Lợi thế cạnh tranh - Michael E.Porter

Chia sẻ: Vu Huyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

684
lượt xem 190
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Xuaát baûn laàn ñaàu naêm 1985, cuoán saùch naøy laø söï boå sung chính yeáu cho taùc phaåm “Chieán löôïc caïnh tranh” (Competitive Strategy). Neáu “Chieán löôïc caïnh tranh” taäp trung vaøo caùc ngaønh kinh doanh, thì “Lôïi theá caïnh tranh” laïi chuû yeáu noùi veà caùc coâng ty vaø doanh nghieäp. Muïc tieâu cuûa toâi laø khaùi nieäm hoùa moät coâng ty, vôùi nhöõng nguoàn goác cô baûn cuûa lôïi theá caïnh tranh vaø tính beàn vöõng cuûa lôïi theá ñoù....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lợi thế cạnh tranh - Michael E.Porter

Text Stamp Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH Lôïi theá Caïnh tranh - Competitive Advantage Dòch töø nguyeân baûn tieáng Anh: Competitive Advantage, Michael E. Porter. Copyright © 1985 by Michael E. Porter. Introduction copyright © 1998 by Michael E. Porter. All rights reserved. Baûn tieáng Vieät ñöôïc xuaát baûn theo söï nhöôïng quyeàn cuûa Free Press - Boä phaän thuoäc Simon & Schuster, Inc. Baûn quyeàn baûn tieáng Vieät © DT BOOKS. Coâng ty TNHH Saùch Daân Trí, 2008.
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn MICHAEL E. PORTER LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH COMPETITIVE ADVANTAGE Taïo laäp vaø duy trì thaønh tích vöôït troäi trong kinh doanh Nguyeãn Phuùc Hoaøng dòch NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ - DT BOOKS
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn Daønh taëng C. Roland Christensen vaø Richard E. Caves
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn Muïc luïc Lôøi giôùi thieäu 17 Lôøi noùi ñaàu 25 1. Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn 31 Phaân 35 tích caáu truùc cuûa ngaønh Caáu truùc ngaønh vaø nhu caàu cuûa ngöôøi mua 40 Caáu truùc ngaønh vaø söï caân baèng cung/caàu 41 43 nhöõng chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt Chi phí toái öu 44 Khaùc bieät hoùa 47 Taäp trung 48 Beá taéc giöõa nhöõng chieán löôïc 50 Theo ñuoåi nhieàu chieán löôïc toång quaùt 51 Khaû naêng duy trì caùc chieán löôïc caïnh tranh 55 Caùc chieán löôïc toång quaùt vaø söï phaùt trieån cuûa ngaønh 58 Chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt vaø caáu truùc toå chöùc 59 Chieán löôïc toång quaùt vaø quy trình hoaïch ñònh chieán löôïc 61 63 toång quan veà taùc Phaåm naøy
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH i. nhöõng nguyeân taéc cuûa lôïi theá caïnh tranh 2. Chuoãi Giaù trò vaø Lôïi theá Caïnh tranh 71 chuoãi 74 giaù trò Xaùc ñònh caùc hoaït ñoäng giaù trò 78 Ñònh nghóa Chuoãi giaù trò 85 Nhöõng moái lieân keát beân trong Chuoãi giaù trò 89 Nhöõng lieân keát doïc 92 Chuoãi giaù trò cuûa ngöôøi mua 94 chuoãi 96 Phaïm vi caïnh tranh vaø giaù trò Phaïm vi phaân khuùc 97 Phaïm vi doïc 98 Phaïm vi ñòa lyù 99 Phaïm vi ngaønh 100 Söï lieân minh vaø Phaïm vi 100 Phaïm vi caïnh tranh vaø ñònh nghóa kinh doanh 101 Chuoãi giaù trò vaø caáu truùc ngaønh 102 103 chuoãi giaù trò vaø caáu truùc toå chöùc 3. Lôïi theá Chi phí 107 chuoãi