9%<br /> 21<br /> 23,3%<br /> 22<br /> 24,4%<br /> 31<br /> 34,4%<br /> 8<br /> 8,9%<br /> <br /> Coù YTNC<br /> <br /> NMN (n<br /> Taàn soá<br /> THA<br /> 65<br /> ÑTÑ<br /> 16<br /> Rung nhó<br /> 11<br /> Phì ñaïi thaát (T)<br /> 28<br /> TMCT<br /> 14<br /> Roái loaïn lipid maùu 49<br /> (N = 111)<br /> (n = 67)<br /> Huùt thuoác ôû nam<br /> 34<br /> giôùi (N = 105) (n = 51)<br /> Uoáng röôïu ôû nam<br /> 19<br /> <br /> = 90)<br /> Tæ leä<br /> 72,3<br /> 17,8<br /> 12,2<br /> 31,1<br /> 15,6<br /> 74,8<br /> 66,7<br /> 35,9<br /> <br /> XHN (n<br /> Taàn soá<br /> 72<br /> 16<br /> 4<br /> 48<br /> 18<br /> 30<br /> (n = 44)<br /> 28<br /> (n = 54)<br /> 32<br /> <br /> = 96)<br /> Tæ leä<br /> 75<br /> 16,7<br /> 4,2<br /> 50<br /> 18,8<br /> 68,1<br /> <br /> > 0,05<br /> > 0,05<br /> 0,044<br /> 0,009<br /> > 0,05<br /> > 0,05<br /> <br /> 51,9<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> 59,3<br /> <br /> p<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> Coù YTNC<br /> <br /> NMN (n = 90)<br /> XHN (n = 96)<br /> Taàn soá Tæ leä Taàn soá Tæ leä<br /> giôùi (N = 105) (n = 51)<br /> (n = 54)<br /> Khoâng taäp theå<br /> 59<br /> 65.6<br /> 80<br /> 83.3<br /> duïc<br /> <br /> p<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> Tæ leä beänh nhaân NMN vaø XHN coù caùc YTNC nhö<br /> THA, ÑTÑ, phì ñaïi thaát (T)... khaù cao. Beänh nhaân<br /> NMN bò rung nhó, huùt thuoác laù nhieàu hôn beänh nhaân<br /> XHN (p < 0,05).<br /> Phaân boá möùc ñoä cuûa moät soá YTNC:<br /> <br /> Huyeát aùp:<br /> 58.3<br /> 44.5<br /> <br /> 50<br /> 40<br /> <br /> 20<br /> <br /> NMN<br /> <br /> 27.8<br /> <br /> 30<br /> 15.6 14.6<br /> <br /> Töông quan giöõa moät vaøi YTNC:<br /> Baûng 5: Phaân boá beänh ÑTÑ theo tuoåi<br /> TUOÅI<br /> < 50<br /> 51 – 60<br /> 61 – 70<br /> 71 – 80<br /> 81 - 90<br /> <br /> XHN<br /> <br /> HA (mmHg)<br /> <br /> 10<br /> <br /> NMN<br /> <br /> 0<br /> bình thöôøng<br /> <br /> tieàn THA<br /> <br /> THA giai ñoaïn<br /> 1<br /> <br /> THA giai ñoaïn<br /> 2<br /> <br /> Hình 1: Bieåu ñoà phaân phoái möùc huyeát aùp, THA giai<br /> ñoaïn 2 coù tæ leä cao nhaát ôû caû 2 loaïi ñoät quò.<br /> <br /> Huùt thuoác ôû nam giôùi:<br /> <br /> < 10 ñieá u / ngaø y<br /> <br /> 33.3<br /> <br /> 10.3<br /> <br /> XHN<br /> <br /> 14.8<br /> 12.8<br /> 0<br /> <br /> Coù tröôù c ñaâ y<br /> <br /> NMN<br /> <br /> 10.3<br /> <br /> Khoâ n g huù t<br /> <br /> 33.3<br /> 0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 20<br /> <br /> 30<br /> <br /> 40<br /> <br /> 48.1<br /> <br /> 50<br /> <br /> 60<br /> <br /> Hình 2: Bieåu ñoà möùc ñoä huùt thuoác ôû nam giôùi<br /> <br /> Uoáng röôïu ôû nam giôùi:<br /> 64.1<br /> <br /> 60<br /> 50<br /> <br /> 40.7<br /> <br /> 40<br /> <br /> NMN<br /> <br /> 29.6<br /> <br /> 30<br /> <br /> 22.2<br /> <br /> 20<br /> <br /> 12.8<br /> <br /> 10<br /> <br /> 15.4<br /> 7.7<br /> <br /> 7.4<br /> <br /> 0<br /> Khoâ n g uoá n g<br /> <br /> Uoá n g ít, khoâ n g<br /> thöôø n g xuyeâ n<br /> <br /> /<br /> /<br /> /<br /> /<br /> <br /> 90<br /> 90<br /> 90<br /> 90<br /> <br /> Coù ÑTÑ<br /> (%)<br /> 12,5<br /> 87,5<br /> 0<br /> 100<br /> <br /> P<br /> 0,132<br /> 0,01<br /> <br /> Beänh nhaân ñoät quò bò ÑTÑ coù tæ leä THA cao.<br /> <br /> Uoá n g thöôø n g<br /> Uoá n g thöôø n g<br /> xuyeâ n 1 ly/ ngaø y xuyeâ n 3 ly/ ngaø y<br /> <br /> Hình 3: Bieåu ñoà möùc ñoä uoáng röôïu ôû nam giôùi.<br /> <br /> NMN (%)<br /> Phì ñaïi thaát (T)<br /> Coù<br /> Khoâng<br /> (n = 28) (n = 62)<br /> Bình thöôøng<br /> 7,1<br /> 19,4<br /> Tieàn THA<br /> 3,6<br /> 16,1<br /> THA giai ñoaïn 1 28,6<br /> 27,4<br /> THA giai ñoaïn 2 60,7<br /> 37,1<br /> p = 0,002<br /> (Ñaïi löôïng Somer’d)<br /> <br /> XHN (%)<br /> Phì ñaïi thaát (T)<br /> Coù<br /> Khoâng<br /> (n = 48) (n = 48)<br /> 8,3<br /> 20,8<br /> 12,5<br /> 8,3<br /> 8,3<br /> 25<br /> 70,8<br /> 45,8<br /> p = 0,003<br /> (Ñaïi löôïng Somer’d)<br /> <br /> Baûng 9: Söï keát hôïp caùc YTNC<br /> <br /> Trong nhoùm NMN, beänh nhaân huùt > 10 ñieáu /<br /> ngaøy coù tæ leä cao nhaát<br /> <br /> 70<br /> <br /> XHN<br /> <br /> < 140<br /> ≥ 140<br /> < 140<br /> ≥ 140<br /> <br /> Khoâng ÑTÑ<br /> (%)<br /> 31,1<br /> 68,9<br /> 30<br /> 70<br /> <br /> Möùc HA<br /> <br /> 33.3<br /> <br /> < 5 ñieá u / ngaø y<br /> <br /> 19,4<br /> 24,2<br /> 25,8<br /> 24,2<br /> 6,5<br /> <br /> Baûng 8: Töông quan giöõa phì ñaïi thaát (T) vaø möùc HA<br /> <br /> 3.7<br /> <br /> > 10 ñieá u / ngaø y<br /> <br /> Toång (%)<br /> <br /> Baûng 6: Töông quan giöõa ÑTÑ vaø HA<br /> <br /> 16.7<br /> <br /> 12.2 10.4<br /> <br /> Khoâng bò ÑTÑ (%) Coù ÑTÑ (%)<br /> (n = 154)<br /> (n = 32)<br /> 21,4<br /> 9,4<br /> 21,4<br /> 37,5<br /> 26<br /> 25<br /> 24<br /> 25<br /> 7,1<br /> 3,1<br /> <br /> Beänh nhaân ñoät quò keøm ÑTÑ taäp trung ôû nhoùm<br /> 51 -60 tuoåi<br /> <br /> 70<br /> 60<br /> <br /> Beänh nhaân khoâng uoáng vaø uoáng thöôøng xuyeân 3<br /> ly / ngaøy coù tæ leä cao nhaát ôû caû 2 nhoùm NMN vaø XHN<br /> <br /> XHN<br /> <br /> Soá YTNC<br /> <br /> Loaïi YTNC keát hôïp<br /> <br /> Soá tröôøng<br /> Tæ leä<br /> hôïp<br /> <br /> Khoâng<br /> YTNC<br /> THA<br /> PÑT(T)<br /> Coù 1 yeáu toá<br /> Rung nhó (RN)<br /> Huùt thuoác (HT)<br /> THA & PÑT (T)<br /> THA & RN<br /> THA & ÑTÑ<br /> Coù 2 yeáu toá<br /> THA & HT<br /> PÑT (T) & ÑTÑ<br /> PÑT(T)& HT<br /> Coù 3 yeáu toá THA & PÑT(T) & ÑTÑ<br /> <br /> Toång<br /> 20<br /> 10%<br /> <br /> 35<br /> 9<br /> 5<br /> 11<br /> 28<br /> 4<br /> 14<br /> 18<br /> 2<br /> 2<br /> 12<br /> <br /> 13,8%<br /> 60<br /> 5%<br /> 2,7% 32,2%<br /> 5,9%<br /> 15%<br /> 2%<br /> 7,5%<br /> 68<br /> 9,6% 36,7%<br /> 1,3%<br /> 1,3%<br /> 6,8%<br /> 37<br /> <br /> 93<br /> <br /> Soá tröôøng<br /> hôïp<br /> THA & PÑT(T) & RN<br /> 6<br /> THA & PÑT(T) & HT<br /> 16<br /> THA & ÑTÑ & HT<br /> 3<br /> THA & PÑT(T) & ÑTÑ<br /> Coù 4 yeáu toá<br /> & HT<br /> Soá YTNC<br /> <br /> Loaïi YTNC keát hôïp<br /> <br /> Tæ leä<br /> <br /> Toång<br /> <br /> 3,4%<br /> 9,8%<br /> 1,7%<br /> <br /> 20%<br /> <br /> 1<br /> 1,1%<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Ñaëc ñieåm daân soá<br /> Giôùi<br /> <br /> Nam cao hôn nöõ ôû caû 2 loaïi ñoät quò (p > 0,05),<br /> ñaëc ñieåm naøy phuø hôïp vôùi taùc giaû Hoaøng Khaùnh<br /> (vôùi 61,3% nam vaø 38,6% nöõ ôû nhoùm NMN; nhoùm<br /> XHN coù tæ leä töông öùng laø 60,6% vaø 39,4%)(4) vaø<br /> Ñinh Vaên Thaéng(21).<br /> Tuoåi<br /> <br /> Tuoåi trung bình bò ñoät quò laø 62,3 tuoåi. Theo taùc<br /> giaû Baù Thaéng tuoåi trung bình laø 61,14 tuoåi(19). Taàn<br /> suaát ñoät quò taêng daàn theo tuoåi, phuø hôïp y<br /> vaên(4,10,13,19,21). Tæ leä TBMMN ôû caùc nhoùm tuoåi khaù<br /> töông ñoàng vôùi caùc nghieân cöùu tröôùc(4,21).<br /> Ñaëc ñieåm caùc YTNC<br /> Huyeát aùp<br /> <br /> Taàn suaát beänh nhaân bò ñoät quò coù taêng huyeát aùp<br /> khaù cao, chieám 72,3% ôû nhoùm NMN vaø 75% ôû nhoùm<br /> XHN. Nghieân cöùu Framingham, tæ leä beänh nhaân<br /> TBMMN coù THA laø 80,8%(24). Taùc giaû Ñinh Vaên Thaéng,<br /> tæ leä naøy laø 71,2%(21). Tæ leä NMN vaø XHN taêng theo möùc<br /> HA, cao nhaát ôû nhoùm THA giai ñoaïn 2. Theo y vaên,<br /> nguy cô ñoät quò taêng tæ leä vôùi möùc HA(24). Löu yù laø coù<br /> treân 55% tröôøng hôïp NMN coù HATT < 160 mmHg,<br /> theo Framingham tæ leä naøy laø 60%(24)Æ caàn quan taâm<br /> phoøng ngöøa ñoät quò ôû beänh nhaân lôùn tuoåi coù THA nheï<br /> vaø vöøa. Trong soá caùc beänh nhaân bò ñoät quò coù tieàn caên<br /> THA, coù 74% beänh nhaân NMN vaø 87,5% beänh nhaân<br /> XHN khoâng ñöôïc ñieàu trò ñuùng. Tæ leä naøy trong nghieân<br /> cöùu cuûa taùc giaû Hoaøng Khaùnh laø 68,29% vaø 94,02%<br /> theo thöù töï(4). Ñieàu naøy cho thaáy vieäc kieåm soaùt YTNC<br /> THA ñeå phoøng ngöøa ñoät quò coøn khaù thaáp.