| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh cuûa ngöôøi daân<br />
4 phöôøng, thaønh phoá Ñaø Naüng veà döï phoøng<br />
phôi nhieãm dioxin qua thöïc phaåm<br />
Leâ Vuõ Anh(*), Traàn Thò Tuyeát Haïnh(*), Nguyeãn Ngoïc Bích(*),<br />
Nguyeãn Thanh Haø(*), Nguyeãn Ñöùc Minh(**,) Nguyeãn Kim Ngaân(***)<br />
<br />
Saân bay Ñaø Naüng cuøng vôùi moät soá saân bay vaø khu caên cöù quaân söï cuõ cuûa Myõ laø nôi dieãn ra hoaït ñoäng<br />
chöùa, pha, naïp röûa… chaát Da cam vaø caùc chaát laøm truïi laù khaùc (chöùa taïp chaát dioxin) trong chieán<br />
dòch Ranch Hand 1962-1971. Ngöôøi daân soáng gaàn saân bay Ñaø Naüng vaø caùc ñieåm noùng nhieãm dioxin<br />
khaùc ñeàu coù nguy cô phôi nhieãm vôùi dioxin trong moâi tröôøng ñaát, nöôùc, traàm tích, khoâng khí vaø thöïc<br />
phaåm [4,5,8,9]. Moät soá nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy caùc maãu ñaát, buøn, moät soá loaïi thöïc phaåm ñòa<br />
phöông, caùc maãu maùu vaø söõa meï cuûa ngöôøi daân taïi khu vöïc gaàn saân bay Ñaø Naüng coù haøm löôïng dioxin<br />
cao hôn caùc tieâu chuaån hay höôùng daãn hieän haønh veà dioxin treân theá giôùi [6]. Sau khi moâ hình can<br />
thieäp Y teá coâng coäng (YTCC) trieån khai ôû ñieåm noùng saân bay Bieân Hoaø trong giai ñoaïn 2007-2009<br />
ñaït ñöôïc nhöõng thaønh coâng böôùc ñaàu trong vieäc giaûm thieåu nguy cô phôi nhieãm vôùi dioxin trong thöïc<br />
phaåm cho ngöôøi daân ñòa phöông[7], Hoäi YTCC Vieät Nam ñaõ nhaän ñöôïc hoã trôï taøi chính töø Quyõ Ford<br />
ñeå môû roäng moâ hình can thieäp naøy ra ñieåm noùng nhieãm dioxin ôû Saân bay Ñaø Naüng. Naêm 2009, tröôùc<br />
khi xaây döïng vaø trieån khai chöông trình can thieäp, moät nghieân cöùu moâ taû caét ngang ñaõ ñöôïc thöïc hieän<br />
vôùi muïc tieâu tìm hieåu kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh veà döï phoøng phôi nhieãm dioxin qua thöïc phaåm<br />
cuûa 400 ngöôøi daân soáng taïi 4 phöôøng ñöôïc cho laø bò taùc ñoäng lôùn nhaát cuûa oâ nhieãm dioxin ôû thaønh<br />
phoá Ñaø Naüng. Soá lieäu ñöôïc nhaäp baèng phaàn meàm Epi-data 3.1 vaø phaân tích baèng phaàn meàm thoáng<br />
keâ SPSS 17. Keát quaû cuûa ñieàu tra KAP cho thaáy maëc duø soáng ôû khu vöïc ñieåm noùng veà oâ nhieãm dioxin<br />
nhöng kieán thöùc veà dioxin vaø caùc giaûi phaùp thöïc haønh döï phoøng phôi nhieãm cuûa ngöôøi daân tröôùc can<br />
thieäp coøn raát haïn cheá. Moät chöông trình can thieäp nhaèm giaûm nguy cô phôi nhieãm dioxin cho ngöôøi<br />
daân taïi boán phöôøng gaàn saân bay Ñaø Naüng laø thöïc söï caàn thieát. Keát quaû cuûa nghieân cöùu naøy ñaõ ñöôïc<br />
Hoäi YTCC Vieät Nam chia seû taïi Hoäi thaûo xaây döïng keá hoaïch can thieäp chi tieát vôùi söï tham gia cuûa<br />