Phaân 109 giaù trò vaø tích chi Phí Xaùc ñònh chuoãi giaù trò ñeå phuïc vuï cho vieäc phaân tích chi phí 110 Phaân boå caùc chi phí vaø taøi saûn 111 Phaân tích ñaàu tieân cho vieäc caét giaûm caùc chi phí 114 haønh 117 vi chi Phí Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chi phí 117 Caùc lieân keát beân trong chuoãi giaù trò 124 Caùc lieân keát doïc 125 Chi phí cho caùc yeáu toá thu mua ñaàu vaøo 141 Haønh vi chi phí cuûa phaân khuùc 147 Chi phí naêng ñoäng 149 152 lôïi theá chi Phí Xaùc ñònh chi phí töông ñoái cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh 153 Coù ñöôïc lôïi theá chi phí 154 Tính beàn vöõng cuûa Lôïi theá Chi phí 170 Coâng taùc trieån khai vaø Lôïi theá Chi phí 173 Nhöõng “caùi baãy” trong caùc chieán löôïc chi phí toái öu 175
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn caùc 178 böôùc trong Phaân tích chi Phí chieán löôïc 4. Khaùc bieät hoùa 179 nhöõng 180 nguoàn goác cuûa khaùc bieät hoùa Khaùc bieät hoùa vaø chuoãi giaù trò 181 Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán söï ñoäc nhaát 185 chi 189 Phí cho khaùc bieät hoùa giaù 199 trò daønh cho ngöôøi mua vaø khaùc bieät hoùa Giaù trò daønh cho ngöôøi mua 194 Chuoãi giaù trò vaø giaù trò daønh cho ngöôøi mua 196 Caét giaûm chi phí cuûa ngöôøi mua 199 Naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngöôøi mua 201 Nhaän thöùc cuûa ngöôøi mua veà giaù trò 202 Giaù trò daønh cho ngöôøi mua vaø ngöôøi mua thöïc söï 205 Tieâu chuaån mua cuûa ngöôøi mua 207 Nhaän bieát caùc tieâu chuaån mua 212 218 chieán löôïc khaùc bieät hoùa Loä trình cuûa khaùc bieät hoùa 222 Tính beàn vöõng cuûa khaùc bieät hoùa 228 Nhöõng “caïm baãy” trong khaùc bieät hoùa 230 nhöõng 231 böôùc ñeå khaùc bieät hoùa 5. Coâng ngheä vaø Lôïi theá Caïnh tranh 237 Coâng ngheä vaø Chuoãi giaù trò 239 Coâng ngheä vaø Lôïi theá Caïnh tranh 243 Coâng ngheä vaø caáu truùc ngaønh 247 chieán 252 löôïc coâng ngheä Choïn löïa caùc coâng ngheä ñeå phaùt trieån 252 Daãn ñaàu hay theo sau trong coâng ngheä? 257 Chuyeån nhöôïng coâng ngheä 270 Phaùt coâng 274 trieån ngheä Phaùt trieån Coâng ngheä Lieân tuïc so vôùi Giaùn ñoaïn 278 Döï ñoaùn söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä 278 laäP chieán coâng 279 coâng thöùc cho löôïc ngheä
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH 6. Choïn löïa Ñoái thuû Caïnh tranh 283 nhöõng 284 lôïi ích chieán löôïc töø caùc ñoái thuû caïnh tranh Laøm gia taêng lôïi theá caïnh tranh 285 Caûi tieán caáu truùc hieän taïi cuûa ngaønh 290 Hoã trôï phaùt trieån thò tröôøng 293 Ngaên caûn caùc ñoái thuû môùi tham gia ngaønh 294 “toát”? 297 ñieàu gì laøm neân moät ñoái thuû caïnh tranh Kieåm tra moät ñoái thuû coù laø toát hay khoâng 297 Nhöõng ngöôøi daãn ñaàu thò tröôøng “toát” 302 Phaân tích nhöõng ñoái thuû toát 302 taùc 303 ñoäng ñeán moâ hình cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh Gaây thieät haïi cho caùc ñoái thuû toát khi ñaáu tranh vôùi caùc ñoái thuû xaáu 306 Chuyeån caùc ñoái thuû xaáu thaønh toát 307 caáu 308 hình toái öu cuûa thò tröôøng Caáu hình toái öu cuûa ñoái thuû caïnh tranh 308 Duy trì naêng löïc cuûa ñoái thuû caïnh