intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Lịch sử và danh thắng Cố đô Hoa Lư: Phần 2

Chia sẻ: Manh Manh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:58

Thêm vào BST
Báo xấu
91
lượt xem 21
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Cố đô Hoa Lư - Lịch sử và danh thắng: Phần 2 do Lã Đăng Bật biên soạn cung cấp cho các bạn những kiến thức về động Am Tiên, Xuyên Thủy Động, chùa Nhất Trụ, đền thờ công chúa Phất Kim, động Hoa Sơn, động Thiên Tôn. Mời các bạn tham khảo Tài liệu để bổ sung thêm tư liệu về vùng đất Hoa Lư, Ninh Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lịch sử và danh thắng Cố đô Hoa Lư: Phần 2

  1. CO DO HOA LLT DONG AM TIEN « Tham lang vua Dinh tren nui Ma Yen xong, ddn ben dd sdng Sao Khe n ^ i thuydn xudi hddng Nam (Dddng thiiy di tham Xuyen Thiiy Ddng) khoang 500m rdi ldn bd, hoac di bp theo con dddng rai da rdng song song vdi sdng Sao Khe 500 jn, thiy cd mdt cay da a chan nui phia b§n tay trai each dddng vai chuc met, du khach re trai, di vao con dddng nho ^ n 100m ni2a den cai quen thip mang ten Am Tidn, cd chidu cao so vdi mat rudng 15m, la ldi di vao ddng Am Ti&n. Quen nay dai 20m, hai dau la hai vach nui cao nhd cai cdng khdng Id ciia tao hda. Dddng l&n quen qua 55 bac da. Ldn den dinh ddc, phia bdn tay phai du khach cd am dd ba chd Han d tren "Nhac Thin Giang" (Ndi thd than nui). Hai bdn am cd ddi cAu dd'i: "Nhi scfn ngddng chi canh hanh hanh chi. Hdu Tidn tac danh hdu long tac linh" Tam dich: "Len ndi ngita mat nhin cdnh dep di di lgi lgi. Cd Tien chdc cd tieng cd rong se co linh thieng" Trddc khi vao ddng, du khach hay thap hddng khin thin nui phu hd cho chuyen di du ngoan tdt dep, may 67
  2. LA DANG BAT Ddng tren dinh quen. nhin ve phia Ddng, du khach thiy mdt thung lung rdng khoang 10 miu, xung quanh la ndi cao bao bpe. Cd cai quen nay mdi cd ldi vao ddng. Theo dddng dde, qua 55 bac da nda, mdi de'n thung, d gida cd mpt eon dddng nhd dai da, hai ben la hai canh ddng Ida xanh mddt. Di tren con dddng nhd nay, nhin hai ben va trddc mat chi thay nui cao chdt vdt. Vach nui ben tay phai du khach mpe day loai tnic dudi cdng. Loai true nay chiu dddc khd ban, sdng d vach da tha xud'ng nhd nhdng dudi cdng xanh biec. Cf cac vach nui, cay edi mpe um tum. Du khach cdn nhin thay nhdng gid phong lan phd sic gida trdi, nhdng cay thien tue, van tue, cay xanh, cay si, cay da... da tdng sd'ng ngan van nam ben nui cao. Xa xa tren sddn nui, thip thoang nhdng dan chim dang bay va nhdn nhd ldng chdng nui tdng dan de dang an la cay. An hien trong mdt sd lum cay, cac con thu dang ngd ngac nghe mdt tie'ng cdi sddng. j^- Budi sang, du khach vao day, sddng mu bay phii nui non nhd khdi sdng huyen ao. Hdng ddng, sdcmg tan dan, nlng mdi len, chieu sang lap loang nhdng hang cay, la canh cdn bdng loang sddng dem, dddng nhd mudn hut lly anh sang mat trdi luc ban mai, lung linh bay sic eau vdng, huyen dieu. Phong canh nhd mang ndi niem cd tich, md mang, hoang ving ciia nui In may trdi, may che a'p nui, tao thanh mdt bde tranh son lam ngoan muc ciia mdt hpa si thien tai dddc ve bang mdt thd but son mau 68