caùc ban ngaønh lieân quan taïi ñòa phöông vaøo thaùng 5 naêm 2010.<br />
Töø khoùa: OÂ nhieãm Dioxin, saân bay Ñaø Naüng, thöïc phaåm nhieãm dioxin, döï phoøng nhieãm dioxin, KAP,<br />
kieán thöùc - thaùi ñoä - thöïc haønh<br />
<br />
Knowledge, attitudes and practices of<br />
local residents in four wards, Da Nang city Viet Nam on preventing dioxin exposure<br />
through foods<br />
Le Vu Anh (*), Tran Thi Tuyet Hanh (*), Nguyen Ngoc Bich(*),<br />
Nguyen Thanh Ha (*), Nguyen Duc Minh (**), Nguyen Kim Ngan (***)<br />
50<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 7.2011, Soá 20 (20)<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Da Nang Airbase served as a bulk storage and supply facility for Agent Orange and other herbicides<br />
during the Operation Ranch Hand 1962-1971. Local people living in the vicinities of the Da Nang<br />
Airbase as well as in other dioxin hot spots in Viet Nam have probably been facing with a high risk<br />
of exposing to dioxin in soil, water, mud, air and particularly through consuming local contaminated<br />
foods [4,5,8,9]. A recent study showed that samples of soil, mud, some local foods, blood, and breast<br />
milk had dioxin concentrations exceeded current environmental standards [6]. Continued with the<br />
success of the public health intervention program implemented in Bien Hoa dioxin hot spot in the<br />
period between 2007-2009 in reducing the risk of dioxin exposure through food for residents [7], the<br />
Vietnam Public Health Association (VPHA) has received funding support from the Ford Foundation<br />
in Viet Nam to expand this intervention model to four wards in the vicinities of the Da Nang Airbase.<br />
In 2009, before developing and implementing this intervention program, a cross sectional survey on<br />
knowledge, attitudes and practices (KAP) was undertaken aiming at assessing the KAP of<br />
householders on dioxin and measures to prevent dioxin exposure through consuming contaminated<br />
foods. A sample of 400 households was randomly selected from the list of local households in four<br />
most affected wards in Da Nang using the systematic random sampling scheme. 400 food handlers<br />
from selected households, aged 16-60 were interviewed. Data was entered using Epi-data 3.1, and<br />
analyzed using SPSS 17.0 software. The results show that although living in a severe dioxin hot spot,<br />
the knowledge and practices of local residents on dioxin and preventive measures were very limited.<br />
An intervention program to reduce the risk of dioxin exposure for local people living at four wards<br />
