Kỹ năng viết bài biện hộ cho người bị hại trong tố tụng hình sự tại phiên tòa giả định và thực tiễn tại trường Đại học Luật Huế

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tập trung phân tích các kỹ năng cần thiết trong viết bài biện hộ cho người bị hại trong Tố tụng hình sự, chỉ ra một số hạn chế còn tồn tại trong quá trình viết bài biện hộ và từ đó đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng kỹ năng viết bài biện hộ tại Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kỹ năng viết bài biện hộ cho người bị hại trong tố tụng hình sự tại phiên tòa giả định và thực tiễn tại trường Đại học Luật Huế

KỸ NĂNG VIẾT BÀI BIỆN HỘ CHO NGƯỜI BỊ HẠI TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ TẠI PHIÊN TÒA GIẢ ĐỊNH VÀ THỰC TIỄN TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HUẾ Đặng Ngọc Phúc Phan Thị Thương Lê Văn Tài TÓM TẮT Viết bài biện hộ là một trong những kỹ năng rất cần thiết đối với luật sư tương lai. Việc tổ chức các phiên tòa giả định nhằm hướng đến sự phát triển kỹ năng viết bài biện hộ của mỗi sinh viên luật cũng như giúp sinh viên rèn luyện ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường... Bài viết tập trung phân tích các kỹ năng cần thiết trong viết bài biện hộ cho người bị hại trong Tố tụng hình sự, chỉ ra một số hạn chế còn tồn tại trong quá trình viết bài biện hộ và từ đó đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng kỹ năng viết bài biện hộ tại Việt Nam. Từ khóa: Kỹ năng viết bài biện hộ, người bị hại, phiên tòa giả định 1. Đặt vấn đề Trong những năm gần đây tại Việt Nam, hoạt động “phiên tòa giả định” đang dần trở nên phổ biến thu hút sự quan tâm của nhiều sinh viên luật. Thông qua phiên tòa giả định, sinh viên sẽ được trải nghiệm và học tập các kỹ năng cần thiết khi ra trường. Hiện nay, nhiều hoạt động phiên tòa giả định được diễn ra để tuyên truyền, giảng dạy các kỹ năng như kỹ năng tranh tụng, kỹ năng phân tích, tư duy… mà lại ít chú trọng đến kỹ năng viết bài biện hộ dẫn đến các kỹ năng khác không được bổ trợ, phát huy tốt. Thực tế, một số phiên tòa giả định giả định được diễn ra, sinh viên thực hiện bài viết biện hộ của mình không được tốt, không biết cách triển khai các nội dung trong bài biện hộ dẫn đến khi tranh tụng không đạt hiệu quả. Điều này cũng có thể xuất phát từ lý do chưa có một bài hướng dẫn cụ thể về các kỹ năng cơ bản của một bài biện hộ trên cơ sở khuôn mẫu lấy một đối tượng cụ thể. Chính vì vậy, ở bài viết này nhóm tác giả nghiên cứu và chỉ rõ các kỹ năng cần thiết của một bài biện hộ trên cơ sơ áp dụng khuôn mẫu đối với đối tượng là người bị hại trong Tố tụng hình  Lớp chuyên ngành - Luật Dân sự K42C, Số điện thoại: 0866857217 Email: levantai28072000@gmail.com 12