tranh 311 Höôùng veà caáu hình lyù töôûng cho ñoái thuû caïnh tranh 312 Duy trì söï oån ñònh cuûa ngaønh 313 312 nhöõng caùi baãy khi choïn löïa ñoái thuû caïnh tranh ii. Phaïm vi caïnh tranh trong moät ngaønh 7. Phaân khuùc ngaønh vaø Lôïi theá Caïnh tranh 319 cô 321 sôû neàn taûng cho vieäc Phaân khuùc ngaønh Caùc cô sôû mang tính caáu truùc ñeå phaân khuùc 322 Nhöõng bieán soá cuûa vieäc phaân khuùc 327 Tìm kieám nhöõng phaân khuùc môùi 339 ma 341 traän Phaân khuùc ngaønh Nhöõng quan heä giöõa caùc bieán soá phaân khuùc 343 Keát hôïp nhöõng ma traän phaân khuùc 344 Phaân 348 khuùc ngaønh vaø chieán löôïc caïnh tranh Tính haáp daãn cuûa moät phaân khuùc 349 Töông quan qua laïi giöõa caùc phaân khuùc 351 Töông quan qua laïi giöõa caùc phaân khuùc vaø nhöõng chieán löôïc muïc tieâu roäng 357 Löïa choïn chieán löôïc taäp trung 358 Tính khaû thi cuûa vieäc taäp trung vaøo nhöõng phaân khuùc môùi 361 Tính beàn vöõng cuûa moät chieán löôïc taäp trung 361 0
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn Nhöõng caùi baãy vaø nhöõng cô hoäi cho caùc doanh nghieäp coù chieán löôïc taäp trung vaø caùc ñoái thuû coù muïc tieâu roäng 365 Phaân 368 khuùc ngaønh vaø söï xaùc ñònh ngaønh 8. Söï thay theá 369 xaùc 370 ñònh nhöõng saûn Phaåm thay theá tính 375 kinh teá cuûa söï thay theá Giaù trò/giaù caû töông ñoái 376 Caùc chi phí chuyeån ñoåi 385 Xu höôùng cuûa ngöôøi mua ñoái vôùi saûn phaåm thay theá 388 Phaân khuùc vaø söï thay theá 389 392 thay ñoåi veà nguy cô thay theá Söï thay theá vaø nhu caàu toång theå cuûa ngaønh 398 Söï thay theá vaø caáu truùc ngaønh 398 loä 399 trình cuûa söï thay theá Phaân khuùc vaø loä trình cuûa söï thay theá 403 Moâ hình döï ñoaùn söï thay theá 404 söï 409 thay theá vaø chieán löôïc caïnh tranh Thuùc ñaåy söï thay theá 409 Phoøng thuû tröôùc söï thay theá 413 Chieán löôïc thay theá cuûa ngaønh so vôùi doanh nghieäp 415 Nhöõng “caùi baãy” trong chieán löôïc giaûi quyeát saûn phaåm thay theá 416 iii. chieán löôïc cuûa doanh nghieäP vaø lôïi theá caïnh tranh 9. Moái Töông quan giöõa caùc Ñôn vò Kinh doanh 421 söï 424 gia taêng taàm quan troïng cuûa chieán löôïc theo chieàu ngang nhöõng 428 moái töông quan giöõa caùc ñôn vò kinh doanh moái 431 töông quan höõu hình Chia seû vaø lôïi theá caïnh tranh 433 Caùc chi phí cho söï chia seû 437 Khoù khaên cuûa ñoái thuû 441 Xaùc ñònh nhöõng moái töông quan höõu hình 442 Moái töông quan voâ hình 453
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH moái 457 töông quan vôùi ñoái thuû caïnh tranh Nhöõng ñoái thuû caïnh tranh nhieàu ñieåm trong nhöõng ngaønh khoâng lieân quan nhau 460 Caïnh tranh nhieàu ñieåm trong nhöõng ngaønh coù lieân quan 462 Caùc ñoái thuû vôùi nhöõng cô caáu khaùc nhau cho moái töông quan 464 Duï ñoaùn nhöõng ñoái thuû caïnh tranh tieàm naêng 466 10. Chieán löôïc theo Chieàu ngang 467 nhu caàu cho chieán löôïc theo chieàu ngang coâng khai, roõ raøng 469 Xaùc laäp coâng thöùc chieán löôïc theo chieàu ngang 471 moái 478 töông quan vaø chieán löôïc ña daïng hoùa Ña daïng hoùa döïa treân nhöõng moái töông quan höõu hình 479 Ña daïng hoùa thoâng qua caùc vò trí “ñaàu caàu” 481 Ña