  3. CO DO HOA LLT nhiem, khang dinh nui non Viet Nam hung vi vd cung, thi hien sd da dang phong phu ciia thien nhien. Neu khdng cd cai quen da di qua, ehlc khi vao day rdi du khach se khdng cdn bie't dddng nao dl trd ra, chi cd thi lam Tien mdi bay dddc ve que nha. Di bet dddng dii da gan 500 m, du khach se de'n chan nui Hang Rdng (1). Ben tay phai du khach, dddi chan nui cd ba thap xay ba tang (thap d gida eao to hdn) la ndi ehdn cit cac nha sd da tru tri d chua Am Tien va mat tai day. Tdi gdc cay sung to 11 ldi len ddng Am Tien, Dddng len ddng qua 210 bac da xep ngoln ngeo theo sddn nui, Hai ben ldi di cd nhu'ng cay da, cay sung, cay chd, cay dai thu cao to che rdp mdt mau xanh lam cho du khach cam thiy mat me. Cang len cao, khdng khi cang trd nen trong lanh thoang nhe, nhd bui bam cua cudc ddi da dddc chieu cao cua nui thanh lpc dan lam cho du khach cd cam giac khdng edn nhpc nhin khi leo nui dl thanh than bddc vao cdi Phat. Sddn nui trddc ciia ddng, cay edi mpe nhd rdng, cac loai chim eua nui rdng thi nhau ca hdt nhd ddn chao du khach bang nhdng am thanh riu rit. Day rdi, ddng Am Tien quay hddng Tay d ldng chdng nui Hang Rdng, cd dp eao so vdi chan nui khoang 70m, gdm hai Idp: Ldp ngoai chay dai, gpi la cda ddng, Idp trong an sau vao rudt nui, hep hdn nhd kilu "chudi vd". ( l ) 6 n g Thi nhan Dinh Gia Thuyet goi nui cd ddng Am Tidn la nui "Hang Rdng". 69
  4. LA DANG BAT gpi la ddng chinh. Du khach se siing sdt trddc mdt ciia dpng dai den 35m, cao hdn chuc met. Mdt day tddng hoa xay bang gach chin ciia dpng. Nen ciia ddng bing phIng dd(Jc lat da. Hai ben ciia ddng (ldp ngoai) ndi ldn hai ddng dit mdi dun mau vang, dddc gpi la "cay tien", "cay thdc". Sat vach da ben trai eiia ddng dufng hai tim bia da (mdt tim cao 1,6 m, mdt tim cao 1,3 m, rdng 0,8m), dddc cham khac chd Han d ca hai mat. Day 11 hai tim bia d thdi Nguyin (Ddng Khanh nam thd 2 (1887) va Bao Dai nam thd 7 (1932)). Ndi dung hai tim bia deu ndi ve viec tu siia chua va ghi lai lich chua Am Tien, trong dd cd doan: "Chiia xua khong nhd ten, chi truyen lgi tdm bia co co chit "Thdi Su Nham". Sd di gpi la Thdi Su, hdn day Id bgc thdy cUa cdc bgc thay chdng. Chiing toi cung bdn bgc vdi nhau de dot ten chiia la Am Tien, chdc Id phii hdp han cd" (1). -- - - - Nhd the tdn gpi chua Am Tidn mdi cd td thdi Nguyin. ti-i Lui vao trong, cung cf vach da bdn trai ddng, tren cao cd mpt ta'm bia khac vao vach da dai 1,55 m, rdng 0,82 met. Sd chd trong bia la 328, vdi 5 ddng dau chd to, 9 ddng sau chd nhd. Nhieu chd Han md khdng dpc dddc. Chinh gida tran bia cd tac bdng hoa sau canh dai nd be (l)Theo Hoang Giap d Vidn nghidn ctjfu Han Ndm. 70
