Kiến thức - thái độ - thực hành về nuôi con bằng sữa mẹ của các bà mẹ có con dưới 6 tháng tuổi tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 từ 1/12/2009 đến 30/4/2010

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> KIẾN THỨC – THÁI ĐỘ - THỰC HÀNH VỀ NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ<br /> CỦA CÁC BÀ MẸ CÓ CON DƯỚI 6 THÁNG TUỔI<br /> TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG I TỪ 1/12/2009 ĐẾN 30/4/2010<br /> Tôn Thị Anh Tú*, Nguyễn Thu Tịnh**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỉ lệ những bà mẹ có con dưới 6 tháng có kiến thức, thái độ, thực hành đúng về nuôi<br /> con bằng sữa mẹ và mối liên quan giữa kiến thức, thái độ, thực hành với các đặc điểm dân số, xã hội của bà mẹ.<br /> Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả được tiến hành trên 383 bà mẹ có con dưới 6<br /> tháng tuổi đưa con đến khám bệnh tại phòng khám bệnh viện Nhi Đồng I từ 1/12/2009 đến 30/4/2010. Dữ liệu<br /> được thu thập từ các bà mẹ thông qua bảng câu hỏi về các yếu tố dân số xã hội, kiến thức, thái độ và thực hành về<br /> nuôi con bằng sữa mẹ.<br /> Kết quả: Kiến thức chung đúng chiếm 43,34%. Trong đó có 89,82% bà mẹ có kiến thức đúng về lợi ích<br /> “Sữa mẹ dễ tiêu hóa và giúp bé hấp thu được nhiều chất dinh dưỡng”; 91,85% biết rằng “Sau sanh nên cho bé<br /> bú sữa non ngay vì trong sữa non có nhiều chất dinh dưỡng quý và nhiều chất miễn dịch”; 69,45% biết rằng<br /> “Cho con bú trong vòng giờ đầu sau sanh”; 72,06% biết tư thế trẻ ngậm bắt vú đúng; nhưng chỉ có 48,04% có<br /> kiến thức đúng về “Bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu”. Thái độ chung đúng là 80,68%. Trong đó hầu hết<br /> (97,39%) đồng ý “sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo nhất”; 78,07% đồng ý “Nuôi bằng sữa công thức thì<br /> không có lợi cho sức khỏe của bé giống như nuôi bằng sữa mẹ”; nhưng 47,26% không đồng ý “Vắt sữa dự trữ<br /> cho bé bú”. Thực hành chung đúng là 37,34%. Trong đó 98,17% đã từng hoặc đang nuôi con bằng sữa mẹ; chỉ<br /> có 45,74% không cho con uống gì khác trước lần bú mẹ đầu tiên, 44,68% cho bé uống sữa khác; tỉ lệ trẻ bú mẹ<br /> hoàn toàn trong 6 tháng đầu là 18,02%; phần lớn cho trẻ bú mẹ và sữa bình 45,43% . Mối liên hệ: mẹ làm công<br /> nhân viên, học vấn ≥ cấp 2, được nhân viên y tế hướng dẫn có kiến thức đúng cao hơn; mẹ làm công nhân viên,<br /> học vấn ≥ cấp 2, khoảng cách sinh con từ 2 năm trở lên có thái độ đúng cao hơn; mẹ ở ngoại thành, có số con ≥ 2<br /> có thực hành đúng hơn.<br /> Kết luận: Đối với vấn đề nuôi con bằng sữa mẹ thì đa số bà mẹ có thái độ đúng, kiến thức đúng thì tương<br /> đối nhưng thực hành đúng còn kém. Tỉ lệ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu còn thấp. Mẹ ở ngoại thành, làm<br /> công nhân viên, học vấn ≥ cấp 2, số con ≥ 2, được nhân viên y tế hướng dẫn có tương quan mạnh với kiến thức<br /> và thực hành.<br /> Từ khóa: nuôi con bằng sữa mẹ, bú mẹ hoàn toàn, kiến thức, thái độ, thực hành.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> KNOWLEDGE – ATTITUDE – PRACTICE OF BREASTFEEDING MOTHERS WITH INFANTS<br /> UNDER 6 MONTHS OLD AT CHILDREN’S<br /> HOSPITAL 1 FROM DECEMBER 1, 2009 TO APRIL 30,2010<br /> Ton Thi Thanh Tu, Nguyen Thu Tinh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 186 - 191<br /> Objectives: To determine the proportion of mothers with infants under 6 months old have the right<br /> breastfeeding knowledge, attitudes, practices and the correlation between the population, social factors of mothers<br /> * Khoa Hồi sức sơ sinh, Bệnh viện Nhi Đồng 1, ** Bộ môn Nhi, Đại học Y dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc : BS. Tôn Thị Anh Tú<br /> Điện thoại: 0909449444<br /> Email: anhtu_cd@yahoo.com<br /> <br /> 186<br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản và Bà Mẹ - Trẻ Em<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> and knowledge, attitudes, practices.