daïng hoùa vaø caùc nguoàn löïc cuûa taäp ñoaøn 483 nhöõng 483 caïm baãy trong chieán löôïc theo chieàu ngang Nhöõng caïm baãy khi boû qua moái töông quan 483 Nhöõng caïm baãy trong khi theo ñuoåi moái töông quan 484 11. Ñaït ñöôïc caùc Moái Töông quan 487 nhöõng 489 caûn trôû cho vieäc ñaït ñöôïc moái töông quan Nhöõng nguoàn goác cuûa söï caûn trôû 490 Moái töông quan vaø söï coâng baèng 497 Doanh nghieäp tröôùc caùc caûn trôû khaùc bieät nhau 498 cô 498 cheá mang tính toå chöùc ñeå ñaït ñöôïc moái töông quan Caáu truùc theo chieàu ngang 500 Nhöõng heä thoáng theo chieàu ngang 507 Hoaït ñoäng nhaân söï theo chieàu ngang 510 Quy trình giaûi quyeát xung ñoät theo chieàu ngang 512 Vai troø taäp ñoaøn trong vieäc taïo thuaän lôïi cho moái töông quan 513 Moái töông quan vaø phöông thöùc ña daïng hoùa 514 515 quaûn lyù toå chöùc theo chieàu ngang Nhöõng minh hoïa ñaày trieån voïng 516 Nhöõng doanh nghieäp Nhaät Baûn vaø moái töông quan 519 Moät hình thöùc toå chöùc môùi 520 12. Saûn phaåm Boå sung vaø Lôïi theá Caïnh tranh 523
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn kieåm 525 soaùt nhöõng saûn Phaåm boå sung Nhöõng Lôïi theá Caïnh tranh töø vieäc kieåm soaùt saûn phaåm boå sung 526 Nhöõng khoù khaên khi kieåm soaùt saûn phaåm boå sung 530 Kieåm soaùt saûn phaåm boå sung vaø söï phaùt trieån cuûa ngaønh 530 Xaùc ñònh nhöõng saûn phaåm boå sung coù taàm quan troïng chieán löôïc 531 533 baùn keøm saûn Phaåm Nhöõng lôïi theá caïnh tranh cuûa vieäc baùn keøm saûn phaåm 534 Ruûi ro cuûa baùn keøm saûn phaåm 537 Chieán löôïc baùn keøm saûn phaåm so vôùi chieán löôïc khoâng baùn keøm 539 Baùn keøm vaø söï phaùt trieån ngaønh 540 Nhöõng haøm yù cuûa vieäc baùn keøm 544 “cheùo” 545 trôï caáP Nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho trôï caáp cheùo 546 Ruûi ro cuûa trôï caáp cheùo 548 Trôï caáp cheùo vaø söï phaùt trieån cuûa ngaønh 549 Nhöõng haøm yù chieán löôïc töø trôï caáp cheùo 549 chieán caïnh 551 saûn Phaåm boå sung vaø löôïc tranh iv. nhöõng haøm yù cho chieán löôïc taán coâng vaø chieán löôïc Phoøng thuû 13. Vieãn caûnh cuûa ngaønh vaø Lôïi theá Caïnh tranh trong Ñieàu kieän Baát oån 555 Vieãn caûnh laø moät coâng cuï laäp keá hoaïch 556 Vieãn caûnh cuûa ngaønh 557 xaây 558 döïng vieãn caûnh cuûa ngaønh Xaùc ñònh nhöõng baát oån cuûa ngaønh 561 Nhöõng baát oån ñoäc laäp vaø nhöõng baát oån phuï thuoäc 567 Xaùc ñònh taäp hôïp nhöõng vieãn caûnh 569 Tính nhaát quaùn cuûa caùc giaû ñònh 573 Phaân tích caùc vieãn caûnh 577 Ñöa haønh vi cuûa ñoái thuû caïnh tranh vaøo caùc vieãn caûnh 578 Soá löôïng caùc vieãn caûnh coù theå ñöôïc phaân tích 580 Gaén xaùc suaát vôùi caùc vieãn caûnh 582 Toång hôïp nhöõng ñaëc tröng cuûa vieãn caûnh ngaønh 584 lôïi caïnh 583 vieãn caûnh cuûa ngaønh vaø theá tranh Nhöõng phöông phaùp chieán löôïc cho caùc vieãn caûnh 586