  5. CO DO HOA LLT ra cac hddng cung vdi 4 la trai dai ve hai ben va hoa la phii kin tran bia. is'^'- u j,,i " Bia cd nidn dai 1179, dddi ddi vua Li Cao Tdng (1176 -1210). ••.•.•" '• O vach da ciia ddng cd ddng chd: "Dgi Chu ma scfn dng. Dgi quang Thdnh". Cd nghia la: Bia ndi ve Dai quang Thanh vung nui Dai chu ma. Toan bd ndi dung bia ndi vd mdt vi Dai sd nddc Dai Cd Viet ta tu hanh d vung nui Chu ma, cd hp Chu (?), hp Nguyin (1) (dang tide la bia bi mdn khdng rd chd ndn khdng dpc dddc). "Hp Nguyin" d day cd the la Thien sd Nguyin Minh Khdng da ddn tu d vung nui Chu ma. i IFI'; ^ n -::>-,i Sd di bie't ddcJc nam khac bia la nam 1179, vi trdn bia cd chd: "Trinh Phii, Bdo iTng (thU tu)". Ddi chieu trong nien lich, thi "Trinh Phu" la nien hieu dau tien ciia vua Ll Cao Tdng, edn nam thd td, ehinh la nam 1179. Cdn chd "Bao iTng" khdng ed, chi cd "Tri Binh Long iTng" la nien hieu cudi eung ciia vua Li Cao Tdng td nam 1205 den 1210. Cd thd ngddi khle bia nham "Long tfng" thanh "Bao I^ng". Nhd the' mdt dfeu chac chin, day la tam bia cd da dddc khac d thdi Li ghi ba chd "Thai Sd Nham". .,,; Vach da bdn phai cufa ddng cd treo mdt qua chudng nhd. • diiv Iv 1.,j •j;il>i.iiJ I'll ifw.' " . i ' ' (1) Theo tu hdu ciia bao tang Ha Nsim Ninh. ii JJ • • i 71
  6. LA DANG BAT Td tddng hoa du khach di vao 12m, bddc len ba bac da, eao khoang 0,4m la den ldp trong (ciia ddng hep hdn, cao 3m, rdng ^ n 10m), gpi la ddng chinh hay "chudi vd". Nen dpng eung dddc lat da va gach r i t bang phang nhd nen nha. Du khach se choang ngdp trddc mdt ddng dep, cao, rdng, trdng nhd mdt cai du hoac mdt cai bat da khdng fd up xudng. Chd cao nhit d gida la 15m. Dddng kinh nen ddng dai 35m. Gida nde ddng cd nhfeu nhu da ni xud'ng vdi cac dang hinh ngoan muc nhd: Qua phat thii, qua bf, bIp ngd, eon ho, eon sd tii... Thien nhidn can man, tai hoa ngan nam mdi cham khac dddc nhdng dang hinh nhd the. Dae biet, vach ddng.d phia Ddng vat phIng nhd mai nha. Chi cd tao hda mdi xe dddc nhdng ta'm da phang li ki dieu ly. Trong ddng cd nhieu nhu da, nddc nhd deu dan quanh nam thanh thdt. Ngddi ta phai xay cac bl trdn hiing nddc cho hen ddng ludn khd rao. Ddng trong ddng du khach cam thiy mat lanh. Gan cudi ddng, trddc day, ngddi ta xay cac be dat txXOng thd Phat. Cach day hdn 100 nam ngddi ta mdi ddng them mdt ngdi fau, ben trong cung xay eac be thd eao tha'p dat nhfeu tddng Phat sdn son thiep vang nhd cac ngoi ehua khac. Trddc rau viet ba chd Han ldn: "Am Tien Dong" (Ddng Am Tien). Hai cdt phia ngoai fau viet cau ddi: "Canh sac td nhien vu tru biet thanh thien cd dpng. Giam lam tai thd(;mg td bi phd tinh van sinh linh". Tam dich: 72