<br /> Ñaùi thaùo ñöôøng<br /> <br /> 17,8% beänh nhaân NMN vaø 16,7% beänh nhaân XHN<br /> bò ÑTÑ (p > 0,05), tæ leä naøy phuø hôïp vôùi caùc nghieân<br /> <br /> 94<br /> <br /> cöùu tröôùc(1,8,10,12,16,21). Nhoùm ñoät quò keøm ÑTÑ tæ leä cao<br /> nhaát ôû nhoùm 51 - 60 tuoåi, nhoùm ñoät quò khoâng keøm<br /> ÑTÑ tæ leä cao nhaát ôû nhoùm 61 – 70 tuoåi, phuø hôïp vôùi<br /> nhaän xeùt cuûa Copenhagen raèng tuoåi trung bình cuûa<br /> ngöôøi NMN coù keøm ÑTÑ treû hôn 3,2 naêm so vôùi ngöôøi<br /> khoâng ÑTÑ. Beänh nhaân ñoät quò keøm ÑTÑ coù tæ leä THA<br /> cao hôn nhoùm ñoät quò khoâng keøm ÑTÑ (p < 0,05 ôû<br /> nhoùm XHN). Theo y vaên THA thöôøng gaëp ôû ngöôøi<br /> ÑTÑ gaáp 1,5- 3 laàn so vôùi quaàn theå chung(25).<br /> Beänh tim<br /> <br /> Coù söï töông quan giöõa rung nhó vaø loaïi ñoät quò,<br /> 6,7% beänh nhaân NMN coù tieàn caên rung nhó vaø 12,2%<br /> coù rung nhó xaùc ñònh qua ño ECG, nhieàu hôn nhoùm<br /> beänh nhaân XHN (p < 0,05).Theo nghieân cöùu cuûa<br /> Framingham vaø nghieân cöùu cuûa Palomeras – Soler.E<br /> vaø coäng sö(24,26),ï tæ leä TMCB/ XHN ôû nhoùm rung nhó<br /> cao hôn nhoùm khoâng coù rung nhó (OR = 3,1). Phì ñaïi<br /> thaát (T) ôû nhoùm XHN laø 50%, ôû nhoùm NMN laø 31,1%<br /> (p < 0,05). Tæ leä phì ñaïi thaát (T) taêng daàn theo tuoåi ôû<br /> nhoùm NMN vaø taêng theo möùc HA ôû caû 2 nhoùm ñoät<br /> quò (p < 0,05). 15,6% beänh nhaân NMN vaø 18,8%<br /> beänh nhaân XHN coù TMCT xaùc ñònh qua ño ECG trong<br /> voøng 1-3 ngaøy ñaàu sau ñoät quò, keát quaû naøy phuø hôïp<br /> vôùi nghieân cöùu cuûa Ngoâ Thò Giang(1).<br /> Roái loaïn lipid huyeát<br /> <br /> 74,8% beänh nhaân NMN vaø 68,1% beänh nhaân<br /> XHN coù RLLP huyeát (p > 0,05), tæ leä naøy töông ñoàng<br /> vôùi keát quaû trong nghieân cöùu cuûa Ngoâ Thò Giang(1).<br /> Huùt thuoác laù<br /> <br /> Haàu heát beänh nhaân huùt thuoác laø nam giôùi. Huùt<br /> thuoác lieân quan vôùi NMN roõ reät hôn vôùi XHN (p =<br /> 0,000). Caùc coâng trình nghieân cöùu ngoaøi nöôùc cuõng<br /> ghi nhaän nhaän huùt thuoác laø YTNC cuûa ñoät quò TMCB,<br /> nguy cô ñoät quò taêng cuøng vôùi löôïng thuoác huùt trong<br /> ngaøy taêng, tuy nhieân moái lieân heä giöõa huùt thuoác vaø<br /> XHN coøn chöa coù söï thoáng nhaát(24).<br /> Uoáng röôïu<br /> <br /> ÔÛ beänh nhaân nam NMN, tæ leä ñoät quò cao nhaát<br /> naèm ôû nhoùm khoâng uoáng röôïu (64,1%) vaø nhoùm<br /> uoáng thöôøng xuyeân ≥ 3 ly/ ngaøy (15,4%), soá lieäu treân<br /> phuø hôïp vôùi nhaän xeùt chung veà moái lieân heä giöõa uoáng<br /> röôïu vaø ñoät quò TMCB ôû caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây,<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> raèng moái lieân heä naøy ñöôïc bieåu dieãn theo hình chöõ U,<br /> nghóa laø uoáng röôïu ít hoaëc khoâng uoáng chuùt naøo vaø<br /> uoáng röôïu nhieàu döôøng nhö taêng nguy cô ñoät quò<br /> TMCB, trong khi ñoù uoáng röôïu trung bình coù nguy cô<br /> ñoät quò thaáp nhaát(22,24).