sự. Dựa trên cơ sở nghiên cứu đó, nhóm tác giả sẽ hệ thống hóa các nội dung về người bị hại, các kỹ năng cần thiết khi viết bài biện hộ cho người bị hại, đồng thời chỉ ra những hạn chế còn tồn tại trong quá trình rèn luyện kỹ năng viết bài biện hộ và đưa ra một số giải pháp khắc phục. 2. Khái quát chung về người bị hại trong Tố tụng hình sự Khái niệm người bị hại có thể tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau như dưới góc độ ngôn ngữ học, dưới góc độ nạn nhân học và dưới góc độ pháp luật hình sự và tố tụng hình sự, cụ thể: Dước góc độ ngôn ngữ pháp lý thì người bị hại là “Người bị thiệt hại về thể chất, tinh thần hoặc về tài sản do tội phạm gây ra. Người bị hại chỉ có thể là cá nhân… chứ không thể là pháp nhân”4. Dưới góc độ nạn nhân học, người bị hại được hiểu là nạn nhân trực tiếp của tội phạm. “Khái niệm người bị hại trong nạn nhân học dựa trên cơ sở các tiêu chí khách quan, phản ánh sự kiện phạm tội có thực gây ra thiệt hại. Nếu như một người thực tế trực tiếp gánh chịu thiệt hại từ tội phạm, mà không được công nhận là người bị hại, thì bản chất vẫn là người bị hại. Quyết định mang tính hình thức này chỉ thể hiện trên phương diện tố tụng chứ không làm thay đổi thực tế của việc gây ra hậu quả”5. Ở dưới góc độ pháp luật, khái niệm người bị hại được thể hiện đầy đủ và rõ ràng hơn. Tại khoản 1 Điều 62 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 “Người bị hại được hiểu là cá nhân trực tiếp bị thiệt hại về thể chất, tinh thần, tài sản hoặc là cơ quan tổ chức bị thiệt hại về tài sản, uy tín do tội phạm gây ra hoặc de dọa gây ra”. Trong một số trường hợp, có thể vì lý do sức khỏe, hoàn cảnh thì người đại diện hợp pháp của người bị hại sẽ thực hiện quyền giống như người bị hại. Theo quy định tại 2 Điều 62 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 thì người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của bị hại có được các quyền như: Được thông báo, giải thích quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều 62 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015; đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu; trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá; biện pháp bảo đảm bồi thường;… Trường hợp bị hại chết, mất tích, bị mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự thì 4 Từ điển Giải thích thuật ngữ luật học, trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb Công an nhân dân, 1999, tr. 198. 5 Nguyễn Khắc Hải, Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội: Luật học, Tập 34, Số 2 (2018), tr.87. 13
người đại diện thực hiện quyền và nghĩa vụ của người bị hại. Đối với cơ quan, tổ chức là bị hại có sự chia, tách, sáp nhập, hợp nhất thì người đại diện theo pháp luật hoặc tổ chức, cá nhân kế thừa quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức đó có những quyền và nghĩa vụ6. Tuy nhiên, để thực hiện tốt các quyền này thì người bị hại có thể nhờ người biện hộ cho mình. Do đó, người biện hộ cho người bị hại đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc tìm chân lý, bảo vệ quyền và lợi ích hộ pháp cho người bị hại. 3. Kỹ năng viết bài biện hộ cho người bị hại trong Tố tụng hình sự Đầu tiên, chúng ta phải hiểu được khái niệm thế nào là biện hộ trong phiên tòa. Theo từ điển tiếng Việt từ biện hộ có 2 nghĩa khác nhau đó là “1. Bênh vực, bào chữa cho đương sự ở trước toà án. 2. Bênh vực, bào chữa cho cái đang bị lên án: biện hộ cho hành động sai trái của mình càng biện hộ, càng bộc lộ bản chất xấu xa của mình”7. Về quan điểm của chúng tôi thì biện hộ là việc mà