<br /> Materials and methods: A cross-sectional study was conducted on 383 mothers with infants under 6<br /> months took their children received treatment at outpatient department of the Children Hospital 1, Ho Chi Minh<br /> City, Viet Nam from Jan 12,2009 to April 30,2010. Data were collected from the breastfeeding mothers by<br /> interviewer using a structured questionnaires on demographics, knowledge, attitudes and practices.<br /> Results: The right general knowledge was 43.34% in which included 89.82% of mothers had the right<br /> knowledge about the benefits of “Breast milk helps babies easily digested and absorbing more nutrients”; 91.85%<br /> among them said that “After being born should immediately feeding by colostrum because colostrum has many<br /> nutrients and immunity”; 69.45% had the knowledge about “Breastfeeding within the first hour after birth”;<br /> 72.06% knew the right posture breast sucking of baby; but only 48.04% had the right knowledge about<br /> “Exclusive breastfeeding in 6 months early”. The right general attitude is 80.68% in which almost (97.39%)<br /> agreed to “Breast milk is the ideal food for babies”; 78.07% agreed “Breastfeeding provides health benefits for<br /> infants that cannot be provided by infant formula” but 47.26% did not agree “Expressed breast milk can be<br /> stored for later use”. The right general practice was 37.34% in which 98.17% had used breastfeeding; only<br /> 45.74% had given nothing for their baby before the first breastfeeding; 44.68% had given other milk; exclusive<br /> breastfeeding in 6 months early was 18.02%; the majority of mothers (45.43%) had given breastfeeding and<br /> bottle milk for baby. Correlation: breastfeeding mothers who are employees, educated above primary school, or<br /> were medical staff-guided had the higher proportion of right knowledge; mothers who are employees, educated<br /> above primary school, or the distance from birth of 2 years or more had the higher proportion of right attitude;<br /> mothers who are in suburban, or have two children or more are in practice better.<br /> Conclusions: According to breastfeeding mothers with infants under 6 months old to visit department of<br /> the Children Hospital 1, Ho Chi Minh City, Viet Nam from Jan 12, 2009 to April 30, 2010, the majority of them<br /> had the right attitude, knowledge but the proportion of mothers with the right practice was low. Exclusive<br /> breastfeeding rate in 6 months early was low. Mothers who are in suburban, are employees, educated above<br /> primary school, have two children or more, got the medical staff’s guide correlated with knowledge and practices.<br /> Key words: breastfeeding, exclusive breastfeeding, knowleadge, attitude, practice.<br /> ngày càng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố dân số ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> xã hội và với chủ đề của Tuần lễ thế giới nuôi<br /> Sữa mẹ (SM) là món quà quý giá nhất của<br /> con bằng sữa mẹ năm 2009: “Nuôi con hoàn<br /> thiên nhiên dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.