<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Hoaït ñoäng theå löïc<br /> <br /> 65,6% beänh nhaân NMN khoâng bao giôø taäp theå<br /> duïc, ôû nhoùm XHN tæ leä naøy laø 83,3%.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Tieàn caên TIAs vaø tieàn caên TBMMN<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 28,9% beänh nhaân NMN vaø 14,6% beänh nhaân<br /> XHN trong laàn nhaäp vieän naøy laø ñoät quò taùi phaùt (p<br /> < 0,05). Tæ leä beänh nhaân coù tieàn caên TIAs ôû nhoùm<br /> NMN cuõng cao hôn nhoùm XHN (7,8% so vôùi 2,1%;<br /> p > 0,05). Caùc tæ leä naøy phuø hôïp vôùi nghieân cöùu<br /> cuûa Hoaøng Khaùnh, Ñaøm Duy Thieân, Nguyeãn Thu<br /> Nga...(4,18,10)<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Caùc YTNC keát hôïp:<br /> <br /> Beänh nhaân ñoät quò coù 2 YTNC coù tæ leä cao nhaát<br /> (36,7%) trong ñoù loaïi keát hôïp giöõa THA & phì ñaïi thaát<br /> T; THA & huùt thuoác thöôøng gaëp nhaát vôùi tæ leä theo<br /> thöù töï laø 15% vaø 9,6%. Keá ñeán laø beänh nhaân ñoät quò<br /> coù 3 YTNC (20%), THA luoân coù maët trong nhöõng<br /> YTNC keát hôïp naøy.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN:<br /> 1. Tuoåi trung bình bò ñoät quò laø 62,3 tuoåi. Nam bò<br /> nhieàu hôn nöõ<br /> 2. Caùc YTNC cuûa ñoät quò NMN cuõng nhö XHN laø:<br /> tuoåi taêng, nam giôùi, THA, ÑTÑ, beänh maïch vaønh,<br /> RLLP maùu vaø ít hoaït ñoäng theå löïc.<br /> 3. Caùc YTNC thöôøng gaëp ôû beänh nhaân NMN hôn<br /> XHN laø: rung nhó, huùt thuoác, uoáng röôïu nhieàu vaø tieàn<br /> caên TBMMN.<br /> 4. YTNC thöôøng gaëp ôû beänh nhaân XHN hôn NMN<br /> laø: phì ñaïi thaát (T).<br /> 5. Beänh nhaân caøng coù nhieàu YTNC keát hôïp thì<br /> nguy cô ñoät quò caøng taêng. Thöôøng gaëp laø THA keát<br /> hôïp vôùi moät hoaëc vaøi YTNC khaùc.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> <br /> Ngoâ Thò Giang, Khaûo saùt caùc yeáu toá nguy cô cuûa tai<br /> bieán maïch maùu naõo ôû ngöôøi coù tuoåi taïi beänh vieän<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> 12.<br /> <br /> 13.<br /> <br /> 14.<br /> <br /> 15.<br /> 16.<br /> <br /> 17.<br /> <br /> 18.<br /> <br /> Thoáng Nhaát, Kyû yeáu coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc,<br /> 2000, 344-353.<br /> Nguyeãn Thò Ñöùc Haïnh, Vuõ Anh Nhò, Ñaùnh giaù laâm<br /> saøng vaø ñieàu trò NMN caáp treân beänh nhaân ÑTÑ type<br /> 2, Taïp chí y hoïc TPHCM, Hoäi nghò KHKT laàn thöù 20,<br /> chuyeân ñeà Thaàn kinh, taäp 7, phuï baûn cuûa soá 1, 3-2003.<br /> Hoaøng Khaùnh, Moät soá yeáu toá nguy cô cuûa tai bieán<br /> maïch maùu naõo ôû ngöôøi lôùn taïi Hueá, Taïp chí y hoïc<br /> TPHCM, chuyeân ñeà Thaàn kinh hoïc soá 2, taäp 3 soá 3, 91999.<br /> Vuõ Anh Nhò, Thaàn kinh hoïc laâm saøng vaø ñoät quò, Nhaø<br /> xuaát baûn Muõi Caø Mau, 2001, 48-102.