Kiến thức hành vi thái độ về phòng chống bệnh tay chân miệng của bà mẹ nuôi con dưới 5 tuổi

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> KIẾN THỨC HÀNH VI THÁI ĐỘ VỀ PHÒNG CHỐNG<br /> BỆNH TAY CHÂN MIỆNG CỦA BÀ MẸ NUÔI CON DƯỚI 5 TUỔI<br /> Hà Mạnh Tuấn*, Thái Thanh Thủy**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ kiến thức, hành vi, thái độ đúng về phòng bệnh TCM của các bà mẹ nuôi con dưới 5<br /> tuổi và xác định các yếu tố liên quan đến kiến thức đúng về phòng bệnh TCM.<br /> Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu định lượng cắt ngang mô tả được thực hiện tại bệnh viện Nhi Đồng 2 từ<br /> 9/2014 đến tháng 7/2015. Phỏng vấn các bà mẹ bằng bảng câu hỏi về kiến thức, hành vi và thái độ đã được đánh<br /> giá độ tin cậy với có hệ số cronbach’s alpha là 0,67. Các biến chính là dân số học, nguồn cung cấp thông tin, kiến<br /> thức, thái độ, hành vi. Xác định mối liên quan PR bằng phân tích đa biến với phần mềm STATA 12.0.<br /> Kết quả: Có 368 bà mẹ được phỏng vấn; tuổi trung bình 32,32 ± 5,38; nguồn thông tin cho các mẹ từ sách<br /> báo/ tivi/ radio/ internet chiếm tỷ lệ 92,7%, tài liệu truyền thông 92,4%, nhân viên y tế (53,8%), tổ trưởng tổ dân<br /> phố (23,9%), bạn bè (6,6%); tỷ lệ kiến thức chung đúng là 77,7%, điểm trung bình là 13,95 ± 2,11; tỷ lệ thái độ<br /> chung đúng là 87%, điểm trung bình là 5,99 ± 0,66; tỷ lệ hành vi đúng chung là 64,4%, điểm trung bình là 4,80<br /> ± 0,76; các yếu tố có liên quan tích cực đến kiến thức đúng là từ: ti vi / radio / internet (PR=7,7 [2,8 – 20,7]), từ<br /> tài liệu truyền thông (PR=2,6 [1,0 – 6,8]), từ nhân viên y tế (PR=5,5, [2,9 – 10,4]).<br /> Kết luận: Tỷ lệ kiến thức chung đúng là 77,7%, tỷ lệ thái độ chung đúng là 87%, tỷ lệ hành vi đúng chung<br /> là 64,4%. Các yếu tố có liên quan tích cực đến kiến thức đúng là nguồn thông tin từ: ti vi / radio / internet, từ tài<br /> liệu truyền thông, từ nhân viên y tế. Kiến thức, thái độ và hành vi của các bà mẹ nuôi con dưới 5 tuổi về phòng<br /> bệnh TCM có cải thiện tốt nhờ vào truyền thông giáo dục sức khỏe. Để nâng cao hơn nữa hiệu quả của truyền<br /> thông giáo dục sức khỏe cần chú ý đến nội dung, hình thức thông tin và người cung cấp thông tin.<br /> Từ khóa: bệnh tay chân miệng; bà mẹ có con dưới 5 tuổi; kiến thức hành vi thái độ.<br /> ABSTRACT<br /> KNOWLEDGE, PRACTICES, ATTITUDES OF MOTHERS HAVING CHILDREN UNDER 5 YEARS<br /> OLD ABOUT HAND FOOT MOUTH DISEASES<br /> Ha Manh Tuan, Thai Thanh Thuy<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 274 - 280<br /> <br /> Objective: To identify the rate of right knowledge, practice, attitude of mothers having children under 5<br /> years old and factors relating to the right knowledge about the prevention of hand foot mouth disease.<br /> Methods: A qualitative cross sectional study was carried out in Children’s hospital 2 from 9/2014 - 7/2015.<br /> The mothers were interviewed with a questionnaire about knowledge, practices, attitudes analyzed reliability with<br /> Crohnbach’s alpha of 0,67. Main variables were demographic, sources of information, knowledge, pratices,<br /> attitudes. The relation was identified with PR by multivariable analysis of software STATA 12.0.