Khảo sát việc thực hành xử trí trẻ bệnh tại các cơ sở y tế có triển khai IMCI tại hai huyện Tam Bình và Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT VIỆC THỰC HÀNH XỬ TRÍ TRẺ BỆNH<br /> TẠI CÁC CƠ SỞ Y TẾ CÓ TRIỂN KHAI IMCI<br /> TẠI HAI HUYỆN TAM BÌNH VÀ BÌNH MINH, TỈNH VĨNH LONG<br /> Võ Minh Chương*, Đoàn Thị Ngọc Diệp **<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Chiến lược xử trí lồng ghép bệnh trẻ em (XTLGBTE) được Tổ chức Y tế Thế giới đưa ra năm 1992<br /> nhằm mục tiêu làm giảm tỷ lệ tử vong và tỷ lệ trẻ bệnh tại các nước đang phát triển. Tại Việt Nam, Bộ Y tế<br /> đã triển khai chiến lược XTLGBTE vào Việt Nam từ năm 1995 và đạt được các kết quả khả quan.<br /> Mục tiêu: Đánh giá kỹ năng xử trí trẻ bệnh của các nhân viên y tế tại các cơ sở y tế có triển khai chiến<br /> lược XTLGBTE tại hai huyện Tan Bình và Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long.<br /> Phương pháp: Mô tả cắt ngang.<br /> Kết quả: Giám sát thực hành xử trí trẻ bệnh của 37 nhân viên y tế tại các cơ sở y tế của hai huyện Tam<br /> Bình và Bình Minh, cho thấy tỷ lệ nhân viên y tế đánh giá đúng là 37,8% (14/ 37), phân loại bệnh đúng là<br /> 59,5% (22/ 37), điều trị đúng là 35,1% (15/ 37), tham vấn đúng là 25,7% (9/ 35), xử trí lồng ghép các vấn<br /> đề của bệnh nhi đúng là 21,6% (8/37). Thời gian xử trí trẻ bệnh trung bình là 22,6 phút..<br /> Kết luận: Các tỷ lệ xử trí trẻ bệnh đạt được đều thấp chứng tỏ kỹ năng xử trí trẻ bệnh của nhân viên y<br /> tế ở các cơ sở y tế đã được huấn luyện IMCI chưa đạt được mục tiêu mong đợi.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATING THE IMCI SKILLS OF THE HEALTH WORKERS AT THE IMCI – IMPLEMENTED<br /> HEALTH STATIONS IN TWO DISTRICTS IN VINH LONG<br /> Vo Minh Chuong, Doan Thi Ngoc Diep<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 – Supplement of No 1 - 2008: 99 - 102<br /> Background: IMCI strategy was launched by World Health Organization in 1992 with the target of<br /> decreasing the mortality and morbidity in children in developing countries. In Vietnam, Ministry of Health<br /> implemented IMCI strategy in 1995 and got some optimistic achievements.<br /> Objectives: To evaluate the IMCI skills of the health workers (HW) who were trained IMCI in several<br /> IMCI - implemented health stations in two districts in Vinh Long.<br /> Method: cross – sectional and descriptive study.<br /> Results: In observing IMCI skills of 37 health workers in IMCI – implemented health stations in two<br /> districts (Tam Binh and Binh Minh), we found that the proportion of the children who were correctly<br /> assessed by the HW is 37.8%; correctly classified is 59.5%; correctly treated is 35.1% and correctly<br /> consulted is 25.7%. The proportion of the children who were integratedly managed is 21.6%. The average<br /> time of the management for a child is 22.6 minutes.<br /> Conclusion: The proportions of the health workers managing the child were not good and that means<br /> their IMCI skills did not got the expected result.