Kỹ thuật tạo thuận cảm thụ bản thể thần kinh - cơ part 1

Chia sẻ: Safskj Aksjd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

124
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thực hiện một số điều của Luật Giáo dục, Bộ Giáo dục & Đμo tạo vμ Bộ Y Tế đã ban hành chương trình khung đào tạo Cử nhân Kỹ thuật Y học chuyên ngành Vật lý trị liệu. Bộ Y tế cũng đã tổ chức biên soạn tài liệu dạy – học các môn học chuyên môn, cũng như các môn cơ bản chuyên ngμnh theo chương trình trên nhằm từng bước xây dựng bộ tμi liệu dạy – học chuẩn về chuyên môn để đảm bảo chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kỹ thuật tạo thuận cảm thụ bản thể thần kinh - cơ part 1

Bé Y TÕ Kü thuËt t¹o thuËn C¶m thô b¶n thÓ thÇn kinh – c¬ S¸CH §µO T¹O Cö NH¢N Kü THUËT Y HäC chuyªn ngµnh vËt lý trÞ liÖu Ng−êi dÞch: CN. Lª Kh¸nh §iÒn HiÖu ®Ýnh: ThS. NguyÔn Thi H−¬ng M∙ sè: §K.10.w.01 Nhµ xuÊt b¶n y häc hµ néi - 2007 1
T¸c gi¶: Roger Rich MS, PT, NCS Ng−êi dÞch: CN. Lª Kh¸nh §iÒn Ng−êi hiÖu ®Ýnh: thS. NguyÔn Thi H−¬ng Tham gia tæ chøc b¶n th¶o: ThS. PhÝ V¨n Th©m TS. NguyÔn M¹nh Pha B¶n dÞch th− chÊp thuËn cña t¸c gi¶ KÝnh göi: Th¹c sÜ NguyÔn Thi H−¬ng Tr−ëng Bé M«n VËt lý trÞ liÖu Khoa §iÒu d−ìng – Kü thuËt y häc §¹i häc Y d−îc Tp. Hå ChÝ Minh T«i lµ Roger Rich, MS.PT, NCS, lµ t¸c gi¶ cña cuèn s¸ch “Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬”, t«i ®ång ý cho phÐp Th¹c SÜ NguyÔn Thi H−¬ng, Tr−ëng bé m«n VËt lý trÞ liÖu, khoa §iÒu d−ìng – Kü thuËt Y häc – §¹i häc Y d−îc TP. Hå ChÝ Minh dÞch, sao l¹i vµ in Ên cuèn s¸ch nµy. T«i còng ®ång ý cho phÐp ph©n phèi cuèn s¸ch nµy cho tÊt c¶ sinh viªn VËt lý trÞ liÖu vµ khoa cho môc ®Ých gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Ngµy 17 th¸ng 1 n¨m 2006 Roger Rich, MS.PT, NCS 2
Lêi giíi thiÖu Thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña LuËt Gi¸o dôc, Bé Gi¸o dôc & §µo t¹o vµ Bé Y TÕ ®· ban hµnh ch−¬ng tr×nh khung ®µo t¹o Cö nh©n Kü thuËt Y häc chuyªn ngµnh VËt lý trÞ liÖu. Bé Y tÕ còng ®· tæ chøc biªn so¹n tµi liÖu d¹y – häc c¸c m«n häc chuyªn m«n, còng nh− c¸c m«n c¬ b¶n chuyªn ngµnh theo ch−¬ng tr×nh trªn nh»m tõng b−íc x©y dùng bé tµi liÖu d¹y – häc chuÈn vÒ chuyªn m«n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng ®µo t¹o nguån nh©n lùc y tÕ. V× chuyªn ngµnh Kü thuËt y häc lµ chuyªn ngµnh míi ra ®êi, ch−a cã nhiÒu tµi liÖu ®Ó phôc vô trong lÜnh vùc gi¶ng d¹y vµ häc tËp. §−îc sù ®ång ý cña «ng Roger Rich MS, PT, NCS – t¸c gi¶ cuèn s¸ch “Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬ ”, s¸ch ®· ®−îc dÞch vµ hiÖu ®Ýnh bëi c¸c nhµ gi¸o giµu kinh nghiÖm vµ t©m huyÕt cña bé m«n VËt lý trÞ Tr−êng §¹i häc Y D−îc thµnh phè Hå ChÝ Minh. Cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc héi ®ång chuyªn m«n thÈm ®Þnh s¸ch vµ tµi liÖu d¹y – häc chuyªn ngµnh Cö nh©n Kü thuËt Y häc cña Bé Y tÕ ®ång ý ban hµnh lµ tµi liÖu tham kh¶o phôc vô cho c«ng t¸c d¹y – häc ®¹t chuÈn chuyªn m«n cña ngµnh y tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay. Bé Y tÕ xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c Nhµ gi¸o, c¸c chuyªn gia cña Tr−êng §¹i häc Y D−îc thµnh phè Hå ChÝ Minh – Khoa §iÒu d−ìng Kü thuËt Y häc – Bé m«n VËt lý trÞ liÖu ®· dµnh nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc hoµn thµnh cuèn s¸ch nµy ®Ó sím xuÊt b¶n kÞp thêi phôc vô cho c«ng t¸c ®µo t¹o nh©n lùc ngµnh y tÕ. V× lµ lÇn ®Çu xuÊt b¶n, chóng t«i mong nhËn ®−îc ý kiÕn ®ãng gãp cña quý ®ång nghiÖp, c¸c b¹n sinh viªn vµ c¸c ®éc gi¶ ®Ó ®−îc hoµn thiÖn h¬n. vô khoa häc vµ ®µo t¹o bé y tÕ 3