<br /> Results: There were 368 mothers enrolled in the study; mean age was 32,32 ± 5,38 years old; sources of<br /> information provided to the mothers came from newspaper/ television/ radio/ internet accounting for 92,7%,<br /> information materials 92,4%, health staff 53,8%, head of residential quarter (23,91%), friends (6,56%); the rate of<br /> right knowledge were 77,7%, average score 13,95 ± 2,11; the rate of right attitude were 87%, average score 5,99 ±<br /> <br /> * Đại Học Y Dược TP.HCM ** BV Nhi Đồng 2, TK Tâm Lý<br /> Tác giả liên lạc: TS. BS Hà Mạnh Tuấn , ĐT: 0903311709, Email: hamanhtuan@ump.edu.vn<br /> <br /> 274 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 0,66; the rate of right practice were 64,4%, average score 4,80 ± 0,76; the factors having positive affect to the right<br /> knowledge were sources of information coming from newspaper/ television/ radio/ internet (PR=7,7 [2,8 – 20,7]),<br /> information materials (PR=2,6 [1,0 – 6,8]), health staff (PR=5,5, [2,9 – 10,4]).<br /> Conclusion: The rate of right knowledge were 77,7%, the rate of right attitude were 87%, the rate of right<br /> practice were 64,4%; the factors having positive affect to the right knowledge were sources of information coming<br /> from newspaper/ television/ radio/ internet, information materials, health staff. The knowledge, attitude and<br /> practice of the mothers having children under 5 years old on the prevention of HFMD have been improved<br /> significantly thanks to health promotion. In order to improve the efficiency of health promotion, the content of<br /> information, way of information and information providers should be paid attention.<br /> Key words: hand foot mouth diseases; mothers having children under 5; knowledge, practice and attitude.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Mục tiêu<br /> Bệnh tay chân miệng (TCM) là bệnh truyền 1. Xác định tỷ lệ kiến thức, thái độ, hành vi<br /> đúng về phòng chống bệnh TCM của các bà mẹ<br /> nhiễm do Enterovirus gây ra, có thể gây thành<br /> nuôi con dưới 5 tuổi.<br /> dịch lớn, xuất hiện ở nhiều nơi trên thế giới,<br /> nhưng rất thường xảy ra ở khu vực châu Á - 2. Xác định yếu tố liên quan đến kiến thức<br /> Thái Bình Dương(13). Tại Việt nam bệnh TCM là đúng.<br /> một trong ba bệnh truyền nhiễm có số người ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> mắc bệnh cao nhất từ 120.000 đến 150.000 ca Thiết kế nghiên cứu<br /> hàng năm(2). Bệnh thường gặp ở trẻ từ 6 tháng –<br /> Nghiên cứu định tính, cắt ngang mô tả<br /> 5 tuổi, có thể gây tử vong nếu có biến chứng<br /> nặng và không được phát hiện xử trí kịp thời. Đối tượng nghiên cứu<br /> Hiện nay chưa có vaccin phòng bệnh, và chưa có Các bà mẹ đưa con đến khám tại phòng<br /> thuốc điều trị đặc hiệu, do đó việc nâng cao kiến khám bệnh của bệnh viện Nhi Đồng 2 từ tháng<br /> thức của các bà mẹ để có thể hành vi và thái độ 9/2014 đến tháng 7/2015, thỏa các tiêu chuẩn sau:<br /> đúng trong việc phòng ngừa và chăm sóc trẻ bị Tiêu chuẩn chọn vào: 1) Bà mẹ tuổi từ 18 trở<br /> tay chân miệng là một trong những biện pháp lên; 2) Bà mẹ có con dưới 5 tuổi chưa lần nào<br /> chính để kiểm soát bệnh(2). Đã có nhiều nghiên mắc bệnh TCM; 3) Tỉnh táo, có lắng nghe, hiểu<br /> cứu về kiến thức thái độ hành vi của các bà mẹ và trả lời bằng tiếng Việt; 4) Đồng ý tham gia<br /> về bệnh TCM ở nhiều địa phương và các hoàn nghiên cứu.