  7. CO DO HOA LLT "Cdnh dep tu nhien ddy do trdi ddt tgo ra thdnh dpng dd ldu ddi. Giam cam (ho bdo) d cho ndy nay thd Phat chung giam linh thieng cho muon ngUdi". (Tddng truyen, xda kia vua Dinh eho nudi hd bao d trong ddng, he cd ke nao pham tdi nang thi dda vao day cho bd bao an thit). Ben phai lau thd P h a t la mdt lau nhd tren cd ghi ba chd Han: "Chan T l Sd" (Ndi thd Chan Tl), dat td(;mg Ddc Ong, cd nhiem vu trdng coi toan bd canh ehua. Hai ben Fau ghi cau ddi: ' '-' "' •''• '••' .:.ii;ri i*' '• ^••' •' -'.O-' y-fmurl'-t ';'!:'> " T h d t r u n g hdu kim ngoc.(l). , . . H i ' n 01. • ^ •:"•• :>'r< \ But thddng t d tieu ham". , • • • ' I.; ,:•.; . ;-. w r ' ' ! Tam dich: . i-rrn i.'i', '(\CiiSy. n , ' ! ; ,:•.'\(\^ :'i;-! "Trong sdch CO vdng ngpc. jva,/,' :ai.'iit If- Ngpn but ldm phdm hdm". r.j" / rji> ' . .. n
  8. LA DANG BAT "Dfem Giang sinh Hien Thanh. • ' ' '"' Hoa Ddng tiep Than Cao" ' ' ' Tam dich: ' Diem Giang sinh ro vi Hien Thdnh. Hoa Dpng tgo nen Thdn tdi cao" Trong ddng ed cac pho td(Jng Phat, Thanh uy nghiem, nhan td do eon ngddi tao ddng hda nhap vdi cac hinh hai nhu da ki dieu eua tao hda. Tit ca hien len linh thieng trong anh nen va nhdng \6e dd ciia hddng trim thap 11 Phat. Day chinh la mdt "ngdi chua" r i t ddc dao, dac biet do ban tay than ki, vd hinh ciia nghe si thien nhien kien tao nen. Chua r i t linh thieng. Du khach thap phdcfng de'n ehua le Phat, dau Tien, mong mud'n phuc Im eho minh va cho ddi. Phia sau Fau thd Phat, cudi ddng cdn cd mdt eai hang sau tham tham xud'ng dat, tdi om, cda hang chi bing mieng thung, ngddi xda gpi la "Hpng Rdng". Cd le, vi the ndi nay dddc gpi la nui "Hang Rdng". "Hpng Rdng" dddc eoi la "ldi xudng am phu". Chda cd ai dam di xud'ng hang sau bl an nay! .-r,, ...'--,t -, ..^ Thdi nha Dinh, luat phap chda rd rang. Nhdng ke pham tdi deu bi xd theo y eua nha vua mdt each rit da man. Sach "Dai Viet sd Iddc" (khuyen danh - thdi Tran) cd ghi: "Nhd vua dot vgc ddu ldn d ncfi sdn, nudi cpp 74
  9. CO DO HOA LU trong ctd vd hg lenh rdng: - Co cu phgm phdp se bi ndu, hogc cho cpp xe thdy" (1). Vl vay, tdcfng truyen, nha Dinh da dung ddng nay lam mdt Nguc Da. Nha vua cho nudi hd, bao d trong ddng. Hi cd ke nao pham tdi nang thi bit nhdt vao diy cho manh thu an thjt. Nhdng dau lau, hai ed't nhieu ngay chit ddng d trong ddng. Ve sau thd hinh phat da man nay dddc bai bd, nhdng nhdng oan bdn td khi van cdn trong ddng. Ngddi dan dia phdcfng di qua day thddng nghe thiy tieng ma keu quy khdc, hd thet, beo ^ m . Ai cung khiep via kinh hdn, khdng he dam ben mang de'n gin ddng. o r ; :,• , ri£>; :;i.)'. n f\ , ./' :,i] . i,;' ; , ,. i;.!!.' Ddn thdi nha Li, cd dng Nguyin Minh Khdng la bac cao tang, phap thuat cao eddng, mdt hdm vao tham hiem trong ddng thay vay, ben tung kinh thuyet phap, lam cho ma quy, hum beo deu phai mat tich. i-.- . -r /uy,, The rdi, dng xay be thd Phat d trong ddng, cd tiian rim, mdng mdt, lai cho dd de vao tung kinh de nhdng vong hdn dddc sieu thoat. Dan dan ngddi dan d day cung vao le bai, khdng cdn sd hai gi nda. Td dd, ngu'di ta xay ddng them cac be thd Phat. Canh tri trong ddng da dep, nay lai dddc thd Phat, nen du (1) Dai Vidt sii luoe" - Nha xuSt ban thanh phd Hd Chi Mih - 1993- Trang 91. 75