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH Nhöõng chieán löôïc keát hôïp vaø theo trình töï (chieán löôïc chuoãi) 588 Choïn löïa chieán löôïc theo nhöõng vieãn caûnh 589 Nhöõng bieán soá vieãn caûnh vaø thoâng tin thò tröôøng 592 vieãn 592 caûnh vaø quy trình xaây döïng keá hoaïch Vai troø cuûa taäp ñoaøn trong vieäc xaây döïng vieãn caûnh ngaønh 594 Vieãn caûnh ngaønh vaø söï saùng taïo 595 14. Chieán löôïc Phoøng thuû 597 quaù 598 trình tham gia vaøo ngaønh hoaëc taùi ñònh vò trong ngaønh caùc 603 chieán thuaät Phoøng thuû taêng caùc raøo caûn veà caáu truùc. 605 taêng khaû naêng saün saøng traû ñuõa trong caûm nhaän cuûa ñoái thuû. 613 haï thaáP tính haáP daãn cuûa cuoäc taán coâng. 618 ñaùnh giaù caùc chieán thuaät Phoøng thuû. 620 chieán 624 löôïc Phoøng thuû chieán 625 löôïc ngaên chaën chieán 630 löôïc ñaùP traû Ñaùp traû ñoái vôùi vieäc giaûm giaù 632 Phoøng 634 thuû hay giaûm ñaàu tö caùc 635 caïm baãy trong Phoøng thuû 15. Taán coâng Ñoái thuû Daãn ñaàu 637 caùc 638 ñieàu kieän ñeå coù theå taán coâng ñoái thuû daãn ñaàu thò tröôøng caùc Phöông höôùng, ñöôøng loái ñeå taán coâng ngöôøi daãn ñaàu 643 taùi 644 ñònh hình taùi 649 ñònh nghóa chi 655 tieâu thuaàn tuùy laäP 656 lieân minh ñeå taán coâng ñoái thuû daãn ñaàu
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn nhöõng 658 trôû ngaïi cho vieäc traû ñuõa cuûa ñoái thuû daãn ñaàu daáu 662 hieäu cho thaáy ñieåm yeáu cuûa ngöôøi daãn ñaàu Daáu hieäu ngaønh 662 Daáu hieäu döïa treân ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi daãn ñaàu 664 taán coâng ngöôøi daãn ñaàu vaø caáu truùc ngaønh. 665
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn Lôøi giôùi thieäu Xuaát baûn laàn ñaàu naêm 1985, cuoán saùch naøy laø söï boå sung chính yeáu cho taùc phaåm “Chieán löôïc caïnh tranh” (Competitive Strategy). Neáu “Chieán löôïc caïnh tranh” taäp trung vaøo caùc ngaønh kinh doanh, thì “Lôïi theá caïnh tranh” laïi chuû yeáu noùi veà caùc coâng ty vaø doanh nghieäp. Muïc tieâu cuûa toâi laø khaùi nieäm hoùa moät coâng ty, vôùi nhöõng nguoàn goác cô baûn cuûa lôïi theá caïnh tranh vaø tính beàn vöõng cuûa lôïi theá ñoù. Troïng taâm cuûa taùc phaåm naøy laø moät lyù thuyeát döïa treân hoaït ñoäng (activity-based theory) cuûa coâng ty. Ñeå caïnh tranh trong baát kyø ngaønh naøo, caùc coâng ty phaûi thöïc hieän moät loaït nhöõng hoaït ñoäng rieâng reõ nhö thöïc hieän ñôn haøng, tieáp xuùc khaùch haøng, laép raùp saûn phaåm, ñaøo taïo nhaân vieân v.v… Chính caùc hoaït ñoäng naøy, voán ôû taàm nhoû heïp hôn caùc chöùc naêng nhö marketing hay R&D, môùi laø nôi phaùt sinh chi phí vaø taïo ra giaù trò cho ngöôøi mua. Chính chuùng môùi laø caùc ñôn vò cô baûn (basic units) cuûa lôïi theá caïnh tranh 1. “Lôïi theá caïnh tranh” ñöa ra khaùi nieäm veà Chuoãi giaù trò (value chain) – laø khung maãu cô sôû ñeå suy nghó moät caùch chieán löôïc veà caùc hoaït ñoäng trong doanh nghieäp; ñoàng thôøi ñaùnh giaù chí phí vaø 1 - Caùc saùch veà taùi caáu truùc (re-engineering) doanh nghieäp söû duïng khaùi nieäm quaù trình (process). Ñoâi khi khaùi nieäm naøy cuõng coù theå hieåu laø caùc hoaït ñoäng (activities), hoaëc moät loaït hoaït ñoäng xuyeân suoát qua nhieàu phoøng ban chöùc naêng trong moät toå chöùc. Tuy nhieân, trong baát kyø tröôøng hôïp naøo thì khaùi nieäm cô baûn vaãn laø nhö nhau – caùc vaán ñeà veà chieán löôïc cuõng nhö vaän haønh ñeàu ñöôïc hieåu roõ nhaát ôû taàm möùc hoaït ñoäng (activity level).