near Da Nang Airbase was urgently needed. The results of this survey will be presented at the<br />
workshop to be organized in early 2010 in Da Nang City to develop a detail intervention program<br />
with active involvement of related local departments and stakeholders.<br />
Key words: Dioxin polluted areas in Da Nang Airbase, Dioxin contaminated foods.<br />
<br />
Taùc giaû:<br />
(*)<br />
<br />
Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá coâng coäng, 138 Giaûng Voõ - Ba Ñình - Haø Noäi.<br />
-<br />
<br />
Leâ Vuõ Anh - Giaùo Sö - Tieán Só - Hieäu tröôûng Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng.<br />
E.mail: lva@hsph.edu.vn<br />
<br />
-<br />
<br />
Traàn Thò Tuyeát Haïnh - Thaïc só - Giaûng vieân Boä moân Söùc khoûe moâi tröôøng. Email: tth2@hsph.edu.vn<br />
<br />
-<br />
<br />
Nguyeãn Ngoïc Bích - Thaïc só, baùc só - Giaûng vieân Boä moân Söùc khoûe ngheà nghieäp. Email:<br />
nnb@hsph.edu.vn<br />
<br />
-<br />
<br />
Nguyeãn Thanh Haø - Tieán só, baùc só - Giaûng vieân Boä moân Dinh döôõng vaø An toaøn veä sinh thöïc phaåm.<br />
Email: nth1@hsph.edu.vn<br />
<br />
(**)<br />
<br />
Nguyeãn Ñöùc Minh - Thaïc Só - Vieän Y xaõ hoäi hoïc .<br />
<br />
(***)<br />
<br />
Nguyeãn Kim Ngaân - Cöû nhaân - Caùn boä chöông trình - Hoäi Y teá Coâng coäng Vieät Nam, 138 Giaûng Voõ Ba Ñình - Haø Noäi. Email: nkn@vpha.org.vn<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 7.2011, Soá 20 (20)<br />
<br />
51<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
1. Ñaët vaán ñeà<br />
Nghieân cöùu do Coâng ty tö vaán moâi tröôøng<br />
Hatfield Canada (Hatfield Consultants 2009) thöïc<br />
hieän ñaõ xaùc ñònh 7 ñieåm noùng dioxin ôû Vieät Nam,<br />
trong ñoù saân bay Ñaø Naüng ñöôïc cho laø moät trong ba<br />
ñieåm noùng nhaát. Gaàn 40 naêm sau khi vieäc phun raûi<br />
keát thuùc, nhöõng ngöôøi daân sinh soáng taïi khu vöïc coù<br />
noàng ñoä dioxin cao ví duï ôû xung quanh saân bay Ñaø<br />
Naüng vaãn ñang haèng ngaøy ñoái maët vôùi nguy cô cao<br />
phôi nhieãm chaát ñoäc naøy vaø ñang phaûi höùng chòu<br />
nhöõng taùc ñoäng nguy haïi tröïc tieáp leân söùc khoûe cuûa<br />
hoï vaø cuûa theá heä con, chaùu.<br />
Caùc hoaït ñoäng taåy ñoäc ñoøi hoûi moät khoaûn kinh<br />
phí raát lôùn vaø thöïc hieän trong thôøi gian daøi. Hieän taïi<br />
vaø trong töông lai, nhöõng söï hoã trôï, hôïp taùc trong<br />
nöôùc vaø quoác teá laø raát caàn thieát ñeå giaûi quyeát vaán<br />
ñeà oâ nhieãm dioxin ôû saân bay Ñaø Naüng cuõng nhö caùc<br />
ñieåm noùng nhieãm dioxin khaùc ôû Vieät Nam. Sau khi<br />
moâ hình can thieäp YTCC ôû ñieåm noùng saân bay Bieân<br />
Hoøa ñöôïc Hoäi YTCC Vieät Nam vaø Hoäi YTCC<br />