  10. LA DANG BAT khach de'n vang canh nhfeu. Ddng trd nen mpt ehdn Am Tien, bdi the mdi ed ten la ddng Am Tien, hay chua Am Tien, * , ,., . -. ' Dl tddng nhd cdng lao cua Thien sd Nguyen Minh Khdng, ngddi ta da xay them mieu thd Nguyen Minh Khdng d trong ddng. ,, ,_^. Nguyin Minh Khdng sinh ngay 15 thang 10 (am lich) nam 1065, ngddi xa Dam Xa, phu Tru'dng Yen (nay la xa Gia Thing, huyen Gia Viln, tinh Ninh Binh), ten 1;d la Chi Thanh. Nam 11 tudi dng xua't gia, thu giao dao Phat vdi Td Dao Hanh ('? - 1117). ngu'di lang Yen Lang (nay thudc ngoai thanh Ha Ndi) la bac cao tang ndi tie'ng thdi bay gid. Trd thanh nha tu hanh, Thien sd Nguyin Minh Khdng da lap ra nhieu ehua va tru tri d eac chda: Chua Quynh Lam (xa Ha Ldi, huyen Ddng Trfeu, tinh Quang Ninh), chua Pha Lai.... Ong la mdt nha tu hanh ldn thdi biy gid, CO dao hpe uyen bac. "Dai Viet sd ki toan thd" cd ghi: "Qud'c su Minh Khong... rat linh iing, phdm khi CO thuy hgn tai hpa gi cdu ddo deu linh nghiem cd". Nguyen Minb Khdng cdn la mdt danh y thien tai. Vua Li Than Tdng (1128 - 1138) bdng td nhien mic trpng benh. Cac danh y ndi tieng khip ndi deu dddc trieu ve kinb dd de chda benh, cho Vua. nhdng benh tinh vin 76
  11. CO DO HOA LLT khdng giam. Ong dddc mdi ve trieu de chda benh cho Vua. Sach "Dai Viet sd ki toan thd" cung ghi: Sd Minh Khdng da chda eho vua Li Than Tdng khdi benh, dddc ban hieu "Qudc Sd". Td dd dng dddc gpi la: "Li Qud'c Sd". Nguyin Minh Khdng cdn dddc suy tdn la Ong td eiia nghe due ddng Viet Nam. „. , t o nr..f 1 {f.i ^aC:i ;•' •^:aj:'.^ Ong mat vao mua thu (thang 8) nam Tan Dau, nien hieu Dai Dinh thd 2 (1141), thp 76 tudi. Sau khi dng mit, vua Li Anh Tdng (1138 - 1175) cho lap den thd dng d kinh dd, ngay nay la den Li Qudc Sd, thude phd.Li Qud'c Sd, Ha Ndi. Ong cdn dddc thd d chua Pha Lai; chua Keo (ehua Hanh Thien) d xa Xian Hdng, huyen Giao Thuy (Nam Dinh); ehua Dich Long d xa Gia Thanh, huyen Gia Viln (Ninh Binh); den thanh Nguyin d xa Gia Thing, huyen Gia Vien. eung rat nhfeu chua d cac ndi khac va cung dddc thd tai day. Ong da dddc tdn la bac Thanh. Tuc ngu' cd eau: "Dai Hdu sinh Vddng. Dfem Giang sinh Thanh". (Ldng Dgi HUu (xd Gia Phuang, huyen Gia Vien) sinh Vua, tUc vua Dinh Tien Hodng). 77
  12. LA DANG BAT Ldng Diem Giang (Ddm Xd, - xd Gia Thdng, huyer Gia Viin) sinh Thdnh, tUc Thien sU Nguyin Mini Khdng). , 1^ ^^^_,.. r. Nhd vay ddng"Am Tien thd ca Phat, ca Tien. Tien ( day la Thidn sd Nguyin Minh Khdng. Phat dddc thd dc Nguyin Minh Khong lap chua td thdi Ll. Du khach de'n dpng Am Tien se khdng phai tddng tuong ve Bdng lai, Tien canh nhieu bdi dd la canh than tien hien gida cdi tran, ngay trong cudc sd'ng ciia chiing ta. '':V.'^ Ddng Am Tien - ndi thd Phat, thd Tidn, cung la ndi tu luyen cua chan nhan, la ndi lui tdi cua tao nhan mac khach, la mdt diem du lich ludn hap din du khach. Qua la mdi bddc di, du khach lai phat hien them nhOlig dieu mdi la, bdi nhutog di tich va danh thing nen thd ludn lam dam say long ngddi. f.i';ri- \\i\ 78