<br /> <br /> * : Bệnh viện Đa khoa Bình Minh, Vĩnh Long<br /> ** : Bộ Môn Nhi, Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Nhi Khoa<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Đặc điểm của NVYT tham gia nghiên cứu<br /> <br /> Hằng năm trên thế giới có khoảng 10 triệu<br /> trẻ em tử vong trước khi được 5 tuổi và khoảng<br /> 70% các trường hợp tử vong này là do phối hợp<br /> các bệnh lý khác nhau như viêm phổi (19%), tiêu<br /> chảy (15%), sởi (9%), sốt rét (7%), nhiễm<br /> HIV/AIDS (3%)… Tỷ lệ tử vong ở trẻ em tại các<br /> nước đang phát triển cao hơn gấp 10 lần tại các<br /> nước đã phát triển(6).<br /> <br /> Trong số 37 NVYT được lượng giá, có 21<br /> nam và 16 nữ. Tuổi phân bố khá đồng đều trong<br /> 3 nhóm, từ 20 – 30 tuổi có 10 người, từ 30 – 40<br /> tuổi có 14 người và từ 40 – 50 tuổi có 13 người.<br /> Có 14 là bác sĩ, 13 y sĩ, 1 điều dưỡng và 9 nữ hộ<br /> sinh. Có 20 người có thời gian công tác dưới 10<br /> năm, 15 người từ 10 - 20 năm và 2 người từ 20 30 năm. Có 26 người tham gia khóa 11 ngày và<br /> 11 người tham gia khóa 4 ngày do các bệnh viện<br /> huyện tự tổ chức.<br /> <br /> Tổ chức Y tế Thế giới và Quỹ Nhi Đồng Liên<br /> Hợp Quốc đưa ra chiến lược XTLGBTE năm<br /> 1992 với mục tiêu làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tỷ<br /> lệ tử vong trẻ em dưới 5 tuổi(1,2,3,7). Năm 1995, Bộ<br /> Y tế đã triển khai chiến lược này thí điểm tại một<br /> số tỉnh, thành và sau đó mở rộng ra các tỉnh<br /> khác(3).Vĩnh Long là một trong số 4 tỉnh, thành<br /> được triển khai dự án IMCI do tổ chức DANIDA<br /> (Đan Mạch) tài trợ. Đề tài này nhằm mục đích<br /> đánh giá hiệu quả của việc triển khai chiến lược<br /> IMCI tại địa phương và giúp cho việc hoạch<br /> định kế hoạch trong tương lai.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Gồm các nhân viên y tế (NVYT) của 10 trạm<br /> y tế và 2 phòng khám Nhi của hai Trung tâm y<br /> tế huyện Tam Bình và Bình Minh, tỉnh Vĩnh<br /> Long có tham gia các khóa huấn luyện<br /> XTLGBTE. Loại trừ các trường hợp không có<br /> mặt tại các cơ sở y tế trong thời gian thực hiện<br /> nghiên cứu. Đây là nghiên cứu mô tả cắt ngang<br /> được thực hiện bằng cách quan sát các NVYT<br /> thực hành xử trí trẻ bệnh từ 1 tuần đến 5 tuổi và<br /> phỏng vấn các bà mẹ sau khi trẻ đã được khám<br /> và tham vấn điều trị. Các dữ kiện đánh giá được<br /> thực hiện theo các biểu mẫu của Tổ chức Y tế<br /> Thế giới cung cấp.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Có 37 NVYT được đánh giá về kỹ năng<br /> XTLGBTE trong một đợt giám sát thường quy<br /> của Ban điều hành IMCI Tỉnh đối với hai huyện<br /> từ ngày 16/ 8 đến ngày 5/9/2005. Tại mỗi huyện,<br /> việc giám sát được thực hiện ở 4 trạm y tế xã, 1<br /> phòng khám đa khoa khu vực và 1 phòng khám<br /> Nhi của Trung tâm Y tế Huyện.<br /> <br /> Nhi<br /> Khoa<br /> 2<br /> <br /> Đặc điểm trẻ bệnh trong nghiên cứu<br /> Có 37 trẻ bệnh được xử trí bởi 37 nhân viên y<br /> tế, có 14 trẻ nam và 23 trẻ nữ. Tất cả trẻ đều thuộc<br /> nhóm tuổi từ 2 tháng - 5 tuổi. Tuổi trung bình là<br /> 21,5 tháng. 86% thuộc nhóm từ 2 – 36 tháng.