Ñoàng Nai thöïc hieän trong giai ñoaïn 2007-2009 ñaït<br />
ñöôïc nhöõng thaønh coâng böôùc ñaàu trong vieäc giaûm<br />
thieåu nguy cô phôi nhieãm vôùi dioxin trong thöïc<br />
phaåm cho ngöôøi daân taïi 2 phöôøng Trung Duõng vaø<br />
Taân Phong [1,2,3,10], Hoäi YTCC Vieät Nam ñaõ<br />
nhaän ñöôïc hoã trôï taøi chính töø Quyõ Ford ñeå môû roäng<br />
moâ hình can thieäp naøy ra ñieåm noùng nhieãm dioxin<br />
ôû saân bay Ñaø Naüng.<br />
Tröôùc khi xaây döïng vaø trieån khai chöông trình<br />
can thieäp, moät nghieân cöùu moâ taû caét ngang caàn ñöôïc<br />
thöïc hieän vôùi muïc tieâu tìm hieåu kieán thöùc, thaùi ñoä<br />
vaø thöïc haønh veà döï phoøng nhieãm ñoäc dioxin qua<br />
thöïc phaåm ngöôøi daân soáng taïi 4 phöôøng ñöôïc cho laø<br />
bò taùc ñoäng lôùn nhaát cuûa oâ nhieãm dioxin ôû thaønh phoá<br />
Ñaø Naüng, ñoù laø An Kheâ, Chính Giaùn, Hoøa Kheâ vaø<br />
Thanh Kheâ Taây. Keát quaû cuûa nghieân cöùu khaûo saùt<br />
ñaùnh giaù KAP tröôùc can thieäp ñaõ ñöôïc Hoäi<br />
YTCCVN, tænh hoäi YTCC Ñaø Naüng vaø caùc ban<br />
ngaønh lieân quan söû duïng laøm cô sôû khoa hoïc giuùp<br />
cho vieäc laäp keá hoaïch can thieäp khaû thi vaø hieäu quaû<br />
nhaèm giaûm thieåu nguy cô nhieãm môùi vôùi dioxin<br />
trong thöïc phaåm cho ngöôøi daân soáng ôû 4 phöôøng gaàn<br />
saân bay Ñaø Naüng. Ngoaøi ra, keát quaû cuûa nghieân cöùu<br />
naøy cuõng ñöôïc söû duïng laøm soá lieäu neàn giuùp cho<br />
vieäc ñaùnh giaù keát quaû cuûa chöông trình can thieäp.<br />
2. Phöông phaùp nghieân cöùu<br />
Ñaây laø nghieân cöùu tröôùc can thieäp do Hoäi YTCC<br />
Vieät Nam vaø Hoäi YTCC Ñaø Naüng thöïc hieän trong<br />
52<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 7.2011, Soá 20 (20)<br />
<br />
giai ñoaïn töø thaùng 9/2009 ñeán thaùng 1/2010 vôùi muïc<br />
tieâu tìm hieåu kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh veà döï<br />
phoøng phôi nhieãm dioxin qua thöïc phaåm cuûa 400<br />
ngöôøi daân (löïa choïn theo phöông phaùp ngaãu nhieân<br />
heä thoáng) soáng taïi 4 phöôøng ñöôïc cho laø bò taùc ñoäng<br />
lôùn nhaát veà oâ nhieãm dioxin ôû thaønh phoá Ñaø Naüng,<br />
bao goàm An Kheâ, Chính Giaùn, Hoaø Kheâ vaø Thanh<br />
Kheâ Taây. 400 ñoái töôïng nghieân cöùu trong ñoä tuoåi 16<br />
- 60 ñöôïc choïn laø ngöôøi chòu traùch nhieäm chính veà<br />
mua vaø cheá bieán thöïc phaåm cuûa 400 hoä gia ñình<br />
ñöôïc löïa choïn töø boán phöôøng theo phöông phaùp<br />
choïn maãu ngaãu nhieân heä thoáng. Soá lieäu ñöôïc phaân<br />
tích baèng phaàn meàm thoáng keâ SPSS 13 vaø Stata 9.<br />
Keát quaû cuûa nghieân cöùu khaûo saùt ñaùnh giaù KAP<br />