người bị buộc tội, đương sự thực hiện quyền lên tiếng của mình để thanh minh nói lên sự thật của vụ án để bảo vệ cho chính bản thân mình trước các cáo buộc và nghi vấn từ phía cơ quan chức năng điều tra cũng như tòa án đưa ra. Ngoài ra họ còn có quyền thuê, ủy quyền cho người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Do đó, người biện hộ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại, bị cáo, hoặc đương sự khác và đồng thời đóng vai trò trong việc giúp cơ quan có chức năng làm sáng tỏ các tình tiết vụ án, họ có quyền tranh tụng với các chủ thể khác trong quá trình xử lý vụ án hình sự. Để có một buổi biện hộ thành công trước tòa án thì yêu việc đầu tiên của người bào chữa, người bảo vệ lợi ích hợp pháp quyền và lợi của bị hại, của đương sự đó là phải tiến hành viết một bài biện hộ. Như vậy, chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản là viết bài biện hộ là việc người biện hộ vận dụng các kỹ năng của mình trước khi tham gia tố tụng trong một vụ án hình sự với tư cách là người bào chữa cho người bị tạm giữ, bị can, bị cáo hoặc là người bảo vệ quyền lợi cho người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hình sự, tiến hành nghiên cứu đánh giá hồ sơ vụ án nhằm tìm ra căn cứ có lợi để viết bài biện hộ 6 Khoản 5 Điều 62 Bộ luật Tố tụng hình sư năm 2015. 7 Từ điển tiếng Việt mở - Wiktionary 14
để bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của thân chủ mình trước tòa án và trước các đương sự khác gia gia trong quá trình tố tụng. 3.1. Mục đích, yêu cầu của việc viết bài biện hộ Mục đích viết bài biện hộ là giúp cho bản thân người biện hộ có thể xem lại các tài liệu đã thu thập, ghi chép được nhờ đó mà hiểu thấu đáo hơn về nội dung vụ án. Trên cơ sở bài biện hộ đã viết sẵn, người biện hộ sẽ phân tích và tổng hợp các chứng cứ đưa ra các quan điểm biện hộ sẽ toàn diện và không bỏ sót những vấn đề quan trọng. Bài biện hộ được chuẩn bị kỹ lưỡng, sắp xếp các luận cứ một cách logic, khoa học, là tài liệu cần thiết để người biện hộ sử dụng trong lúc biện hộ. Nhờ có dàn ý đã được chuẩn bị, người biện hộ trình bày các vấn đề có trọng tâm, không bị bỏ sót và cũng không mang tính dàn trãi tràn lan. Nếu người biện hộ chỉ tin vào trí nhớ và tài hùng biện của mình mà không chuẩn bị bài bảo vệ, thì có nhiều trường hợp vì quá say sưa trình bày về một vấn đề nào đó mà quên mất các vấn đề quan trọng khác cần phải được trình bày. Để có một bài bảo vệ đạt chất lượng, khi chuẩn bị viết, người viết bài biện hộ cần phải quán triệt các yêu cầu như: bài biện hộ phải có bố cục chặt chẽ, được viết ngắn gọn, rõ ràng, súc tích; những vấn đề cần bảo vệ phải được ghi thành đề mục và sắp xếp chúng theo một thứ tự hợp lý; các tài liệu, số liệu được sử dụng phải chính xác, bảo đảm độ tin cậy; các quan điểm đề xuất phải rõ ràng, không lập lờ nước đôi, không đổ lỗi, đổ tội cho người khác để có lợi cho người mình bảo vệ, không bênh vực quyền lợi cho thân chủ của mình mà làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác. 3.2. Vai trò của bài biện hộ Thứ nhất, Bài biện hộ là nền tảng, định hướng để người biện hộ dựa vào đó thực hiện một cách tốt nhất