  13. CO DO HOA LLT XUYEN THUY DONG i&iJ Ddn ben do sdng Sao Khe, du khach xudng thuyen, se ed ngddi cheo theo sdng Sao Khe ve pbia Nam dda di Xuyen Thuy Ddng. Xuyen Thuy Ddng tdc la "Hang Ludn". Hang d dddi gam qua nui ldn. Nui nhd vlt ngang qua mdt con sdng nho. Thuyen d ben nay nui sang ben kia nui phai ludn qua hang nddc, nen gpi la Hang Ludn. Ten Hang Ludn la do nhan dan gpi, cdn trong cud'n "Dia dd chi", Nguyin Trai gpi la Xuyen Thuy Ddng. Cac nha phong t'hiiy (dja li) gpi la "Thach Lddng Ddng". Cdn ehua Trinh Sam gpi la "Ddng Xuyen Sdn". Xuyen Thdy Ddng thude sdn phan lang Trddng Yen Thddng, xa Trddng Yen: Td ben dd de'n eda Xuyen Thiiy Ddng di thuyen khoang 1,5 km. Tddng truyen, trddc day khu vdc Xuyen Thiiy Ddng la ndi luyen tap thuy quan ciia vua Dinh Tien Hoang. Ngdi thuyen di Xuyen Thiiy Ddng, du khach dddc nhin canh trdi may sdng nddc, nui non thi vi trong giang sdn elm tu, cd cam giae la binh nhd tit ca ve dep cua da't trdi da ddn gdp ve day, Hai hen sdng Sao Khe, each khdng xa la hai day nui t.c i cao tha'p ddng ddng, chay dai theo ddng sdng. Vao budi sang cd nhdng lan sddng mong bay phu nui nua, phong canh ao mdng, thdc hd nhd du'a du khach vao -long Tien trong huyen thoai. 79
  14. LA DANG BAT Thuyen Iddt di tren ddng nddc trong v l t in binh n h d n g dam may bay Id lu"ng gida trdi xanh, du khach cd cam giae n h d dang bay nhe theo may, mdn man bdi lan gid thdi diu dang. Neu du khach den cda Xuyen Thuy Ddng vio budi sang, se t h i y mat nddc lung linh dii bay sac cau vdng khi mat trdi chieu qua nui. Canh sdn thuy that ki ao. Ca mdt vung non nddc n h d bde t r a n h thiiy mac. N h i n ciia hang, du khach se thay bet dddc sdc manh phi t h d d n g eua nddc. Cau tue ngd "Nddc chay da mdn" qua dung khdng sai. Cd le, lau l i m rdi, trddc day chi la mdt khe nddc nho chay qua ldng nui, nam nay qua nam khac, nddc am tham ben bi, kien n b l n ngan ddi, nhd mdt nghe si ki tai da due da tao binh kien tao nen Hang Liidn nay chang? Ddng sdng chay qua hang n h d mdt dddng dng nddc khdng Fd vd tan. Xuyen Thuy Ddng rdng bdn 30 met, vdm hang kha cao, n h d mdt mai n h a va dai d i n g dac den 143 met (dai hcfn H a n g Ca trong Tam Cdc d xa Ninh Hai, huyen Hoa Ld. H a n g Ca dai 127 met), cac con thuyen ed the xudi ngu'dc de dang. Khi thuyen chui vao hang, du khach cd ngay mdt cam giae mat lanh n h d ngay he oi a dddc vao ngdi trong phdng cd may dfeu hda nhiet dp. Day la eai mat lanh eda d i t trdi. sdng nui, non nddc dpng iai, gdp vao ma khdng m i y no'i d d i t nddc nay cd dddc. Cang di vao trong bang, anh sang cang giam dan, du khach tddng n h d dang di vao edi huyen ao, thdc thdc 80