Lêi nãi ®Çu Lêi ®Çu tiªn, Ban DÞch thuËt chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n t¸c gi¶ – ¤ng Roger H. Rich ®· cho phÐp chóng t«i dÞch, sao chÐp vµ in Ên cuèn s¸ch nµy ®Ó sö dông trong viÖc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn c¸c sinh viªn hÖ Cö nh©n VËt lý trÞ liÖu. Chóng t«i còng ch©n thµnh c¶m ¬n Bé Y TÕ ®· cho phÐp xuÊt b¶n cuèn s¸ch nµy. Göi ®Õn c¸c sinh viªn VËt lý trÞ liÖu th©n yªu vµ mong r»ng cuèn s¸ch nµy sÏ gióp c¸c em cã ®−îc kiÕn thøc vµ kü n¨ng vÒ kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬, gióp cho viÖc ®iÒu trÞ bÖnh nh©n ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n. ThuËt ng÷ “Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ” vµ “Phôc håi ThÇn kinh – C¬” lµ nh÷ng côm tõ ®Çu tiªn ®−îc sö dông ®Ó m« t¶ mét ph−¬ng ph¸p, ngµy nay cã tªn lµ “T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬ (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation)” vµ ng−êi s¸ng t¹o ra kü thuËt nµy lµ B¸c SÜ Herman Kabat vµ Bµ Margaret Knott lµ ng−êi ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Çu tiªn t¹i Mü trong viÖc ®iÒu trÞ bÖnh nh©n. “Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬” ®−îc ¸p dông nh»m môc ®Ých ®−a ra nh÷ng yªu cÇu ®Æc hiÖu ®Ó ®¹t ®−îc mét ®¸p øng mong muèn. T¹o thuËn (Facilitation) cã nghÜa lµ “khuyÕn khÝch mét qu¸ tr×nh tù nhiªn, ng−îc l¹i víi sù øc chÕ; ®Æc biÖt lµ sù hiÖu qu¶ t¹o ra trªn m« thÇn kinh qua sù dÉn truyÒn cña xung thÇn kinh; lµm gi¶m sù kh¸ng c¶n cña thÇn kinh, nhê ®ã mét ®¸p øng kÝch thÝch thø ph¸t dÔ dµng t¹o ra ph¶n øng h¬n”. C¶m thô b¶n thÓ (Proprioceptive) cã nghÜa lµ tiÕp nhËn kÝch thÝch trong c¸c m« cña c¬ thÓ. ThÇn kinh – c¬ (Neuromuscular) mang ý nghÜa “liªn quan ®Õn thÇn kinh vµ c¬”. V× vËy, Kü thuËt T¹o thuËn C¶m thô B¶n thÓ ThÇn kinh – C¬ cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa nh− lµ ph−¬ng ph¸p khuyÕn khÝch sù ®¸p øng theo c¬ chÕ thÇn kinh – c¬, th«ng qua viÖc kÝch thÝch c¸c thô thÓ b¶n thÓ. B−íc ®Çu dÞch thuËt, chóng t«i thµnh thËt mong quý ®ång nghiÖp, c¸c sinh viªn vµ quý vÞ ®éc gi¶ ®ãng gãp thªm ý kiÕn ®Ó bæ sung cuèn s¸ch nµy ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. TP Hå ChÝ Minh ngµy 6 th¸ng 12 n¨m 2007 THAY MÆT BAN DÞCH THUËT ThS. NguyÔn Thi H−¬ng Tr−ëng Bé m«n VËt lý trÞ liÖu Khoa §iÒu d−ìng – Kü thuËt Y häc 4
Môc lôc Bµi 1. Kh¸i niÖm c¬ b¶n................................................................................. 9 1. Nguyªn t¾c cña kü thuËt t¹o thuËn c¶m thô b¶n thÓ thÇn kinh – c¬ ......................................................................................................... 9 1.1. TiÕp xóc b»ng tay ................................................................................................ 9 1.2. §Ò kh¸ng thÝch hîp ............................................................................................ 9 1.3. NÐn Ðp ................................................................................................................. 10 1.4. Lùc kÐo ............................................................................................................... 10 1.5. KÐo gi·n.............................................................................................................. 10 1.6. KÝch thÝch b»ng m¾t ......................................................................................... 10 1.7. KÝch thÝch b»ng lêi nãi ..................................................................................... 10 1.8. Sù ®¸p øng lan táa ............................................................................................ 11 1.9. MÉu vËn ®éng .................................................................................................... 11 2. môc tiªu ®iÒu trÞ .................................................................................. 11 3. c¸c kü thuËt ®iÒu trÞ ......................................................................... 