khi tranh tụng tại phiên tòa nhằm bảo vệ quyền và lợi ích cho thân chủ của mình. Trên cơ sở bài biện hộ, người biện hộ có thể triển khai các thông tin, nội dung để tiến hành trình bày những gì đã chuẩn bị. Việc chuẩn bị bài biện hộ là cần thiết và cần thời gian để người biện hộ có thể tra cứu, tìm hiểu, thu thập các thông tin tài liệu để thể hiện trong bài biện hộ của mình. Từ các vấn đề thu thập và tổng hợp ở bài biện hộ, người biện hộ có thể nhanh chóng và linh hoạt phản biện lại đối phương cùng 15
tham gia trong một phiên tòa. Chính vì vậy, việc xây dựng bài biện hộ có vai trò quan trọng trong việc định hướng cho người biện hộ thực hiện một cách tốt nhất những gì đã chuẩn bị trong bài biện hộ. Thứ hai, bài biện hộ là bản ghi nhớ giúp cho người biện hộ năm bắt được các thông tin, nội dung mình cần trình bày, tránh được trường hợp quên những nội dung quan trọng, các tình tiết, chứng cứ đã soạn ở bài viết biện hộ. Trước khi tranh tụng tại phiên tòa thì người biện hộ cần phải xây dựng cho mình bài biện hộ thể hiện các nội dung cần diễn đạt, cần tranh luận tại phiên tòa. Nếu đặt ra trường hợp người biện hộ không chuẩn bị trước bài biện hộ thì chắc chắn rằng khi tranh tụng để bảo vệ quyền và lợi ích của đương sự không thực hiện tốt được. Bởi lẽ, người biện hộ sẽ không định hướng được mình nên nói những gì, nói điều gì trước, nói như thế nào… để rồi bỏ xót nhiều nội dung quan trọng, việc này không chỉ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ mà còn ảnh hưởng đến danh tín của người biện hộ. Thứ ba, trên cơ sở bài biện hộ thì người biện hộ sẽ cảm thấy tự tin khi tranh tụng, đồng thời đảm bảo khả năng thắng lợi cho thân chủ của mình. Để đạt được điều này cũng cần một quá trình rèn luyện các kỹ năng không chỉ dựa vào chủ yếu bài biện hộ mà còn dựa vào khả năng, kỹ năng tranh tụng, phân tích, hùng biện của người biện hộ để mang lại thắng lợi cao. Bài biện hộ là kết tinh công sức của người viết thể hiện kết quả của một quá trình tích cực nghiên cứu, khai thác các thông tin để tìm ra các chứng cứ cần thiết phục vụ cho mục đích bào chữa cho thân chủ. Chính vì vậy, bài biện hộ có phần quan trọng trong việc quyết định thắng lợi của thân chủ trong phiên tòa. 4. Các kỹ năng viết bài biện hộ cho người bị hại trong Tố tụng hình sự tại phiên tòa giả định 4.1. Nắm được các cấu trúc của bài biện hộ Cấu trúc của một bài biện hộ là điều không thể thiếu để tạo ra một bài biện hộ hoàn chỉnh, rõ ràng các phần lập luận, các nội dung trình bày. Đây là tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá kỹ năng của người viết bài biện hộ. Bài biện hộ phải có cơ cấu thống nhất với nhau và gồm ba phần: Phần mở đầu; Phần nội dung và Phần kết luận. 16