<br /> <br /> Kết quả lượng giá kỹ năng xử trí trẻ bệnh<br /> của nhân viên y tế<br /> Kỹ năng đánh giá<br /> Có 14 trong số 37 NVYT đã thực hiện đúng<br /> hòan toàn phần đánh giá trẻ bệnh (37,8%). Nếu<br /> tính riêng từng phần thí có 37 người (100%)<br /> đánh giá đúng 4 dấu hiệu nguy hiểm toàn thân<br /> và có kiểm tra cân nặng theo tuổi của trẻ. Hầu<br /> hết NVYT có kiểm tra chủng ngừa (36/37, 97%)<br /> và đánh giá tình trạng suy dinh dưỡng và thiếu<br /> máu (31/37, 84%) cho trẻ đến khám bệnh. Chỉ có<br /> 22/37 (60%) người đánh giá đúng 4 triệu chứng<br /> chính ho/khó thở, tiêu chảy, sốt và vấn đề về tai.<br /> Bảng 1. Tỷ lệ đánh giá đúng đối với từng vấn đề của<br /> của nhân viên y tế (n=37).<br /> Các vấn đề cần đánh Bình<br /> giá ở trẻ bệnh<br /> Minh<br /> Dấu hiệu nguy hiểm toàn 21<br /> thân<br /> Bốn triệu chứng chính<br /> 12<br /> Kiểm tra cân nặng theo<br /> 21<br /> tuổi<br /> Kiểm tra tiêm chủng<br /> 20<br /> Đánh giá dinh dưỡng,<br /> 17<br /> thiếu máu<br /> Đánh giá vấn đề nuôi<br /> 10<br /> dưỡng (*)<br /> Đánh giá vấn đề khác<br /> 14<br /> <br /> Tam Tổng<br /> Bình<br /> số<br /> 16<br /> 37<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> (%)<br /> 100<br /> <br /> 10<br /> 16<br /> <br /> 22<br /> 37<br /> <br /> 59,5<br /> 100<br /> <br /> 16<br /> 14<br /> <br /> 36<br /> 31<br /> <br /> 97,3<br /> 83,8<br /> <br /> 5<br /> <br /> 15<br /> <br /> 46,8<br /> <br /> 10<br /> <br /> 24<br /> <br /> 65<br /> <br /> (*)<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> (*): tính trên tổng số 32 trẻ có chỉ định đánh giá vấn<br /> đề nuôi dưỡng<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> Kỹ năng phân loại trẻ bệnh của NVYT<br /> Tất cả 37 (100%) BN được phân loại đúng về<br /> dấu hiệu nguy hiểm toàn thân, 81% (30/37) BN<br /> được phân loại đúng và có 59,5% (22/37) được<br /> phân loại đúng về 4 triệu chứng chính. Tính<br /> chung, có 59,5% trẻ bệnh được phân loại đúng<br /> Bảng 2. Tỷ lệ các phân loại đúng của nhân viên y tế<br /> (n=37).<br /> <br /> Nhân viên y tế trong mẫu nghiên cứu được<br /> tham dự vào khóa học 11 ngày và 4 ngày. Các<br /> khóa học 11 ngày thường tổ chức kỹ lưỡng hơn<br /> và học viên có thời gian hơn để quan sát và<br /> chứng kiến gần như tất cả các dấu hiệu lâm sàng<br /> mà họ sẽ gặp hơn là khóa 4 ngày. Trình độ<br /> chuyên môn của NVYT không đồng đều (13 bác<br /> sĩ, 14 y sĩ, 1 điều dưỡng và 9 nữ hộ sinh) cũng là<br /> yếu tố ảnh hưởng chất lượng huấn luyện.<br /> <br /> Các vấn đề phân loại Bình Tam Tổng sốTỷ lệ (%)<br /> Minh Bình<br /> Dấu hiệu nguy hiểm<br /> 21<br /> 16<br /> 37<br /> 100<br /> toàn thân<br /> Bốn triệu chứng chính<br /> 12<br /> 10<br /> 22<br /> 59,5<br /> Dinh dưỡng và thiếu<br /> 17<br /> 13<br /> 30<br /> 81<br /> máu<br /> <br /> Kỹ năng điều trị trẻ bệnh của NVYT<br /> + Xác định điều trị<br /> Có 2 trẻ phải chuyển viện viện gấp vì phân<br /> loại VIÊM PHỔI NẶNG HOẶC BỆNH RẤT<br /> NẶNG. Cả 2 trường hợp này trẻ đều được cho<br /> chuyển viện đúng và cho xử trí trước khi chuyển<br /> viện đúng.<br /> + Điều trị tại cơ sở y tế<br /> Tỷ lệ nhân viên y tế điều trị đúng cho trẻ<br /> bệnh là 35,1% (13/ 37).<br /> <br /> Kỹ năng tham vấn<br /> Tỷ lệ người chăm sóc trẻ được tham vấn<br /> đúng là 25,7% (9/ 35).<br /> <br /> Kỹ năng xử trí lồng ghép đúng của nhân<br /> viên y tế<br /> Đánh giá kỹ năng XTLGBTE của nhân viên<br /> y tế dựa vào tỷ lệ phần trăm các nhiệm vụ thực<br /> hiện đúng trên tổng số các nhiệm vụ lẽ ra phải<br /> thực hiện. Có 9/37 người không đạt (