12 3.1. Khëi ®éng nhÞp nhµng ...................................................................................... 12 3.2. Phèi hîp co c¬ ®¼ng tr−êng.............................................................................. 12 3.3. §¶o nghÞch ®éng (®¶o nghÞch chËm) .............................................................. 12 3.4. §¶o nghÞch æn ®Þnh........................................................................................... 13 3.5. æn ®Þnh nhÞp nhµng ......................................................................................... 13 3.6. KÐo gi·n nhanh lËp l¹i (tõ tÇm vËn ®éng ngoµi) .......................................... 14 3.7. Co/nghØ ............................................................................................................... 14 3.8. Gi÷/nghØ.............................................................................................................. 15 Bµi 2. d¸ng ®i ................................................................................................ 16 1. ®iÒu trÞ d¸ng ®i ..................................................................................... 16 1.1. T− thÕ ngåi ......................................................................................................... 16 1.2. Ngåi chuyÓn qua ®øng ..................................................................................... 19 5
1.3. ThÕ ®øng ............................................................................................................ 20 2. Nh÷ng l−u ý h÷u Ých trong qu¸ tr×nh b−íc tíi tr−íc ....... 22 3. D¸ng ®i tíi cã lùc kh¸ng .................................................................. 23 4.D¸ng ®i lui cã lùc ®Ò kh¸ng ............................................................. 25 5. D¸ng ®i ngang cã lùc kh¸ng ........................................................... 26 6. ®øng mét ch©n ...................................................................................... 28 Bµi 3. c¸c mÉu vËn ®éng ........................................................................... 30 1. NH÷NG VÊN §Ò THEN CHèT KHI THùC HIÖN C¸C MÉU VËN §éNG .......................................................................................................................... 30 2.. Cö ®éng cña c¸c c¬ vai ..................................................................... 31 2.1. C¬ thang ............................................................................................................. 31 2.2. C¬ tr¸m ............................................................................................................... 31 2.3. C¬ n©ng vai ........................................................................................................ 31 2.4. C¬ r¨ng c−a tr−íc .............................................................................................. 31 2.5. C¬ l−ng réng ...................................................................................................... 31 2.6. C¬ ngùc bÐ .......................................................................................................... 31 2.7. C¬ d−íi ®ßn ........................................................................................................ 31 2.8. C¬ ngùc lín ........................................................................................................ 31 3. C¸c mÉu vËn ®éng x−¬ng vai ........................................................... 32 3.1. N©ng vai ra phÝa tr−íc ................................................................................ 32 3.2. H¹ xuèng ra phÝa sau .................................................................................. 32 3.3. N©ng lªn ra phÝa sau ................................................................................... 