tröôùc can thieäp seõ ñöôïc söû duïng ñeå laøm cô sôû khoa<br />
hoïc giuùp cho vieäc laäp keá hoaïch can thieäp khaû thi vaø<br />
hieäu quaû nhaèm giaûm thieåu nguy cô phôi nhieãm môùi<br />
vôùi dioxin trong thöïc phaåm cho ngöôøi daân soáng ôû 4<br />
phöôøng gaàn saân bay Ñaø Naüng cuõng nhö cung caáp soá<br />
lieäu neàn cho muïc ñích ñaùnh giaù chöông trình can<br />
thieäp. Soá lieäu ñaõ ñöôïc nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1. Phaân tích thoáng keâ thích hôïp ñaõ ñöôïc thöïc<br />
hieän baèng phaàn meàm SPSS 17.0. Caû thoáng keâ moâ taû<br />
vaø thoáng keâ suy luaän ñeàu ñöôïc tieán haønh. Caùc kieåm<br />
ñònh thoáng keâ thích hôïp ñöôïc söû duïng nhaèm tìm hieåu<br />
thöïc traïng kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh cuûa ngöôøi<br />
daân veà döï phoøng phôi nhieãm dioxin qua thöïc phaåm<br />
vaø nhöõng yeáu toá lieân quan.<br />
<br />
3. Keát quaû nghieân cöùu<br />
3.1. Kieán thöùc chung veà dioxin<br />
Keát quaû cuûa ñieàu tra KAP tröôùc can thieäp cho<br />
thaáy maëc duø soáng ôû khu vöïc ñieåm noùng veà oâ nhieãm<br />
dioxin nhöng kieán thöùc veà söï toàn taïi cuûa dioxin<br />
trong moâi tröôøng cuûa ngöôøi daân tröôùc can thieäp coøn<br />
raát haïn cheá, ñaëc bieät laø kieán thöùc veà söï toàn taïi cuûa<br />
dioxin trong thöïc phaåm. Hôn nöõa, ngöôøi daân chöa coù<br />
kieán thöùc ñaày ñuû veà caùc ñöôøng nhaâm nhaäp cuûa<br />
dioxin töø moâi tröôøng vaøo cô theå cuõng nhö nhöõng<br />
aûnh höôûng söùc khoûe do phôi nhieãm vôùi dioxin. Phaàn<br />
lôùn ngöôøi daân cho raèng dioxin toàn taïi trong nöôùc<br />
76% vaø trong ñaát 54,9% trong khi ñoù chæ coù 15,9%<br />
soá ngöôøi ñöôïc hoûi bieát dioxin coù theå toàn taïi trong<br />
thöïc phaàm vaø chæ coù moät ngöôøi bieát dioxin coù theå toàn<br />
taïi trong caû ñaát, nöôùc, khoâng khí vaø thöïc phaåm<br />
(0,25%). Veà kieán thöùc lieân quan ñeán ñöôøng phôi<br />
nhieãm dioxin, chæ 1,3% ñoái töôïng phoûng vaán bieát<br />
dioxin coù theå xaâm nhaäp vaøo cô theå con ngöôøi qua caû<br />
3 con ñöôøng laø qua da, qua ñöôøng hoâ haáp vaø qua<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
ñöôøng aên uoáng. Tyû leä traû lôøi khoâng bieát laø 20,9%.<br />
Nhöõng aûnh höôûng ñöôïc chöùng minh laø coù lieân quan<br />
ñeán phôi nhieãm dioxin nhö ung thö, ban clo ít ñöôïc<br />
quan taâm tôùi vôùi chæ 22,3% vaø 1,4% soá ngöôøi ñöôïc<br />
hoûi bieát tôùi nhöõng aûnh höôûng naøy.<br />
Baûng 1 trình baøy soá lieäu so saùnh kieán thöùc veà söï<br />
toàn taïi cuûa dioxin trong moâi tröôøng trong khaûo saùt<br />
tröôùc can thieäp ôû Ñaø Naüng 2009 vôùi keát quaû cuûa<br />
khaûo saùt tröôùc vaø sau can thieäp ôû Bieân Hoaø (2007,<br />