<br /> Vuõ Anh Nhò vaø caùc taùc giaû, Soå tay ñoät quò, Nhaø xuaát<br /> baûn TPHCM, 2004,<br /> Vuõ Anh Nhò, Leâ Vaên Tuaán, Traàn Ngoïc Taøi vaø CS,<br /> Nghieân cöùu söï hieåu bieát veà tai bieán maïch maùu naõo<br /> treân thaân nhaân vaø beänh nhaân tai bieán maïch maùu naõo,<br /> Taïp chí y hoïc TPHCM, Hoäi nghò KHKT laàn thöù 20,<br /> chuyeân ñeà Thaàn kinh, taäp 7, phuï baûn cuûa soá 1, 3-2003.<br /> Phan Ñình Nhieâm, Phan Thò Ninh, Nguyeãn Tuaán Anh<br /> vaø CS, Moät soá ñaëc ñieåm dòch teå hoïc tai bieán maïch maùu<br /> naõo ôû coäng ñoàng daân cö Haø Tónh, Taäp san Thaàn kinh<br /> hoïc, soá 4, 2003.<br /> Phaïm Thanh Phong, Vuõ Anh Nhò, Khaûo saùt roái loaïn<br /> lipid maùu treân beänh nhaân tai bieán maïch maùu naõo, Taïp<br /> chí y hoïc TPHCM, Hoäi nghò KHKT laàn thöù 20, chuyeân<br /> ñeà Thaàn kinh, taäp 7, phuï baûn cuûa soá 1, 3-2003.<br /> Phan Laïc Ñoâng Phöông, Khaûo saùt huyeát aùp cao treân<br /> beänh nhaân ñoät quò thieáu maùu naõo caáp, Taïp chí y hoïc<br /> TPHCM, Hoäi nghò KHKT laàn thöù 21, chuyeân ñeà Thaàn<br /> kinh, taäp 8, phuï baûn cuûa soá 1, 3-2004.<br /> Leâ Vaên Thaønh vaø CS, Tai bieán maïch maùu naõo, Hoäi<br /> chöùng vaø beänh hoïc thaàn kinh, Nhaø xuaát baûn Y hoïc,<br /> 1984, 109-134.<br /> Leâ Vaên Thính, Nhoài maùu lôùn do toån thöông ñoäng<br /> maïch naõo giöõa: ñaëc ñieåm laâm saøng vaø nguyeân nhaân,<br /> Taïp chí y hoïc TPHCM, Chuyeân ñeà Thaàn kinh hoïc, Hoäi<br /> nghò KHKT laàn thöù 4 hoäi Thaàn kinh hoïc VN, taäp 7,<br /> phuï baûn cuûa soá 4, 2003.<br /> Nguyeãn Baù Thaéng, Thöû nghieäm laäp thang ñieåm laâm<br /> saøng chaån ñoaùn phaân bieät NMN vaø XHN treân leàu, Taïp<br /> chí khoa hoïc vaø phaùt trieån, Soá chuyeân ñeà phuïc vuï hoäi<br /> nghò KHKT laàn thöù 3, 9-2000.<br /> Ñinh Vaên Thaéng, Tình hình tai bieán maïch maùu naõo<br /> trong 3 naêm (1996-1998) taïi beänh vieän Hai Baø Tröng<br /> – Haø Noäi, Taïp chí khoa hoïc vaø phaùt trieån, Soá chuyeân<br /> ñeà phuïc vuï hoäi nghò KHKT laàn thöù 3, 9-2000.<br /> C.P.Warlow, M.S.Dennis, J.van Gijn, et al, Stroke – A<br /> practical guide to management, Blackwell Science Ltd,<br /> 2001, 4-16, 231-241, 357.<br /> Charmers J., Macmahon S, and coll, Blood pressure<br /> and stroke prevention science press, 1997, 1-71.<br /> Barnett H.M., Mohr J.P., Stein BM, Yatsu FM .,<br /> Stroke – Pathophysiology, diagnosis and management,<br /> Churchill Livingstone, 1998, Third edition, 3-28.<br /> Aminoff MJ., Neurology and general medicine,<br /> Churchill Livingstone, 2001, Third edition, 71-78, 117126, 357-359.<br /> Palomeras-Soler- E, Roquer-Gonzalez J, Atrial<br /> fibrillation and stroke, Neurologia, 2000 Feb, 15(2),<br /> 51-7.<br /> <br /> 95<br /> <br />