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH vai troø töông ñoái cuûa chuùng trong vieäc khaùc bieät hoùa. Khaùc bieät giöõa giaù trò (möùc maø ngöôøi mua saün saøng thanh toaùn cho moät saûn phaåm hay dòch vuï) vôùi chi phí thöïc hieän caùc hoaït ñoäng caàn thieát ñeå taïo ra saûn phaåm/dòch vuï aáy seõ quyeát ñònh möùc lôïi nhuaän. Chuoãi giaù trò giuùp ta hieåu roõ caùc nguoàn goác cuûa giaù trò cho ngöôøi mua (buyer value) ñaûm baûo moät möùc giaù cao hôn cho saûn phaåm, cuõng nhö lyù do taïi sao saûn phaåm naøy coù theå thay theá saûn phaåm khaùc. Chieán löôïc laø moät caùch saép xeáp vaø keát hôïp noäi taïi caùc hoaït ñoäng moät caùch nhaát quaùn, caùch thöùc naøy phaân bieät roõ raøng doanh nghieäp naøy vôùi doanh nghieäp khaùc. Cuõng chính caùi nhìn döïa treân hoaït ñoäng naøy cho ta cô sôû ñeå suy nghó veà chieán löôïc taïi caùc doanh nghieäp ña ngaønh. “Lôïi theá caïnh tranh” ñi saâu khaùm phaù vai troø cuûa saûn phaåm/dòch vuï thay theá trong caïnh tranh, cuõng nhö phaân tích lôïi theá caïnh tranh trong moät soá ngaønh cuï theå 2. Caùc hoaït ñoäng cuõng laø coâng cuï cô baûn ñeå kieåm tra lôïi theá hay baát lôïi cuûa vieäc ña daïng hoùa. Khaû naêng taïo ra giaù trò gia taêng thoâng qua caïnh tranh ôû caùc doanh nghieäp ña ngaønh coù theå ñöôïc lyù giaûi qua vieäc chia seû caùc hoaït ñoäng hoaëc chuyeån caùc kyõ naêng ñoäc nhaát giöõa caùc hoaït ñoäng khaùc nhau trong doanh nghieäp. Ñieàu ñoù cho pheùp khaùi nieäm “toång löïc” (synergy) trôû neân roõ raøng vaø nhaát quaùn. “Lôïi theá caïnh tranh” nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà naøy, cuõng nhö nhöõng thaùch thöùc veà maët toå chöùc cuûa söï coäng taùc giöõa caùc chöùc naêng kinh doanh (cross-business collaboration) . Vôùi laøn soùng môùi cuûa söï saùt nhaäp, caùc giaù trò caïnh tranh bò ñaët daáu hoûi, thì caùc vaán ñeà naøy tieáp tuïc gaây ra nhieàu söï quan taâm môùi. Cuoái cuøng, caùch nhìn doanh nghieäp döïa treân caùc hoaït ñoäng cuûa noù cuõng taïo ñieàu kieän cho vieäc ñaùnh giaù caùc chieán löôïc quoác teá, hay noùi caùch khaùc, cho söï caïnh tranh giöõa nhöõng ñòa phöông vaø quoác gia khaùc nhau. Khi tham gia caïnh tranh quoác teá, moät doanh nghieäp coù theå “traûi roäng” caùc hoaït ñoäng cuûa noù leân nhieàu ñòa ñieåm, quoác gia khaùc nhau (toâi ñaët teân cho khaùi nieäm naøy laø configuration – caáu hình, caáu truùc cuûa doanh nghieäp), nhöng vaãn - Caùc taùc giaû Adam Brandenburger vaø Barry Nalebuff trong cuoán saùch Co-opetition (NXB Currency/ Doubleday, New York, 1996) ñaõ trình baøy raát saâu saéc vaø soáng ñoäng veà vai troø cuûa saûn phaåm thay theá. - Caùc khaùi nieäm naøy ñöôïc phaùt trieån tieáp tuïc trong baøi baùo “Töø lôïi theá caïnh tranh ñeán Chieán löôïc caïnh tranh” cuøa M.E.Porter treân taïp chí Harvard Business Review, soá thaùng 5&6, 1987.