Thứ nhất, đối với phần mở đầu thì đây là phần có ý nghĩa rất quan trọng đối với quá trình tranh luận của người bào chữa trước Hội đồng xét xử và của chủ toạ. Ở phần này, cần đáp ứng các mục như giới thiệu (người viết bài biện hộ viết phần giới thiệu về mình, nghề nghiệp, hoạt động của mình; nêu lý do được tham gia bảo vệ cho bị hại thế hiện rõ tư cách của luật sư tại phiên toà là người được tham gia phiên toà để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại trong vụ án). Thứ hai, phần nội dung được xem là phần trọng tâm chủ yếu của bài biện hộ, chính là sự kết tinh của quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng hồ sơ vụ án, thu thập chứng cứ, quá trình thẩm vấn công khai các chứng cứ tại phiên toà. Đối với phần nội dung có thể triển khai các nội dung như sau: Phân tích trách nhiệm hình sự của bị cáo; Phân tích trách nhiệm dân sự của bị cáo; Phân tích chứng minh thiệt hại của thân chủ là có thật, do chính hành vi của bị cáo gây ra, hành vi của bị cáo là hành vi trái pháp luật… Thứ ba, phần kết luận là phần khép lại của bài biện hộ, cần tóm tắt những điểm chính đã trình bày, đề xuất áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án theo hướng có lợi cho thân chủ, tóm tắt lại đề xuất về trách nhiệm hình sự của bị cáo và trách nhiệm dân sự mà bị cáo phải thực hiện bồi thường thiệt hại cho bị hại. 4.2. Xác định được định hướng viết bài biện hộ cho người bị hại Xác định hướng viết bài biện hộ là một kỹ năng cần thiết mà người viết bài biện hộ cần có. Ở kỹ năng này, người viết bài biện hộ phải định hình trong đầu mình các hướng viết bài sao cho có lợi cho người bị hại. Tùy thuộc vào tính chất của vụ án là phức tạp hay đơn giản, số lượng bị cáo nhiều hay ít, các tài liệu chứng cứ trong vụ án là đầy đủ hay còn thiếu, phù hợp hay có mâu thuẫn với nhau, bị cáo nhận tội hay không nhận tội… mà bài biện hộ được viết chi tiết hay chỉ ở dạng dàn ý. Bài biện hộ cho người bị hại phải xác định định hướng viết bài theo hướng làm rõ trách nhiệm hình sự của bị cáo, trên cơ sở đó mới yêu cầu bị cáo bồi thường thiệt hại một cách chính xác đầy đủ cho thân chủ của mình. Việc làm rõ trách nhiệm hình sự của bị cáo có thể theo hướng đề nghị tăng nặng trách nhiệm hình sự như yêu cầu xem xét khung hình phạt khác nặng hơn, trả hồ sơ điều tra bổ sung để truy tố theo tội danh khác nặng hơn, nếu thấy cáo trạng truy tố không đúng. Bài biện hộ có thể đi theo hướng công nhận cáo trạng truy tố đúng người, đúng tội, nên buộc bị cáo phải 17
có trách nhiệm bồi thường thiệt hại mà bị cáo đã gây ra cho người bị hại. Bài biện hộ cần phải chi tiết và cụ thể, có căn cứ pháp lý và chi phí hợp lý. 4.3. Kỹ năng trình bày một vấn đề pháp lý Trên cơ sở đã xác định được bố cục và hướng viết bài biện hộ thì người viết bài cần phải xác định được các vấn đề pháp lý. Vấn đề pháp lý là nội dung quan trọng nhất trong các phân tích và phải được trình bày theo cách gợi mở cho thấy đó là những điều gây tranh luận và cần phải được giải quyết. Sau khi chỉ ra những vấn đề pháp lý của vụ việc, cần xác định những quy tắc pháp lý sẽ áp dụng cho việc giải quyết các vấn đề đã được đặt ra. Các quy tắc phải có sự kết nối chặt chẽ với các tình tiết của vụ việc. Cần xác định vị trí các sự kiện quan trọng để phân tích, đi đến kết luận có hay không các yếu tố của tội phạm gây thiệt hại về tài sản, tinh thần hay thể chất đối với người bị hại hoặc lý thuyết pháp lý. Từ nội dung phân tích đưa ra các kết luận đối với từng vấn đề và cuối cùng tổng hợp lại bằng một kết luận hoàn chỉnh. 