  15. CO DO HOA LU md md. 0 day la lang im. tinh mich, ving ve, chi ed nu'dc va da "trd gan cung tue nguyet" (thd Ba Huyen Thanh Quan). Mai cheo khoang nddc bi bdm va tieng roe rach cua nddc khi thuyen di ddn vao thanh hang eung am thanh vang vpng, tieng ndi, gipng eddi cua du khach da pha vd sd tinh lang trong hang sao ma thu vi. Du khach dddc hit thd khi trdi trong lanh cua da ndi sdng nddc mat me cam tddng khd cd the tim dddc ndi nao hcfn the nda. Vao trong hang, du khach nen ddt dudc de nhin thiy mdt canh sac dieu ki hien ra trong anh sang md ao. Tran hang la du mpi dang hinh va kich ed eua cac vdm da phang bo^c cong cong, khien du khach sdng sdt, nghi de'n d day phai nhd den phep la nao dd mdi cd the lam dddc nhd the. Cd chd da nbln li nhd mai, nhip nhd, rdi lai sau hdm nhd nhdng phu dieu trang tri cho ddng cua mdt nha dieu khle thien tai dddc tac bang ban tay mau nhiem. Rdi cdn nhieu khdi thach nhu mudn hinh nghin dang ru xudng dep den la lung! Chac chin con ngddi khdng the deo tac dddc! Tat ea nhd cd sd sip xep tai tinh bdi ban tay ciia tao hda. Neu thuyen du khach di dau tien vao hang khi nddc chda bi khua ddng, nhin dddi ddng sdng. cd chd nddc cdn in binh nhdng dam may da tuyet dep, du khach se cam giac nhd dang bay tren trdi vdi nhdng dam may, may Idcfn theo quyen ru. Trong bang cd chd toan nddc va may. Chi cd thien nhien, nddc va da dm ap trddng ton. 6-CDHL ^^
  16. LA DANG BAT cd lue gian dd, gao thet, sdi sue, cd luc lam lanh ngay n g i t t i n h yeu vinh ciiu tao ra. Ngdi thuydn du khach cd cam giae n h d dang lac vao ddng Tien, n h d n g y nghi lo toan, bdc doc cua cuoc ddi, de'n day h i n h n h d deu tan bien' het, mudn di n d a d lau trong canh sdn thiiy hdd t i n h nay. Trong h a n g cdn ed nhieu khdi n h u da tron li, nddc td day ti tach rd xudng ddng sdng n h d n h d n g b i u sda me dem ngpt ngao sinh khi cho ddi. C h i n h vi vay, mua ddng nam Canh D i n (1770), dcfi vua Le Canh H d n g (1740 - 1786), chua Trjnh Sam - T i n h Dd Vddng (1767 - 1782) di tuan t h u cdi Tay (vung T h a n h Hda trd vao) lue quay thuyen trd ve, tdi dat T r d d n g Yen, da de'n t h a m Hang Ludn va da cd mdt bai thd vinh H a n g Ludn, hien cdn k h l e tren vach niii Xuyen Thiiy Ddng. Bia cao 1,55 m, rdng 2,42 m, each mat nddc luc b i n h t h d d n g khoang 4m. T i t ca cd 13 ddng chd Han viet t d phai sang trai, t d tren xud'ng dddi vdi td'ng 142 chil. Nguyen van npi dung bia (phien am) n h d sau: I "Canh D i n ddng, du Tay tiiln hdi kha kinh Trang An p h d n g Hoa Ld. Dan kie'n t d co thanh scfn, n h i t dieu bich gian, t r u n g t r u n g quan tda, bp bp kim thang, trang nga sdn ha chan thien dia an bai nha't dai h i n h t h i n g . Dai tdc D i n h trieu cdU chi tac ddi tddng, cd mieu hoang lddng... tuc vi h d n g khoai. Vien tac nhat luat di ta d d hoai- Tdy tuan todn ich qud Trdng An, .:',.>: „ Tien dgo Hoa Lu ngu nhdt quan. 82