<br /> toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu – Sự lựa<br /> Nuôi con bằng sữa mẹ đáp ứng những nhu cầu<br /> chọn thông minh vì sự sống còn của trẻ nhỏ”<br /> sinh lý, tâm lý và tạo cho bé sự khởi đầu tốt<br /> cho nên sự tìm hiểu Kiến thức – Thái độ - Thực<br /> nhất trong cuộc sống(1,2,7,9,10,11,13,14). Trong những<br /> hành (KT-TĐ-TH) về việc nuôi con bằng sữa mẹ<br /> năm đầu thập kỷ 90, xu hướng nuôi con bằng<br /> (NCBSM) của các bà mẹ có con dưới 6 tháng<br /> sữa mẹ có dấu hiệu hồi phục: 98% trẻ ở Châu<br /> tuổi và mối liên quan giữa các yếu tố dân số - xã<br /> Phi, 96% trẻ ở Châu Á và 90% ở Nam Mỹ đã<br /> hội với KT-TĐ-TH là đề tài đang được quan<br /> được nuôi bằng sữa mẹ. Ngay tại Việt Nam con<br /> tâm hiện nay. Chúng tôi nghiên cứu theo các<br /> số này cũng xấp xỉ 90%(8). Theo MICS 2006 chỉ<br /> mục tiêu sau:<br /> có 16,9% hay cứ 6 bà mẹ mới có 1 người nuôi<br /> - Xác định tỉ lệ bà mẹ có kiến thức đúng về<br /> con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu<br /> NCBSM.<br /> đời; 58% số bà mẹ cho trẻ bú ngay trong vòng 1<br /> - Xác định tỉ lệ bà mẹ có thái độ đúng về<br /> giờ sau khi sinh. Tỉ lệ trẻ tiếp tục được bú mẹ<br /> NCBSM.<br /> cho tới khi 2 tuổi theo khuyến cáo vẫn dừng ở<br /> mức 22,9%(12). Với thực trạng bú mẹ hoàn toàn<br /> <br /> Nhi Khoa<br /> <br /> 187<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> - Xác định tỉ lệ bà mẹ thực hành đúng về<br /> NCBSM.<br /> <br /> qua bảng phỏng vấn (49 câu), thơi gian phỏng<br /> vấn khoảng 30 phút.<br /> <br /> - Xác định mối liên quan giữa các đặc điểm<br /> dân số xã hội của bà mẹ (nơi cư trú, tuổi mẹ,<br /> nghề nghiệp, trình độ học vấn, số con, khoảng<br /> cách sinh con, kinh tế gia đình, được nhân viên<br /> y tế hướng dẫn về cách NCBSM) với kiến thức,<br /> thái độ, thực hành.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Dân số chọn mẫu<br /> Các bà mẹ có ít nhất 1 đứa con dưới 6 tháng<br /> tuổi đưa con đến khám bệnh tại phòng khám<br /> bệnh viện Nhi Đồng I từ 1/12/2009 đến<br /> 30/4/2010.<br /> <br /> Tiêu chí loại ra khỏi nghiên cứu<br /> - Bà mẹ không đồng ý tham gia vào nhóm<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> Trong thời gian 5 tháng tiến hành nghiên<br /> cứu, chúng tôi thu thập được 383 đối tượng<br /> thỏa các tiêu chí đề ra với các kết quả được trình<br /> bày như sau<br /> <br /> Mô tả kết quả chung<br /> Bảng 1: Đặc điểm dân số xã hội của các bà mẹ trong<br /> nghiên cứu<br /> Đặc tính<br /> Địa chỉ ở nội thành<br /> Tuổi mẹ (năm): Trung bình<br /> ≥ 25<br /> Nghề nghiệp:Nội trợ<br /> Lao động<br /> Công nhân viên<br /> Học vấn ≥ cấp II<br /> <br /> N = 383<br /> 156 (40,73)<br /> 28,58 ± 5,35<br /> 292 (76,24)<br /> 123 (32,11)<br /> 180 (47,00)<br /> 80 (20,89)<br /> 346 (90,34)<br /> <br /> - Bà mẹ không thể trả lời phỏng vấn (câm,<br /> điếc, tâm thần, say rượu,…).<br /> <br /> Số con hiện có ≥ 2 con<br /> Khoảng cách sinh con từ 2 năm trở lên<br /> Kinh tế gia đình không nghèo<br /> Được nhân viên y tế hướng dẫn về NCBSM<br /> <br /> - Bà mẹ có chống chỉ định cho con bú SM<br /> theo y tế.<br /> <br /> Bảng 2: Kết quả chung về kiến thức NCBSM đúng<br /> của các bà mẹ<br /> <br /> - Bà mẹ không trực tiếp nuôi con.<br /> <br /> 147 (92,45)<br /> 336 (87,73)<br /> 102 (26,63)<br /> <br /> Kiến thức đúng<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> 383 (ta chọn p = 0,47 là tỉ lệ bà mẹ có kiến<br /> thức đúng về thời điểm hết sữa non sau sanh<br /> theo nghiên cứu của Huỳnh Văn Sơn để có cỡ<br /> mẫu lớn nhất là n = 382.77 ≈ 383).<br /> <br /> Kỹ thuật chọn mẫu<br /> Lấy mẫu thuận tiện<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Cắt ngang mô tả, phân tích.<br /> Phương pháp xử lý số liệu<br /> Số liệu thu thập được sẽ xử lý bằng phần<br /> mềm Stata 10. Kiểm định mối tương quan giữa<br /> các biến bằng phép kiểm Chi bình phương<br /> 2<br /> <br /> ( λ ). Có ý nghĩa thống kê khi p