Chieán löôïc Caïnh tranh: Caùc Khaùi nieäm Cô baûn hoaøn toaøn coù theå ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh baèng vieäc phoái keát hôïp caùc hoaït ñoäng naøy. Tuy nhieân, do “Lôïi theá caïnh tranh” ñaõ quaù daøy vaø phöùc taïp, toâi quyeát ñònh seõ phaùt trieån caùc vaán ñeà “quoác teá” naøy ôû trong moät cuoán saùch khaùc . Tieáp ñoù, moät caùch töï nhieân, toâi laïi nghieân cöùu vai troø rieâng cuûa ñòa ñieåm ñoái vôùi lôïi theá caïnh tranh. Ñoù chính laø chuû ñeà cuûa cuoán saùch thöù ba trong boä saùch naøy, mang teân “Lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc quoác gia” 5. 1 naêm sau khi “Lôïi theá caïnh tranh” ñöôïc xuaát baûn laàn ñaàu tieân, hoài töôûng laïi, toâi caûm thaáy haïnh phuùc nhaát khi caùc khaùi nieäm chính yeáu cuûa noù ñöôïc söï chaáp nhaän cuûa moïi ngöôøi. Nhöõng cuïm töø nhö lôïi theá caïnh tranh vaø lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng giôø ñaây ñaõ trôû neân phoå bieán. Khaùi nieäm “hoaït ñoäng” khoâng chæ phoå bieán trong khi noùi veà caïnh tranh vaø chieán löôïc, maø coøn quan troïng trong vieäc nghieân cöùu caùc vaán ñeà veà chöùc naêng nhö quaûn trò dòch vuï, hay vai troø cuûa coâng ngheä thoâng tin trong caïnh tranh. Tính toaùn chi phí döïa treân hoaït ñoäng trôû thaønh moät tieâu chuaån môùi trong keá toaùn quaûn trò, ngay caû khi ñaây chöa theå laø moät coâng cuï chieán löôïc. Ngoaøi ra, khi hoài töôûng laïi, “Lôïi theá caïnh tranh” coøn laø moät söï haøi loøng ñaëc bieät cho caù nhaân toâi vôùi tö caùch moät hoïc giaû. Trong khi “Chieán löôïc caïnh tranh” laø söï phaùt trieån caùc lyù thuyeát trong kinh teá hoïc coâng nghieäp, “Lôïi theá caïnh tranh” döôøng nhö laø taùc phaåm mang tính khai phaù trong lónh vöïc naøy, caû trong quaûn trò hoïc vaø kinh teá hoïc. Thöïc ra, taùc phaåm naøy laø keát quaû cuûa söï noã löïc giaûi moät caâu ñoá cuûa toâi. Caâu ñoá nhö sau: baèng caùch naøo chuùng ta coù theå tìm ra moät caùch thöùc coù heä thoáng ñeå kieåm tra nguoàn goác cuûa lôïi theá caïnh tranh, gaén lieàn vôùi chi phí vaø khaùc bieät hoùa, ñoàng thôøi vaïch ra söï khaùc bieät caên baûn giöõa caùc coâng ty? Hieän nay toâi hoaøn toaøn tin raèng chính caùc hoaït ñoäng ñaõ cho chuùng ta coâng cuï caàn thieát ñoù. Caøng nghieân cöùu, toâi caøng thaáy khaùi nieäm naøy ñöôïc chöùng minh roõ raøng vaø huøng hoàn hôn nhieàu so vôùi döï tính ban ñaàu. - M.E.Porter “Competition in Global Industries - Caïnh tranh trong caùc ngaønh kinh doanh toaøn caàu”, Harvard Business School Press, Boston, 1986. 5 - M.E.Porter “The competition Advantage of Nations - Lôïi theá caïnh tranh quoác gia”, The Free Press, New York, 1990.
LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH Taïi sao vaäy? Bôûi cuoán saùch naøy ñöa ra phöông phaùp vöôït ra ngoaøi nhöõng kieåu moâ taû ñaëc ñieåm moät chieàu hoaëc ñôn nhaát cuûa lôïi theá caïnh tranh. Ña soá caùc coâng trình nghieân cöùu tröôùc ñaây trong lónh vöïc naøy gaén lôïi theá vôùi quy moâ vaø thò phaàn, vaø ñieàu naøy thöïc ra ñaõ quaù ñôn giaûn hoùa vaán ñeà. Moät laø, taïi moät soá boä phaän cuûa doanh nghieäp, quy moâ vaø thò phaàn quan troïng hôn nhieàu so vôùi chi phí vaø khaùc bieät hoùa. Hai laø, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû thöôøng hoaït ñoäng toát hôn caùc doanh nghieäp coù quy moâ lôùn trong nhieàu ngaønh kinh doanh. Cuoái cuøng, ngay caû khi quy moâ vaø thò phaàn gaén lieàn vôùi hieäu quaû cuûa saûn xuaát kinh doanh, thì chuùng thöôøng chæ laø keát quaû, chöù khoâng phaûi laø nguyeân nhaân cuûa lôïi theá caïnh tranh. Moät soá noã löïc khaùc nhaèm giaûi thích lôïi theá caïnh tranh - chaúng haïn nhö ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu, caùc yeáu toá thaønh coâng, hay caùc khaû naêng rieâng bieät - ñeàu ñuùng khi thöøa nhaän raèng moät doanh nghieäp laø ña daïng vaø coù nhieàu söï töông taùc. Song nhöõng theá löïc aáy laïi thaát baïi trong vieäc giaûi thích nguoàn goác cuûa lôïi theá caïnh tranh moät caùch coù heä thoáng vaø saâu saéc, cuõng nhö khoâng gaén chuùng vôùi khaû naêng sinh lôøi. Cuoán saùch “Lôïi theá caïnh tranh” baét ñaàu vôùi tieàn ñeà raèng lôïi theá caïnh tranh xuaát phaùt töø nhieàu nguoàn khaùc nhau; sau ñoù ñöa ra caùch thöùc gaén lôïi theá caïnh tranh vôùi nhöõng hoaït ñoäng cuï theå cuõng nhö caùch lieân keát caùc hoaït ñoäng aáy vôùi nhau vaø vôùi hoaït ñoäng cuûa nhaø cung caáp, khaùch haøng. Cuoán saùch naøy cuõng nghieân cöùu nhöõng nguyeân nhaân tieàm taøng cuûa lôïi theá trong moät hoaït ñoäng cuï theå: lyù do taïi sao moät doanh nghieäp ñaït chi phí thaáp hôn, baèng caùch naøo maø caùc hoaït ñoäng taïo ra giaù trò höõu hình cho ngöôøi mua. Noù nhaán maïnh raèng ña soá vò theá caïnh tranh toát baét nguoàn töø caùc hoaït ñoäng khaùc nhau. Lôïi theá döïa treân moät soá ít caùc hoaït ñoäng deã bò phaùt hieän vaø baét chöôùc bôûi caùc ñoái thuû caïnh tranh. Sau heát, hoaït ñoäng vaø chuoãi giaù trò cho ta caùi nhìn veà doanh nghieäp nhö laø moät heä thoáng phuï thuoäc laãn nhau (interdependent system), trong ñoù caùc boä phaän rieâng leû phaûi mang tính nhaát quaùn veà noäi taïi. Noùi roäng hôn, “Lôïi theá caïnh tranh” giuùp chieán löôïc trôû neân vöõng chaéc hôn, khaû thi hôn. Caùc hoaït ñoäng - töùc nhöõng gì moät doanh nghieäp laøm – noùi chung laø höõu hình, quan saùt ñöôïc, vaø do ñoù, coù theå quaûn lyù ñöôïc. Khi ñoù, chieán löôïc khoâng chæ laø moät 0