2009). Soá lieäu trong Baûng 1 cho thaáy, ngoaïi tröø<br />
kieán thöùc lieân quan ñeán thöïc phaåm, nhìn chung kieán<br />
thöùc lieân quan ñeán söï toàn taïi cuûa dioxin trong ñaát,<br />
nöôùc, khoâng khí cuûa ngöôøi daân ôû 4 phöôøng thuoäc<br />
thaønh phoá Ñaø Naüng 2009 laø toát hôn coù yù nghóa thoáng<br />
keâ so vôùi kieán thöùc cuûa ngöôøi daân Bieân Hoaø trong<br />
khaûo saùt tröôùc can thieäp 2007. Tuy nhieân, do cuoäc<br />
khaûo saùt tröôùc can thieäp ôû Ñaø Naüng dieãn ra 2 naêm<br />
sau khaûo saùt tröôùc can thieäp ôû Bieân Hoøa neân trong<br />
2 naêm qua, ngöôøi daân ôû Ñaø Naüng coù theå ñaõ ñöôïc tieáp<br />
caän vôùi moät soá thoâng tin lieân quan ñeán dioxin treân<br />
caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng neân kieán<br />
thöùc cuûa hoï coù theå toát hôn. Neáu so vôùi keát quaû sau<br />
can thieäp ôû Bieân Hoøa thì kieán thöùc cuûa ngöôøi daân ôû<br />
4 phöôøng taïi Ñaø Naüng veà söï toàn taïi cuûa dioxin trong<br />
thöïc phaåm, trong caû 4 moâi tröôøng thaønh phaàn laø thaáp<br />
hôn coù yù nghóa thoáng keâ, tæ leä traû lôøi khoâng bieát cuõng<br />
cao hôn coù yù nghóa thoáng keâ so vôùi tæ leä ôû Bieân Hoøa<br />
sau can thieäp 2009. Rieâng kieán thöùc veà söï toàn taïi<br />
cuûa dioxin trong nöôùc ôû trong khaûo saùt tröôùc can<br />
thieäp ôû Ñaø Naüng laø toát hôn coù yù nghóa thoâng keâ so<br />
vôùi keát quaû trong caû 2 cuoäc khaûo saùt tröôùc vaø sau can<br />
thieäp ôû Bieân Hoøa (Baûng 1).<br />
<br />
3.2. Kieán thöùc veà thöïc phaåm nguy cô cao<br />
nhieãm dioxin<br />
Nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà nhöõng loaïi thöïc<br />
phaåm coù nguy cô cao nhieãm dioxin neáu ñöôïc nuoâi<br />
troàng ôû vuøng oâ nhieãm trong khaûo saùt tröôùc can thieäp<br />
coøn raát haïn cheá (Hình 1). 22,5% ñoái töôïng bieát caù,<br />
thuûy saûn nöôùc ngoït laø thöïc phaåm nguy cô cao neáu<br />
ñöôïc nuoâi ôû khu vöïc oâ nhieãm; 6,1% ñoái töôïng bieát<br />
thòt môõ ñoäng vaät laø thöïc phaåm nguy cô cao neáu ñöôïc<br />
nuoâi ôû khu vöïc oâ nhieãm; chæ coù 2 ngöôøi bieát boä ñoà<br />
loøng laø thöïc phaåm nguy cô cao neáu ñoäng vaät aên thöïc<br />
phaåm ôû khu vöïc oâ nhieãm vaø khoâng coù ñoái töôïng naøo<br />
bieát tröùng, söõa ñoäng vaät laø thöïc phaåm nguy cô cao<br />
nhieãm dioxin.<br />
So saùnh keát quaû veà nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân taïi<br />
4 phöôøng trong khaûo saùt tröôùc can thieäp ôû Ñaø Naüng<br />
<br />
Baûng 1. So saùnh kieán thöùc veà söï toàn taïi cuûa dioxin<br />
trong moâi tröôøng, Ñaø Naüng 2009, Bieân<br />
Hoøa 2007, 2009<br />
<br />
Hình 1. Nhaän thöùc veà caùc loaïi thöïc phaåm coù nguy<br />