<br /> cảnh khác nhau cho những kết quả thay đổi tùy Tiêu chuẩn loại trừ: 1) Người trả lời câu hỏi<br /> theo dân số nghiên cứu(1,4,5,6,11,12). Nghiên cứu không trực tiếp chăm sóc trẻ; 2) Người trả lời câu<br /> khảo sát các đối tượng là các bà mẹ đưa con đến hỏi đã tham gia phỏng vấn trước đây.<br /> khám bệnh tại bệnh viện vì những lý do khác để Cỡ mẫu<br /> xác định tỷ lệ kiến thức, hành vi, thái độ đúng về Cỡ mẫu ước lượng theo công thức tính cỡ<br /> phòng bệnh TCM của các bà mẹ nuôi con dưới 5 mẫu trong nghiên cứu cắt ngang:<br /> tuổi và các yếu tố liên quan đến kiến thức đúng Z 12 / 2 P (1  P )<br /> về phòng bệnh TCM để làm rõ thêm về kiến n<br /> d2<br /> thức thái độ hành vi của cộng đồng trong việc<br /> với P = 43% theo một nghiên cứu của<br /> phòng bệnh TCM giúp cho việc phòng bệnh<br /> T.T.A.Đào(4), sẽ có n= 308, cộng với 10% mất mẫu,<br /> TCM trong cộng đồng hiệu quả hơn.<br /> cỡ mẫu được tính là 339.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em 275<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Thu thập số liệu Kiến thức thái độ hành vi phòng bệnh tay chân<br /> Mẫu được chọn ngẫu nhiên theo 2 giai miệng của các bà mẹ<br /> đoạn, ngẫu nhiên phòng khám, và ngẫu nhiên Điểm trung bình của kiến thức là 13,95 ± 2,11,<br /> bệnh nhân. Mỗi ngày 5 bệnh nhân x 7 ngày / tối thiểu là 7 điểm, tối đa là 17 điểm. Tỷ lệ kiến<br /> tuần x 12 tuần. Mỗi bà mẹ sẽ được phỏng vấn thức chung đúng là 77,7% (Bảng 2).<br /> bằng một bộ câu hỏi về phòng bệnh TCM gồm Điểm trung bình của thái độ là 5,99 ± 0,66, tối<br /> 5 phần: 1) thông tin chung (6 câu); 2) nguồn thiểu 3 điểm, tối đa 7 điểm. Tỷ lệ thái độ chung<br /> thông tin tiếp cận (01 câu); 3) kiến thức (7 câu); đúng là 87% (Bảng 3).<br /> 4) thái độ (7 câu); 5) hành vi (6 câu). Bộ câu hỏi<br /> Điểm trung bình của hành vi là 4,80 ± 0,76,<br /> đã được tiến hành phỏng vấn thử trên 30<br /> tối thiểu 3 điểm, tối đa 6 điểm. Tỷ lệ có hành vi<br /> người mẹ và có hệ số cronbach’s alpha chung<br /> chung đúng là 64,4% (Bảng 4).<br /> là 0,67. Ngưỡng để đánh giá có đúng hay<br /> không về kiến thức, hành vi và thái độ là trên Những yếu tố có liên quan đến kiến thức<br /> 2/3 câu trả lời đúng cho mỗi phần. phòng bệnh tay chân miệng<br /> Các biến số về dân tộc, nghề nghiệp, nơi cư<br /> Xử lý số liệu<br /> trú, và số con dưới 5 tuổi không có liên quan đến<br /> Các biến rời sẽ trình bày theo tỷ lệ phần<br /> kiến thức đúng qua phân tích đơn biến (Bảng 5).<br /> trăm. Khi so so sánh hai tỷ lệ dùng phép kiểm<br /> Chỉ có tuổi trên 30 của các bà mẹ là liên quan có<br /> 2 hay phép kiểm chính xác Fisher. Độ mạnh<br /> ý nghĩa đến kiến thức đúng qua phân tích đơn<br /> của sự phối hợp sẽ được tính bằng PR<br /> biến, nhưng không có ý nghĩa qua phân tích đa<br /> (Prevalence Rate). Giá trị p