4.4. Sắp xếp, tổng hợp các tài liệu và chứng cứ đã thu thập được Là người bảo vệ cho quyền lợi của người bị hại, người biện hộ phải nghiên cứu các tài liệu và chứng cứ liên quan, để đánh giá và phân tích đưa và bài viết của mình. Các tài liệu đó có thể là hóa đơn, biên nhận; giấy chứng nhận,…Trên cơ sở xây dựng các nội dung nhận định tài liệu, chứng cứ thì người biện hộ cần xác định hành vi phạm tội của bị cáo, xác định tội danh và khung hình phạt cho bị cáo; xác định những thiệt hại thực tế đã xảy ra; xác định những tình tiết thể hiện việc yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại của người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại là hợp lý, đúng đắn, chính xác và có căn cứ. Sau khi thu thập được các tài liệu chứng cứ, thì người biện hộ dựa quyết định nên viết và trình bày như thế nào cho, logic, hợp lý. Việc trình bày các tài liệu, chứng cứ và nhận định về các vấn đề này cần được trình bày theo trình tự, có sự liên kết chặc chẽ, logic. Chứng cứ phải liên quan trực tiếp đến luận điểm cần giải thích, không có những chi tiết thừa, chi tiết không quan trọng. Chứng cứ phải thể hiện được quan điểm biện hộ của mình và có mối liên hệ chặt chẽ với nhau trong việc lý giải từng luận điểm pháp lý. Việc sử dụng từ ngữ phải sống động, tạo ấn tượng mạnh gây sự 18
thu hút đối với người đọc nhưng không được thể hiện tính suy luận chủ quan của người viết8. 5. Thực trạng và một số giải pháp rèn luyện kỹ năng viết bài biện hộ cho sinh viên luật tại Đại học Luật Huế 5.1. Thực trạng Hiện nay, ở trong nước có rất nhiều cơ sở đào tạo ngành Luật, trải dài từ Bắc vào Nam trong đó có Trường Đại học Luật - Đại học Huế. Mặc dù cơ bản khác nhau ở vị trí địa lý. Tuy nhiên ở các cơ sở đào tạo ngành luật đều mang trong mình những sứ mạng, mục tiêu, tầm nhìn hướng đến việc xây dựng, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo cho sinh viên những bộ kỹ năng cần thiết và tư duy pháp lý trong ngành luật. Các cử nhân Luật sau khi ra trường hầu như chọn các ngành nghề liên quan đến hoạt động pháp luật như ngành Tòa án, Viện Kiểm sát, Công chứng viên, Luật sư… trong các cơ quan Nhà nước, tổ chức, doanh nghiệp. Và thực tế, để thực hiện tốt các ngành nghề luật đó đòi hỏi sinh viên khi ra trường phải có khả năng tư lập luận, giải quyết vấn đề hiệu quả và nhanh nhẹn, biết xử lý các tình huống thực tiễn. Để đạt hiệu quả này thì chúng ta cần xây dựng nhiều hơn các chương trình phiên tòa giả định để rèn luyện các kỹ năng tư duy phản biện, kỹ năng tranh tụng… Tuy nhiên hiện nay nhiều nơi tổ chức phiên tòa giả định để nâng cao các kỹ năng như tranh tụng, phản biện, tư duy mà bỏ qua kỹ năng viết bài biện hộ. Trên thực tế, viết bài biện hộ là kỹ năng quan trọng và tạo nền tảng cho các kỹ năng tiếp theo phát triển. Nếu trong một phiên tòa mà chỉ chú trọng đến kỹ năng tranh tụng, phản biện vậy thì câu hỏi đặt ra: Dựa trên cơ sở nào để một người có thể tranh tụng tốt? Dựa trên cơ sở nào để một người có thể phản biện tốt? Câu trả lời chính là một bài biện hộ. Việc chuẩn bị và viết một bài biện hộ tại phiên tòa giả định không chỉ là quan trọng mà còn giúp sinh viên nâng cao khả năng viết bài biện hộ của mình. Thông qua khảo sát nhu