cô nhieãm dioxin cao, khaûo saùt tröôùc can<br />
thieäp, Ñaø Naüng 2009<br />
<br />
veà nguy cô nhieãm ñoäc dioxin qua thöïc phaåm vôùi<br />
khaûo saùt tröôùc vaø sau can thieäp ôû Bieân Hoøa cho thaáy<br />
nhaän thöïc cuûa ngöôøi daân 4 phöôøng ôû Ñaø Naüng (2009)<br />
laø toát hôn nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân ôû 2 phöôøng cuûa<br />
Bieân Hoøa trong khaûo saùt tröôùc can thieäp (2007) vaø<br />
khoâng toát baèng nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân trong khaûo<br />
saùt sau can thieäp ôû Bieân Hoøa vaøo cuøng thôøi ñieåm<br />
ñieàu tra (2009). Tuy nhieân, söï khaùc bieät naøy ñeàu<br />
khoâng coù yù nghóa thoáng keâ (xem Baûng 2).<br />
Theo khuyeán caùo cuûa Vieän Nghieân cöùu Y khoa<br />
Myõ (Institute of Medical Research 2004) thì thöïc<br />
phaåm, ñaëc bieät laø caùc chaát beùo no (saturated fats)<br />
coù trong caùc saûn phaåm töø söõa, thòt vaø moät soá loaøi caù<br />
laø nguoàn phôi nhieãm dioxin chính. Nhö vaäy nhaän<br />
thöùc veà nguy cô nhieãm ñoäc dioxin qua thöïc phaåm bò<br />
oâ nhieãm ôû 4 phöôøng cuûa Ñaø Naüng trong khaûo saùt<br />
tröôùc can thieäp laø khaù toát. Tuy nhieân, töông töï nhö<br />
nhöõng khaûo saùt tröôùc ñaây ñaõ ñöôc thöïc hieän ôû Bieân<br />
Hoøa thì nhöõng caâu hoûi tröôùc veà dioxin trong boä caâu<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 7.2011, Soá 20 (20)<br />
<br />
53<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Baûng 2. So saùnh nhaän thöùc veà nguy cô nhieãm ñoäc<br />
dioxin qua thöïc phaåm, Ñaø Naüng 2009,<br />
Bieân Hoøa 2007, 2009<br />
<br />
giaûi phaùp naøo coù theå aùp duïng ñeå phoøng ngöøa phôi<br />
nhieãm dioxin qua thöïc phaåm.<br />
Keát quaû so saùnh saùnh kieán thöùc döï phoøng nhieãm<br />
ñoäc dioxin töø thöïc phaåm trong khaûo saùt naøy so vôùi<br />
khaûo saùt KAP tröôùc vaø sau can thieäp ôû Bieân Hoøa<br />
2007, 2009 ñöôïc trình baøy trong Baûng 3.<br />
Baûng 3. So saùnh kieán thöùc döï phoøng nhieãm ñoäc<br />
dioxin töø thöïc phaåm, Ñaø Naüng 2009, Bieân<br />
Hoøa 2007, 2009<br />
<br />
hoûi phoûng vaán coù theå aûnh höôûng phaàn naøo ñeán caâu<br />
traû lôøi cuûa ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho vaán ñeà naøy.<br />
Thöïc teá keát quaû ñieàu tra tröôùc can thieäp ôû Ñaø Naüng<br />
2009 cho thaáy maëc duø chæ coù 15,9% toång soá ngöôøi<br />
ñöôïc phoûng vaán bieát dioxins toàn taïi trong thöïc phaåm<br />
vaø 79,1% bieát dioxin coù theå thaâm nhaäp vaøo cô theå<br />
qua ñöôøng aên uoáng nhöng laïi coù tôùi 86,5% cho bieát<br />
neáu aên thöïc phaåm bò oâ nhieãm dioxin thì con ngöôøi<br />
coù nguy cô bò nhieãm ñoäc.<br />
<br />