33 3.4. H¹ xuèng ra phÝa tr−íc .................................................................................... 33 4. c¸c MÉU VËN §éNG CñA CHI TR£N .................................................... 34 4.1. GËp dang chi trªn ............................................................................................. 36 4.2. Duçi/¸p chi trªn ........................................................................................... 36 4.3. GËp/dang chi trªn víi gËp khuûu ............................................................... 38 4.4. Duçi/¸p chi trªn víi duçi khuûu.................................................................38 4.5. GËp/dang chi trªn víi gËp khuûu – Lu©n phiªn .......................................... 40 6
4.6. GËp/¸p chi trªn.................................................................................................. 41 4.7. Duçi/dang chi trªn ............................................................................................ 41 4.8. GËp/¸p chi trªn víi gËp khuûu ................................................................... 43 4.9. Duçi/dang chi trªn víi duçi khuûu ............................................................. 43 4.10. §Èy vÒ phÝa trô ............................................................................................... 45 4.11. KÐo vÒ phÝa trô ................................................................................................ 46 5. C¸C MÉU VËN §éNG TRONG THÕ N»M NGHI£NG CñA CHI TR£N ... 47 6. C¸C MÉU VËN §éNG X¦¥NG CHËU ....................................................... 47 6.1. N©ng chËu lªn vÒ phÝa tr−íc ........................................................................... 47 6.2. H¹ chËu xuèng vÒ phÝa sau ............................................................................. 48 7. C¸C MÉU VËN §éNG CñA CHI D¦íI ...................................................... 49 7.1. GËp/¸p/xoay ngoµi chi d−íi víi gËp gèi ...................................................... 50 7.2. Duçi/dang/xoay trong chi d−íi víi duçi gèi ................................................ 50 7.3. GËp/¸p/xoay ngoµi chi d−íi (gèi duçi) ........................................................ 52 7.4. Duçi/dang/xoay trong chi d−íi (gèi duçi) ................................................... 52 7.5. GËp/dang/xoay trong chi d−íi víi gËp gèi .................................................. 53 7.6. Duçi/¸p/xoay ngoµi chi trªn víi duçi gèi .................................................... 54 7.7. GËp/dang/xoay trong chi d−íi (gèi duçi) .................................................... 55 7.8. Duçi/¸p/xoay ngoµi chi d−íi (gèi duçi) ....................................................... 55 bµi 4. Th©n m×nh ............................................................................................ 57 1. C¸C MÉU VËN §éNG CñA C¶ HAI CHI D¦íI - BÊT §èI XøNG .......... 57 1.1. GËp/¸p/xoay ngoµi – gËp/dang/xoay trong víi gËp gèi ................................ 57 1.2. Duçi/dang/xoay trong – duçi/¸p/xoay ngoµi víi duçi gèi............................. 57 1.3. ChÆt xuèng (Chopping) .................................................................................... 59 1.4. N©ng lªn (Lifting) ............................................................................................. 59 2. MÉU KÕT HîP X¦¥NG CHËU Vµ X¦¥NG VAI ....................................... 61 2.1. X−¬ng chËu – n©ng lªn ra tr−íc/x−¬ng vai – h¹ xuèng ra tr−íc................ 61 2.2. X−¬ng chËu – H¹ xuèng ra sau/x−¬ng vai – n©ng lªn ra sau..................... 61 2.3. KÐo dµi x−¬ng chËu/x−¬ng vai t−¬ng hç........................................................ 63 7