cầu cầu rèn luyện kỹ năng viết bài biện hộ cho người bị hại trong Tố tụng hình sự tại phiên tòa giả định của 422 sinh viên Trường Đại học Luật - Đại học Huế đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi khác nhau của sinh viên. Đa số các sinh viên đều chưa được tham gia phiên tòa giả định chiếm tới 76,8%, có 8 Kỹ năng và yêu cầu đối với phần viết memorandum, https://lracuel.org/2017/07/14/ki-nang-va-yeu-cau- doi-voi-phan-viet-memorandum/, truy cập ngày 08/10/2021 19
74,6% sinh viên chưa viết bài biện hộ cho người bị hại. Chính vì vậy cần phải tổ chức nhiều hơn nữa các phiên tòa giả định để số lượng sinh viên tham gia tăng lên. Thông qua các câu hỏi khảo sát, có tới 80,1 % sinh viên cảm thấy việc rèn luyện kỹ năng viết bài biện hộ trong phiên tòa giả định là cần thiết và 80,3% sinh viên có nhu cầu tham gia phiên tòa giả định để rèn luyện kỹ năng viết bài biện hộ. Từ các con số trên cho thấy số lượng người chưa tham gia viết bài biện hộ, nhu cầu rèn luyện kỹ năng viết bài biện hộ cho người bị hại của sinh viên là rất lớn. Do đó, chúng ta cần xây dựng rộng rãi các phiên tòa giả định để đáp ứng nhu cầu này9. Nhìn chung, việc viết bài biện hộ cho người bị hại trong Tố tụng hình sự tại các phiên tòa giả định ở Đại học Luật Huế có nhiều điểm tích cực. Thông qua việc nghiên cứu bài biện hộ cho bị hại trong Tố tụng hình sự tại các phiên tòa giả định, sinh viên tham gia vào phiên tòa có thể xây dựng cho mình một bài biện hộ đáp ứng đầy đủ nội dung. Từ những kiến thức, kỹ năng học được trong quá trình tham gia phiên tòa giả định đã giúp ích cho sinh viên khi ra trường có được các kỹ năng tư duy, kỹ năng viết bài biện hộ phục vụ cho nghề nghiệp của mình. Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được, việc viết bài biện cho cho người bị hại trong Tố tụng hình sự tại thông qua phiên tòa giả định tại trường Đại học Luật Huế còn nhiều vướng mắc sau: Một là, sinh viên khi viết bài biện hộ chưa dự liệu hết được những tình huống thực tế phát sinh trong phiên tòa giả định dẫn đến những tình huống phát sinh đó không có trong bài biện hộ, khi đó bị hại chưa có sự chuẩn bị dẫn đến có thể bỏ qua một số tình tiết của vu án. Hai là, bài biện hộ còn quá cứng nhắc trong việc áp dụng pháp luật. Việc vận dụng các quy định của pháp luật một cách cứng nhắc, thiếu sự linh hoạt dẫn đến người nghe gặp khó khăn khi tiếp thu các quy định cứng nhắc của pháp luật, làm cho chất lượng của buổi tuyên truyền kém hiệu quả. Ba là, khi viết bài biện hộ, sinh viên luật viết bài vận dụng pháp luật chưa đúng dẫn đến những yêu cầu đó không phù hợp với tình tiết vụ án. 9 Phiếu khảo sát nhu cầu rèn luyện kỹ năng viết bài biện hộ cho người bị hai trong Tố tụng hình sự tại phiên tòa giả định ở Đại học luật Huế, tháng 10/2021 20