  17. CO DO HOA LU Thdt luyen oanh hoi Xuyen Thuy Dpng, Triing kim nggt nghiep tri scfn quan. Co do di hi kinh di hodn, , , Thien phu y nhien tubdo hodn. • ' Xiie muc co nhdn hung phe su, ' • '- > .,f!y- Ddn nham ldm ldm gidi duy gian. i/' • - Nhat Nam Nguyen ehii de .; ' Than Cao Doan phung ta" Djch nghia: "Mim dong ndm Canh Dan il770) ta di tudn thu cdi Tdy, lue quay thuyen trd ve, di tdt tdi ddt TrUdng An de thdm ednh Hoa Lu. Ngodnh nhin bon phia nid xanh, mpt dong nUdc biec, cUa khoa may ldn, titng budc deu la thdnh vdng vd hdo nude nong. Non song cua ta hiing trdng, hinh thdng to ldn ndy that Id do trdi ddt tgo nen vay. Xem ddu vet cua trieu Dinh thi tudng do mieu hoang, Ignh liing xd xdc... khien ta cam khdi ldm mpt bdi tha de td ndi long: , , , - , ,.• , ,^^.,, . ,(- . .! . , •( Tay tlian ve lai ngam TnTofng An, ' • J ' •
  18. LA DANG BAT Chi thay quanh co niii nUdc lien. Hung phe ngu'di xUa coi da ro, I'A Long dan dang sgf, chd nen quen! Nhdt Nam Nguyen chu de. \.iS\
  19. CO EX) HOA LL; iNgoai bai tho khle d vach nui Xuyen Thuy Ddng nay, cdn cd bai thd Ndm "Vjnh Hang Ludn" cua Hoang Giap Pham Van Nghj (1805 - 1881), ngddi lang Tam Dang, nay la xa Yen Thing, huyen Y Yen, tinh Nam Dinh. Ong dd Hoang Giap ddi vua Td Dde nen thddng gpi la Hoang Tam Dang. (Dng da vao Ddng Lien Hoa d td thang 7 nam 1874. (Qua Xuyen Thuy Ddng mdi den Ddng Lien Hoa). \il..ll X 'Mil ^ :l-ti.->,- ., - l l j l i VINH HANG LUON i Giu'a nui, xuyen qua mot chie'c ngoi, itf Ai xoi kheo bay, thof trcfi xoi. Doi phen phong vu deu khong tdfi. May Idrp Cong Hau ciing phai chui. Horn Sach (1) da in Quang Trang(2) dii'ng, Thach Ban (3) con dofi khach cau ngoi. Thanh binh thu ay nao ai biet, Ai biet xin diifng mach bao ai. • ' ''^' ->•.-'/q-T- • (1874-1880) Xuyen Thuy Ddng nay se edn la ngudn cam hdng vd tan cho thd ca. Ve dep huyen thoai ly da thu but du khach nhd lac vao edi Tien, cdi Phat, lam lung linh non ' 11 i2)Hai ngon nui nay o phia ngoai Xuydn Thuy Ddng 131 Chi mot tiiini da rdng b.ang phang khi Pham Van Nghi ve a an trong Ddng Lidn Hoa thudng ngdi eau ca a dd 85
  20. LA DANG BAT nddc Co Dd Hoa Ld ma thien nhien hao phdng da trao tang. Khi thuyen qua Xuyen Thuy Ddng, ra khdi hang, anh sang lai ap tdi ngay dda du khach ve cdi thdc. Hay nhin kia, mdt ngpn ndi nhd trdng gidng nhd hinh ngddi dau dpi md each ehudn, gpi la ndi Trang Nguyen, lai ed qua nui gdm nhdng tang da vudng vudng dai dai, tda nhd nhidu quyen sach xep chdng len nhau, gpi la nui Hdm Sach. Pham Van Nghj cung cd thd vjnh nui Trang Nguyen. TRANG NGUYEN SON . Dgc lap khe bien thgch nhat quyen, Nhdn hinh, ddo xu vpng y nhien. •^ ' Trpng danh chi thi nhdn thu gid, Tdt thi tien thdn ti the tien. (1874-1880) Djch thd: NUI ONG TRANG Hon niii chon von du'ng canh ngoi, V O dau trong ciing tUa hinh ngirdfi. r.:m W gan Horn Sach, mang ten Trang, Trirdfc han la Tien da lanh ddfi. (Nguyfen "Van Huyen dich t 86 •
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2