2.4. Co ng¾n x−¬ng chËu/x−¬ng vai t−¬ng hç ...................................................... 63 3. L¨n lËt ...................................................................................................... 64 3.1. ChuÈn bÞ bÖnh nh©n ®Ó c¸c ho¹t ®éng l¨n lËt cã hiÖu qu¶ ....................... 64 3.2. L¨n b»ng gËp th©n toµn khèi ..................................................................... 64 3.3. L¨n b»ng duçi th©n toµn khèi .................................................................... 64 3.4. l¨n b»ng c¸c mÉu vËn ®éng cña hai chi d−íi ............................................. 65 3.5. L¨n b»ng c¸c mÉu vËn ®éng cña mét chi d−íi ........................................... 66 3.6. L¨n b»ng c¸c mÉu vËn ®éng cña hai chi d−íi ............................................ 69 bµi 5. c¸c ho¹t ®éng t¨ng tiÕn trong thÕ n»m ngöa vµ n»m sÊp .......................................................................................................................... 74 1. t¨ng tiÕn trong thÕ n»m ngöa ...................................................... 74 1.1. ThÕ co chèng ch©n trªn mÆt bµn ................................................................ 74 1.2. Co chèng ch©n trªn mÆt bµn – Dang/¸p víi xoay th©n d−íi ..................... 74 1.3. ThÕ b¾c cÇu .................................................................................................. 74 1.4. N»m ngöa chuyÓn qua thÕ nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét khuûu ...... 76 1.5. Nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét khuûu chuyÓn qua thÕ ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay ....................................................................... 77 1.6. Ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay chuyÓn sang thÕ ngåi dµi ch©n chèng chÞu trªn hai bµn tay ...................................................................... 78 1.7. Ngåi nghiªng bªn chèng chÞu trªn mét bµn tay chuyÓn sang thÕ quú bèn ®iÓm ..................................................................................................................... 78 2. t¨ng tiÕn trong thÕ n»m sÊp .......................................................... 80 2.1. N»m sÊp kiÓu trôc däc ................................................................................ 80 8
Bµi 1 Kh¸i niÖm c¬ b¶n 1. Nguyªn t¾c cña kü thuËt t¹o thuËn c¶m thô b¶n thÓ thÇn kinh – c¬ 1.1. TiÕp xóc b»ng tay a. Ph¶i chÝnh x¸c v× kü thuËt nµy th−êng ®−îc sö dông ®Ó t¸c ®éng lªn sù ®¸p øng vËn ®éng còng nh− sù ®¸nh gi¸ vËn ®éng. b. Ph¶i tho¶i m¸i v× ®au cã thÓ g©y ra ph¶n øng tù vÖ vµ øc chÕ cö ®éng. c. Sù tiÕp xóc nªn ë vÒ phÝa cö ®éng x¶y ra vµ kh«ng nªn g©y thªm c¶m gi¸c khã chÞu cho bÖnh nh©n do viÖc cÇm n¾m "kiÓu bÊu chÆt". d. Lùc ®Ò kh¸ng th«ng qua c¸ch cÇm n¾m ®−îc ¸p dông theo chiÒu ng−îc l¹i víi chiÒu cña cö ®éng. e. Sù tiÕp xóc b»ng c¸ch n¾m theo kiÓu c¬ giun. f. T− thÕ cña chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu n»m trong chiÒu h−íng chÐo cña mÉu cö ®éng ®ang diÔn ra. 1.2. §Ò kh¸ng thÝch hîp a. Lùc ®Ò kh¸ng cÇn thÝch hîp víi ®¸p øng mµ b¹n muèn kÝch thÝch, vÝ dô nh− cö ®éng co c¬ h−íng t©m, co c¬ ly t©m, hoÆc sù v÷ng ch¾c,v.v. b. Lùc ®Ò kh¸ng ph¶i theo mét d·y c¸c nguyªn t¾c ®Ó hoµn thµnh môc tiªu ®Ò ra. Cö ®éng tù ý nhÞp nhµng Sù øc chÕ cö ®éng/v÷ng H−íng dÉn/trî gióp c¬ co h−íng t©m/ly t©m ch¾c/gi÷ ®¼ng tr−êng ** §Ò kh¸ng gióp ®¹t ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: a. T¹o thuËn cö ®éng theo chiÒu mong muèn. b. Gia t¨ng søc m¹nh vµ søc bÒn. c. Cã thÓ t¹o ra sù ®¸p øng lan táa. d. T¹o nªn sù th− gi·n cña nhãm c¬ nghÞch vËn. e. T¹o thuËn co c¬ h−íng t©m, ly t©m hoÆc co c¬ ®¼ng tr−êng. f. Cho phÐp chuyªn viªn VËt lý trÞ liÖu l−îng gi¸ chÊt l−îng cö ®éng cña bÖnh nh©n. 9