3.3. Kieán thöùc veà caùc bieän phaùp döï phoøng<br />
Nhìn chung, kieán thöùc veà caùc bieän phaùp döï phoøng<br />
phôi nhieãm dioxin töø thöïc phaåm taïi boán phöôøng gaàn<br />
saân bay Ñaø Naüng trong ñieàu tra tröôùc can thieäp laø coøn<br />
raát haïn cheá (Hình 2). 74,4% cho raèng bieän phaùp döï<br />
phoøng phôi nhieãm dioxin töø thöïc phaåm laø röûa saïch<br />
rau, 31,5% cho raèng caàn ñun naáu thöïc phaåm thaät kyõ<br />
ñeå loaïi boû bôùt dioxin (laø bieän phaùp khoâng hieäu quaû),<br />
12,9% cho raèng khoâng neân söû duïng caùc thöïc phaåm<br />
nuoâi/troàng taïi ñòa phöông. Caùc giaûi phaùp döï phoøng<br />
ñuùng haàu nhö coøn raát xa laï ñoái vôùi ngöôøi daân taïi boán<br />
phöôøng ôû gaàn saân bay Ñaø Naüng, vôùi tæ leä ngöôøi traû lôøi<br />
ñuùng chæ töø 0% (buù ít söõa meï trong 1 vaøi tuaàn ñaàu sau<br />
sinh) ñeán 4,1% (khoâng duøng nöôùc oâ nhieãm). 15%<br />
toång soá ngöôøi ñöôïc hoûi traû lôøi "khoâng bieát" baát kyø moät<br />
<br />
Keát quaû trong Baûng 3 cho thaáy, so vôùi keát quaû<br />
khaûo saùt tröôùc can thieäp ôû Bieân Hoøa (2007), nhaän<br />
thöùc cuûa ngöôøi daân taïi 4 phöôøng ôû gaàn saân bay Ñaø<br />
Naüng trong khaûo saùt tröôùc can thieäp (2009) veà caùc<br />
giaûi phaùp döï phoøng nhieãm ñoäc dioxin qua thöïc phaåm<br />
laø toát hôn coù yù nghóa thoáng keâ so vôùi 2 phöôøng gaàn<br />
saân bay Bieân Hoøa. Caùc giaûi phaùp ñuùng nhö röûa saïch<br />
rau (74,7%), aên ít caù, nhuyeãn theå nöôùc ngoït ñòa<br />
phöông (2,6%), aên ít saûn phaåm tröùng, söõa ñòa phöông<br />
(2,1%) ñeàu cao hôn coù yù nghóa thoáng keâ so vôùi keát<br />
quaû cuûa khaûo saùt ôû Bieân Hoøa 2007, vôùi caùc tæ leä töông<br />
öùng laø 57,5%, 0,7% vaø 0,25%). Tuy nhieân, so vôùi keát<br />
quaû sau can thieäp ôû Bieân Hoøa 2009, thì tæ leä traû lôøi<br />
ñuùng veà loaïi boû môõ ñoäng vaät, hay aên ít caù, nhuyeãn<br />
theå nöôùc ngoït ñòa phöông ñeàu thaáp hôn<br />
coù yù nghóa thoáng keâ.<br />
<br />
Hình 2. Nhaän thöùc veà caùc giaûi phaùp phoøng ngöøa phôi nhieãm<br />
dioxin qua thöïc phaåm, ñieàu tra KAP tröôùc can thieäp,<br />
Ñaø Naüng 2009.<br />
<br />
54<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 7.2011, Soá 20 (20)<br />
<br />
3.4. Thaùi ñoä vaø thöïc haønh döï phoøng<br />
phôi nhieãm dioxin qua thöïc phaåm<br />
Neáu xeùt treân toaøn boä boán phöôøng,<br />
haàu heát caùc gia ñình ñaõ söû duïng nöôùc<br />
maùy ñeå uoáng vaø cheá bieán thöùc aên<br />
(chieám 85,5%). Trong soá 46 hoä gia ñình<br />
chöa coù nöôùc maùy ñeå duøng cho muïc<br />
ñích aên uoáng maø vaãn phaûi söû duïng nöôùc<br />
gieáng khoan, gieáng ñaøo … thì coù tôùi 38<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