Bốn là, sinh viên chưa định hướng được các nội dung triển khai trong bài biên hộ, các tình tiết và nội dung chưa có sự logic trong việc sắp xếp, thu thập các tài liệu chứng của vụ án. 5.2. Giải pháp Thứ nhất, thường xuyên tổ chức các phiên tòa giả định để nâng cao kỹ năng viết bài biện hộ cho sinh viên luật tại Trường Đại học Luật Huế Thứ hai, người viết bài biện hộ cần phải trau dồi thêm các kỹ năng về dự liệu những tình huống phát sinh trong thực tế thông qua việc tham gia nhiều hơn các phiên tòa thực tế hay thông qua các buổi tập huấn nâng cao nghiệp vụ chuyên môn. Thứ ba, giảng dạy và hướng dẫn sinh viên sử dụng linh hoạt, hiệu quả các quy định của phát luật trong bài biện hộ, phải vận dụng tình huống thông thường gắn liền với đời sống của người dân nhưng vẫn phải đảm bảo tính pháp lý, tinh thần của pháp luật. Thứ tư, ngôn ngữ sử dụng trong bài biện hộ hạn chế sử dụng các thuật ngữ hàn lâm, mang tính chuyên môn cao mà thay vào đó sử những ngôn ngữ thông thường, dễ hiểu, qua đó giúp người tham gia phiên tòa dễ dàng tiếp nhận được những kiến thức pháp luật của phiên tòa giả định. Thứ năm, đưa vào chương trình giảng dạy môn học “phiên tòa giả định” để trực tiếp trau dồi, thực hành và rèn luyện nhiều hơn các kỹ năng cần thiết như kỹ năng tranh tụng, kỹ năng tư duy, kỹ năng phân tích trong đó đặc biệt là kỹ năng viết bài biện hộ cho sinh viên, là kỹ năng làm nền tảng phát huy hiệu quả các kỹ năng khác. 6. Kết luận Kỹ năng viết bài biện bộ cho bị hại trong các phiên tòa giả định là một kỹ năng rất cần thiết cho những người hành nghề luật nói chung và sinh viên luật nói riêng. Thông qua việc nghiên cứu những kỹ năng cần phải có trong một bài biện hộ cho bị hai trong phiên tòa giả định, người đọc sẽ vận dụng hiệu quả các kỹ năng đó vào viết bài biện hộ, góp phần nâng cao chất lượng và ý nghĩa tuyên truyền của phiên tòa giả định. Bài biện hộ là một tài liệu quan trọng kết tinh công sức của người viết bài biện hộ. Thể hiện kết quả của một quá trình tích cực nghiên cứu, khai thác, đánh giá, phân tích hồ sơ tài liệu của vụ án, để tìm ra những những tình tiết, những chứng cứ quan trọng cần thiết phục vụ cho việc bảo vệ quyền lợi của người bị hại. Kỹ năng viết bài 21
biện hộ rất quan trọng và là nền tảng cho các kỹ năng khác nâng cao, do đó cần áp dụng rộng rãi mô hình phiên tòa giả định thích hợp để tuyên truyền, giảng dạy kỹ năng viết bài biện hộ cho sinh viên. Trong quá trình tổ chức phiên tòa giả định rèn luyện kỹ năng viết biện hộ cần nắm bắt và khắc phục kịp thời những hạn chế, tồn tại để mang lại hiệu quả và thành công. DANH MỤC THAM KHẢO 1. Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. 2. Nguyễn Khắc Hải (2018), Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội: Luật học, Tập 34, Số 2 (2018), tr.87. 3. Từ điển Giải thích thuật ngữ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb Công an nhân dân năm 1999. 4. Từ điển tiếng Việt mở - Wiktionary. 5. Nghiên cứu trao đổi đặc điểm người bị hại trong các cụ cưỡng đoạt tài sản dưới hình thức đòi nợ thuê, http://csnd.vn/Home/Nghien-cuu-Trao-doi/527/Dac- diem-nguoi-bi-hai-trong-cac-vu-pham-toi-cuong-doat-tai-san-duoi-hinh-thuc-Doi- no-thue. 6. Thêm kỹ năng nghề nghiệp được sinh viên khoa Luật UEF tích lũy từ chuyên gia, https://www.uef.edu.vn/kluat/hoc-thuat/them-ky-nang-nghe-nghiep-duoc-sinh- vien-khoa-luat-uef-tich-luy-tu-chuyen-gia-11326. 7. Kỹ năng và yêu cầu đối với phần viết memorandum, https://lracuel.org/ 2017/07/14/ki-nang-va-yeu-cau-doi-voi-phan-viet-memorandum/. 22